Dim "ffffö" toira (firn®®!? femtf
Financiële
steun
ZATERDAG 7 JUNI 1980
PAGINA 25
Alle deelnemers beseffen heel goed dat er een kans
bestaat dat ze niet in Newport aankomen. Ze weten
ook dat als ze zo lang op zee zijn, ze ongetwijfeld een
keer in een.storm terecht zullen komen. Daarom zijn
ze er ook op voorbereid.
De een is bereid om meer te wagen dan de ander. Je zou de Ostar
eigenlijk een beetje kunnen vergelijken met een autorace. Aan de
start staan formule 1-wagens en opgevoerde personenwagens.
Alle coureurs zijn bereid om tot het uiterste te gaan. In een for
mule 1-auto heeft dat natuurlijk verstrekkender gevolgen dan in
een opgevoerde 'burgermansbolide'. In een supersnelle veder
lichte trimaran kan meer fout gaan, dan in een seriejacht zoals de
'Victoria'. De lijst van gezonken trimarans>en katamarans begint
zo langzamerhand steeds langer te worden.
Voor de start van de vorige Ostar sloeg Brian Cooke om in een
trimaran, hij kwam om. Philip Weid, op weg naar de start, sloeg
om met zijn tri 'Gulfstreamer'. De bemanning bracht een aantal
dagen door in de omgeslagen boot, tot ze opgepikt werd door een
passerend schip. 'Gulfstreamer' werd later geborgen door een
Russisch schip en vaart nu rond op de Zwarte Zee.
De bekende Chay Blyth sloeg om met zijn reuzentri Great Britain
III' tijdens de kwalificatietocht en startte niet. Mike McMullen
verdween met de tri 'Three Cheers' tijdens de race en van man en
schip is nooit iets terug gevonden. In 1978 werd de Route du
Rhum gehouden. Alain Colas startte met de tri 'Manureva',
i hij de Ostar van 1972 won. Man en boot verdwenen
Op de terugtocht zonken de tri's 'Kriter' en :Seiko', beide beman
ningen werden echter opgepikt. Onlangs werd bekend dat drie
Franse zeilers, onder wie de winnaar van de Transat en Double,
Eugene Riguidel, midden op de Atlantic over de kop gingen in
hun tri 'Kawasaki'. Dankzij de satellietzender, waarmee wij ook
worden uitgerust, werden ze binnen een uur door een Japanse
tanker opgepikt. Ze deden een poging om het Atlantisch zeilre-
cord van West naar Oost, al heel lang op naam van de schoener
'Atlantic', te breken.
Tegenover al deze ongelukken met trimarans staan maar weinig
gevallen van totale schade met conventionele eenrompsschepen.
Overigens vindt men voortdurend allerlei zaken uit, die het zeilen
met meerrompsschepen veiliger maken. In de beginjaren van de
aviatiek stortten er ook veel vliegtuigen neer, terwijl het vliegen
momenteel zeer veilig is.
jpnvff bb g
De "Paul Ricard" is een semi-draagvleugeltrimaran, gebouwd door een Franse vliegtuigfabriek voor Eric Tabarly, tweevoudig
winnaar van de Ostar. In de Transat en Double (5500 mijlwerd dit schip op 5'minuten achterstand^gezeild.
Zonder sponsoring is het lange-
afstand soloracen vrijwel niet
mogelijk. Vooral wanneer je
wilt winnen, kan dit niet zon
der financiële steun. Zelfs, als
je het op een eenvoudige ma
nier doet, zoals in mijn ge
val.
De deelnemers zijn eigenlijk te
splitsen in twee groepen, de
'amateurs' en de 'professio
nals'. Voor de eerste groep is
het varen van een Ostar vaak
de gebeurtenis van hun leven,
terwijl de profs niets anders
doen dan bezig zijn met lange-
afstand zeilen. Overigens
vermoed ik dat ook zij weinig
of' niets verdienen aan hun
deelneming. De Fransen zijn
als eerste begonnen met het
uitloven van prijzengeld,
maar hij die de Ostar wint,
krijgt alleen maar een of an
dere enge beker met veel
krullen.
