Erezuil voor gezonde leer
Tentoonstelling over de
vrouw in bijbel en kerk
Vrijgemaakte dr. De Vries (oud-Leidenaar):
Strijd op alle fronten
ZATERDAG 31 MEI 191ZA
Als er één kerk in ons kerkelijk zo versplinterde land is waar de zielen nog niet door
theologische Verwikkelingen worden beproefd, dan zijn dat de "vrijgemaakte gere
formeerden" wel. Deze kerken zijn in 1944, op het laatst van de oorlog, ontstaan als
gevolg van een conflict binnen de Gereformeerde Kerken met de Kamper professor
Klaas Schilder. Terwijl honger en leed grote delen van het volk teisterden, maakten
kerkmensen in die donkere eindfase van de strijd ruzie over de doop en het "genade-
verbond".
De vrijgemaakte leer is duidelijk en
duldt geen afwijkingen, noch ter
linker-, noch ter rechterzijde. De
afstand van de vrijgemaakten tot
hun afkomst is in de loop der ja
ren almaar groter geworden. De
gewonegereformeerden wer
den steeds opener naar buiten, de
vrijgemaakten steeds radicaler
naar binnen. Vast overtuigd van
de juistheid van hun visie op bij
bel en belijdenis, wijzen zij alles
als ketters af wat daarmee in
strijd is.
Het geloof zoals de kerk het leert
uitlegt en verdedigt is principieel
onbeïnvloedbaar voor de tijd met
zijn steeds wisselende inzichten.
Er is welbeschouwd maar één
ware kerk. Hoewel niet wordt
ontkend, dat er in andere kerken
ook gelovigen zijn, begaan dezen,
naar vrijgemaakte opvatting,
toch de ernstige fout dat zij niet
metterdaad breken met de "ker
kelijke ongerechtigheid"Zij be
horen zich te voegen bij de ene
kerk die de "gezondmakende leer
van de bijbel" in ere houdt.
Verdüisterd
De vrijgemaakten hebben er dan
ook geen moeite mee, zich als
"gereformeerd" - zonder meer -
te blijven aandienen. Zonder
blikken of blozen laten zij zelf de
aanduiding "vrijgemaakt" steeds
meer weg. Op hun kerkgebou
wen en in hun publikaties komt
die "onlogische" naam vrijwel
niet meer voor. Immers, ze be
schouwen zich als de wettige
voortzetting van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland.
Deze hebben de ware leer zo ver
duisterd dat de kwaliteit "gere
formeerd" hun principieel niet
meer past.
De naam "vrijgemaakt" wordt ei
genlijk alleen nog gebruikt om
verwarring naar buiten toe te
voorkomen, want voor de wet
blijven de "synodalen" - de kerk
van 1886 - eenvoudig gerefor
meerd en zijn de volgelingen van
Schilder vrijgemaakt. Lange tijd
heetten de vrijgemaakten in de
volksmond "31-ers"..Dat kwam
omdat zij zich in hun pogingen
om de gewraakte besluiten van
de gereformeerde synode terug te
draaien beriepen op artikel 31
van de kerkorde.
Opmars
honderdduizend. Vorig jaar nam
hun zielental met liefst 1787 toe,
tot 98.606. En dr. W. G. de Vries,
sinds 1974 predikant in Haren,
die dit jaar voor het eerst de
redactie van het "Handboek ten
dienste van de Gereformeerde
Kerken in Nederland" (bedoeld
wordt dus: vrijgemaakt) verzorg
de, betoont zich niet minder
strijdlustig dan zijn voorganger,
de Kamper hoogleraar J. Kamp
huis.
In het jaaroverzicht van De Vries -
hij werkte van 1956 tot 1963 in
Leiden - blijft vrijwel niemand
buiten schot. "De strijd dient ge
voerd te worden op alle fronten",
vermaant hij de kerkleden. De
daad bij het woord voegend, con
stateert hij al meteen een "op
mars van de ketterij" in de "qua
aantal grootste" protestantse
kerken van ons land, hervormd
en synodaal-gereformeerd.
Een effectieve weerstand tegen die
oprukkende ketterij ontbreekt.
Ook de groepen die nog oog heb
ben voor het "kerkontbindende
karakter van de voortgaande
Schriftkritiek" doen niéts. Zo
blijft de Gereformeerde Bond in
de Hervormde Kerk steeds maar
een "ongelijk span met ongelovi
gen" vormen. Daaraan bezondi
gen zich ook de "verontruste ge
reformeerden". Zij zouden de re
formatie metterdaad ter hand
moeten nemen.
