Kerkleiders vrijgelaten Schmidt toch naar Moskou CRISIS NA AFTREDEN WEIZMAN Leger beheerst Kivangjoe Oman herziet toegezegde steun aan VS Zuid-Afrika: Partij van Giscard nader tot NAVO Indira Gandhi wil meer macht WOENSDAG 28 MEI 1980 DAR ES SALAAM (Reuter/ AFP) - Ex-president Milton Obote van Oeganda is giste ren uit zijn ballingsoord Dar es Salaam in Tanzania terug gekeerd naar zijn vaderland. Zijn bewind was in 1971 om vergeworpen door Idi Amin. In een toespraak in het afgele gen Zuid-Oegandese dorp Bushenyi beloofde Obote dat hij de corruptie en ondoelma tigheid in het politie-apparaat en het ambtenarenkorps zou uitroeien. De 56-jarige ex-president voer de het woord namens zijn par tij, maar hij liet er weinig twij fel aan bestaan dat hij zelf haar kandidaat voor het pre sidentschap zou zijn. Hij hekelde de regeringen in Kampala na Amin omdat zij BUITENLAND corruptie en verdeeldheid in de hand zouden hebben ge werkt en oefende kritiek op de buitenwereld en op de Or ganisatie van Afrikaanse Eenheid omdat zij Amin niet zouden hebben veroordeeld terwijl hij aan het bewind Als zijn partij het voor het zeg gen zou krijgen, aldus Obote, zouden recht en orde in ere worden hersteld en zou ook de bescherming van het bur- gerbezit prioriteit genieten. Zij zou het klimaat scheppen dat de mensen zou aansporen tot het volledig geven van zichzelf aan de wederopbouw van het land en ballingen verwelkomen die onterecht werden uitgewezen en op recht willen meedoen aan de wederopbouw. Obote zei verder dat een rege ring van zijn partij het inves teringsklimaat in Oeganda aantrekkelijk zou maken voor het buitenland en dat geen nationaliseringen meer zou den plaatshebben. De regeringen van professor Yusufu Luie en Godfrey Bi- naisa - die kwamen na Amin - hebben zich volgens Obote beziggehouden met intrige ren in plaats van met weder opbouw en rehabilitatie. Volgens hem is voedselhulp uit het buitenland op de zwarte markt in Kampala terechtge komen, en hebben enkele lei ders zich aan de winst ver rijkt. Obote kuste zijn geboortegrond toen hij werd toegejuicht door 10.000 aanhangers. Hij werd begroet door John Zibi- ha, die Obote's vice-president was toen Idi Amin in 1971 de macht overnam, en zeven mi nisters in de huidige regering die behoren tot de partij van Obote, het Oegandese Volks congres. De minister van bui tenlandse zaken, Otema Ali- madi, zei de militaire com missie te vertegenwoordigen die twee weken geleden pre sident Godfrey Binaisa uit schakelde. Hij begroette Obo te als "een groot Oegandees". (Van c correspondent Karl Beyer) JOHANNESBURG - De 51 geestelijk leiders die tijdens het pinksterweekeinde bij een geweldloze demonstratie in Johannesburg werden gearresteerd, zijn gisteren voor de rechter verschenen. Na een justitiële waarschuwing wer den ze daarna vrijgelaten. genomen omdat hij zich achter de recente schoolstaking van de kleurling-scholieren in de Kaap provincie had gesteld. De geestelijke leiders begonnen hun vreedzame demonstratie in Johannesburg om Thome's vrij lating te eisen. De katholieke bis schoppenconferentie in Pretoria verklaarde gisteren dat de autori teiten moeten begrijpen dat „wij op een punt van confrontatie staan tussen de wet van God en de wet van de mensen. De geestelijken hebben slechts één keuze: de wet van God". De ver klaring werd uitgegeven door de katholieke aartsbisschop Fitzge- De arrestanten zullen op 1 juli op nieuw voor de rechter moeten verschijnen wegens overtreding van de wet ,op openbare bijeen komsten en belemmering van het verkeer in Johannesburg. Talrijke geestelijken, onder wie aartsbisschop Will Burnett van Kaapstad en de president van de mèthodistenkerk, dominee An drew Losaba uit Durban, waren tijdens de rechtzitting aanwezig. Tijdens de rechtszitting hadden zich buiten het gerechtsgebouw zeker tweehonderd geestelijken en vrouwen verzameld. Met bij bels in de hand werden religieuze liederen gezongen. Inmiddels was de eigenlijke orga nisator van de