Kerkleiders
vrijgelaten
Schmidt toch
naar Moskou
CRISIS NA AFTREDEN WEIZMAN
Leger beheerst Kivangjoe
Oman herziet
toegezegde
steun aan VS
Zuid-Afrika:
Partij van
Giscard
nader
tot NAVO
Indira Gandhi
wil meer macht
WOENSDAG 28 MEI 1980
DAR ES SALAAM (Reuter/
AFP) - Ex-president Milton
Obote van Oeganda is giste
ren uit zijn ballingsoord Dar
es Salaam in Tanzania terug
gekeerd naar zijn vaderland.
Zijn bewind was in 1971 om
vergeworpen door Idi Amin.
In een toespraak in het afgele
gen Zuid-Oegandese dorp
Bushenyi beloofde Obote dat
hij de corruptie en ondoelma
tigheid in het politie-apparaat
en het ambtenarenkorps zou
uitroeien.
De 56-jarige ex-president voer
de het woord namens zijn par
tij, maar hij liet er weinig twij
fel aan bestaan dat hij zelf
haar kandidaat voor het pre
sidentschap zou zijn.
Hij hekelde de regeringen in
Kampala na Amin omdat zij
BUITENLAND
corruptie en verdeeldheid in
de hand zouden hebben ge
werkt en oefende kritiek op
de buitenwereld en op de Or
ganisatie van Afrikaanse
Eenheid omdat zij Amin niet
zouden hebben veroordeeld
terwijl hij aan het bewind
Als zijn partij het voor het zeg
gen zou krijgen, aldus Obote,
zouden recht en orde in ere
worden hersteld en zou ook
de bescherming van het bur-
gerbezit prioriteit genieten.
Zij zou het klimaat scheppen
dat de mensen zou aansporen
tot het volledig geven van
zichzelf aan de wederopbouw
van het land en ballingen
verwelkomen die onterecht
werden uitgewezen en op
recht willen meedoen aan de
wederopbouw.
Obote zei verder dat een rege
ring van zijn partij het inves
teringsklimaat in Oeganda
aantrekkelijk zou maken voor
het buitenland en dat geen
nationaliseringen meer zou
den plaatshebben.
De regeringen van professor
Yusufu Luie en Godfrey Bi-
naisa - die kwamen na Amin -
hebben zich volgens Obote
beziggehouden met intrige
ren in plaats van met weder
opbouw en rehabilitatie.
Volgens hem is voedselhulp uit
het buitenland op de zwarte
markt in Kampala terechtge
komen, en hebben enkele lei
ders zich aan de winst ver
rijkt.
Obote kuste zijn geboortegrond
toen hij werd toegejuicht
door 10.000 aanhangers. Hij
werd begroet door John Zibi-
ha, die Obote's vice-president
was toen Idi Amin in 1971 de
macht overnam, en zeven mi
nisters in de huidige regering
die behoren tot de partij van
Obote, het Oegandese Volks
congres. De minister van bui
tenlandse zaken, Otema Ali-
madi, zei de militaire com
missie te vertegenwoordigen
die twee weken geleden pre
sident Godfrey Binaisa uit
schakelde. Hij begroette Obo
te als "een groot Oegandees".
(Van c
correspondent Karl Beyer)
JOHANNESBURG - De 51 geestelijk leiders die tijdens het
pinksterweekeinde bij een geweldloze demonstratie in
Johannesburg werden gearresteerd, zijn gisteren voor de
rechter verschenen. Na een justitiële waarschuwing wer
den ze daarna vrijgelaten.
genomen omdat hij zich achter de
recente schoolstaking van de
kleurling-scholieren in de Kaap
provincie had gesteld.