Vrijheid
Wie denkt dat een kerk met een zo
strakke leer- en tuchthandha
ving het in de tegenwoordige
"crisis der zekerheden" wel
moeilijk met de achterban zal
hebben, vergist zich toch. Ge
zien hun getallen en uitspraken
lijken de vrijgemaakten vaster
in het zadel te zitten dan ooit.
Ondanks een intern conflict over de
opvatting van "de ene ware
kerk", dat in 1969 een afscheiding
van ruim 10.000 - minder exclu
sief denkende - leden tot gevolg
had (de "buitenverbanders"),
stomen zij met kracht op naar de
De Christelijke Gereformeerde
Kerken - in de spelling-De Vries
zonder hoofdletters - hebben
zich een zekere behendigheid ei
gen gemaakt om naar buiten toe
te bedekken dat voor bepaalde
predikanten kansels gesloten
blijven, al naar de signatuur van
de gemeente. En in de Gerefor
meerde Gemeenten en aanver
wante groeperingen wordt elke
poging om de rijkdom en ernst
van Gods verbond met de gelovi
gen en hun kinderen te beklem
tonen tegengestaan.
Maar klagen daarover geeft, vol
gens de vrijgemaakte handboek
schrijver, eigenlijk geen pas.
Want "wie of wat belet deze men
sen om te gaan staan in de vrij
heid van Christus? Christus heeft
geen verdeelde kerk met Zijn
bloed gekocht en Zijn apostelen
hebben geen kerk gesticht die te
gen zichzelf verdeeld is".
Naar de Evangelische Omroep
klinkt het vrijgemaakte verwijt
dat deze in een soort beoefening
van de gemeenschap der heiligen
een surrogaatkerkintrodu
ceert voor 'alle bijbelgetrouwe
christenen". "We dienen front te
maken tegen alle Schriftkritiek,
maar tevens tegen alle piëtisti
sche vroomheid, die de kerk erbui
ten laat",schrijft dr. De Vries, die
ook van de zoet-geestelijke liede
ren in het repertoire van de koren
niets moet hebben. "We kunnen
toch moeilijk de apostolische ge
loofsbelijdenis verloochenen"
Dr. W.G. de Vries
oprukkende ketterij
Romantisch
Op een vergadering van het Ver
bond van (vrijgemaakte) Gere
formeerde Evangelisatiecom
missies, vorige week zaterdag in
Amersfoort gehouden, oefende
dezelfde dr. De Vries kritiek uit
op, wat hij noemde, "de romanti
sche verering van het huidige Is
raël" in kringen van de Evangeli
sche Omroep. "Die houding ge
tuigt van weinig diepgang en van
een typisch Amerikaanse op
pervlakkigheid". Naarmate het
jaar 2000, nadert, verwacht hij
meer stromingen die de komst
van Christus aankondigen. De
Vries waarschuwde daarvoor.
Dat ogenblik bepaalt God zelf
wel.
De vrijgemaakte werkgroep
"Evangelie onder moslims" gaat
de plaatselijke kerken activeren
om onder islamieten de bijbel te
verkondigen. Ieder jaar gaan er
zo'n 300 Nederlanders over tot de
islam. Daar moet wat tegenover
staan, meent de heer H. Kam
steeg, voorzitter van de werk
groep.
Arm
De interkerkelijke jeugdbeweging
"Youth for Christ" staat bij de
vrijgemaakten ook niet hoog
genoteerd.
Ds. E. Hoogendoorn uit Dalfsen
had er maandag op de toogdag
van de vrijgemaakte meisjes-
bond in Assen wel begrip voor,
dat er een beweging is van de
kerkelijke instituten" - hij ver
meed consequent het woord
"kerk" - naar de buitenkerkelijke
godsdienstigheid. Dat komt om
dat die "instituten" zelf de bijbel
se waarheid betrekkelijk stellen.
Maar bewegingen als "Youth for
Christ" zijn desondanks "arm",
tegenover een "rijke" kerk - be
doeld is uiteraard weer de vrij
gemaakte - met haar Woord-be
diening, pastorale zorg en ge
meenschap der heiligen. "Reli
gieuze sekten komen in plaats
van de Woord-bediening vaak
met een paar bijbelteksten", zei
ds. Hoogendoorn, "en tegenover
de gemeenschap der heiligen ge
ven zij een stuk individualisme".
"Het zijn ook meestal uitsluitend
jeugdsekten, die zich zelden rich
ten op ouderen".
De vrijgemaakten hebben inmid
dels zelf zeven koffiebars en ne
gentig kinderclubs opgezet. Op
tien markten in Nederland staan
ze met een stand en op zeven re
creatieterreinen wordt driftig
geëvangeliseerd. Sinds kort
houdt een werkgroep zich bezig
met nazorg op radio- en televisie
kerkdiensten. Zij stelt ook
bandjes van die diensten be
schikbaar.
