Orgel terug in
Hooglandse kerk
Het wordt weer Pinksteren
KERKDIENSTEN
Joop Brons: Hoge verwachtingen
Ds. M.W.J. Geursen. In ons land
verblijft voor twee maanden ds.
M.W.J. Geursen uit Melbourne
(Australië) die van 1946 tot 1951
hervormd predikant voor bui
tenkerkelijken in Leiden is ge
weest. Zijn actuele, enthousiaste
en directe prediking vond hier
een groot gehoor. Op zondag 8
juni hoopt hij twee keer voor te
gaan in de Scheppingskerk te
Leiderdorp, om 9 uur en half 11.
Zijn neef, de Leiderdorpse pre
dikant J. Geursen, heeft hem
daartoe uitgenodigd.
Hervormde Kerkrberoepen te
Barmdrecht I. Kok Zoetermeer,
te Leiden (vacature-Boogert)
J.A.B. Jongeneel (laatstelijk zen
dingspredikant), wonend in
Oegstgeest, te Hillegersberg B.
Duisterhof Yerseke bedankt
voor Middelburg P. Vroeginde-
wey Workum, voor Vroomshoop
S. Seinen Ferwerd, voor de Lier
W.A. Vlasblom De Bilt.- Gerefor
meerde Kerken: aangenomen
naar Heerhugowaard (voor zen-
dingsdienst in Bangladesj) A.
Ferwerda (leraar) Naaldwijk. Ge
reformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Zeist D. Los
Kaapstad, te Leek-Rodep H. van
Herksen Heemsè.' Ned. Gcref.'
Kerken: bedankt voor Langerak
J. Bouma Loosdrecht. Geref.
Gemeenten: bedankt voor Apel
doorn A. Moerkerken Nieuw-
Beijerland. Doopsgezinde Broe
derschap: aangenomen naar
Bussum D.L.T. Broer
Apeldpprn.
Orgel. Vrijdagavond 30 mei om 8
uur wordt in de hervormde kerk
te Nieuw veen het gerestaureerde
orgel in gebruik genomen.
LEIDEN - De Duitse orgel
bouwer Ahrend uit Leer-
nog een half uurtje rijden
voorbij de grens met
Groningen - is begonnen
met de opbouw van het
hoofdorgel in de Hoog
landse kerk. Dat werd
tien jaar geleden uit el
kaar gehaald en naar de
werkplaats in Duitsland
overgebracht, waar ze
halverwege vorig jaar de
eigenlijke restauratie ter
hand namen.
Eerder hoefde niet, omdat de
Hooglandse kerk nog niet klaar
was, maar het kón ook niet, want
de kleine firma Ahrend heeft het
erg druk, met opdrachten ook ver
uit het buitenland, zelfs tot uit
Australië. Maar toen het Leidse
orgel, na uitgebreide studie,
eenmaal onder handen was, ging
het snel.
Joop Brons, de organist van de
Hooglandse kerk, die na zijn be
noeming in 1961 maar zeven jaar
op dit orgel heeft kunnen spelen,
vertelde mij, dat het van de zomer
klaar komt en dat de officiële in
gebruikneming in september ge
paard gaat met een "open dag",
zoiets als de geslaagde open dag
toen de kerkrestauratie was vol
tooid.
Alniek
Leiden kan de waarde van dit
"unieke orgel" - zoals Brons het
terecht noemt - moeilijk te hoog
aanslaan.
Om te beginnen is het heel oud, een
van de alleroudste in dit land.
Pieter de Swart heeft het in 1565
Joop Brons zelf maakte al deze
foto van het Hooglandse kerk-or-
gel in opbouw.
ZATERDAG 24 MET 1980
gebouwd. Het hing toen in het
koor van de kerk. In 1627 is het
verplaatst naar de torenwand en
tien jaar later bracht Hagerbeer,
die ook het Pieterskerk-orgel op
zijn naam heeft staan, het orgel
van veertien naar twintig stem
men. In de vorige eeuw kreeg het
een vrij pedaal, waardoor er nog
eens drie stemmen bij kwamen.
