De dagen van
Adolfo Suarez
zijn geteld
Blik in de weekbladen
Beleid
Spaanse
premier
aan de
kaak
gesteld
EISEVIERS
DONDERDAG 29 MEI 1980
MADRID - „Sinds de algemene verkiezingen van vo
rig jaar functioneert premier Adolfo Suarez niet
meer. Niet als minister-president, niet als voorzitter
van de Unie van het Democratisch Centrum UCD.
Op het congres van de UCD in oktober moet hij als
voorzitter vervangen worden. Als premier zijn z'n
dagen geteld".
Dit is de mening van enkele tientallen kamerleden van de cen
trumpartij UCD over premier Suarez aan de vooravond van de
stemming in de Spaanse Tweede Kamer vandaag over de motie
van wantrouwen die de socialistische arbeiderspartij PSOE ver
leden week indiende.
Aanleiding tot deze motie was de rede van premier Suarez, waarin
hij op onsamenhangende manier de lijnen van zijn regeringspro
gramma - de strikte toepassing van de wet, de bestrijding van de
economische crisis en de autonome regio's - belichtte. Felipe
Gonzalez, secretaris-generaal van de socialistische PSOE, ba
seerde zijn motie van wantrouwen op de ongeloofwaardigheid
van het regeringsbeleid van het kabinet-Suarez en op de ondui
delijke kabinetswijziging aan het begin van deze maand, waarbij
zes ministers werden vervangen door vertrouwensmannen van
Suarez.
Zonder enige vorm van demagogie en met het vooruitzicht dat de
PSOE-motie het waarschijnlijk niet zou halen, stelde de opposi
tieleider de premier aan de kaak met zijn onduidelijkheid in z'n
binnenlandse en buitenlandse beleid, veroorzaakt door het ge
brek aan een staatsvisie, het niet nakomen van gedane toezeg
gingen, het onvermogen om de economische crisis in te perken
en de werkloosheid in toom te houden, het achterwege blijven
van de democratisering van de Spaanse administratie, een falend
beleid ter bestrijding van het terrorisme van zowel extreem links
als extreem rechts en de ondemocratische regeermethodes.
Door Peter Hattink
Tijdens de algemene beschou
wingen van vorige week ver
loor premier Suarez naast zijn
prestige volledig zijn demo
cratische gezicht. In de dis
cussie met Felipe Gonzales
over de vraag of een varr zijn
kabinetten zich ooit een voor
stander had getoond van on
derhandelingen met de radi
cale afscheidingsbeweging
ETA-militar over de pacifica
tie van het Baskenland bleef
de premier dit uitdrukkelijk
ontkennen, terwijl insiders
weten dat de regering twee
toenaderingspogingen heeft
gedaan, die beide op een
mislukking zijn uitgelo
pen.
In het debat met eurocommu
nist Santiago Carrillo over de
vervalste bewijzen van de
Spaanse geheime dienst, die
Juan Luis Cebrian, directeur
van het gezaghebbende
dagblad El Pais, moesten be
schuldigen van samenwer
king met de Russische KGB,
verklaarde de premier dat de
ze valse bewijzen vervaardigd
werden door een „buiten
landse inlichtingendienst",
terwijl even tevoren een hoge
Spaanse politie ambtenaar
toegaf dat hij over deze ver
valste documenten, „Made in
Spain by Spaniards", be
schikte. Als hierbij opgeteld
nog bekend is dat de premier
zijn vriend, de procureur-ge
neraal Fanjul, enige tijd gele
den opdracht heeft gegeven
om Juan Luis Cebrian juri
disch te vervolgen, omdat de
ze journalist in zijn commen
taren de Spaanse minister
president niet welgezind is,
dan blijft er een allesbehalve
fris image van premier Adolfo
Suarez over.