De bijbelcursus die twee jaar gele
den begon met een advertentie
campagne in een aantal dagbla
den was voor zevenhonderd
mensen aanleiding, contact met
het vrijgemaakte kerkverband op
te nemen. De makers zijn daar
over niet ontevreden. Zij gaan de
cursus nu herhalen. Er zal weer
via advertenties in bladen be
kendheid aan worden gegeven.
Paal
De openheid van de grote kerken -
met een brede en diepgaande
herwaardering van opvattingen
- en de behoefte aan geestelijk
houvast geven "standvastigen"
als de vrijgemaakten de nodige
wind in de zeilen. In plaats van
tégen hebben ze de tijd zelfs méé.
Wie de nieuwe ontwikkelingen op
kerkelijk en geestelijk gebied
slechts ziet als een verkwanseling
van de enige geopenbaarde
Waarheid, zal zich in dit zekere
milieu "veilig en geborgen" kun
nen weten. De rijen worden hecht
gesloten, omdat de kerkelijke leer,
met alles erop en eraan, als een
paal boven water moet blijven. In
het vrijgemaakte denken kan het
"lief zijn voor anderen" dan ook
nooit in mindering komen op de
yastheid van het eigen beginsel en
'de binding daaraan. De kerk
heeft het laatste woord. Zo een
voudig ligt dat.
Met 262 plaatselijke kerken, 192
dienstdoende predikanten en een
eigen theologische hogeschool
met 7 hoogleraren, 3 lectoren en
113 studenten kan de vrijge
maakten voorlopig niets gebeu-
Als de huidige groei doorzet, ko
men zij dit jaar boven de 100.000.
Hoewel kerkelijke bescheiden
heid niet hun sterkste kant is,
mag dat voor hen geen reden zijn
zich te verjieffen. Alle roem is
uitgesloten.
Ook het bordje op
de vrijgemaakte
gereformeerde
kerk aan de He
rengracht in Lei
den kan verwar
rend werken. Er
staat alleen op:
Gereformeerde
Kerk. Bedoeld
wordt echter:
vrijgemaakt.
Maar dat laten de
vrijgemaakten
steeds meer weg.
Zij presenteren
zich zonder om
wegen gewoon als
"de" gerefor
meerden. Immers,
wie zich zo noemt,
maar het in wer
kelijkheid niet is,
verdient die
naam ook niet.
'De moed om te zien
Staatssecretaris voor emancipatie
zaken mevrouw Jeltine Kraaije-
veld -Wouters zal op dinsdag 10
juni in het Bijbels Museum te Am
sterdam (Herengracht 366) een
tentoonstelling openen over de
plaats van de vrouw in de kerk en
de bijbel. Het doel van de tentoon
stelling-die tot 1 november duurt
en waaraande organisatoren de
titel "De moed om te zien" hebben
gegeven-is, een discussie op gang
te brengen over "feminisme en
theologie". Er zal in de maanden
van de tentoonstelling alle gele
genheid zijn voor groepsgesprek
ken.
Tegelijk verschijnt een boekje on
der dezelfde titel, dat het Bijbels
Museum heeft uitgegeven in sa
menwerking met de Centrale
voor Vormingswerk - Hervorm
de Vrouwendienst en het Toerus
tingscentrum van de Gerefor
meerde Kerken. De theologen
Maria de Groot en Catherine Hal-
kes en Alice Groeneveld, hoofd
van de educatieve dienst van het
museum, zijn er de schrijvers
wij werkelijk toe aan nieuwe in
terpretaties? Waarom zou het
priesterambt niet door vrouwen
vervuld mogen worden? Dat zijn
allemaal vragen waarmee veel
gelovige vrouwen - maar ook
mannen - van allerlei kerkelijke
gezindte zitten, als zij de bijbel als
uitgangspunt nemen voor hqn
houding tegenover emancipa
tie".
Het Bijbels Museum heeft de ten
toonstelling opgezet om het ge
sprek over deze zaken te stimule
ren. Aan vrouwengroepen in het
hele land is gevraagd, aan de ten
toonstelling mee te werken.
Hierdoor is een veelkleurig ver
haal ontstaan van foto's, tekenin
gen, beeldhouwwerk, collages en
teksten, dat heel wat vragen zal
Vragen
Alice Groeneveld: "Hoe kan een
moderne vrouw in maatschap
pelijke ontwikkelingen die zijn
gericht op volledige gelijkwaar
digheid nog steun vinden bij de
bijbel of een plaats krijgen in de
kerk? Is de bijbel sexistisch? Is
hij altijd uitsluitend uitgelegd
S. J. DE GROOT naar mannelijke normen en zijn
Wel zullen zij zich verheugen.