Je 'marktwaarde' stijgt natuur
lijk wel en wordt het gemak
kelijker om een winnend
schip te 'versieren'. Je kunt je
door een concern laten spon
soren, of door een aantal fil
ma's, die produkten leveren,
welke je aan boord gebruikt.
Op de laatste manier heb ik
het gedaan en door het schrij
ven van deze artikelen, ver
dien ik er nog wat bij om die
dingen aan te schaffen welke
niet beschikbaar worden ge
steld.
Mijn sponsors weten dat ik niet
kan winnen, maar dat is ook
niet zo. belangrijk. Het vaak
gehoorde argument, dat
sponsors je onder zware druk
zetten, zodat je teveel risico's
zou gaan nemen, gaat in mijn
geval niet op. Ik probeer ge
woon sneller te zijn dan de
andere vergelijkbare sche
pen. Overigens geloof ik ook
dat sportverdwazing de solo-
zeilerij sterk in diskrediet kan
brengen en dat zou precies
het tegenovergestelde effect
teweegbrengen, dan de spon
sors zouden verlangen.
Zelfstuurinrichting
Een belangrijk apparaat waar
ik nog weinig over heb ver
teld, is de zelfstuurinrichting,
welhaast het. meest karakte
ristieke onderdeel van een
solozeiljacht. Dit apparaat
stuurt het schip terwijl ik
slaap, kook of navigeer en een
goede zelfstuurinrichting is
dan ook bijna een tweede
bemanningslid. Door het
steeds populairder worden
van het lange-afstand zeilen,
al of niet solo, hebben zelf-
stuurinricjitingen zich de af
gelopen twintig jaar nogal
snel ontwikkeld van houtje-
touwtjestangetjebouwsels tot
solide en technisch hoog
ontwikkelde toestellen.
Was men in de beginjaren al
heel, tevreden met een .schip
dat nogal slingerend de ge
vraagde koers volgde, tegen
woordig mag men van een
goede windvaanstuurinrich
ting verwachten, dat zij het
schip vrij exact op koers
houdt. Ik wil het nu niet heb
ben over elektrische typen of
autopilots, want-die zijn voor
veel lange-afstand soloracers
niet zo praktisch, omdat ze
nogal wat stroom verbruiken.
Over het energieverbruik
verderop meer.
De windvaarizelfstuurinrich-
tingen zijn grofweg te splitsen
in twee groepen: die welke
verbonden zijn met het roer
van het'schip en dat bedienen
en die welke onafhankelijk
van het hoofdroer werken en
een eigen roer bezitten. Het
voordeel van de laatste groep
is dat, wanneer het hoofdroer
om een of andere reden uit
valt, het schip toch nog kan
worden gestuurd.
Zo voer de eerste vrouw, die
solo rond de wereld zeilde,
Naomi James, met haar 16,5
meter lange schift vanaf de
Canarische Eilanden alleen
- op haar zelfstuurinrichting
naar Engeland. Het aardige is
dat de reserve zelfstuurin
richting, die ze nooit hoefde te
gebruiken nu achter de Victo
ria hangt. Het is een nogal
duur Zweedse apparaat, dat
geweldig goed in elkaar
steekt en de afgelopen 2000
mijl proeftochten de boot per
fect onder allerlei omstan
digheden heeft gestuurd.
Daar durf ik me rustig op te
verlaten en het is altijd nog
beter een duur apparaat te
gebruiken dat heel blijft, goed
stuurt en dus een belangrijke
energiebesparing oplevert,
dan halverwege te moeten te
rugkeren omdat het apparaat
kapot is. Tijdens de laatste ra
ce vielen er negen1 deelnemers
uit inet kapotte zelfstuurin-
richtingen.
