Luns: „Russen
willen toch
onderhandelen
Europese 'fooi' voor Stanley Adams
rivella is
vernieuwd
Over beperking kernwapens
Respijt voor kabinet-Suarez
Gijzeling pas eind juli in Iraans parlement
VRIJDAG 30 MEI 1980
BUITENLAND
PAGINA
^OME - Het Europese Parlement
in Straatsburg nam afgelopen
vrijdag eenstemmig een motie
aan waarin er bij de Europese
Commissie in Brussel op werd
aangedrongen „een buitengewó-
ne uitkering te doen aan mr.
Stanley Adams, om de psycholo
gische en fysieke gevolgen goed
te maken van de actie die hij on
dernam om een eind te maken
aan de onwettige praktijken van
de Zwitserse multinational Hof
man-La Roche".
Gistermorgen kreeg Adams in het
Italiaanse plaatsje Latina het
antwoord uit Brussel: voor alles
wat hij de afgelopen jaren door
staan heeft, sinds hij besloot
Hofman-La Roche in Brussel aan
te geven wegens illegale mono
poliepraktijken, is de commissie
bereid hem een eenmalige ver
goeding te laten toekomen van 50
miljoen lire (ongeveer 115.000
gulden), waarna hij geen enkele
betaling meer mag verwach
ten.
Vijftig miljoen lire is ongeveer de
helft van de schulden die Adams
heeft gemaakt in de zes jaar
waarin hij zijn baan verloor, in
een Zwitserse gevangenis raakte
Man die onwettige praktijken Hofman-La Roche aanbracht
en door een Zwitserse rechtbank
werd veroordeeeld wegens be-
drijfsspionage. Zijn vrouw
pleegde in die tijd zelfmoord en
liet hem met drie dochtertjes ach
ter, en door de Italiaanse autori
teiten werd hij op alle manieren
gedwarsboomd in zijn pogingen
een nieuw bestaan op te bouwen
als varkensfokker in Latina.
Wegens die schulden bracht hij
onlangs drie maanden door in
een Italiaanse gevangenis. Dat
zelfde lot zou hem opnieuw tref
fen als hij op 31 mei geen geld op
tafel kon brengen. De 50 miljoen,
die hij gistermiddag in Rome in
ontvangst kon nemen, geven
hem tenminste weer enige
adempauze: hij kan althans zijn
dringendste schuldeisers tevre
den stellen.
Maar er is geen sprake van dat de
financiële verliezen die Adams
leed tengevolge van zijn actie,
hiermee worden „goedgemaakt"
(zoals het parlement in Straats
burg had verzocht). Vanuit de so
cialistische fractie, die zijn zaak
overigens samen met vertegen
woordigers van andere groepe
ringen voortdurend heeft bepleit,
kreeg Adams de verzekering dat
alles in het werk zal worden ge
steld om de Europese Commissie
tot een rechtvaardiger afwikke
ling te bewegen.
De „zaak-Adams" begon op 25 fe
bruari 1973, toen de 46-jarige em
ployé van de Zwitserse farma
ceutische kolos Hofman-La Ro
che, na een succesvolle loopbaan
in het bedrijf besloot de toenma
lige Europese commissaris Bor-
schette op de hoogte te stellen
van de ongeoorloofde handels
praktijken die de firma in staat
stelde een overheersend aandeel
op de vitaminemarkt te
Na een langdurig onderzoek, waar
aan Adams actief bijdroeg, werd
de firma op 9 juni 1976 schuldig
bevonden door de Europese
Commissie en gelast onmiddel
lijk een einde te maken aan de
illegale praktijken. Eerder legde
de commissie Hofman-La Roche
een boete op van 1.980.000 DM
(door het Europese hof in hoger
beroep teruggebracht tot 732.000
DM).
Maar intusseh was Stanley Adams
bij een bezoek aan Zwitserland
(eind december 1974) gearres
teerd en drie maanden gevangen
gehouden. Hij kwam op 21 maart
1975 vrij, na storting van een
borgsom van 25.000 franc (die
evenals zijn advocaten door de
Europese Commissie werden be
taald).
Deze som werd later, bij het vonnis
van 1 juli 1976, verbeurd ver
klaard en Adams werd tot een
jaar voorwaardelijk veroordeeld.
In al die jaren had hij vanuit
Brussel, naast vergoeding van
reiskosten, andere onkosten tij
dens het onderzoek tegen Hof
man-La Roche en de kosten van
zijn eigen proces, geen enkele
persoonlijke vergoeding gekre
gen (noch gevraagd, voegt hij er
onmiddellijk aan toe).