Temidden van ketterij en sekte
geest wordt de erezuil voor de
"gezondmakende leer van de bij
bel" steeds hoger opgericht.
Een van de tekeningen die in een
dia-presentatie over "feminisme
en theologie" op de tentoonstel
ling in het Bijbels Museum te Am
sterdam worden vertoond.
I
losmaken en soms zelfs schok-j
kend kan werken.
Alice Groeneveld: "Wij hebben de
discussieruimte ook als leeszaal-
tje ingericht. Er ligt daar een be
langrijke hoeveelheid toepasse-,
lijke lectuur, deels ter inzage,!
maar ook voor de verkoop en om
zomaar mee te nemen. Verschil
lende godsdienstige, feministi-
sche en andere wereldbeschou
welijke organisaties hebben!
hiervoor materiaal afgestaan".
De tentoonstelling is elke week
open van dinsdag tot en met za
terdag van 10 tot 5 en op zondag
van 1 tot 5 uur. Groepen kunnen
het best een telefonische af
spraak maken (020-241125).
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Hengelo (Ov.) P. S. A. Lefeber
Gendt-Lent, te Appelscha F. W.
G. den Arend Odoorn-Vather- j
mond; aangenomen de benoe-
ming tot pastoraal medewerker
aan de Philadelphia-tehuizen in
Nunspeet L. van Nieuwpoort I
Huizen; bedankt voor Dinteloord
H. Stroeve Hendrik Ido Am
bacht.
Gereformeerde Kerken: bedankt
voor Almelo, Nijverdal en Slie-
drecht M. J. Heule Spijk (Gro-
ningen).
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Katwijk-
Valkenburg kandidaat F. van de
Pol Kampen.
LEIDEN - Hervormde Gemeente:
Hooglandse kerk 10 ds Van 't Hof. mmv
cantorij, 11.45 oecumenische studen-
tendienst; Marekerk 10 ds De Jong, 5 ds
v.d. Velden, Doorn; Maranathakerk (L.
Morsweg) 10 ds. v. Achterberg, avond
maal; De Regenboog (Merenwijk) 9.30
ds. Hortensius, 11.15 ds. Hortensius en
pastor Van Well; Bethlehemkerk
(Driflstr.) 10 ds. Hubeek, Oosterbeek;
Bevrijdingskerk (Montgomerystr.,
Zuid-West) 9 ds. Wagenvoorde, avond
maal; Vredeskerk (Burggravenlaan) 10
dr. Lamping; Waalse kerk (Breestraat)
10.30 ds. Ribs; Acad. Ziekenhuis 10.15
ds. Bakker; Diaconessenhuis 10.30 hr.
Van Straalen; kapel Endegeest (Oegst-
geest) 9.30 ds. Friedericht; Petrakerk
(Surinamestr.): 10 ds. Franken, Zeist,
avondmaal, dienst voordoven en horen
den. Geref. Kerk: Zuiderkerk (Lammen-
schansweg) 10 ds. Sijtsma; Petrakerk
(Surinamestr.) 10 ds. Franken, Zeist,
voor doven en horenden; Oude Vest 10
ds. Koolstra, 7 ds. Rietveld; Maranatha
kerk (L. Morsweg) 10 ds. v. Achterberg;
Bevrijdingskerk (Montgomerystraat)
10.30 ds. Rietveld, 5 ds. Sijtsma; Groen
hoven (Witte Rozensti10 ds. Verdoorn.
In alle diensten avondmaal. Voor zie
kenhuizen en hervormde gemeente. Ge
ref. Kerk (dolerend) "Groot-Leiden"
(Lokhorstkerk): 8.30 hr. Vervvey, 5 ds. v.
d. Haagen. Chr. Geref. Kerk (Steen-
schuur 9): 10 en 5 dr. Soeters, Zutphen.
Geref. Gemeente (Nieuwe Rijn): 10 en
4.30 ds. Boogaard. Geref. Gemeente in
Ned. (Bethl.kerk Driftstraat): 11.30 en
5.30. Evang.-Lutherse Gemeente
(Hoogl.Kerkgracht): 10.15 ds. Happee.