Werking
Hoe werkt zo n ding nou? Dat is
niet met drie woorden uit te
leggen, maar in het kort komt
het ongeveer hier op neer bo
venop het toestel staat een
windvaan (goed te zien op de
tekeningen in de foto van de
„Victoria'die wordt inge
steld op de wind, zoals die
over het schip waait, bijvoor
beeld schuin van voren,
dwars, pal van achteren of el
ke richting die daartussen
ligt. Verandert het schip nu
wat van koers, dan wordt de
vaan, die om een horizontale
as kan draaien en precies is
uitgebalanceerd met een con
tragewicht, omgeblazen, naar
links of rechts, al naar gelang
het schip draait ten opzichte
van de wind.
De vaan bedient via twee ge
wrichten en een stang een
roertje. Dit roertje kan niet al
leen naar links of rechts
draaien, maar ook heen en
weer zwenken, als de slinger
van een klok. Wordt het roer
tje nu door de windvaan bij
voorbeeld naar links ge
draaid, dan wordt het door
het langsstromende water di
rect met grote kracht naar
links gedrukt. Het kleine
roertje is echter op zijn beurt
weerverbonden met het grote
roer van de zelfstuurinrich
ting, dat ook gaat draaien en
het schip terugstuurt op de
juiste koers. In het apparaat
zijn nog een aantal verfijnin
gen ingebouwd, zoals het be
halve aan de windrichting,
ook nog aan de windsterkte
aangepast kan worden.
Het apparaat houdt het schip
dus op koers door middel van
wind- en waterkracht. Het
kan echter geen kompas kij
ken en als de wind mocht
draaien, dan draait het schip
keurig mee.
Alarm
Die winddraaiingen vallen
midden op de oceaan erg mee,
meestal verandert de wind
weinig van richting per dag.
Stel datje nu ligt te slapen en
de wind draait, wat dan?
Daarvoor heb ik weer een an
der apparaatje aan boord, een
zogenaamd off-course alarm.
Dit kompasje met sensors be
gint te piepen zodra ik langer
dan een aantal seconden (Dat
is instelbaar van 3 tot 30 se
conden) van de juiste koers
afwijk. Het off-course alarm
werkt op een paar batterijtjes
en verbruikt nauwelijks
stroom.
Stel dat het ding uitvalt, en er
valt op zee nogal eens iets uit,
hoe gaat het dan? Van een
kleine koersverandering van
een paar graden word je vrij
wel nooit wakker, maar wordt
het meer dan tien graden, dan
gaat het schip voelbaar an
ders bewegen ten opzichte
van de golven en word je
wakker. Behalve als de zee
spiegelglad is en de wind toch
uit een andere hoek gaat
Henk Jukkema (foto) behoort tot de deelnemers
aan de Ostar-solozeilrace, waarvoor vandaag
het startschot wordt gelost. Van deze enerve
rende race zal hij voor de lezers van ons blad re
gelmatig verslag uitbrengen.
In dit (derde) artikel verhaalt Jukkema over de
risico's, verbonden aan het varen in een trimaran
en de veiligheidsmaatregelen waarmee hij zich
zelf en de "Vi<^oria" heeft omringd.
Zo is het me overkomen tijdens
de vorige Ostar dat ik wakker
werd van een vreemd licht.
Tijdens mijn slaap draaide de
wind 180 graden, zodat ik in
plaats van naar het westen, te
rug
het
Doordat het echter volle
maan was, werd ik wakker
van het licht dat in mijn ge
zicht ging schjjnen. Het appa
raatje kan een belangrijke be
sparing in gezeilde tijd ople
veren. Koersfouten teilen
namelijk extra zwaar, omdat
je ook de stroom nog tegen
hebt.
Zonder al deze technische ap
paraten kom jetiatuui lijk ook
best aan de overkant. Zelfs als
alle elektriciteit uitvalt kan
gewoon doorgezeild worden.
De belangrijkste navigatie
middelen, zoals de kompas
sen, de reserve log die de af
gelegde afstand registreert en
de sextant werken allemaal
zonder elektriciteit.
Camera
Belangrijke uitrustingsstukken
die niets met het feitelijke va
ren hebben te maken, maar
zonder welke ik nooit op stap
ga, zijn de c
perecorder. Voor de normale
omstandigheden gebruik ik
een automatische reflexca
mera met winder en drie ob
jectieven, een standaard,
groothoek- en tele-objectief.