demonstratie, do minee John Thorne van de con- gregationele kerk, door de politie vrijgelaten. Hij werd in hechtenis PARIJS (DPA)-De politieke partij van de Franse president Valéry Giscard d'Estaing is voorstander van een gemeenschappelijk ver dedigingsconcept van de West- Europese landen. In een gisteren uitgegeven witboek pleit de "Unie voor de Franse Democra tie" (UDF) bovendienvoor het principe van de "voorwaartse verdediging", waarbij Frankrijks nucleaire strijdmacht ook buiten de Franse grenzen zul worden in gezet. De samenwerking met andere lan den wat betreft het inzetten van deze kernmacht en een plan voor een nucleaire vergelding dat zich uitstrekt tot buiten Frankrijk, zijn onder de Fransen zeer om streden begrippen. Ook de UDF schrijft met klem dat Frankrijk niet in het geïntegreerde NAVO- opperbevel moet terugkeren. Eveneens wijst de partij er met nadruk op dat zowel de produktie van tactische en strategische atoomwapens als de beslissing wanneer zij gebruikt moeten worden, een zuiver nationale aangelegenheid dienen te blij- Maar anderzijds moet Frankrijk, als onafhankelijk atoommacht, ge zien de nieuwe internationale krachtsverhoudingen initiatief nemen tot Europese samenwer king op het gebied van de defen sie. Als eerste dienen, aldus het witboek van de UDF, de belang rijkste Franse partners Groot- Brittannié en West-Duitsland voor een dialoog over deze mate rie te worden uitgenodigd. Over het beginsel van de "voor waartse verdediging" staat in het witboek, dat Frankrijk zich ge noodzaakt kan zien met zijn mili taire strijdmacht een "grotere geografische zone dan het eigen grondgebied" te bestrijken. De bondgenoten die zelf niet over kernwapens beschikken, moeten dan daartoe bepaalde waarbor gen gegeven worden, zo stelt de UDF voor. Voor een "voorwaartse veldslag" beveelt de UDF - in het licht van een deze zomer te verwachten beslissing over de aanmaak van een Franse "neutronenbom" - talrijke nucleaire wapens aan met een goede operationele effectivi teit teneinde de grote overmacht van de tegenstander op het ter rein van de conventionele bewa pening het hoofd te bieden. Het witboek van de UDF besluit dat men zich niet op een lang conflict moet voorbereiden, maar op het afschrikken van de tegenstander door te tonen dat men voor de zwaarste strijd klaar is. i1^1 Helmut Schmidt raid. Inmiddels heeft de politie in een landelijke actie 56 leraren, pro fessoren en scholieren aan ver schillende zwarte scholen en universiteiten gearresteerd. On der hen bevindt zich ook de be kende professor Gerwel, hoogle raar Afrikaans-nederlands aan de universiteit van Westkaapland. De arrestaties vonden plaats in de Kaapprovincie, Johannesburg, Durban en Pietermaritzburg. De minister van politie, Louis le Grange, zei in Kaapstad dat de politie thans opdracht heeft „po litieke demonstraties" met alle geweld de kop in te drukken. Hij zei echter ook dat hij bereid is te praten met verantwoordelijke mensen die zich inzetten voor de belangen van de niet blanke ge meenschap. Twee Zuidkoreaanse soldaten voeren-het geweer in de aanslag - twee kinderen af, die volgens de militairen in het bezit zouden zijn geweest van wapens. Verontwaardiging in omliggende provincies KWANGJOE (DPA/Reuter) - Met de inname van de provincie hoofdstad Kwangjoe, gisteren door het Zuidkoreaanse leger, is een einde gekomen aan de heftig ste opstand in Zuid-Korea sinds de Koreaanse oorlog (1950-1953). Twee uur na aanvang van de opera- tié was Kwangjoe geheel in han den van het leger. Het hoofd kwartier van de opstandelingen, het gebouw van het provinciaal bestuur, werd het laatst veroverd. Ooggetuigen meldden dat het leger bij de herovering van de 800.000 inwoners tellende provincie hoofdstad terughoudend was met het gebruik van vuurwapens. De stad is nog steeds afgesloten van de buitenwereld. De militai ren laten alleen transport toe van voedsel en medicamenten. Naar in Seoel verluidt is het hoofd van politie in Kwangjoe, An Bjong- ha, gearresteerd, omdat