Remonstr.-Doopsgezinde Gemeente
(Lokhorstkerk, Pieterskerkstraat l): io
dr. Meijering. Baptistengemeente (Oude
Rijn 3): 10 ds. Bosveld, doop en avond
maal, 7.30 evangelisatiebijeenkomst in
school Lusthoflaan. Evang. Christen-
Gemeenschap (Middelstegracht 3): 10
hr. Dikkes. Zendingswerk Midder-
nachtsroep (Zoeterw. singel 21): 5 nam.
hr. Hoogerwaard. Evangeliecentrum
Zijlsingel 2: zond. 10 en dinsd. 8 hr. Zijl
stra. Pinkstergemeente (Rapenburg 10)'
10 evang. v. d. Bergh. Volle-Evangelie-
gemeente Bethel (school DeTwee Sleu
tels, hoek Rijnsburgersingel) 5 tot 6 nam.
Leger des Heils (Hooigracht): 10 en 7.30.
Nieuw-Apostolische Kerk (Hoge Rijn
dijk 24): 9.30 en 4, wo. 8. Zevendedagad
ventisten (Lokhorstkerk): elke zaterdag
9.45 bijbelstudie. Christian Science
(Steenschuur 6): 10.30. Oud-Katholieke
Kerk (Zoeterw.singel-hoek Cronestein-
kade): 10. Vrij-Katholieke Kerk (Vree-
wijkstr. 19): 10.30 h.mis. Rooms-Katho-
lieke kerken: Haagweg zat. 7, zond. 9,
10.45en 12; Herensingel zat.7,zond. 8.30,
9.30 en 11; Rijndijk (Leiden-Voorscho-
ten) zat. 7, zond. 9.30 en 11.30; Steen-
schuur zat. 10 en 7; zond. 8.30,10,11.30,6
en 7Boshuizerlaan zat. 87, zond. 9.30en
11; Lammenschansweg zat. 7, zond. 9,
10.30 12 en 6; Haarlemmerstraat zat. 7,
zond. 9.30, 10.45 en 12.15.
ABBENES - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Ruitenberg, Vianen.
AARLANDERVEEN - Herv. Gemeen
te: 10 mevr. ds. Westera, 7 ds. Hemmes,
Leiden. Geref. Kerk: 10 ds. Keizer, Ba-
rendrecht, 6.30 ds. Stolk. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds. De Vries, Heerde.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 7.30
en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Advèntskerk 9.30 ds. De Jonge,
6.30 ds. Oort; Kruiskerk 9.30 dr. v Vliet;
Opst.kerk 9.30 ds. v.d. Heiden, 6.30 ds.
Van Vliet, Harderwijk; Martha-stichting
8 nam. ds. Hoogendijk, oecumenische
dienst; G. Herderkerk 10 ds. Mulder, 6.30
ds. Oosthoek; De Bron 9 en 10.30ds Moll,
6.30 ds. Mulder; Ashram 9.30 dr. v. San
ten; Onderweg (Lijsterlaan) 10 ds. Oort;
Sionskerk 9.30 en 6.30 ds. Ouwendijk.
Geref. Kerk: Mar. kerk 9.30 ds. Stolk,
6.30 ds. v. Wijk A.dam; Salv. kerk 3.30 ds.
v. Wijk, 6.30 ds. v. d. Kamp, V assenaai
Zie verder herv. gemeente. Ned. Geref.
Kerk (chr. nijv. school Willemstr.): 9.30
br. Knol, 4.30 br. Wemmenhove. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Hamstra.
Oud-Geref. Gemeente: 9.30 en 4. Baptis
tengemeente (Molenwerfstr. 1): 10 en
6.30 ds. Koekkoek.. Baptistengemeente
Alphen-Noord (Sportlaan): 10 hr. v. d.
Leer. Volle-Evangeliegemeente (school
Westpreludeweg): 10 hr. v. Putten. Leger
des Heils (Corn, de Vlamingstr.): 10 en
6.30. Pinkstergemeente Bethel (Rode-
Kruisgebouw): 10 voorm. Remonstrant
se Kring (Van Mandersloostraat 36);
geen dienst. Rijnstroom (Raadhuis
straat): 8 nam. oecumenische avondmaal
eucharistieviering, ds. Hoogendijk
Rooms-Kath. parochies: Bonifaciuskerk
zat. 7, zond. 9.45 en 11.30; Piuskerkzat. 7.
zond. 9, 10.30 en 11.45: De Bron zat. 7,
zond. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Hen-, Gemeente: 9.30
en 6 ds. Exalto. Geref.Gemeente: 9.30
leesdienst, 2.30 ds. Honkoop.
BODEGRAVEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 9.30 ds. Kievit, Gouda, 6.30
ds. Richter; Salvatorkerk 9.30 ds. Rich
ter, 6.30 ds. De Vreugd; Bethlehemkerk
9.30 ds. De Vreugd, 6.30 ds. Westland.