Een groothoekobjectief is
ideaal voor opnamen aan
boord, maar naderende hoge
golven worden een stuk lager
wanneer je door een groot
hoek ziet.
Een passerende mammoettan
ker wordt een coaster. Zwemt
er echter een school dolfijnen
voor de boeg, dan is een
groothoek weer ideaal, omdat
zo n objectief een grotere
scherptediepte heeft en dol
fijnen altijd de neiging heb
ben boven te komen op een
plek, waar je bijvoorbeeld
meteen tele-objectief net niet
op hebt scherpgesteld.
Meestal b$n je ook net te laat
of te vroeg met afdrukken,
vandaar de winder, waardoor
ik twee opnamen per seconde
kan maken.
De winder maakt het ook mo
gelijk om onder het schip
doorlopende golven in een se
rie te pakken. Golven moeten
al erg hoog zijn, willen ze eni
ge indruk maken op een foto,
maar als een serie dia's snel
achter elkaar wordt geprojec
teerd, gaat het opeens heel
anders lijken. Een automaat
maakt het mogelijk je alleen
te concentreren op het
scherpsteJen.
Omdat zowel de boot als de gol
ven bewegen, verandert het
licht voortdurend. En een
langszwevende stormvogel
zit het ene moment boven de
horizon tegen een lichte lucht
en het andere er onder tegen
donkere golven. En diafrag-
merep en scherpstellen in zo
weinig tijd gaat meestal niet,
zodat een automaat uitkomst
biedt.
Tijdens de vorige Ostar zwom er
tijdens bladstil weer een gi
gantische vinvis een uur om
en onder de boot. Toch zijn de
meeste opnamen mislukt,
omdat ik van de zenuwen
verkeerd belichtte en het zee
oppervlak zo spiegelde, datje
onmogelijk kunt zien wat er
wel onder water zit. Vandaar
dat ik nu nooit meer zonder
polarisatiefilter op stap ga.
Een dergelijk filter heft voor
een groot deel de schittering
op, zodat het water doorzich
tig wordt. Tevens bleek je er
uitstekend luchten mee te
kunnèn fotograferen, want de
kleuren worden intenser.
Voor het ruige weer met da
overkomende zeeën heb ik
een heel praktische camera.
Het is volkomen water- en
stofdicht, automatisch met
notabene nog een' ingebouw
de electronenflitser ook en
niet te vergeten een zelfont
spanner, hetgeen onontbeer
lijk is als je solo zeilt. Het toe
stel is niet bestand tegen zwa
re overdruk, met andere
woorden je kunt er niet mee
duiken, maar mits aan de op
pervlakte gebruikt, zou je er
nog best onderwateropna
men mee kunnen maken.
Dat verklaart tevens de prijs.
Die is namelijk vergeleken
met echte onderwatercame
ra's een stuk lager. Voor de
prus van een aantal reparaties
aan een dure camera vanwege
corrosie door binnengedron
gen zout. koopje zon prach
tig toestel. Voor zover ik weet
is er maar een merk die ze
maakt, dus dat hoéf ik niet te
noemen. Er is ook nog een
versie zonder ingebouwde
flitser. Een ideaal toestel vooi
alle categorieën waterspor
ters, wadlopers en strand-
wandelaars (bestand tegen
stuifzand). Na gebruik ge
woon even afspoelen onder
de kraan.
Wel blijft belangrijk dat je de
film er met droge vingers in
legt. want een druppeltje dat
tot een zoutkristalletje op
droogt kan een kras over de
In je eentje van Engeland
naar Amerika zeilen is
geen onbezonnen zaak. De
zeewaardigheid van de
boot en de veiligheids-
.niddelen die meegaan aan
boord zijn van Hét grootste
belang. Daarover heb ik
het in een van de vorige ar
tikelen uitvoerig gehad.
Als tijdens zo n race na-
mtelijk iemand om het le
ven komt, dan staan
ogenblikkelijk hele volks
stammen op die het solo-
zeilen willen verbieden.
