Paus :Wereldvrede redden
Kerken als
vrijplaats
Bejaardenpastoraat een onontgonnen gebied
'Troetelkindje'
Van de Velde
bewijst klasse
Reserves van
Noordwijk in
finalestrijd
Fromholtz rekent af
met Billie Jean King
Dramatische oproep voor UNESCO in Parijs
In een vijftig minuten lange rede heeft paus Johannes
Paulus 2 gisteren voor de UNESCO in Parijs een drin
gende oproep gedaan op alle landen om zonder uitzon
dering en over alle ideologische tegenstellingen heen
tot samenwerking te komen, teneinde de wereldvrede te
redden. De radicale bedreiging van de mensheid in de
hele wereld door het atoomwapen dwingt alle landen
tot de grootste inspanning, aldus de paus.
De aandacht voor de mens spitste
de paus toe op onderwijs en op
voeding. Die moeten erop gericht
zijn dat de mens steeds meer
mens wordt. Zij zijn ook van fun
damentele betekenis voor de in
termenselijke en sociale betrek
kingen.
Kernpunt van zijn rede was de
mens, zijn cultuur en zijn ont
wikkeling in vrijheid en gerech
tigheid. Als oorzaken van de
moeilijke situatie in de wereld
noemde hij onder meer het ver
dwijnen van de zedelijke waar
den, de ontoereikende opvoeding
tot mens-zijn, aantasting van de
nationale soevereiniteit, de ver
vreemding van de wetenschap
van haar eigenlijke doelstellin
gen en de onverminderde wa
penwedloop.
De paus vroeg alle wetenschaps
mensen hun totale morele gezag
te gebruiken om de mensheid te
behoeden voor vernietiging door
een atoomoorlog. Zijn dramati
sche oproep kwam tot een hoog
tepunt in de uitroep: "Houdt niet
op, blijft onverminderd door
gaan, aarzelt niet". Over de
UNESCO, de organisatie van de
Verenigde Naties voor onderwijs,
wetenschap en cultuur, die vaak
"het geweten van de Verenigde
Naties" wordt genoemd, zei de
paus: "Wy moeten de kracht van
het geweten versterken, zoals de
spanning tussen goed en kwaad
is gegroeid".
Opvoeding begint in het gezin. Met
nadruk wees de paus in dit ver
band op het recht Van alle gezin
nen, de kinderen naar scholen
van de eigen levensbeschouwing
te sturen, met name op het recht
van gelovige ouders hun kinde
ren niet toe te vertrouwen aan
scholen waarvan de onderwijs
programma's atheïstisch zijn.
De paus waarschuwde voor, wat hy
noemde, een 'zelfvervreemding
van de opvoeding". Die ontstaat
als de mens niet meer wordt op
gevoed tot meer mens-zijn, maar
tot meer hebben en bezitten. Het
gevolg van een dergelijke opvoe
ding is dat de mens eraan gewend
raakt, object te zijn van ideologi
sche en politieke manipulatie.
Dat gevaar is vooral groot in
technisch hoog ontwikkelde lan
den.
Geringe groei. Het aantal leden
van de Christelijke Gerefor
meerde Kerken is vorig jaar met
154 toegenomen, zo blijkt uit het
pas verschenen Jaarboek. Het
stond per 1 januari 1980 op 74.443.
Een commentaarschrijver in het
weekblad "De Wekker" is dank
baar dat er nog geen sterke terug
gang in dit kerkverband is waar
te nemen, maar het feit "dat er
niet meer groei is en er niet meer
werfkracht van ons uitgaat"
roept tot bezinning.
Emeritaat. De classis (regio)
Amsterdam van de Christelijke
Gereformeerde Kerken heeft ds.
C. van der Weele te Huizen, die in
augustus 65 jaar hoopt te worden,
op diens verzoek emeritaat
leend met ingang
Ds. Van der Weele i
1960 predikant in
weest.