Scherperizeel. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30
ds. Elderman, avondmaal. Geref. Kerk
Vrijg.: 9.30 leesdienst, 4 ds. Borgdorff.
BOSKOOP - Hervormde Gemeente:
Dorpskerk 9.30 ds. Stelwagen, 6.30
jeugddienst; De Stek 9.30 ds. Vrolijk.
Katwijk. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds.
Omta. Chr. Geref. Kerk; 9.30 en 5 ds. v.
Langevelde. Geref. Gemeente: 9.30 en 6.
Opwekkingsgemeente (Concordia):
9.30. Vergadering van Gelovigen
(Nieuwstr.): 9.30 en 5. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 5.30 (De Stek) en 7, zond. 9.30
HAZERSWOUDE - Herv. Gemeente:
9.30 hr. Christ, Leiden, 6.30 ds. v.d. Hei
den, Alphen. Geref. Kerk: 9.30 ds. Lam
me, Delft, voor horenden en doven, 5 ds.
Welbedacht. Rooms-Kath. parochies:
Dorp zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30; Rijndijk
(Bernardus) zond. 10; Het Anker zat. 7,
zond. 8.45 en 11.15.
HILLEGOM - Herv. Gemeente: 10 ds.
Rothfusz, avondmaal, 7 ds. Rothfusz,
gez. dienst. Geref. Kerk: 10 ds. v.d. Wal,
avondmaal. Chr. Geref. Kerk; 10 en 7 ds.
Biesma.
HOOGMADE - Herv. Gemeente: 10 ds.
v. Niel, Rijnsburg. Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Kolkman. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 ds. Aarents, 6 ds.
Van Niel, Rijnsburg; Ontmoetingskerk
10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Van Ieperen. Ge
ref. Kerk: 9.30 ds. Kersten, 6.30 ds. v. d.
Horst. Vliegkamp Valkenburg: 10.30 ds.
Van Melle, gezinsdienst. Rooms-Kath.
parochie: zat. 7, zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gemeente:
Nieuwe Kerk 10 ds. Vink, 6 ds. De Jong;
Oude Kerk 10 ds. Vroegindewey, 6 ds.
Juckema, Scheveningen, jeugddienst:
Ichtuskcrk 10 ds. Visser, 5 ds. Boei;
Pnièlkerk: 9.30 ds. Schuurman, 6 ds.
Vroegindewey; Groen van Pr. school 10
ds. De Jong; ziekenhuis Overduin 2 ds.
Baas. Triumfatorkerk 9 en 10.30 ds v. d.
Horst, 5 ds. Kersten. Geref. Kerk Vrijg.:
10.15 leesdienst, 2.30 ds. Zomer, avond
maal. Ned. Geref. Kerk: 8.45 ds. Rouke-
ma, 7 ds. v. Tongeren. Chr. Geret. Kerk:
10 en 5 ds v. d. Ent. Vrije Chr. Geref.
Gemeente (Uni-zaal): 10 en 5 ds. v. d.
Belt. Geref. Gemeente (Remisestr.): 10
en 5. Volle-Evangeliegemeente (Voor
straat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gemeente: 10 ds. v. d. Broeck, Bodegra
ven, 7 ds. Vrolijk, Katwijk. Geref. Kerk:
ê.30 hr. Brouwer, Katwijk, 7 zie herv.
gemeente.
LEIDERDORP - Hervormde Gemeente
en Geref. Kerk: Dorpskerk 10 ds. Van
Loenen, 6.30 ds. Geursen; kerk Hoofd
straat 10 mevr. Jacobi; Scheppingskerk
9 en 10.30 ds. Doesburg; St. Elis. zieken
huis: 9.30 rector Vijftigschild, gez.
dienst. Baptistengemeente (Wijkgeb.
Zijlkwartier): 10 br. Van Zuylekom.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond.9,
10.30 en 12 (jongerenmis).
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Los en ds. De Kruijf, gez. avondmaals
viering in geref. Kerk 7 ds. Wapenaar,
Tiel, en ds. Los, gez. viering in herv.
kerk. Geref. Kerk: zie herv. gemeente.
Camping: 10.30 ds. Gravendeel, Lisse.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 7.30,
9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Getneente: Dorpskerk 10
en 7 ds. De Gelder; Pauluskerk 10 ds. v.
Malssen, Leiderdorp. Geref. Kerk: 10 ds.
Baas, 7 dienst; Geref. Kerk Vrijg.: 10.30
en 4.30 kand. v. Veen. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori): 9 ds. Brink, 5 ds. Verhey.
Chr. Geref. Kerk: 10en 4.30 ds. v. Dijken.