De geestelijke leiders begonnen
hun vreedzame demonstratie in
Johannesburg om Thome's vrij
lating te eisen. De katholieke bis
schoppenconferentie in Pretoria
verklaarde gisteren dat de autori
teiten moeten begrijpen dat „wij
op een punt van confrontatie
staan tussen de wet van God en
de wet van de mensen. De
geestelijken hebben slechts één
keuze: de wet van God". De ver
klaring werd uitgegeven door de
katholieke aartsbisschop Fitzge-
De arrestanten zullen op 1 juli op
nieuw voor de rechter moeten
verschijnen wegens overtreding
van de wet ,op openbare bijeen
komsten en belemmering van het
verkeer in Johannesburg.
Talrijke geestelijken, onder wie
aartsbisschop Will Burnett van
Kaapstad en de president van de
mèthodistenkerk, dominee An
drew Losaba uit Durban, waren
tijdens de rechtzitting aanwezig.
Tijdens de rechtszitting hadden
zich buiten het gerechtsgebouw
zeker tweehonderd geestelijken
en vrouwen verzameld. Met bij
bels in de hand werden religieuze
liederen gezongen.
Inmiddels was de eigenlijke orga
nisator van de demonstratie, do
minee John Thorne van de con-
gregationele kerk, door de politie
vrijgelaten. Hij werd in hechtenis
PARIJS (DPA)-De politieke partij
van de Franse president Valéry
Giscard d'Estaing is voorstander
van een gemeenschappelijk ver
dedigingsconcept van de West-
Europese landen. In een gisteren
uitgegeven witboek pleit de
"Unie voor de Franse Democra
tie" (UDF) bovendienvoor het
principe van de "voorwaartse
verdediging", waarbij Frankrijks
nucleaire strijdmacht ook buiten
de Franse grenzen zul worden in
gezet.
De samenwerking met andere lan
den wat betreft het inzetten van
deze kernmacht en een plan voor
een nucleaire vergelding dat zich
uitstrekt tot buiten Frankrijk,
zijn onder de Fransen zeer om
streden begrippen. Ook de UDF
schrijft met klem dat Frankrijk
niet in het geïntegreerde NAVO-
opperbevel moet terugkeren.
Eveneens wijst de partij er met
nadruk op dat zowel de produktie
van tactische en strategische
atoomwapens als de beslissing
wanneer zij gebruikt moeten
worden, een zuiver nationale
aangelegenheid dienen te blij-
Maar anderzijds moet Frankrijk, als
onafhankelijk atoommacht, ge
zien de nieuwe internationale
krachtsverhoudingen initiatief
nemen tot Europese samenwer
king op het gebied van de defen
sie. Als eerste dienen, aldus het
witboek van de UDF, de belang
rijkste Franse partners Groot-
Brittannié en West-Duitsland
voor een dialoog over deze mate
rie te worden uitgenodigd.
Over het beginsel van de "voor
waartse verdediging" staat in het
witboek, dat Frankrijk zich ge
noodzaakt kan zien met zijn mili
taire strijdmacht een "grotere
geografische zone dan het eigen
grondgebied" te bestrijken. De
bondgenoten die zelf niet over
kernwapens beschikken, moeten
dan daartoe bepaalde waarbor
gen gegeven worden, zo stelt de
UDF voor.
Voor een "voorwaartse veldslag"
beveelt de UDF - in het licht van
een deze zomer te verwachten
beslissing over de aanmaak van
een Franse "neutronenbom" -
talrijke nucleaire wapens aan met
een goede operationele effectivi
teit teneinde de grote overmacht
van de tegenstander op het ter
rein van de conventionele bewa
pening het hoofd te bieden. Het
witboek van de UDF besluit dat
men zich niet op een lang conflict
moet voorbereiden, maar op het
afschrikken van de tegenstander
door te tonen dat men voor de
zwaarste strijd klaar is.
i1^1
Helmut Schmidt
raid.
Inmiddels heeft de politie in een
landelijke actie 56 leraren, pro
fessoren en scholieren aan ver
schillende zwarte scholen en
universiteiten gearresteerd. On
der hen bevindt zich ook de be
kende professor Gerwel, hoogle
raar Afrikaans-nederlands aan de
universiteit van Westkaapland.