Hervormde Kerk: beroepen te
Kralingen J. Korpershoek Epe:
aangenomen naar Dordrecht
P.S.A. Lefeber Gendt-Lent; be
dankt voor Reeuwijk J. Smit Hil-
an 1 oktober,
s van 1953 tot
Leiden ge-
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Eernewoude (Fr.) als pastoraal
medewerker A.F. Klein Pieter-
buren (Gr.); aangenomen naar
Moordrecht kandidaat L. van
Oudheusden aldaar, naar Nord-
horn (West-Duitsland) J.A. Al
berts Ihrhove (West-Duitsland),
naar Utrecht-centrum H.W.
Wierda Heiloo.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: aangenomen naar Rid
derkerk J.M.A. Groeneveld
Helpman (Gr).
Nederlands Gereformeerde Ker
ken: aangenomen naar Zoeter-
meer M.H.T. Biewenga, kandi
daat te Zwolle.
Christelijk Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Enschede-West
J. Jonkman Almelo, te Utrecht-
Noord J. Westerink Urk; bedankt
voor Emmen J. Germs Winscho
ten.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Boskoop en voor
Oud-Beijerland A. Moerkerken
Nieuw-Beijerland.
Hoogmade. De hervormde ge
meente te Hoogmade heeft een
beroep uitgebracht op de emeri
tus-predikant J. van den Hoek te
Buurmalsen. De heer Van den
Hoek is vroeger hulpprediker
geweest eerst in Nieuwveen en
later in Leiderdorp. Daarna ging
hy naar Zuidzande (Z.). In 1976
werd hij hulpprediker te Buur
malsen. Twee jaar later kreeg hij
op grond van een synodebesluit
met een aantal hulppredikers de
status van predikant. Per 1 mei
1978 werd de heer Van den Hoek,
die deze maand 68 jaar wordt,
emeritaat verleend.
Paus Johannes Paulus 2
.kracht van het geweten versterken
Sinds 1850 zijn er in West-Europa geen asielplaatsen of vrijsteden
meer, waar mensen toevlucht konden vinden om aan de sterke
arm 'of aan bloedwraak te ontkomen. Officieel kan dus ook een
kerkgebouw als zodanig geen dienst meer doen. Zo n gebouw heeft
ook geen magische betekenis, alsof mensen daar een heel bijzon
dere bescherming zouden genieten. Een kerk is niet „heilig
Maar, zei de Uiderdorpse predikant J. Geursen zondagavond tn
een preek, de leden van de christelijke gemeente zijn dat wel, tn
dien zin dat zij God meer gehoorzaam behoren te zijn dan de
mensen. ,J)at is het karakter van de ware hulpverlening".
Ds. Geursen hield deze preek in de Dorpskerk te Leiderdorp naar
aanleiding van het feit dat 350 illegale buitenlandse werknemers
in een acute noodsituatie naar een viertal kerken en een klooster
in ons land zijn uitgeweken. „Omdat ze rechteloos waren gewor
den". En waarom kwamen kerkmensen en anderen voor deze
slachtoffers van malafide werkgevers in het geweer? Ds. Geursen:
„Omdat zij in dit geval het recht onrechtvaardig vonden
Gebod
Recht is nog geen recht omdat een kamermeerderheid dat vindt. En
de stem van het volk is niet hetzelfde als de stem van God. Er zijn
25 vormen van rechtsstaten op de wereld. Jn die van ons vertoont
het recht juist aan de kant van de zwakken - in dit geval de
vreemdelingen - nog grote leemten", aldus ds. Geursen.
De staat is niet zijn eigen geweten. Aanvulling en correctie moeten
van elders komen, bijvoorbeeld van de christelijke gemeente.
Haar houding wordt bepaald door het gebod van de liefde. God
laat juist het recht van armen en verdrukten gelden".
De „dienst aan de naaste" rekende ds. Geursen tot de „liturgie van
het leven" (Calvijn). Die dienst staat tegenover de liefde voor het
eigen ik of de eigen groep. Waar deze „godsdienstoefening" - niet
beperkt tot de zondag - wordt verstoord, bijvoorbeeld door rech
telozen met geweld uit kerken te verwijderen, dreigt de vrijheid
van godsdienst te worden aangetast.