Zijn plan was om een varkensfok
kerij te beginnen in Latina, even
ten zuiden van Rome, waar het
Italiaanse regeringsfonds voor
het zuiden speciale faciliteiten
bood voor industriële vestigin
gen. Met eigen geld en de goed
kope leningen van het fonds
hoopte hi j een bedrijf op te zetten
waar 100.000 biggen per jaar zou
den kunnen worden gefokt.
Jarenlang werd hem door de Ita
liaanse autoriteiten een verblijfs
vergunning geweigerd. Hoewel
hij al sinds 1974 in Latina woon
achtig was, kreeg hij die na tus
senkomst van Brussel en van de
Italiaanse kamercommissie voor
binnenlandse zaken pas in
1977.
Ook de plannen voor de fokkerij
werden pas in 1977 goedgekeurd.
Toen kon na moeizame onder
handelingen met het fonds en de
banken eindelijk met de bouw
worden begonnen, maar door de
groeiende financiële moeilijkhe
den kwam de bouw stil te lig
gen.
Van twee van de acht geplande hut
ten staan nu de roestende staket
sels met een golfijzeren dak in
een weiland buiten Latina. In zijn
huurhuis in een buitenwijk van
het stadje houdt Adams de luiken
gesloten voor deurwaarders en
schuldeisers. Op zijn meubels is
al beslag gelegd en zijn auto werd
vier maanden geleden wegge
haald. Zijn dochtertjes Nathalie
(12). Alexandra (10) en Stephanie
(8) zijn in Noord-Italié bij hun
grootmoeder ondergebracht.
Het lijkt geen aanmoedigend voor
beeld voor andere particulieren
die het in hun hoofd mochten
halen de strijd aan te binden met
multinationale ondernemingen.
„En toch", zegt Stanley Adams,
„als ik nog eens opnieuw kon be
ginnen, met alles wat ik nu weet
en meegemaakt heb, zou ik het
weer doen. En als ooit iemand me
om advies zou vragen, zou ik hem
aanraden het ook te doen. En als
hij het niet zou aandurven, zou ik
tegen hem zeggen: geef mij de
gegevens maar, dan doe ik het
vel
rje.
„Het is geen bluf', zegt hij er bij, en
dat valt hem ook aan te zien. „Ze
dachten dat ze me bang konden
maken, maar ze hebben me alleen
maar gesterkt in mijn overtui
ging".
Afrikaanse
landen vragen
spoedzitting
Y.-raad over
Zuid-Af rika
NEW YORK AFP) - De Afrikaanse
groep bij de Verenigde Naties
heeft gisteravond officieel om
een spoedbijeenkomst van de
Veiligheidsraad gevraagd om de
situatie in Zuid-Afrika na de rel
len van de afgelopen dagen in dat
land te bestuderen.
De op 29 mei gedateerde brief is aan
de voorzitter van de raad. Ide
Oumarou (Niger) gezonden door
de Marokkaanse zaakgelastigde,
Mohamed Ayachi, die op het
ogenblik voorzitter van de Afri
kaanse groep is. De voorzitter van
de raad zal contacten opnemen
om de datum van de bijeenkomst
vast te stellen.
Het ministerie van buitenlandse
zaken in Washington heeft krach
tige kritiek geuit op Zuid-Afrika
wegens het neerschieten, door de
politie in Kaapstad, van twee
jonge kleurlingen en wegens een
reeks van maatregelen die in
Washington onderdrukkend
worden genoemd. "Wij betreuren
het gebruik van geweld en het
verlies van mensenlevens. Wij
geloven dat dergelijke acties van
de politie, zoals de schietpartij
van gisteren, slechts kunnen die
nen om een reeds vluchtige situa
tie te doen ontvlammen", aldus
woordvoerder Thomas Reston.
Reston beklemtoonde dat recente
gebeurtenissen in Zuid-Afrika
toenemende bezorgdheid in
Washington hebben veroorzaakt.
"Het is waarschijnlijk dat de hui
dige onderdrukkende maatre
gelen van de regering het voor
uitzicht verkleinen op een op
rechte dialoog tussen de regering
en de meerderheid van zwarten,
kleurlingen en mensen van Azia
tische afkomst in het land", aldus
Reston.