De arrestaties vonden plaats in de
Kaapprovincie, Johannesburg,
Durban en Pietermaritzburg.
De minister van politie, Louis le
Grange, zei in Kaapstad dat de
politie thans opdracht heeft „po
litieke demonstraties" met alle
geweld de kop in te drukken. Hij
zei echter ook dat hij bereid is te
praten met verantwoordelijke
mensen die zich inzetten voor de
belangen van de niet blanke ge
meenschap.
Twee Zuidkoreaanse soldaten voeren-het geweer in de aanslag - twee kinderen af, die volgens de militairen in
het bezit zouden zijn geweest van wapens.
Verontwaardiging in omliggende provincies
KWANGJOE (DPA/Reuter) - Met
de inname van de provincie
hoofdstad Kwangjoe, gisteren
door het Zuidkoreaanse leger, is
een einde gekomen aan de heftig
ste opstand in Zuid-Korea sinds
de Koreaanse oorlog (1950-1953).
Twee uur na aanvang van de opera-
tié was Kwangjoe geheel in han
den van het leger. Het hoofd
kwartier van de opstandelingen,
het gebouw van het provinciaal
bestuur, werd het laatst veroverd.
Ooggetuigen meldden dat het leger
bij de herovering van de 800.000
inwoners tellende provincie
hoofdstad terughoudend was
met het gebruik van vuurwapens.
De stad is nog steeds afgesloten
van de buitenwereld. De militai
ren laten alleen transport toe van
voedsel en medicamenten. Naar
in Seoel verluidt is het hoofd van
politie in Kwangjoe, An Bjong-
ha, gearresteerd, omdat hij zijn
post verliet toen opstandige de
monstranten de stad vorige week
Het besluit van het leger om met
geweld een einde te maken aan
de opstand heeft een golf van
verontwaardiging teweegge
bracht in de stad en omliggende
provincie Tsjolla. Hoewel de op
stand na de omsingeling van de
stad en het ontstaan van tekorten
aan voedsel 'en medicamenten
verliep, L haat tegen het leger in
het bijzonder in het zuidwesten
van Zuid-Korea groot. In de rest
van het land is de mening over
het optreden van de militairen
verdeeld, maar de kritiek over
weegt. Ter verdediging van het
leger wordt gezegd dat de pro
vincie Tsjolla altijd al weerspan
nig was en snel opkwam voor
plaatselijke belangen. Maar in
beide lagen van de bevolking is
men geschrokken van de manier
waarop het leger de populaire
hervormingsverlangens van de
gematigden in Kwangjoe van ta
fel veegde. Men ziet in de bestor
ming van Kwangjoe een logische
voortzetting van de koers van in
timidatie die de militairen sinds
lang varen tegen andersdenken
den. Politieke waarnemers me
nen dat de herovering geen per
spectief voor een oplossing biedt.
(Van onze correspondent)
BONN - De Westduitse Bondskan
selier Schmidt en zijn minister
van buitenlandse zaken Gen-
scher gaan ondanks kritiek van
de oppositie toch op 30 juni naar
Moskou. De reis vindt plaats op
uitnodiging van de Sowjet-par-
tijleider Brezjnjev. Begin vol
gende maand gaat Günther van
Well, staatssecretaris van Bui
tenlandse Zaken, naar Moskou
om de top tussen Schmidt en
Brezjnjev voor te bereiden.
Dit is het resultaat van in Bonn tus
sen minister Genscher en de
Sowjet-ambassadeur Wladimir
Semjonov gevoerde voorbespre
kingen. Het gesprek tussen
Schmidt en Brezjnjev zal zich
toespitsen op de actuele crisissi
tuatie in het Midden-Oosten en
de problemen rond de bewape
ningsbeperking in Midden-Eu
ropa. Met concrete en opzienba
rende resultaten die tot overwin
ning van de heersende crisis
kunnen leiden wordt in Bonn
niet gerekend.