Dat het zolang uit elkaar heeft gele
gen, had ook z'n goeie kant.
Joop Brons: "Nu konden alle ar
chiefstukken nauwkeurig wor
den bestudeerd en nieuwe inzich
ten in de restauratietechniek
worden toegepast. Het orgel heeft
nog wel een groot percentage van
het oorspronkelijke pijpwerk,
maar er was in de loop der eeu
wen toch behoorlijk aan ge
knoeid, zodat van het echte
klankkarakter vrij veel verloren
was gegaan. Elke eeuw heeft zo
zijn eigen smaak. Er was zelfs een
aantal stemmen totaal verdwe
nen. Ze vonden die kennelijk niet
mooi genoeg. In de vorige eeuw,
toen de romantiek opkwam,
moesten orgels vooral orkestraal
klinken. De grote pijpen die er
toen in kwamen waren, om het
zacht te zeggen, van mindere
kwaliteit. Nieuwe pijpen maken
was en is ook veel eenvoudiger
dan oude goed herstellen"
Wat in strijd bleek te zijn met het
historische karakter is nu weer
verwijderd. De nieuwe grote pij
pen zijn gemaakt naar het voor
beeld van het nog aanwezige oor
spronkelijke materiaal. Voor de
ontbrekende binnenpijpen heeft
de bouwer gebruik gemaakt van
daklood van de Martinikerk in
Groningen. Dat was vrijgekomen
tijdens de restauratie van deze
kerk. Het bleek dezelfde samen
stelling te hebben als het oude lood
van dit orgel".
Wedergeboorte
Brons, die enkele keren de werk
plaats in Leer heeft bezocht om
de "wedergeboorte" van het or
gel - zoals hij de restauratie zelf
waardeert - op de voet te kunnen
volgen, spreekt van een "vol
maakt front", en hij vindt niet dat
hij daarmee overdrijft. "Het is
een ambachtelijke creatie van de
hoogste kwaliteit". Dat geldt ook
voor alle andere onderdelen van
het ruim 1500 pijpen tellende or
gel. Zo zijn de twee klavieren -
met houten toetsen - gemaakt
naar het voorbeeld van het zes-
tiende-eeuwse koororgel in de
Nieuwe Kerk van Amsterdam.
Ver weg
Deze ene orgelrestauratie kost,
naar de laatste berekeningen, on
geveer een half miljoen gulden.
Voor zo'n vroeg-barok instru
ment, dat zelfs in Europees per
spectief zeldzaam mag worden
genoemd, is dat forse bedrag ze
ker verantwoord. Brons heeft
"hoge verwachtingen" van het
resultaat. "Het wordt veel voller
van klank en zal veel meer de gro
te ruimte vullen. Zowel voor de
begeleiding als voor concerten is
het uitermate geschikt".
Het is de bedoeling, aan de concert-
functie van het orgel brede be
kendheid te geven.
Het oude kabinetorgel, waarop
Joop Brons sinds 1967 speelt,
blijft voor deze kerk behouden.
Monumentenzorg heeft zelfs al
laten doorschemeren, dat restau
ratie mogelijk zou zijn.
Brons wil dit kleine instrument
voor geen prijs kwijt. Voor de
cantorij van deze kerk, waarvan
hij dirigent is, is het al onmisbaar.
Want het hoofdorgel, hoog han
gend aan de torenmuur, heeft één
nadeel: dat de organist zo ver weg
zit. Hij moet twee trappen op om
bij z'n klavier te komen. Dat di
recte contact tijdens de kerk
dienst zal Joop straks wel n
S. J. DE GROOT
Je bent predikant in een mid
delgrote stad vlakbij Den
Haag en je hebt al heel wat
gefilosofeerd over taak en
plaats van de christelijke ge
meente in de wereld van van
daag. Ook heb je heel wat ge
lezen over hoe die dingen
vroeger lagen, en je weet
langzamerhand dat een ge
meente het van haar geloof
moet hebben, maar dat het zo
nodige geloof pas na strijd
wordt verworven en dan nog
telkens opnieuw door ongeloof
wordt belaagd.