Statuut
Ter compensatie voor de strikte
naleving van de wet wil pre
mier Suarez een statuut voor
burgelijke democratische
vrijheden invoeren. Een voor
zowel de linkse als rechtse
oppositie overbodige zaak,
aangezien de democratische
burgerrechten verankerd lig
gen in de Grondwet. Veel
Spanjaarden hebben het
moeilijk met de interpretatie
van de strikte naleving van de
wet sinds Carmen Franco, de
dochter van de dictator, deze
maand werd vrijgesproken
van juwelensmokkel. Zij
werd in april 1978 door de
douane op het vliegveld van
Madrid betrapt op het smok
kelen van twee kilo aan goud
en juwelen naar Zwitser
land.
Bij die gelegenheid verklaarde
de toenmalige minister van
binnenlandse zaken Rodolfo
Martin Villa dat er wel dege
lijk sprake was van een po
ging tot juwelensmokkel. De
positieve interpretatie van de
strikte naleving van de wet
wordt extra bemoeilijkt door
de onafhankelijke recht
spraak, die belaagd wordt
door officieren van justitie.
Deze openbare aanklagers
ontvangen via de procureur-
generaal instructie van het
Spaanse ministerie van justi
tie en zijn op het ogenblik erg
actief op het terrein van de
persvrijheid. Momenteel zijn
er ruim zestig journalisten
door toedoen van de geïn
strueerde officieren van justi
tie gewikkeld in meer dan
vierhonderd processen.
Inflatie
De tweede pijler van Suarez' re
geringsprogramma is van de
zelfde kwaliteit als de eerste.
Onder leiding van vertrou-
Fernando Abril
Martorell, superminister van
•economie, is de inflatie de
laatste twee jaar weliswaar te
ruggebracht tot ongeveer 15
procent per jaar, maar het
aantal werklozen is schrikba
rend toegenomen van 8 tot
11,5 procent volgens de offi
ciële cijfers. Officieuze gege
vens spreken van 18 tot 19
procent werkloosheid. Bin
nenlandse investeringen
stagneren en worden hoe lan
ger hoe meer overgenomen
door buitenlandse onderne
mingen. kredietfaciliteiten
voor de kleine en middelgrote
Spaanse ondernemingen, die
het hoofd nauwelijks boven
water kunnen houden, blij
ven beperkt doordat in het
UCD-programma voor alles
de inflatie beteugeld moet
blijven. Toegezegde werk
loosheidsuitkeringen blijven
uit.
De fundamenten onder de der
de pijler van het UCD-pro
gramma, de autonome regio's
van Spanje, lijken wegge
zaagd. Enige nieuwigheid is
dat Andalusië ter compensa
tie van het door de regering
opgezette mislukte referen
dum over zelfbestuur in fe
bruari nog dit jaar enkele au
tonome instanties krijgt; dat
er binnen een halfjaar een re
ferendum over autonomie in
Galicië wordt uitgeschreven
en dat alle overige regio's in»
1983 toegang krijgen tot een
regionale autonomie. Als ge
volg van de inconsequente
regionale politiek van Suarez
in het Baskenland, Catalonië
en Andalusië staan de regio
nale UCD-partijen in deze
streken op springen. In het
Baskenland slaagde Suarez er
niet in om zich aan het geslo
ten akkoord te houden met de
gematigde Baskische natio
nalistische partij PND, de
grootste partij in het Bas
kenland, die eeh soortgelijke
maatschappijvisie heeft als
de Centrumpartij.
Uit protest tegen de woord
breuk van Suarez trok deze
partij vorig jaar z'n zeven
volksvertegenwoordigers uit
het Spaanse parlement terug.
In Catalonië was de UCD niet
bij machte een pact te sluiten
met Convergencia Democra-
tica de Cataluna, de grootste
regionale partij, die in poli
tiek opzicht zeer dicht bij de
regeringspartij staat.