Geref. Gemeente: 10 en 4 ds. Hakken
berg. Rooms-Kath. parochies: Agatha-
kerk zat. 7. zond. 10 en 11.30; Poelpolder
zat. 7, zond. 9 en 11.30; Mariakerk zat. 7,
zond. 8.30,10 en 11.45; Engelbewaarders
zat. 7. zond. 8. 9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gemeente: 9.30
hr. Stam, 6.30 ds. De Mey Aalsmeer,
jeugddienst. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 hr.
Stam, Sassenhcim. Chr. Geref. Kerk:
9.30 dienst, 2.30 ds. De Vries, Heerde.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7.30, zond. 9
en 10.45
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Klusener, Zeist, 6.30 ds. Gebraad.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Wijngaarden,
Nieuw-Vennep, 7 ds. Steenstra, Diemen
Rooms-Kath. purochi: zat 7, zond. 9 en
11.
NIEUW-VENNEP - Herv. Gemeente:
9.30 ds. Den Harder, 7 ds. Van Winters
wijk, Bennebroek. Geref. Kerk: 9.30
prof. dr. Verkuyl, A.dam, 6.30 ds. Ba-
•rends, ontmoetingsdienst. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 3 ds. Visser. Rooms-Kath.
parochie: zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gemeente: 9.30 en 7
ds. Zoutendijk, uitzending morgen
dienst via IKON. Geref. Kerk (Woerden-
se Verlaat): 9.30 ds. Nooteboom, 7 ds.
Bezemer. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gemeente: kerk
Voorstraat: 10 dr. Jansen, 7 ds. Elgers-
ma; kerk Hoofdstraat: 10 ds. Keuning, 7
dr. Jansen; De Rank (Golfbaan) 10 ds. v.
Eyk, Gouda, avondmaal, 5 ds. Van der
Plas, Delft. Geref. Kerk: kerk Hoofd
straat (Buurtkerk) 10 hr. v. d. Land. Was
senaar, jeugddienst; Vinkenlaankerk
9.30 ds. Leysen, Rotterdam; stichtings-
kerk 11 ds. Leysen; Sole Mio 9 ds. El-
gersma. Zie ook herv. gemeente. Rooms-
Kath. parochies: Zee zat. 7, zond. 9.30 en
11: Binnen zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv Ge
meente: Dorps':erk 10 ds.Kalkman; De
Zilk 10 hr. Hoffenaar, Voorhout. Rooms-
Kath. parochies: Victorkerk: zat. 7, zond.
9.30 en 11; Jozefkerk zat 7, zond. 8.30 en
10.
OEGSTGEEST - Herv. Gemeente:
Groene of Will.kerk 10 prof. dr. Berkhof;
Pauluskerk 10 dr. Bolkestein, Slie-
drecht; Gemeentecentrum: 10.30 dr.
Cramer, 7 ds. Kersten. Geref. Kerk (Mau-
ritslaan): 10 ds. Vegter, 7 zie herv. ge
meente. Geref. Kerk Vrijg.: 8.45 kand v.
Veen, 4 ds. Begeman. Ned. Geref. Kerk
(Gemeentecentrum): 8.45 ds. Janse, 4 ds.
De Lange. Van Wyckerslooth 4.30 ds.
Sierat. Kapel Endegeest: 9.30 ds. Friede-
ï'ich. Volle-Evangeliegemeente (Ge
meentecentrum): 4 nam. Rooms-Kath.
parochie Will.kerk zat. 7, zond. 9 en 11;
Bonaventurakapel zat. 6.30, zond. 9 en
11.
OUD-ADE-Rooms-Kath. parochie: zat.
7, zond. 8.30 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gemeente: 9.30 hr. Krispijn, Sche
veningen. Geref. Kerk: 9.30 ds. Barends,
Nieuw-Vennep, 6.30 ds. v. Houten, Als-
meer. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 8, 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - Rooms-
Kath. parochies: Maria Presentatie zat. 7,
zond. 8, 9.30 en 11; Petrus-banden zat. 7,
zond. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: 9.30 ds. Pannekoek, Leiden, 7 ds. De
Kruijf. Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.15
ds. Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: Voor
hof 10 hr. v. d. Linden, Capelle a. d. IJs-
sel; Bethelkerk 9 en 10.15 ds. Romein, 5
ds. v. Niel; camping Koningshof 10 hr.
Poppe, Renswoude. Geref. Kerk: Petra
kerk 9.30 dr. Gilhuis, Den Haag, 5 ds.