hij zijn post verliet toen opstandige de monstranten de stad vorige week Het besluit van het leger om met geweld een einde te maken aan de opstand heeft een golf van verontwaardiging teweegge bracht in de stad en omliggende provincie Tsjolla. Hoewel de op stand na de omsingeling van de stad en het ontstaan van tekorten aan voedsel 'en medicamenten verliep, L haat tegen het leger in het bijzonder in het zuidwesten van Zuid-Korea groot. In de rest van het land is de mening over het optreden van de militairen verdeeld, maar de kritiek over weegt. Ter verdediging van het leger wordt gezegd dat de pro vincie Tsjolla altijd al weerspan nig was en snel opkwam voor plaatselijke belangen. Maar in beide lagen van de bevolking is men geschrokken van de manier waarop het leger de populaire hervormingsverlangens van de gematigden in Kwangjoe van ta fel veegde. Men ziet in de bestor ming van Kwangjoe een logische voortzetting van de koers van in timidatie die de militairen sinds lang varen tegen andersdenken den. Politieke waarnemers me nen dat de herovering geen per spectief voor een oplossing biedt. (Van onze correspondent) BONN - De Westduitse Bondskan selier Schmidt en zijn minister van buitenlandse zaken Gen- scher gaan ondanks kritiek van de oppositie toch op 30 juni naar Moskou. De reis vindt plaats op uitnodiging van de Sowjet-par- tijleider Brezjnjev. Begin vol gende maand gaat Günther van Well, staatssecretaris van Bui tenlandse Zaken, naar Moskou om de top tussen Schmidt en Brezjnjev voor te bereiden. Dit is het resultaat van in Bonn tus sen minister Genscher en de Sowjet-ambassadeur Wladimir Semjonov gevoerde voorbespre kingen. Het gesprek tussen Schmidt en Brezjnjev zal zich toespitsen op de actuele crisissi tuatie in het Midden-Oosten en de problemen rond de bewape ningsbeperking in Midden-Eu ropa. Met concrete en opzienba rende resultaten die tot overwin ning van de heersende crisis kunnen leiden wordt in Bonn niet gerekend. Officiële bevestiging van het be zoek werd gisteravond overigens nog niet gegeven. Wel maakten enkele vooraanstaande West duitse bladen melding van het komende bezoek van Schmidt. De verwachting van politici in Bonn is dat de Russische partij leider zich niet tegemoetkomen der zal gedragen tegenover Schmidt dan onlangs tegen het Franse staatshoofd Giscard d'Es taing. Desondanks rekent Bonn met de mogelijkheid dat in de vertrouwelijke besprekingen tussen Schmidt en Brezjnjev mogelijkheden voor een oplos sing van het Afghanistan-vraag- stuk worden onderzocht. Men verwacht overigens niet dat dit in een gemeenschappelijke verkla ring zal worden vastgelegd. Inmiddels gaan de voorbesprekin gen over de reis en de onderwer pen van gesprek verder. Morgen is de plaatsvervangend Sowjet- minister-president Nikolai Ti- chonov in Bonn waar hij aan de routine-zitting van de Duits-Rus sische economische commissie zal deelnemen. Behalve met mi nister van economische zaken Larnbsdorff zal Tochonov ook een onderhoud met bondskanse lier Schmidt en minister van bui tenlandse zaken Genscher heb ben. De Westduitse CDU/CSU-opposi- tie beziet deze grote bedrijvig heid rond de reis van Schmidt en Genscher naar Moskou met de grootst mogelijke argwaan. Op positieleider Strauss - aanvan kelijk voor een reis van Schmidt naar Moskou - is er nu op tegen. Hij vreest dat het bezoek van Schmidt bij Brezjnjev op dit ogenblik negatieve gevolgen in de Atlantische betrekkingen te weeg zal brengen en meer schade kan aanrichten dan nut zal ADVERTENTIE madurodam NIEUW DELHI (Reuter/AFP) - De Indiase ministerpresident Indira Gandhi probeert haar machtsba sis te vergroten in de verkiezin gen die deze week gehouden worden in negen van de 22 deel staten van India. Bijna 245 mil joen mensen, tweederde van het totaal aantal kiezers, kunnen vandaag en zaterdag naar de stembus gaan. De uitslag zal 2 ju ni bekend worden. Er worden nieuwe parlementen gekozen in de deelstaten waar mevrouw Gandhi drie maanden geleden de