Officiële bevestiging van het be
zoek werd gisteravond overigens
nog niet gegeven. Wel maakten
enkele vooraanstaande West
duitse bladen melding van het
komende bezoek van Schmidt.
De verwachting van politici in
Bonn is dat de Russische partij
leider zich niet tegemoetkomen
der zal gedragen tegenover
Schmidt dan onlangs tegen het
Franse staatshoofd Giscard d'Es
taing. Desondanks rekent Bonn
met de mogelijkheid dat in de
vertrouwelijke besprekingen
tussen Schmidt en Brezjnjev
mogelijkheden voor een oplos
sing van het Afghanistan-vraag-
stuk worden onderzocht. Men
verwacht overigens niet dat dit in
een gemeenschappelijke verkla
ring zal worden vastgelegd.
Inmiddels gaan de voorbesprekin
gen over de reis en de onderwer
pen van gesprek verder. Morgen
is de plaatsvervangend Sowjet-
minister-president Nikolai Ti-
chonov in Bonn waar hij aan de
routine-zitting van de Duits-Rus
sische economische commissie
zal deelnemen. Behalve met mi
nister van economische zaken
Larnbsdorff zal Tochonov ook
een onderhoud met bondskanse
lier Schmidt en minister van bui
tenlandse zaken Genscher heb
ben.
De Westduitse CDU/CSU-opposi-
tie beziet deze grote bedrijvig
heid rond de reis van Schmidt en
Genscher naar Moskou met de
grootst mogelijke argwaan. Op
positieleider Strauss - aanvan
kelijk voor een reis van Schmidt
naar Moskou - is er nu op tegen.
Hij vreest dat het bezoek van
Schmidt bij Brezjnjev op dit
ogenblik negatieve gevolgen in
de Atlantische betrekkingen te
weeg zal brengen en meer schade
kan aanrichten dan nut zal
ADVERTENTIE
madurodam
NIEUW DELHI (Reuter/AFP) - De
Indiase ministerpresident Indira
Gandhi probeert haar machtsba
sis te vergroten in de verkiezin
gen die deze week gehouden
worden in negen van de 22 deel
staten van India. Bijna 245 mil
joen mensen, tweederde van het
totaal aantal kiezers, kunnen
vandaag en zaterdag naar de
stembus gaan. De uitslag zal 2 ju
ni bekend worden.
Er worden nieuwe parlementen
gekozen in de deelstaten waar
mevrouw Gandhi drie maanden
geleden de door de oppositie be
heerde regeringen naar huis
stuurde omdat deze volgens haar
niet langer de wil van het volk
vertegenwoordigden. De negen
staten werden direct onder
Nieuw Delhi gebracht in afwach
ting van de verkiezingen. De
voormalige regerende partijen in
die staten haalden bij de algeme
ne verkiezingen in januari niet
meer dan eenderde van het aantal
stemmen. Deze verkiezingen
brachten mevrouw Gandhi weer
aan het bewind na een afwezig
heid van 33 maanden.
De sterk verdeelde oppositie zegt
dat Gandhi sinds januari ellendig
heeft gefaald. Ze zou niet in staat
zijn recht en orde te herstellen, de
prijzen te beheersen en uit zijn op
te grote macht. Mevrouw Gandhi
bracht daar tegenin dat ze meer
tijd nodig heeft om de nagelaten
puinhoop op te ruimen. Voorts
roept ze de kiezers op bijeenkom
sten op haar die grotere macht
juist te geven zodat ze haar han
den vrij heeft in Nieuw Delhi. Om
de ontwikkelingsplannen uit te
kunnen voeren zijn sterke en sta
biele regeringen nodig in de deel
staten, aldus de 63-jarige Gandhi.
De oppositie noemt dit chantage
van het electoraat.
India heeft een groot contract afge
sloten met de Sowjet-Unie voor
de aankoop van wapens voor een
totaal bedrag van ongeveer 1,6
miljard dollar. Het akkoord werd
vorige week ondertekend tijdens
een bezoek van een Indiase dele
gatie van het ministerie van de
fensie aan Moskou.