Bezorgdheid
Op het gebied van de terreurbe
strijding in het Baskenland
presenteerde de nieuwbak
ken minister van binnenland
se zaken, Juan José Roson
Perez, een anti-terreurpro-
gramma vari louter politie
maatregelen, dat grote be
zorgdheid wekte in de gelede
ren van de Baskisch nationa
listische partij PND, die voor
stander is van onderhande
lingen met de ETA, omdat zij
menen dat er ook politieke
maatregelen in het Basken
land genomen moeten wor
den, welke een einde kunnen
maken aan het geweld. Daar
naast kondigde de minister
aan dat iedereen die een op
merking ten gunste van de
ETA maakte, onmiddellijk
juridisch vervolgd zou wor
den op grond van verheerlij
king van het terforisme.
Deze zienswijze van de be
windsman, die grote op
schudding veroorzaakte in
juridische en perskringen,
betekent dat in principe ook
alle gelovigen die een mis
bijwonen voor de zielerust
van een lid van de ETA, inclu
sief de priester, gearresteerd
worden.
Premier Suarez, die in tegen
stelling tot Felipe Gonzales
meent dat de politie met mo
derne apparatuur is uitgerust,
verdedigde de efficiency van
de politiekorpsen in het par
lement met de aantallen ge
vangenen. „In het begin van
dit jaar waren er 10.800 ge
vangenen en in mei 16.935;
een bewijs dat de politie effi
ciënt werkt", betoogde de
premier, waarbij hij zich niet
Adolfo Suarez.
afvroeg hoe het kwam dat de
Spaanse gevangenissen op
het ogenblik nog voller zijn
dan in de meeste periodes
onder de tijd van Franco.
Binnen de UCD-partij begint
men steeds meer in te zien dat
Adolfo Suarez niet de enige
man is, die de partij kan lei
den. Oogstte Suarez triomfen
door de ontmanteling van het
dictatoriale systeem; zijn po
litieke bagage bleek te licht
om een democratisch bestel
op te bouwen. Bij de samen
stelling van de nieuwe demo
cratische grondwet, die door
middel van een consensus
van alle parlementaire poli
tieke partijen werd bereikt,
heeft premier Suarez geen
enkel idee aangedragen. Op
partijvergaderingen doet de
minister-president als voor
zitter van de UCD nauwelijks
een mond open. Hij spreekt
niet graag in het openbaar en
is besluiteloos. De verkie
zingscampagnes van de UCD
voor het regionale parlement
in het Baskenland en in Can-
talonië, waaraan de premier
persoonlijk deelnam om de
UCD ter plaatse te verster
ken, waren teleurstel
lend.
Structuur
Koning Juan Carlos zocht in
1976 een man die de structuur
van de dictatuur moest afbre
ken en de deur van Spanje
open moest maken voor een
Westeuropese democratie.
Deze man moest aan een paar
voorwaarden voldoen: hy
moest stammen uit de gelede
ren van de staatseenheidspar-
tij „Movimiento National om
de opengezette valstrikken
bij z'n sloopwerk te kunnen
omzeilen; hy moest jong zijn
en onvoorwaardelijk loyaal
zijn aan de Spaanse vorst. Als
hij daarbij nog een overtuigd
democraat zou zijn, des te be
ter. Adolfo Suarez voldeed
uitstekend aan de eerste drie
voorwaarden, maar z'n de
mocratische denkbeelden
vielen tegen. De socialisten
blijven er niet voor niets op
hameren dat de Spaanse be-
stuurspiramide, waarin amb
tenaren van de Franco-dicta
tuur op eigen initiatief het
nieuwe bewind saboteren,
niet voldoende gedemocrati
seerd kan worden als er geen
democratische regering is. De
PSOE is als de dood dat
Spanje terugvalt in dezelfde
fout van de republiek, waarin
de ambtenaren van dictator
Miguel Primo de Rivera op
hun sleutelposities bleven zit
ten en de touwtjes weer in
handen namen in 1936; het
jaar waarin Franco z'n staats
greep uitvoerde.