In haar protest tegen de „arrogantie van de macht" mag de gemeen
te van Christus al iets laten zien van een samenleving die voor
onze rechtsstaat nog onbereikbaar lijkt.
Kritisch
Een christelijke gemeente is naar haar aard kritisch. Dat is niet
alleen voorbehouden aan een kritische gemeente IJmond. „De
gemeente", zei ds. Geursen, „is wel in de wereld en in de staat,
maar niet van de wereld en van de staat. Wij hebben de overheid
te eren, maar niet te vrezen".
Gelovigen zien uit naar wat er nog niet is. In de taal van de bijbel:
naar de stad. waarvan God de ontwerper en bouwmeester is.
Vereniging van geestelijke verzorgers opgericht
De Leidse bejaardenpredikant A.
Verdoorn vindt dat er te weinig
mensen zijn die het verhaal van
mensen boven 65 jaar willen
aanhoren. De 65-plussers wonen
in dure flats en prachtige tehui
zen, maar dat is ook niet alles.
Hij sprak die mening uit op de op
richtingsvergadering van de lan
delijke Vereniging van geestelij
ke verzorgers in Bejaardenoor
den in Utrecht.
Anderhalf miljoen Nederlanders
behoren tot de bejaarden. Dat is
tien procent van de bevolking.
Omstreeks hét jaar 2U00 zal dat
percentage zijn verdubbeld.
Er is omstreeks 1960 een enorm
verzorgingsapparaat op het ge
bied van de huisvesting, voeding
en gezondheidszorg van de be
jaarden tot stand gekomen, aldus
Verdoom, maar de aandacht in
de psychologisch-sóciale sector
heeft daarmee geen gelijke tred
gehouden. De stem van de be
jaardenpastor wordt te weinig
gehoord.
De vereniging wil de nadruk leggen
op de volwaardigheid van de be
jaardenpastor, die op het grond
vlak het hart van de bejaarde be
luistert. Verder wil zij het adres
zijn dat in gesprek kan treden
met de regering en de provinciale
overheden.
Ds. Verdoorn zag het gevaar op-,
doemen dat er van bejaarden een
probleem wordt gemaakt, dat
men alleen maar oplost voor
zover de middelen toereikend
zijn. Zo wordt de bejaarde een
object van de problematiek maar
wordt hijzelf te weinig betrokken
bij de bejaardenzorg.
De vereniging wil verder meewer
ken aan een strategie op het punt
van het bejaardenpastoraat, dat
in veel opzichten nog onontgon
nen gebied is. Zij zal zich wenden
tot de synodes van enkele protes
tantse kerken, het episcopaat van
de Rooms-Katholieke Kerk en tot
het Humanistisch Verbond.
In september zal de vereniging een
ledenvergadering houden. In hét
voorlopige bestuur zitten onder
anderen ds Verdoorn te Wad-
dinxveen, bejaardenpastor te
Leiden, voorzitter, en mevrouw
A. den Broeder-Velzel, raads
vrouwe van het Humanistisch
Verbond te Voorburg, secreta-
Bejaardenpastor Verdoor
(Leiden)
.aandacht op het grondvlak
AIX-LES-BAINS (ANP) -
Johan van de Velde is de
eerste Nederlandse win
naar van de Dauphine Li-
beré geworden. De Bra
bantse coureur is dit jaar
pas laat in vorm gekomen.
Zondag won hij zijn eerste
grote wedstrijd, de z.g.
Koninginnerit in deze
klassieker. Hij greep toen
de leiderstrui en bewees
daarmee in zijn derde
profseizoen dat ploeglei
der Peter Post hem niet
voor niets, een van de
grootste talenten van zijn
ploeg" had genoemd.
Maar Post ging met zijn getalen-
teerde renner uiterst voorzichtig
om en zorgde ervoor dat hij niet
teveel van hem vergde. Deze
zorgvuldige begeleiding lijkt nu
zijn vruchten af te gaan afwerpen.
Want in de voorlaatste rit van de
32ste editie van de Dauphine Li-
beré demonstreerde Van de Vel
de zijn onmiskenbare klasse.