De levering omvat raketten en met
raketten uitgeruste patrouillebo
ten.
EEN (FEEST) DAGJE DEN HAAG'
SCHEVENINGEN/KIJKDUIN
en 31 mei LENTEFEEST DUNNE BIERKADE
van 100 jaar geleden; gezellige braderi
lichte boten op het water, spelletjes
en wedstrijden.
Zaterdag 31 mei INTERNATIONALE BALLON RACE: enorme hetelucht
gasballonnen stijgen op vanaf het Scheveningse strand;,
s middags voor kinderen een ballonnenwedstrijd!
Zondaq 1 juni MISTRAL, een spectaculaire windsurf - zeeregatta;
start 1e manche om 11 uur; om 14 uur
distance race met Le Mans start,
t/m 8 juni KINDERTHEATERFESTIVAL, met o.a. straat
theatervoorstellingen op 31 mei op het Lange Voorhout.
VVV Den Haag/Scheveningen, Tel. 070 546200
(Van t
3 correspondent)
JERUZALEM - De Israëlische mi
nister van landbouw, Sharon,
heeft premier Begin een ultima
tum gesteld waarbij hij de post
van minister van defensie voor
zichzelf opeist. Het voorstel van
premier Begin om de huidige mi
nister van energie en communi
catie Modai tot minister van bui
tenlandse zaken te benoemen en
de huidige minister van buiten
landse zaken Shamir naar defen
sie te laten verhuizen, is boven
dien op ernstige tegenstand van
enkele coalitiegenoten gestuit. In
Jeruzalem sprak men gister
avond dan ook van een rege
ringscrisis.
Begin heeft met zijn voorstel voor
onderlinge zetelwisselingen bin
nen de regering juist voor ogen de
regering als zodanig in tact te la
ten. Bovendien wenst hij met de
verhuizing van Shamir naar de
sleutelpositie van defensie dui
delijk te maken dat Shamir
nummer twee in de partij hiërar
chie is en daardoor de eventuele
opvolger van Begin. Shamir, die
slechts twee maanden geleden na
het aftreden van Dajan tot minis
ter van buitenlandse zaken werd
benoemd, staat bekend als een
aanhanger van de harde lijn. Bij
de stemming over de Camp-Da-
vidakkoorden heeft hij zich zelfs
indertijd van stemming onthou
den.
se verzetsbeweging voor de op
richting van de staat Israël. Be
gins kandidaat voor buitenlandse
zaken, Modai, is de leider van de
liberale fractie van de Likoedpar-
tij. Ook hij staat bekend als een
politieke havik. Zijn kandidatuur
stuit echter op groot verzet van de
centrumpartij Dash, die na het af
treden van Weizman het enige
politiek gematigde element bin
nen de regeringscoalitie is.
In een gisteravond uitgegeven ver
klaring stelde de Dash-fractie dat
zij zich onder geen voorwaarde
bij de benoeming van Modai kan
neerleggen, zelfs als dit mocht
leiden tot een uiteenvallen van de
regeringscoalitie. Ondanks deze
felle taal lieten de naaste mede
werkers van premier Begin giste-
Premier Begin lijkt van plan zo snel
mogelijk een einde te maken aan
de huidige crisis. Hij is niet van
plan terug te komen op zijn voor
stel. Vandaag zal hij de bespre
kingen met de coalitiepartners
voortzetten met de bedoeling ze
voor morgen af te ronden.
Na voor zijn aftreden in de Knesset
de regering een gebrek aan visie
te hebben verweten, blijkt ex-
minister Weizman ook in zijn of
ficiële ontslagbrief aan Begin fel
van leer te zijn getrokken. Weiz
man in het door hemzelf open
baar gemaakte schrijven: „In
plaats van in flink tempo door te
marcheren op de duidelijke weg
naar vergroting van de kansen op
vrede, maakt de regering, door
dat niemand de eerste stap durft
te zetten, pas op de plaats. U heeft
geen gebruik gemaakt van de ge
boden kansen".