Averechts
De socialisten hebben geen
kans van slagen dat hun mo
tie van wantrouwen in de
Spaanse Tweede Kamer
wordt aangenomen. Felipe
Gonzales had aanvankelijk
nog even de hoop dat zijn mo
tie de sociaal-democraten en
de liberalen binnen de UCD
zou overhalen om hem te
steunen, maar de reactie was
averechts, want de centrum
partij komt conjunctureel
versterkt uit de socialistische
bedreiging. De socialisten,
die minstens de absolute
meerderheid van 176 stem
men moeten halen om de mo
tie te laten slagen, worden al
leen gesteund door de com
munistische partij PCE en de
linkse Baskische coalitie
Euskadiko Eskerra (EE).
Steunen de andere regionale
partijen of nationale partijtjes
de motie van de PSOE niet -
de meeste willen zich van
stemming onthouden - dan
komen de socialisten aan 145
stemmen. De UCD beschikt
na het weglopen van twee
parlementariërs uit hun gele
deren over 166 stemmen. Het
ziet er niet naar uit dat de Cen
trumpartij ook maar één par
tij achter zich krijgt, al hou
den sommige waarnemers er
rekening mee dat de twee uit
de UCD gestapte parlementa
riërs op het laatste moment
tegen de motie zullen stem
men in plaats van zich te ont
houden.
Pover
In het gunstigste geval haalt de
UCD 168 stemmen. Een pover
resultaat vergeleken bij de
184 stemmen die premier
Suarez vorig jaar in de Kamer
kreeg toen hij het vertrouwen
voor z'n regeringsprogramma
vroeg. De UCD beseft dat
premier Suarez dit keer geen
absolute meerderheid in de
Kamer haalt als hy opnieuw
een vertrouwensstem voor
z'n regeringsprogramma zou
vragen. Met deze wetenschap
meent de PSOE dat haar par
tij minder gezichtsverlies lijdt
dan de UCD als de socialisti
sche motie niet wordt aange
nomen.
hervormd
nederlahd
Hervormd Nederland staat deze
week op de bres voor de vrijheid
van meningsuiting. Met een ver
haal over de 'Boycot Outspan Ac
tie' als voorbeeld wordt het func
tioneren van de reclamerecht
spraak aan de kaak gesteld.
Vijfjaar geleden is een prent van de
Boycot Outspan Actie door de
reclame code commissie verbo
den. Vervolgens heeft de rechter
zich achter dit verbod geschaard.
HN stelt "Het is dus duidelijk, dat
een verbod van de code-commis
sie zeer verreikende gevolgen kan
hebben. Vooral ook omdat haar
uitleg van het begrip reclame zeer
ruim is. In het code-statuut wordt
reclame gezien als 'iedere vorm
van openbare aanprijzing ten
doel hebbende de bevordering
van de verkoop van goederen en
diensten en het propageren van
denkbeelden'. Het venijn zit in de
staart."
Volgens HN zouden, wanneer deze
maatstaven worden aangehou
den, "ook redactionele artikelen,
politieke prenten en redevoerin
gen, zelfs preken in kerken, bij de
code-commissie onder de loep
moeten." Ook zegt HN dat de
ontwerp EG-richtlijn voor dit
soort zaken het propageren van
denkbeelden buiten beschou
wing laat.
In een verhaal over de vrouwen in
de gezondheidzorg wordt er ge-
-sproken met vrouwelijke medi
sche studenten, die zich hebben
verenigd in 'de Roze Vloedgolf.
Zij proberen de aandacht te ves
tigen op de achterstelling van de
vrouw in de gezondheidszorg en
op de positie van de co-assisten
ten. Over de vaak enorm zware
belasting van de co-assistenten
zegt Heluska, die deze functie op
dit moment zelf uitoefent "De
meesten van ons beschouwen een
werkweek van veertig uur als een
deeltijdbaan".