Een dag na de gewelddadige dood
van twee gekleurde scholieren
woensdag in Kaapstad heeft de
Zuidafrikaanse politie gisteren
opnieuw vuurwapens gebruikt
tegen demonstrerende kleurlin
gen. Een 22-jarige jongeman van
gemengd ras werd gewond toen
een politieman in de Kaapstadse
wijk Ravensmead het vuur
opende op stenengooiende ge
kleurde betogers. Eerder hadden
de betogers een auto met daarin
een acht maanden zwangere
blanke vrouw met stenen beko
geld, zo zei een politiewoord
voerder.
Intussen heeft de Zuidafrikaanse
regering gisteren politieverster-
kingen gestuurd naar Kaapstad
en andere steden waar de al zes
weken durende schoolboycot
van kleurlingen en in mindere
mate Indiërs en zwarten een
steeds grimmiger karakter dreigt
te krijgen. Premier Botha ver
klaarde tegenóver een regerings
gezinde krant dat de orde indien
nodig zal worden gehandhaafd
met behulp van „veiligheids
troepen, inclusief het leger".
(Van onze correspondent)
BRUSSEL-Er zijn aanwijzingen dat de Sowjet-Unie met
de NAVO-landen wil onderhandelen over beperking
van de tactische kernwapens in Europa. Dat zei NAVO-
secretaris-generaal mr. Joseph Luns gisteren in een ge
sprek met Nederlandse journalisten. Luns zei geen in
formatie te kunnen geven over de aard van de aanwij
zingen voor de Russische bereidheid tot onderhande
len.
De NAVO-landen stelden Moskou
in december voor te gaan praten
over terugdringing en beperking
van de tactische kernwapens,
vooral die van de middellange af
stand. Dit aanbod maakte deel uit
van het besluit om in West-Euro
pa Pershing- en kruisraketten op
te stellen als antwoord op de in
stallatie in de Sowjet-Unie van
SS-20-raketten die heel Europa
kunnen bestrijken.
Negatief
De officiële reactie van de Sowjet-
Unie op het NAVO-aanbod was
volledig negatief. Eerst moeten
de NAVO-landen hun besluit van
december ongedaan maken alvo
rens er onderhandeld kan wor
den, zo is het standpunt van Mos
kou. Mr. Luns zei het te betreuren
dat de Sowjet-Unie „niet op het
NAVO-aanbod heeft gerea
geerd", maar hij voegde eraan
toe: „Ik geloof dat ze wel ko-
Mr. Luns benadrukte dat onder
handelingen over beperking van
de middellange afstand tactische
kernwapens in Europa het best in
het kader van SALT kunnen
plaatsvinden. In de SALT-ver-
dragen hebben Amerika en de
Sowjet-Unie afspraken neerge
legd over beperking van de stra
tegische kernwapens. De in
spraak van de Europese NAVO-
landen kan verzekerd worden in
het kader van besprekingen over
SALT III, aldus Luns.
De waarschuwing van Amerika aan
Moskou dat het militair zal in
grijpen als de Sowjet-Unie vanuit
Afghanistan verder in de richting
van de Perzische Golf wil door
dringen noemde Luns een „vre-
desbevorderend standpunt".
Moskou zal het risico van een mi
litair conflict, met de kans op
nucleaire escalatie, niet willen
nemen, aldus Luns, die in dit
verband een parallel trok met
München 1938: „Toen wilde Hit-
Ier ook nog geen oorlog".
Kritiek
Mr. Luns uitte kritiek op de hou
ding van de Sowjet-Unie in de
kwestie van de Amerikaanse ge-
gijzelden in Iran. „Moskou stijft -
de regering van Iran in haar
schandalige houding". Ander
zijds is de kritiek op de Ameri
kaanse president Carter volgens
Luns zwaar overtrokken. Ook de
Amerikaanse presidentskandi
daat Ronald Reagan wordt vol
gens Luns te zwaar in de verf ge
zet. Luns: „Hij wordt afgeschil
derd zoals Strauss in Duitsland,
maar zo is het niet".
Mr. Luns denkt nog niet aan aftre
den: „Ik zie geen merkbare onwil
om mij heen om voort te gaan als
secretaris-generaal Luns (68)
herinnerde eraan dat zijn voor
ganger Manlio Brosio de zeventig
gepasseerd was toen hij zijn af
treden aankondigde („Een jaar en
twee maanden voordat hij weg
ging"). Luns wees nog op de fi
guur van de Duitse bondskanse
lier Adenauer die negentig jaar
was toen hij aftrad.