En toen kwamen op een middag
twee jonge mensen met mij
praten over hun aanstaande
huwelijksviering en hoe we
daar vorm aan zouden kun
nen geven.
Ik kende hem al wat langer. Hij
is hier leraar op een middel
bare school en heeft veel ge
daan aan het opzetten en
vormgeven van kerkdiensten
voor jongeren. Zij kwam drie
jaar geleden als lerares op
diezelfde school. Afkomstig
uit een tamelijk orthodox mi
lieu en dan nog uit een streek
van ons land waar het geloof
vrij zwaar wordt opgevat,
had zij de mogelijkheid van
echt geloof steeds onderkend,
maar de werkelijkheid ervan
in de kerkelijke gemeente had
bij haar veel twijfels opgeroe
pen.
In de onderlinge ontmoeting
van die twee jonge mensen
bleken haar twijfels van zo
goede kwaliteit dat hij na een
poosje ook niet meer zo floris
sant 'aankeek tegen al die
georganiseerde jongeren-
diensten. Het was zoiets als de
componist Schoenberg tegen
leerlingen zei die een fuga in
de stijl van Bach hadden moe
ten schrijven: "Best aardig,
maar iets wat er bij Bach in
zit, dat zit hiér nog niet in!"
Zo kun je ook heel best reli
gieuze diensten opbouwen,
zelfs met prima materiaal en
veel kundigheid, en toch ont
breekt er nog zoveel ten op
zichte van de boodschap waar
alles om begonnen is.
Uittocht
Twijfels hebben mensen de kerk
uitgejaagd. Kennelijk was er
voor hen geen plaats meer. In
de kerk heerste tevredenheid
over het bereikte resultaat, en
wie daar nou niet kapot van
was, die moest zijn heil dan
maar elders gaan zoeken.
Het gonst in onze eeuw, van
Friedrich Nietzsche de filosoof
tot Herman van Veen de lied
jeszanger, van mensen die ons
iets te vertellen hebben over
hoe en waarom hun lampje in
de kerk is uitgewaaid. Van
mensen die hun lampje buiten
de kerk opnieuw hebben aan
gestoken vanuit de oude in
spiratie die zij in de kerk op
deden, maar die daar, wat
hun betreft, niet meer kon tie-
Vijftien jaar geleden schreven
theologen nog boeken waarin
je kon lezen dat zoiets nou net
de bedoeling was. De uittocht
uit de kerk, dat was opper
best, als de ware inspiratie
maar resultaten opleverde.
De arme Dietrich Bonhoeffer,
Duits predikant die de ker
korde overtrad om aan het
verzet tegen Hitier mee te
doen, moest steeds weer als
profeet en martelaar dienst
doen van dit buitenkerkelijke
christendom.
Maar we weten nu. dat de zaak
nog veel ingewikkelder ligt.
Met de kerk is zoiets aan de
hand als met de grote steden:
je renoveert, er is een overloop
naar de tuinsteden - maar de
sfeer van de ctad is daar weg
-, er zijn rellen van woning
zoekenden en zelfs rellen als
een signaal van de ervaren
zinloosheid van het leven.
Christelijk geloof kan niet
meer blijvend buitenkerkelijk
worden beleefd en beleden; er
moet een plaats zijn waar de
dingen gebeuren, waar on
derdak wordt geboden en
waar de verhalen van het ge
loof met hun vormende kracht
kunnen worden doorverteld.
Terug naar mijn aanstaande
bruidspaar.
Ook de bruid wilde beslist
graag in de kerk trouwen.