De Haagse Post probeert uit te vin
den hoe het de 'harde kern' van
actievoerders uit de zestiger ja
ren, de zogenaamde gangmakers
in de matte jaren zeventig is ver
gaan. Huib Riethof, één van de
grote actievoerders uit die tijd en
ook nog een tijd PSP-wethouder
in Amsterdam onderscheidt twee
reacties: "Je had de activisten die
na de jaren zestig terugkeerden
naar de stalinistische moeder
schoot, met alle verschijnselen
van dien. Een poging om de mat
heid te ontlopen en teleurstellin
gen te verwerken Aan de an
dere kant werden sommigen vol
strekt a-politiek."
De verwikkelingen in het CDA
rond de loyalisten door het dui-
kelen van de meeste van hen op
de AR-kandidatenlijst staan borg
voor flink wat kolommen tekst in
de weekbladen. Ook in HP is dat
het geval; Leon de Wolff heeft een
gesprek mei Jan van Houwelin-
gen over de rol van deze kritische
politici binnen het CDA.
Het laat Van Houwelingen niet
koud, dat hij voortdurend tegen
stand ondervindt wanneer hij
uitkomt voor zijn principes.
"Soms denk ik wel eens: ik ben
eigenlijk gek, ik laat me voortdu
rend in een minderheidspositie
drukken, ik ben voortdurend de
verliezer die buigt, maar tegelij
kertijd geef ik het CDA wel een
bepaald gezicht en dat komt het
CDA alleen maar ten goede".
In een artikel dat bol staat van de
namen van atoomraketten en de
afkortingen die daar gewoonlijk
mee zijn gemoeid geeft Jerbert
Scoville, een specialist uit de VS
een analyse van de gevolgen van
het besluit van Carter om de MX-
raket tot ontwikkeling te bren
gen. Dit projekt zal zeker 33 mil
jard dollar gaan kosten wanneer
het wordt goedgekeurd, maar dit
door HP krankzinniggenoem
de project behelst meer. Scoville:
"Het MX-systeem kan alleen
maar leiden tot een omvangrijke,
oncontroleerbare bewapenings
competitie, die de veiligheid van
de Verenigde Staten ondermijnt
en het gevaar van een nucleair
conflict vergroot."
Op de voorpagina van Vrij Neder
land deze week een grote tabel
die aan moet tonen, dat "degenen
die van een minimuminkomen
moeten leven er dit jaar niet min
der dan vijfhonderd gulden op
achteruitgaan. Die strop treft
dan meer dan twee miljoen men
sen. Bij hen haalt het kabinet
stiekem een miljard binnen."
Door de prijsstijgingen en de
loonmaatregel verliezen de mi
nima behoorlijk aan koopkracht,
ondanks de loonsverhoging van
36,40 per maand en de belasting
verlaging van 136,- op jaarbasis,
aldus VN.
Verder in VN een interview met
Connie Brood, de Nederlandse
journaliste, die lange tijd in Rus
land heeft gewoond en onlangs
bij haar vertrek naar ons land
werd gearresteerd. Zij vertelt
over de jaren dat zij in Moskou
woonde: "Waar de doorsneebur
ger over jammert is toch vooral de
slechte bediening en voorraad in
de winkels. Ik geloof niet dat hij
zich zo opwindt over de politiek.
Ze gaan er vanuit dat het toch
nooit beter wordt."
Nu de grootste stroom van Vietna
mese bootvluchtelingen wat lijkt
afgenomen komt VN met een
verhaal over de omstandigheden
waaronder deze mensen vaak een
jaar na hun aankomst in Neder
land wonen. Daartoe bezocht
verslaggever Hugo Arlman onder
meer een oude villa in 's Graven-
zande, Ouwendijck. In dit land
huis, dat door CRM groot genoeg
werd bevonden om er 25 tot 35
Vietnamezen te huisvesten wo
nen op dit moment ongeveer 70
vluchtelingen.