Baayen; Immanuelkerk 9 en 10.30ds. De
Waard, R.dam. 5 ds. Vrolijk: Maranatha
kerk: 9.30 ds. Baayen, 5 dr. Gilhuis. Ge
ref. Kerk Vrijg.: 10 en 5.15. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 leesdienst. Evang. Chris
tengemeente (aula mavo): 10 br. Zwart,
7.30 ds. Visser, A.dam. evangelisatie-
dienst, met zang van "De Discipels".
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond.
10.30.
RIJPWETERING - Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gemeente 9 en
10.30 ds. Juckema, Scheveningen. 7
opendeurdienst in geref. kerk, ds. Zijl
stra, Vorden. Geref. Kerk: 10 en 5 prof.
Oosterhoff. Rooms-Kath. parochie: zat.
7, zond. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Klein Kranenburg, 6.30 ds. Kielder, Ze
venhoven. Geref. Kerk: 10 ds. Bezemer,
6.30 ds. Nooteboom. Rooms-Kath. paro
chies: Aardam zond. 9 en 12; Langeraar
zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gemeente: 10
ds. Vermeulen, 6.30 ds v. d. Velden, Mi i-
drecht. Geref. Kerk: 9.30ds. v.d. Meulen,
Wassenaar. 6.30 ds. De Raadt. Geref
Kerk Vrijg.: 9.30 en 5. Vliegkamp Val
kenburg: 10.30ds. v. Melle,gezinsdienst.
VOORHOUT - Herv. Gemeente: 10 ds.
Brokerhof. Rooms-Kath. parochie: zat.
7, zond. 9, 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds. v. d. Schoot, avond
maal, 7 ds. Meijering, afscheid; aula
Noord-Hofland 9.30 dr. Enklaar, Oegst-
geest; kerk Hulp en Heil 10 ds. Verheule. j
Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. De Zwart. Ge- j
ref. Kerk Vrijg.: 8.30 ds. Geelhoed, 3 ds.
Gratz. Rooms-Kath. kerken: Lauren-
tiuskerk zat. 7, zond. 10 en 11.30; aula
Noord-Hofland zond. 11. Jan van Hoof-
•laan 3: 10.30 Engelse dienst.
WADDINXVEEN - Herv. Gemeente:
Brugkerk 9.30 ds. Verboom, 5 ds. Ver-
welius; De Hoeksteen 9.30 ds. Verwe-
lius, 6.30 ds. Roetman; Bethelkerk 9.30 1
ds. Roetman, 5 ds. Verboom; Imma- I
nuelkerk 9.30 en 7 ds. Hulst. Geref. Kerk: j
Kruiskerk 9 en 5 ds. Prins, Den Haag; 1
Ontmoetingskerk 10.15 ds. v. d. Berg.
Chr. Afgescheiden Gemeente: 9.30 en 5.
Volle-Evangeliegemeente "Sion" (Lin-
degaarde 17a): 9.30. Rooms-Kath. paro-
chie: Victorkerk zond. 10; Ontmoetings
kerk: 8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv. Gemeente: 10 ds. v.
Veen, Wassenaar. Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR - Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 10 ds. Steenstra, 7 kerkcon-
cert; Kievietkcrk 10 ds. v. Bruggen; Mes-
siaskerk 10 ds. v. Zanten, afscheid, 4.30 j
prof. Graafland; Dorpscentrum 9.30
kand Mast, Nieuwerkerk a. d. IJssel. Ge- l
ref. Kerk: Zijllaan 10 ds. De Raadt, Val- I
kenburg, 7 ds. v. d. Meulen. Wassenaar- I
Zuid 10 ds. Van de Kamp en pastoor f
Oomens, jeugddienst. Ned. Prot. Bond
(L. Kerkdam): 10.30 prof. dr. v. Goudoe-
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente: 9.30
<^s. Boer, Katwijk, 6.30 dr. Meijer. Lei-
den. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Meije- I
rig, Scherpenzeel. Ned. Piot. Bond: I
10.30 buitendag Bilthoven, ds. Roos. i
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 10. I
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9.30 j
ds. Kielder. Geref. Kerk: 9.30 ds. Mane-
schijn, Amstelveen, 7 mevr. Kempen,
Aarlanderveen. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7, zond. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gemeente: 10
ds. Wolthaus. Rooms-Kath. parochies:
St. Jan zat. 9.30 en 11Chr. Dienaarkerk
zat. 7, zond. 10; Meerburgkerk (Hoge
Rijndijk): zat. 7, zond. 9.30 en 11.
ZWAMMERDAM - Herv. Gemeente:
9 30 ds. Haakman, 6.30 ds. Oosterom,
Tienhoven. Geref. Kerk: 9.30 hr. v. Wal- i
linga. Ter Aar, 6.30 hr. v. Leeuwen, Ze
venhoven.
I