In de slotrit ging het er voor de Ra-
leighrenner om de veroverde lei
derstrui veilig te stellen. In deze
208 kilometer lange rit was een
venijnige helling te nemen van
1488 meter hoog die erg gemak
kelijk door de Fransman Martin
werd afgelegd. Hij ontsnapte in
de afdaling en bouwde, ondanks
de heftige poging van de Post-
ploeg hem terug te halen, een
voorsprong op van een halve mi
nuut. Zijn landgenoot Seznec
eindigde als tweede en Van de
Velde sprintte als zevende over
de finish met minder dan een mi
nuut achterstand op Martin, die
Van de Velde:
- zege -
in het algemeen klassement de
tweede plaats innam.
Hennie Kuiper maakte het succes
van de Nederlanders compleet
door een vierde positie in de
eindrangschikking op te eisen
met ruim drie-en-een-halve mi
nuut achterstand op Johan van
de Velde.
Olympia's Tour
De voorlaatste dag van Olympia's
ronde is voornamelijk beheerst
door renners van de Nederlandse
baanselectie. In de vroege mid
dag werd Theo van Tol reeds
winnaar in de etappe over 151
kilometer van Hulsberg naar
Sehijndel. 's Avonds was zijn
collega uit de wegselectie, John
ny Broers, de snelste in de Lim
burgse tijdrit over 21,5 kilometer.
Broers won vijf seconden op
Logvin, de leider in het algemeen
klassement.
Op de derde plaats eindigde de bes
te Nederlander van de afgelopen
week. Hans Vonk, de kampioen
op de kilometer tijdrit. De Arn
hemmer klom door zijn derde
plaats in de rit tegen de klok naar
de vierde positie in het algemeen
klassement. Hij is daarmee de
eerste Nederlander achter het
Sowjettrio Logvin, Dedenov en
Pikkoes.
Giro
Giuseppe Saronni troost zich met
etappeoverwinningen. Hij heeft
zich er mee verzoend dat hij dit
jaar zijn zege in de Ronde van
Italië niet prolongeert. De Ita
liaan, die gisteren na een mas-
sapsrint zijn vijfde ritzege in de
Giro van 1980 boekte, heeft een
achterstand van ruim vijf minu
ten op zijn landgenoot Vladimiro
Panizza, die de algemene rang
schikking aanvoert. Maar ook de
36-jarige drager van de rose trui.
die al dertien keer aan de ronde
deelnam, maakt zich weinig illu
sies over de eindzege.
"Uiterlijk na de voorlaatste etappe,
een tijdrit over 50 kilometer, zal
Bernard Hinault me uit de lei
derstrui rijden aldus Panizza.
De tweevoudige winnaar van de
Ronde van Frankrijk beperkte in
het algemeen klassement de
schade tot 1 minuut en 5 secon
den en bezet daarmee de tweede
positie.
De zeventiende etappe van Gatteo
al Mare 'naar Sirmione over een
afstand van 237 kilometer verliep
zonder spectaculaire hoogtepun
ten. Het peloton, dat nog uit 101
renners bestaat, spaarde zich
voor de rit van vandaag. Dan
trekt de karavaan de Dolomieten
in. In de laatste veertig kilometei
van de etappe van Pecol naai
Valzoldana zullen de klimspe-
cialisten volop gelegenheid krij
gen hun capaciteiten te tonen.
Noordwijker Jaap van Resteren wint een kopduel van Volen-
dam-laatste man Sijmen Smit. Gert Jan Bakker kijkt gespannen
NOORDWIJK - Het tweede elf
tal van de voetbalvereniging
Noordwijk heeft zich ge
plaatst voor de finale van de
strijd om het Nederlands
kampioenschap voor reser
ve-elftallen. De zeëkanters
wonnen vorige week woens
dag in Volendam met 0-2 van
de reservisten uit het dorp
aan het IJsselmeer en waren
daarmee al zo goed als zeker
van een plaats in de finale.