Autoloze zondag
in W.-Duitsland
BONN (GPD) - Als alles volgens
plan verloopt zullen er volgende
week zondag 8 juni nauwelijks
auto's in West-Duitsland rijden.
Die dag is namelijk uitgeroepen
tot een vrijwillige autoloze zon
dag.
Allerlei milieuverenigingen eisen
dat al jaren, om zo de Westduit
sers aan het denken te zetten over
energie sparen en milieube
scherming. De vrijwillige autolo
ze dag valt dit jaar in het kader
van de internationale dag van het
milieu.
Veranderde samenstelling:
méér smaak, minder
kalorieën. Nu 10 kalorieën
per glas tegen 100 in
een glas gewone frisdrank.
cFris°p fi
zti Zwitsers,
lekkpr
zonder
suiker.
Een vrolijk moment tijdens een
Garillo (tweede rij boven links) e
zich ook over.
(Van c
MADRID - Langdurige debat
ten tussen de Spaanse oppo
sitie en leden van de regering
over voornamelijk technische
kwesties hebben de voorzit
ter van de Spaanse Tweede
Kamer vannacht genoopt de
stemming over de socialisti
sche motie van wantrouwen
tegen het kabinet-Suarez uit
te stellen. De leden van de
Tweede Kamer komen van
daag opnieuw bijeen om de
debatten voort te zetten en
eventueel over de motie te
stemmen.
Het ziet ernaar uit dat de socia
listische arbeiderspartij
PSOE onder leiding van Feli
pe Gonzalez weinig politieke
partijen in de motie achter
zich heeft staan. Naast de Eu-
rocommunistische partij
wordt de motie van wantrou
wen tot nu toe alleen maar ge
steund door drie regionale
partijtjes met één volksverte
genwoordiger uit het Bas
kenland, Catalonië en de Ca-
narische eilanden.
De PSOE, die de zeven kamer
leden van de Baskische na
tionalistische partij PNV niet
heeft kunnen overtuigen om
weer hun plaatsen in de
Tweede Kamer in te nemen,
kan tot nu toe rekenen op 147
stemmen, maar heeft de ab
solute meerderheid nodig van
176 stemmen om het kabinet-
Suarez ten val te brengen. De
regeringspartij Unie van het
Democratisch Centrum UCD
is zeker van de 166 stemmen
van de eigen kamerleden.
Premier Suarcz, die slechts
eenmaal kort aan het debat
deelnam, verliet vannacht
met de ministers van bin
nenlandse zaken en van de
fensie de Tweede Kamer,
omdat er een aanslag was ge
pleegd in het Baskenland.
Vier politieagenten raakten in
San Sebastian gewond door
explosieven en mitrailleurs
alvo's. Hoewel nog geen en
kele organisatie de verant
woordelijkheid voor deze
aanslag heeft opgeëist, meent
men dat deze het werk is ge
weest van de radicale Baski
sche afscheidingsbeweging
ETA-militar.
TEHERAN (AFP'UPI) - Het nieuwe Iraanse
parlement zal niet vóór 20 juli beslissen over
het lot van de Amerikaanse gegijzelden in
Iran. Dit heeft de tijdelijke voorzitter van het
parlement Jadollah Sahabi gisteren gezegd
in een interview met de nationale radio.
De kwestie van de gegijzelden zal met andere
belangrijke onderwerpen worden voorge
legd door een nieuwe regering die nog be
noemd moet worden door de parlementa
riërs, aldus de voorzitter. Volgens Sahabi
zullen de voorbereidende werkzaamheden
van het parlement ongeveer "twee tot drie
weken duren". Eerst moet de nieuwe rege
ring worden samengesteld en daarna "zullen
de ministers tijd nodig hebben om een pro
gramma op te stellen dat aan het parlement
moet worden voorgelegd", aldus Sahabi.
"Men zal zeker tot de derde week van juli
moeten wachten voordat de kwestie van de
gegijzelden aan bod komt", zo zei hij.
In Meshad (Oost-Iran) hebben vier mannen ge
schoten op een huis waar verscheidene Ame
rikaanse gegijzelden worden vastgehouden.
Dit heeft een woordvoerder van de "Islamiti
sche studenten" die de Amerikaanse ambas
sade in Teheran bezet houden, gisteren mee
gedeeld,
Hij beschuldigde president Carter ervan dat hij
deze "wanhoopspogingen steunt om met alle
middelen het bijeenroepen te verhinderen
van een tribunaal dat de Amerikaanse spion
nen moet berechten".