Per kerende post liet ook Begin
zich niet onbetuigd: „Een schok
kende luchthartigheid moet u er
toe hebben gebracht uzelf in be
paalde buitenlandse kringen te
presenteren als enige vredesen
gel in een regering die er naar zou
streven het vredesproces te laten
mislukken". Verder beschuldig
de Begin Weizman dat deze hem
had willen „wippen". Een door
Weizman belegde persconferen
tie, waarop hij zou reageren op
Begins brief, werd afgelast.
BEIROET/BAGDAD (DPA) - Het
oliereike olierijke Oman aan de
Perzische Golf heeft zijn vrien
delijke houding ten opzichte van
de Verenigde Staten herzien. Sul
tan Gabus is teruggekomen op
zijn toezeggingen aan de VS dat
Washington het grondgebied van
Oman kan gebruiken voor mili
taire acties in geval van een
conflict over de olievoorziening.
Dit is gisteren vernomen uit be
trouwbare bron na afloop van het
gesprek tussen de minister van
buitenlandse zaken van Oman,
Qais-al-Sauwawi en het Iraakse
staatshoofd Sidam Hoessein. De
Omaanse minister was in Bagdad
met een boodschap van sultan
Gabus en voerde besprekingen
met Sidam Hoessein om het
conflict tussen Oman en Irak bij
te leggen.
Volgens Arabische diplomaten is
Oman van plan zich te scharen
achter de door Irak voorgestelde
pan-Arabische neutraliteit. Deze
neutraliteit voorziet in de niet-
gebonden houding van alle Ara
bische landen ten opzichte van de
beide supermachten en het we
ren van alle buitenlandse strijd
krachten uit de steunpunten op
Arabisch grondgebied.
In ruil voor Amerikaanse militaire
en economische hulp had sultan
Gabus de VS militaire faciliteiten
in zijn strategisch gelegen land
aangeboden. Vorige week had de
Saoedische kroonprins Fahd ge
waarschuwd dat een buitenland
se interventie in het gebied van
de Perzische Golf zou kunnen
leiden tot een totale oorlog.
KRITIEK VAN
AFGHANISTAN
OP TEHERAN
MOSKOU (DPA/AFP) - De Af
ghaanse regering heeft gisteren
voor het eerst openlijk kritiek
geleverd op Iran omdat het ver
tegenwoordigers van de Af
ghaanse opstandelingen had op
genomen in de Iraanse delegatie
bij de Islamitische conferentie
die onlangs in Islamabad is ge
houden. Mohammed Dost, de
minister van buitenlandse zaken
van Afghanistan, heeft in Kabul
verklaard dat zijn regering erte
gen heeft geprotesteerd dat aan
de bijeenkomst van ministers
van buitenlandse zaken van is
lamitische landen geen delegatie
van de Afghaanse regering mocht
deelnemen.
Kabul acht zich op geen enkele wij
ze gebonden aan de besluiten en
de resoluties die tijdens de confe
rentie zijn aangenomen omdat er
geen Afghaanse delegatie aanwe
zig was, aldus de minister. De Af
ghaanse regering bestudeert ech
ter wel het besluit een comité in
het leven te roepen dat een oplos
sing voor de Afghaanse crisis
moet zoeken. Dit comité moet, zo
meende Dost, allereerst vast
stellen dat over de problemen in
het gebied alleen gesproken kan
worden samen met de Afghaanse
regering.
Minister Dost verweet Pakistan en
Iran dat opstandelingengroepen
zich in die landen ophouden. Hij
sprak over de leden van deze-
groepen als "figuren die niet het
recht hebben voor het Afghaanse
volk te spreken. Het Afghaanse
volk vindt het bijzonder kwalijk
dat enkele van deze "figuren" tot
de Iraanse delegatie behoorden".