Gisteravond vond de thuis-
confrontatie plaats waarin de
ploeg het karwei naar beho-
PARIJS (AFP) - Overeenkomstig
de verwachtingen heeft favoriet
Björn Borg zich gisteren voor de
kwartfinales van de strijd om de
open Franse tennistitels ge
plaatst. Borg had geen moeite
met Taroczy (Hong): 6-2, 6-2, 6-0.
De Zweed is naar Parijs gekomen
om er zijn vijfde titel te behalen
en alleen Jimmy Connors, die
gisteren r.iet op de baan kwam,
lijkt in staat hem daarvan te
weerhouden.
Twee verrassingen vielen er in het
damestoernooi op Roland Garros
te noteren. De Amerikaanse Bil
lie Jean King en Wendy Turnbull
uit Australië, beiden door de or
ganisatoren hooggeplaatst, wer
den uitgeschakeld. Dianne
Formholtz uit Australië, beiden
door de organisatoren hoogge
plaatst, werden uitgeschakeld.
Dianne Fromholtz uit Australië
was King de baas (6-1, 6-4) en
Turnbull stuitte op de Roemeen
se Virginia Ruzici (6-2, 6-0).
Voorts plaatste de Amerikaan Ha
rold Solomon zich ten koste van
zijn landgenoot Brian Gottfried
voor de kwartfinales. Solomon
won in drie sets: 6-0 6-1 6-3. Ook
de Italiaan Corrado Barazzutti
bereikte de laatste acht via een
overwinning op de Australiër Pe
ter McNamara. De setstanden
waren 6-4 6-2 7-6.
De voor gisteren vastgestelde partij
tussen de Argentijn Guillermo
Vilas en de Spanjaard Manuel
Orantes werd uitgesteld. Kort
voor het begin van de confronta
tie gaven de organisatoren Vilas
toestemming zich medisch te la
ten behandelen.
Veteraan Orantes was het met deze
beslissing oneens. Met het
Grand-Prix-reglement in de hand
drong hij op diskwalificatie van
zijn tegenstander aan. Die eis
werd niet ingewilligd. De partij
zal nu vandaag worden gespeeld.
Toernooibaas Christian Duxin
dreigde dat Orantes uitsluiting
boven het hoofd hangt, indien de
Spanjaard niet komt opdagen.
ren afmaakte (2-1 zege). In de
eindstrijd moet Noordwijk
aantreden tegen PSV 3.
Tegen de bewoners van het vis
sersdorp kwam de 'tweede
keus' van trainer 'Eelman ei
genlijk geen moment in de
problemen. Volendam 2 bezit
in ex-profs als Jaap Zwart-
hoed, Dick Bond en Jac Jonk
uitstekende voetballers met
een geweldig overzicht, maar
de leeftijd spreekt 'bij deze
spelers inmiddels een belang
rijk woordje mee. De veelal
grijzende Volendammers
slaagden er gisteravond wel
iswaar in om de bal rond te
spelen, maar wanneer het op
werkelijke actie aankwam
bleek de scherpte bij de meest
spelers te zijn verdwenen.
Een gretig spelend Noordwijk,
bij wie Jan Siem Klinken
berg, Jos Smits en de naar AZ
'67 vertrekkende Gert Jan
Bakker uitblonken, kom in de
eerste helft nog geen afstand
nemen. Jaap van Kesteren,
Jan Siem Klinkenberg en Len
de Boer braken een aantal
malen door de Volendam-de-
fensie, maar hun schoten mis
ten zuiverheid.
Na de pauze toonde Volendam
zich aanvankelijk agressiever
en bouwde ook een licht vel-
doverwicht op, maar veel po
sitiefs leverde dit niet op.
Toen Jos Smits op aangeven
van Gert Jarf Bakker in de
64ste minuut 1-0 scoorde leek
het ijs gebroken. Jaap Zwart-
hoed evenwel trok de stand
zeven minuten later gelijk:
1-1. Een uitgekiende vrije
schop van Klinkenberg
bracht Noordwijk een kwar
tier voor het einde alsnog de
overwinning: 2-1.