Niet omdat zij zo omviel van
de concrete kerkelijkege
meente, maar meer omdat ze
was blijven geloven dat de
goddelijke Geest in mensen
was uitgestort - vroeger up het
Pinksterfeest - en dat zoiets
toch opnieuw zou kunnen ge
beuren.
Het deed mij denken aan wat
Maarten Biesheuvel en Maar
ten 't Hart voor de radio ver
telden, namelijk dat zij af en
toe samen psalmen zongen en
dan weer werden ontroerd
door heel die werkelijkheid
die daar wordt opgeroepen,
die er nu niet meer is-en mis-
PINKSTEREN: de verjaardag van de kerk. Toen
Petrus de mensen in Jeruzalem vertelde, wat de pink
stergeest werkelijk had te betekenen, lieten velen zich
dopen. Zij waren het begin van de kerk.
x Karei Eykman en Bert Bouman).
schien ook in hun jeugd al niet
- maar er ooit toch geweest
moet zijn.
Belofte
Wat ik u, lezers, zeggen wil, is
dit: Als Pinksteren van ouds
her het geboortefeest van de
kerk is, verbaas u dan niet te
veel over mogelijke kreten,
zelfs onenigheden en twijfels
rond dat fenomeen "kerk".
Ikzelf kan mij nooit iets voor
stellen bij de uitdrukking
"twintig eeuwen christen
dom", alsof je dat op eenzelfde
manier zou kunnen doen als
"125 jaar Nederlandse
Spoorwegen" - ik noem maar
wat. Wat die "twintig eeu
wen" betreft, dat gaat meer
over de verborgenheid van
Gods boodschap aan ons men
sen. En dat er altijd weer
mensen zijn geweest die in
nood en pijn zó intens ver
langden dat God iets te zeggen
zou hebben dat zij tenslotte bij
de gratie van God werden ge
roepen anderen te vertellen
dat God ons werkelijk wat te
zeggen hééft.
Die twee mensen trouwen straks
dus in de kerk. Dat gaat heus
wel door. En morgen is het
Pinksteren. Dat zal ook wel
doorgaan. Wat weten we er
eigenlijk nog van? Het is geen
teken van ongeloof, zoiets uit
te roepen. Het kunnen heel
goed - ikzelf houd het daar
voor-de pijnen en weeën zijn
die aan een geboorte vooraf
gaan. Als het pijn doet, zit er
misschien toch iets van een
belofte in.
Met de titel van dit stukje - "Het
wordt weer Pinksteren" - heb
ik niet zoiets bedoeld als: bin
nenkort breekt de bouwvak
vakantie weer aan.
Als ik opbiecht wat ik dan wél
bedoel, doe ik er misschien
goed aan u te vertellen wat ik
denk als ik zo'n titel opschrijf.
Dit: "O- Go'd, dat hoop ik
Prakke, Voorburg.
OUDE-WETLfUNq» HtfV-Wl*
LEIDEN - Hervormde Gemeente:
Hooglandse kerk 10 ds. Wagenvoorde,
mmv cantorij, 11.45 oecumenische
dienst; Marekerk 10 ds. De Jong, 5 ds.
Talsma, Den Haag, maandag 10 dr. Meti
ers; Maranathakerk (L. Morsweg) 10 ds.