Het huisvesten van de bootvluch
telingen legt de eigenaar van de
villa bepaalt geen windeieren:
"Het ministerie keert hen (de ei
genaren, red.) per dag per vluch
teling twintig gulden uit. Een
simpele vermenigvuldiging leert
dat vierenzeventig vluchtelingen
in Ouwendijck vijfenveertigdui
zend gulden per maand opleve
ren", aldus VN.
In het kader van de verschuivingen
op de AR-kandidatenlijst brengt
De Tijd een vraaggesprek met
Hans de Boer, "de teruggefloten
loyalist".
De Boer is openhartig over zijn
denkbeelden en ook over de nog
immer belangrijke kernwapen-
zaak. Hij bekritiseert zijn mede
stander Goudzwaard in zijn be
slissing de partij te verlaten: "Een
volkomen ongerechtvaardigde
stap. Het CDA-programma ligt
er nog niet eens. Hij had op zijn
minst kunnen wachten totdat het
gereed was en de partijen er een
oordeel over hadden geveld. Als ik
het nou heel mooi stel, dan zeg ik:
de mensen krijgen zelfs de kans
niet het met hem eens te zijn
Je gaat dan het gevecht uit de weg
en ik vind dat het moet worden
aangegaan."
Verder in De Tijd een gesprekje
met H. Fiolet, secretaris van de
Raad van Kerken. Deze raad
heeft zich de afgelopen jaren in
gezet voor de buitenlandse ille
gale werknemers. Kortgeleden
verklaarde zij echter geen moge
lijkheden meer te zien de illega
len te helpen. Volgens Fiolet is de
aanleiding voor deze beslissing
de woorden van staatssecretaris
Haars, dat de politie illegale bui
tenlanders. die hun toevlucht in
een kerk hebben gezocht mag
oppakken. Fiolet hierover. "Je
kunt zeggen: we handhaven ons
protest en gaan door met acties.
Dat betekent verzet tegen de over
heid, burgerlijke ongehoorzaam
heid. Of je zegt: we handhaven
ons protest maar we hebben ineen
democratische samenleving geen
middelen meer om dat kracht bij
te zetten. We zijn alle wegen ge
gaan,. we hebben alles gepro
beerd". Volgens Fiolet is het laat
ste het geval.
Vorige week stond in de Haagse
Post een interview met de schrij
ver Graham Greene. Nu is in De
Tijd een uitgebreid vraaggesprek
met deze katholieke schrijver, die
niet zo wil worden genoemd.
Toch is de interviewer hardnek
kig op zoek naar tekenen van ka
tholicisme in het werk, de levens
stijl, het huis en de uitspraken
van de schrijver.
Elseviers Magazine ontdekt een
groot complot om het kabinet
Van Agt ten val te brengen. Vol
gens EM willen de dissidente
ARP-ers in een soort laatste
stuiptrekking proberen de PvdA
te bereiken.
Als bewijsmateriaal voert EM on
der meer het ontwerp verkie
zingsprogramma van het CDA
aan: "Het CDA-concept stelt
problemen, maar geeft geen ant
ivoorden. Antwoorden die harde
consequenties zouden bevatten
ten aanzien van een aantal heili
ge huisjes die door de socialisten
worden gekoesterd. Door die har
de consequenties te vermijden
speelt het CDA de socialistische
strategie in de kaart."
Naar aanleiding van de belasting
nota van staatssecretaris Noote-
boom die man en vrouw zoveel
mogelijk gelyk moet stellen voor
de fiscus komt EM met enkele
aanpassingen. "In de nota wordt
op slechts beperkte schaal aan
dacht besteed aan het splitsings
stelsel dit stelsel verdient
ruimere aandacht. Het principe
is heel eenvoudig. De gehuwde
man en vrouw nemen fiscaal een
gelijkwaardige positie in. Voor
de fiscus is niet relevant wie het
inkomen brengt. Het huwelijk
wordt op deze manier toch erva
ren als een economische eenheid",
aldus EM.
MARIJKE KOOL