door de oppositie be heerde regeringen naar huis stuurde omdat deze volgens haar niet langer de wil van het volk vertegenwoordigden. De negen staten werden direct onder Nieuw Delhi gebracht in afwach ting van de verkiezingen. De voormalige regerende partijen in die staten haalden bij de algeme ne verkiezingen in januari niet meer dan eenderde van het aantal stemmen. Deze verkiezingen brachten mevrouw Gandhi weer aan het bewind na een afwezig heid van 33 maanden. De sterk verdeelde oppositie zegt dat Gandhi sinds januari ellendig heeft gefaald. Ze zou niet in staat zijn recht en orde te herstellen, de prijzen te beheersen en uit zijn op te grote macht. Mevrouw Gandhi bracht daar tegenin dat ze meer tijd nodig heeft om de nagelaten puinhoop op te ruimen. Voorts roept ze de kiezers op bijeenkom sten op haar die grotere macht juist te geven zodat ze haar han den vrij heeft in Nieuw Delhi. Om de ontwikkelingsplannen uit te kunnen voeren zijn sterke en sta biele regeringen nodig in de deel staten, aldus de 63-jarige Gandhi. De oppositie noemt dit chantage van het electoraat. India heeft een groot contract afge sloten met de Sowjet-Unie voor de aankoop van wapens voor een totaal bedrag van ongeveer 1,6 miljard dollar. Het akkoord werd vorige week ondertekend tijdens een bezoek van een Indiase dele gatie van het ministerie van de fensie aan Moskou. De levering omvat raketten en met raketten uitgeruste patrouillebo ten. EEN (FEEST) DAGJE DEN HAAG' SCHEVENINGEN/KIJKDUIN en 31 mei LENTEFEEST DUNNE BIERKADE van 100 jaar geleden; gezellige braderi lichte boten op het water, spelletjes en wedstrijden. Zaterdag 31 mei INTERNATIONALE BALLON RACE: enorme hetelucht gasballonnen stijgen op vanaf het Scheveningse strand;, s middags voor kinderen een ballonnenwedstrijd! Zondaq 1 juni MISTRAL, een spectaculaire windsurf - zeeregatta; start 1e manche om 11 uur; om 14 uur distance race met Le Mans start, t/m 8 juni KINDERTHEATERFESTIVAL, met o.a. straat theatervoorstellingen op 31 mei op het Lange Voorhout. VVV Den Haag/Scheveningen, Tel. 070 546200 (Van t 3 correspondent) JERUZALEM - De Israëlische mi nister van landbouw, Sharon, heeft premier Begin een ultima tum gesteld waarbij hij de post van minister van defensie voor zichzelf opeist. Het voorstel van premier Begin om de huidige mi nister van energie en communi catie Modai tot minister van bui tenlandse zaken te benoemen en de huidige minister van buiten landse zaken Shamir naar defen sie te laten verhuizen, is boven dien op ernstige tegenstand van enkele coalitiegenoten gestuit. In Jeruzalem sprak men gister avond dan ook van een rege ringscrisis. Begin heeft met zijn voorstel voor onderlinge zetelwisselingen bin nen de regering juist voor ogen de regering als zodanig in tact te la ten. Bovendien wenst hij met de verhuizing van Shamir naar de sleutelpositie van defensie dui delijk te maken dat Shamir nummer twee in de partij hiërar chie is en daardoor de eventuele opvolger van Begin. Shamir, die slechts twee maanden geleden na het aftreden van Dajan tot minis ter van buitenlandse zaken werd benoemd, staat bekend als een aanhanger van de harde lijn. Bij de stemming over de Camp-Da- vidakkoorden heeft hij zich zelfs indertijd van stemming onthou den. se verzetsbeweging voor de op richting van de staat Israël. Be gins kandidaat voor buitenlandse zaken, Modai, is de leider van de liberale fractie van de Likoedpar- tij. Ook hij staat bekend als een politieke havik. Zijn kandidatuur stuit echter op groot verzet van de centrumpartij Dash, die na het af treden van Weizman het enige politiek gematigde element bin nen de regeringscoalitie is. In een gisteravond uitgegeven ver klaring stelde de Dash-fractie dat zij zich onder geen voorwaarde bij de benoeming van Modai kan neerleggen, zelfs als dit mocht leiden tot een uiteenvallen van de regeringscoalitie. Ondanks deze felle taal lieten de naaste mede werkers van premier Begin giste- Premier Begin lijkt van plan zo snel mogelijk