Koolstra; De Regenboog (Merenwijk)
9.30 ds. v. Leeuwen, ll.löds. v. Leeuwen
en pater Sweerts; Bethlehemkerk
(Drifstr.) 10 DS. Pannekoek; Bevrij
dingskerk (Montgomerystr., Zuid West)
9 en 10.30 ds. Rietveld; Vredeskerk
(Burggravenlaan) 10 DR. Lamping;
Waalse Kerk (Breestraat) 10.30 ds. Ribs;
Acad. Ziekenhuis 10.15 ds. Bovenberg;
Diaconessenhuis 10.30 ds. Van 't Hof;
Kapel Endegeest (Oegstgeest) 9.30 pater
Boshouwers. Geref. Kerk: Zuiderkerk
(Lammenschansweg) 10 ds. Sijtsma; Pe-
trakerk (Surinamestr.) 10 ds. Horten-
sius; Oude Vest 10 ds. v. Achterberg, 7
ds. Koolstra. Maranathakerk (L. Mors
weg) 10 ds. Koolstra; Bevrijdingskerk
(Montgomerystr) 9 en 10.30 ds. Rietveld,
7 ds. Sijtsma; Groenhoven (Witte Ro-
zenstr.) 10 ds. Hemmes; Voor ziekenhuis
en Merenwijk zie hervormde gemeente:
Geref. Kerk (dolerend) "Groot-Leiden"
(Lokhorstkerk): zond. 8.30 en 5 en
maand. 9.30 ds. Lievaart. Geref. Geref.
Kerk (Steenschuur 9): 9.30 en 5 prof.
Oosterhoff. Geref. Gemeente (Nieuwe
Rijn): 10 en 4.30 ds. Boogaard, maandag
10 ds. Driessen. Geref. Gemeente in Ned.
(Bethl. Kerk Drifstraat): 11 30 en 5.30
Evang- Lutherse Gemeente (Hoogl.
Kerkgracht): 10.15 ds Happee Re
monstr.- Doopsgezinde Gemeente
(Lokhorstkerk, Pieterskerkstraat 1): 10
ds. Kuipers, gezinsdienst een aanne
ming. Baptistengemeente (Oude Rijn 3):
10 ds. Bosveld, mmv Glorysisters.
Evang-Christen-Gemecnschap (Middel
stegracht 3): 10 hr Dikkes. Zendings
werk Middemachtsroep (Zoeterw. sin
gel 21): 5 nam. hr. De Brabander. Evan
geliecentrum Zijlsingel 2: 10 hr. Zijlstra,
di. 8 film. Pinkstergemeente (Rapen
burg 10): 10 evang. v. Wiel ingen. Leger
des Heils (Hooigracht): 10 en 7.30.
Nieuw-Apostolische Kerk (Hoge Rijn
dijk 24): geen dienst. Zevendedagadven
tisten (Lokhorstkerk): elke zaterdag 9.45
bijbelstudie, 11 prediking, Christian
Science (Steenschuur 6): 10.30. Soefic-
beweging: 11 mevr. mr. Kunst over: "Het
licht van Gods Geest in een duistere we
reld" (in zaal Pieterskerk). Oud-Katho
lieke Kerk (Zoeterw. Singel-hoek Cro-
nesteinkade): zond. 10. Vrij-Katholieke
Kerk (Vreewijkstr. 19): 10.30 h. mis.
Rooms-Katholieke Kerken: Haagweg
zat. 7, zond. 9 en 10.45, ma. 9; Herensingel
zat. 7. zond. 8.30, 9.30 en 11, ma. 9.30;
Rijndijk (Leiden-Voorschoten) zat. 7,
zond. 9.30 en 11.30, ma. 11Steenschuur
zat. 10 en 7. zond. 8.30, 10, 11.30. 6 en 7,
ma. 8.30, 10.30, en 11.30; Bushuizerlaan
zat. 7, zond.^9.30 en 11, ma. 10; Lammen
schansweg zat. 7. zond. 9.10.30 en 12, ma.
9 en 10.30; Haarlemmerstraat zat. 7,
zond. 9.30, 10.45 en 12.15, ma. 9.30 en
10.45.
AARLANDERVEEN - Herv. Gemeen
te: 10 mevr. ds. Westera, 7 hr Wolff. Ge
ref. Kerk: 10 ds. Modderaar, 6.30 ds.