Na de mislukte poging van de Verenigde Sta
ten om de gegijzelden met militaire middelen
vrij te krijgen, zijn de rond 50 Amerikaanse
onderdanen verspreid over zestien steden.
Na een wekenlang beleg van het garnizoen in
de Westiraanse stad Baneh zijn Iraanse sol
daten en leden van de revolutionaire garde
erin geslaagd door de Koerdische omsinge
ling heen te breken. Dit heeft het Iraanse mi
litaire opperbevel gisteren bekendgemaakt.
De Koerden zouden bij de gevechten zware
verliezen hebber, geleden. Ook sneuvelden
twee Iraanse soldaten en twee leden van de
revolutionaire garde.
WASHINGTON (UPI/AFP) - Voor
de eerste keer in de geschiedenis
van de betrekkingen tussen de
volksrepubliek China en de Ver
enigde Staten, heeft Washington
gisteren de weg geopend voor de
aankoop door China van niet-of-
fensief militair materieel in Ame
rika. Het Pentagon kondigde aan
dat het goedkeuring heeft ver
leend voor de verkoop aan Pe
king van veldradar, helikopters
en transportvliegtuigen. Daar
naast krijgen Amerikaanse on
dernemingen toestemming heli-
kopterfabrieken en bedrijven
voor electronica in China te bou-
De verkopen, door particuliere
Amerikaanse ondernemingen,
zullen door de Amerikaanse re
gering moeten worden goedge
keurd, maar in de meeste geval
len, zo gaven de regeringsfunc
tionarissen te kennen, zal dat au
tomatisch gebeuren. De verkoop
van wapens zal niet worden toe
gestaan. Welke zaken China pre
cies zal gaan kopen is niet be
kendgemaakt. maar de functio
narissen erkenden dat de uitein
delijke verkopen vele honderden
miljoenen dollars kunnen gaan
belopen.
Minister van defensie Harold
Brown kondigde het Amerikaan
se besluit aan. nadat hij gister
avond een laatste gesprek had
gevoerd in het Pentagon met de
Chinese vice-premier Geng Biao.
Op de vraag of de Verenigde Sta
ten nu in de richting koersen van
een defensiepact met Peking,
antwoordde Brown: "Helemaal
niet. De Verenigde Staten en de
Volksrepubliek China zijn vrien
den. Het is mogelijk vrienden te
zijn en geen bondgenoten".
Brown bevestigde nog eens dat
Amerika gekant blijft tegen het
verkopen van dodelijke wapens
aan China. Toen Geng Biao ge
vraagd werd of Peking graag wa
pens zou kopen in de Verenigde
Staten, antwoordde hij: "Ik ge
loof niet dat zoiets op dit moment
mogelijk is. Maar ik geloof wel
dat zich in de toekomst zo'n mo
gelijkheid zou kunnen voor
doen".
Washington staat ook toe dat ver
fijnd communicatiematericel
wordt verkocht, voor gebruik in
Chinese ambassades in het bui
tenland. De woordvoerder van
het Pentagon, Thomas Ross. ver
klaarde dat Brown aan Geng
heeft laten weten dat Amerikaan
se bedrijven toestemming krij
gen bepaalde fabrieken in China
la bouwen en de ChinéaMi te le
ren hoe deze fabrieken moeten
worden geleid.
Harold Brown vertelde verslagge
vers dat het bezoek van Geng
Biao aan de Verenigde Staten
nuttig was en belangrijk in de
ontwikkeling van de Amen-
kaans-Chinese betrekkingen.
Brown benadrukte wel dat de
voorgenomen verkopen niet ge
richt zijn tegen de Sowjet-Unie.
"Washington wenst een sterk,
een welvarend en een vreedzaam
China te bevorderen", aldus de
bewindsman.
Het Russische persbureau Tass
veroordeelde gisteren de ont
wikkeling VUI het bondgenoot
schap tussen de leiding van Pe
king en de oorlogszuchtige Ame
rikaanse kringen", naar aanlei
ding van Geng Biao's bezoek aan
de Verenigde Staten. Tass wees
ook de houding van de Ameri
kaanse regering van de hand, die,
naar zijn zeggen, "nog steeds
vastbesloten is de lijn van Brze-
zinski te volgen" en "de Chinese
kaart te spelen tegen de Sowjet-
Unie".