een einde te maken aan de huidige crisis. Hij is niet van plan terug te komen op zijn voor stel. Vandaag zal hij de bespre kingen met de coalitiepartners voortzetten met de bedoeling ze voor morgen af te ronden. Na voor zijn aftreden in de Knesset de regering een gebrek aan visie te hebben verweten, blijkt ex- minister Weizman ook in zijn of ficiële ontslagbrief aan Begin fel van leer te zijn getrokken. Weiz man in het door hemzelf open baar gemaakte schrijven: „In plaats van in flink tempo door te marcheren op de duidelijke weg naar vergroting van de kansen op vrede, maakt de regering, door dat niemand de eerste stap durft te zetten, pas op de plaats. U heeft geen gebruik gemaakt van de ge boden kansen". Per kerende post liet ook Begin zich niet onbetuigd: „Een schok kende luchthartigheid moet u er toe hebben gebracht uzelf in be paalde buitenlandse kringen te presenteren als enige vredesen gel in een regering die er naar zou streven het vredesproces te laten mislukken". Verder beschuldig de Begin Weizman dat deze hem had willen „wippen". Een door Weizman belegde persconferen tie, waarop hij zou reageren op Begins brief, werd afgelast. BEIROET/BAGDAD (DPA) - Het oliereike olierijke Oman aan de Perzische Golf heeft zijn vrien delijke houding ten opzichte van de Verenigde Staten herzien. Sul tan Gabus is teruggekomen op zijn toezeggingen aan de VS dat Washington het grondgebied van Oman kan gebruiken voor mili taire acties in geval van een conflict over de olievoorziening. Dit is gisteren vernomen uit be trouwbare bron na afloop van het gesprek tussen de minister van buitenlandse zaken van Oman, Qais-al-Sauwawi en het Iraakse staatshoofd Sidam Hoessein. De Omaanse minister was in Bagdad met een boodschap van sultan Gabus en voerde besprekingen met Sidam Hoessein om het conflict tussen Oman en Irak bij te leggen. Volgens Arabische diplomaten is Oman van plan zich te scharen achter de door Irak voorgestelde pan-Arabische neutraliteit. Deze neutraliteit voorziet in de niet- gebonden houding van alle Ara bische landen ten opzichte van de beide supermachten en het we ren van alle buitenlandse strijd krachten uit de steunpunten op Arabisch grondgebied. In ruil voor Amerikaanse militaire en economische hulp had sultan Gabus de VS militaire faciliteiten in zijn strategisch gelegen land aangeboden. Vorige week had de Saoedische kroonprins Fahd ge waarschuwd dat een buitenland se interventie in het gebied van de Perzische Golf zou kunnen leiden tot een totale oorlog. KRITIEK VAN AFGHANISTAN OP TEHERAN MOSKOU (DPA/AFP) - De Af ghaanse regering heeft gisteren voor het eerst openlijk kritiek geleverd op Iran omdat het ver tegenwoordigers van de Af ghaanse opstandelingen had op genomen in de Iraanse delegatie bij de Islamitische conferentie die onlangs in Islamabad is ge houden. Mohammed Dost, de minister van buitenlandse zaken van Afghanistan, heeft in Kabul verklaard dat zijn regering erte gen heeft geprotesteerd dat aan de bijeenkomst van ministers van buitenlandse zaken van is lamitische landen geen delegatie van de Afghaanse regering mocht deelnemen. Kabul acht zich op geen enkele wij ze gebonden aan de besluiten en de resoluties die tijdens de confe rentie zijn aangenomen omdat er geen Afghaanse delegatie aanwe zig was, aldus de minister. De Af ghaanse regering bestudeert ech ter wel het besluit een comité in het leven te roepen dat een oplos sing voor de Afghaanse crisis moet zoeken. Dit comité moet, zo meende Dost, allereerst vast stellen dat over de problemen in het gebied alleen gesproken kan worden samen met de Afghaanse regering. Minister Dost verweet Pakistan en Iran dat opstandelingengroepen zich in die landen ophouden. Hij sprak over de leden van deze- groepen als "figuren die niet het recht hebben voor het Afghaanse volk te spreken. Het Afghaanse volk vindt het bijzonder kwalijk dat enkele van deze "figuren" tot de Iraanse delegatie behoorden".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 9