Iemand met ervaring die
ooit een keer goed voorbe
reid in zijn eentje een oce
aan is overgevaren hoor je
zulke dingen echter nooit
roepen.
hele lengte van de film ver
oorzaken en daar is zelfs een
waterdichte camera niet te
gen bestand.
De taperecorder wordt gebruikt
als een soort dagboeken heeft
het voordeel boven het ge
schreven woord, dat je er de
geluiden bij hoort het ruisen
van de zee, het gedonder van
dé stormen, piepstemmen
van dolfijnen. Gesprekken
over de radio en de scheeps
hoorn van een passerend
schip worden allemaal hoor-
baar.s
Wanneer je al een aantal van
dergelijke reizen hebt ge
maakt, weet je natuurlijk
steeds beter wat je mee moet
nemen en thuis moet la
ten.
Voedsellijsten
Dat is vooral van belang bij het
samenstellen van voedsellijs
ten. Op de noordelijke Atlan
tic heb je meer calorieën no
dig dan aan de wal. Verder is
het belangrijk om voedsel bij
je te hebben dat een hoge
voedingswaarde heeft, wei
nig weegt, niet veel berei
dingstijd vergt en toch lekker
is. Koken is voor mij geen
straf zolang de toestand van
de zee het toelaat. Is het ruw,
dan moet er zo min mogelijk
met hete pannen worden ge
goocheld, om toch een goede
maaltijd binnen te krij
gen.
's Nachts blijf ik zoveel moge
lijk wakker, omdat ik er van
uitga dat je overdag beter
zichtbaar bent en het dus vei
liger is om dan te slapen.
Vandaar dat ik allerlei bezig
heden, die bij weinig licht
kunnen gebeuren, uitstel tot
de nacht. Wassen bijvoor
beeld gaat 's nachts prima. Of
's nachts om twee uur uitge
breid koken bij volle maan. Is
er nog een horizon te zien en
zyn er sterren, dan kun je je
positie gaan bepalen met de
sextant.
Energievoor
ziening
Wat betreft de energievoorzie
ning wordt afgeexperimen-
teerd op solojachten. Welis
waar kan de scheepsmotoi
worden gebruikt om de ac
cu's op te laden, maar er zijn
nogal wat schepen die geen
motor aan boord hebben.
Vandaar dat er gebruik wordt
gemaakt van zonnepanelen
en windmolens. Hoewel niet
bepaald primitief te noemen,
leveren beide methoden niet
bijster veel stroom. Een bete
re methode is een watergene
rator.
Sommige typen zien eruit als
een soort buitenboordmotor
en anderen worden gebruikt
als een soort' groot sleeplog.
Door de snelheid van de boot
begint een propeller te draai
en die verbonden is met een
dynamo, zodat de accu's weer
worden bijgeladen.
Ondanks deze verschillende
laadmogelijkheden is het
toch van belang om zo zuinig
mogelijk met stroom om te
springen. Hoe minder dingen
er stroom nodig hebben, hoe
beter. Elektrische pompen
voor stromend water en om
het schip leeg te pompen,
omdat er altijd wel wat water
inkomt, zijn onpraktisch op
een lange-afstand jacht, 's
Nachts brandt er aan boord
hooguit een lamp. Of het
driekleuren toplicht als ik
slaap, of zo af en toe het kom-
paslicht of een lichtje binnen
als ik op ben.
Het heeft natuurlijk geen en
kele zin om een driekleuren-
licht aan te laten als je zelf op
wacht zit en er is nergens op
de horizon een schip te zien.
En als het schip goed op de
zelfstuurinrichting vaart en ik
zelf niet stuur, kan de kom
pas- en instrumentenverlich
ting uit. Hoe minder stroom
ik verbruik, hoe minder vaak
de motor hoeft te draaien en
des te minder brandstof er
hoeft meegenomen te wor
den.
Er zit een kacheltje in de boot,
maar dat werkt op een weinig
petroleum, evenals het kook-
toestel. Het is de grote kunst
om zo weinig mogelijk mee te
nemen en zo zuinig mogelijk
te varen en het toch comfor
tabel te hebben.