Vree. Chr. Gcref. Kerk: 9.30 dienst, 2.30
ds. v.d. Weerd, ma. 9 dienst. Rooms-
Kath. parochie: zat. zond. en ma. 7.30
en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Adventskerk 9.30 DS. De Jon
ge, 6.30 ds. Van den Berg Werkendam,
opendeurdienst, ma. 9 ds. Vree; Kruis
kerk 9.30 ds. Bogers; G. Herderkerk 10
ds. Oosthoek, 6.30 zangdienst; De Bron 9
en 10.30 ds. Verheul, 6.30 ds. Oosthoek;
Ashram 9.30 ds. Mulder; Driehoorne 7;
Onderweg (Lijsterlaan) 10 ds. Oort;
Sionskerk 9.15 zang, 9.30 ds. Ouwendijk,
6.30 ds. De Vreugd, ma. 9.30 ds. Ouwen-
dijk, Geref. Kerk: Mar. kerk 9.30 ds.
Vree, av.; Salv. kerk 9.30 ds. Stuik, av.,
6.30 ds. Bogers; zie ook herv. gemeente.
Geref. Kerk Vrijg. (Rijnstroom): 8.45
dienst, 6.30 ds. Borgdorff. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 4.30 en ma. 9.30 ds. Ham
stra. Oud-Geref. Gemeente: 9.30 en 4,
vrijdag 30 mei 7.15 ds. v. Voorthuizen.
Baptistengemeente (Molenwerfstr. 1): 10
en 6.30 ds. Koekkoek. Baptistengemeen
te Alohen-Noord (Sportlaan): 10 hr. v.d
Vlugt. Volle-Evangeliegemecnte (school
Wcstpreludeweg): 10 hr. Bulthuis. Leger
des Heils (Corn, de Vlamingstr.): 10 en
6.30. Pinkstergemeente Bethel (Rode-
Kruisgebouw): 10 voorm. Remonstrant
se Kring (Van Mandersloostraat 36): 10
dr. Cramer. Rooms-Kath. parochies:
Bonifaciuskerk zat. 7, zond. en maand.
9.45 en 11.30; Piuskerk zat. 7, zond. 9.
10.30 en 11.45; De Bron zat. 7, zond. 9 en
11.30, ma. 10.
BENTHUIZEN - Herv. Gemeente 9.30
ds. Exalto, 6 ds. Roetman Wadd. veen,
ma. 9.30 ds. v.d. Vlist, Nieuwerkerk. Ge
ref. Gemeente: 9.30 dienst, 7.30 ds. Ha-
rinck, ma. 9.30 dienst.
BODEGRAVEN 8 Herv. Gemeente-
Dorpskerk 9.30 ds Droogers. 6.30 ds.
Ouwendijk. ma. 9.30 ds. Richter; Salva-
torkerk 9.15 zang. 9.30 ds. Richter, 6.30
ds. Zoutendijk; Bethlehemkerk 9.15
zang, 9.30 ds. De Vreugd, 6.30 ds. Van
den Broeck. ma. 9.30 ds. v. Delen, Vee-
nendaal. Geref. Kerk Vrijg: 9.30 en 4 ds.
Borgdorff.
BOSKOOP - Hervormde Gemeente:
Dorpskerk 9.30 dr. Haitsma, 6.30 ds. Om-
ta, ma. 9 zangdienst; De Stek 9.30 ds
Omta. Geref. Kerk: 9.30 ds. Masselink,
R.dam. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. v.
Langevelde. Rooms-Kath. parochie: zat.
5.30 (De Stek) en 7. zond. 9.30 en 11, ma.
10.
HAZERSWOUDE - Herv. Gemeente.
9.30 ds. Stelwagen, Boskoop, 6.30 ds.
Harteveld. R.dam, ma. 9 kand. v. Harten.
Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Welbedacht.
Rooms-Kath. parochies: Dorp zat. 7,
zond. 8. 10 en 11.30, ma. 8 en 10; Rijndijk
(Bcrnardus) zond. en maand. 10; Het
Anker zat. 7, zond. 8.34 en 11.15.
HILLEGOM - Herv. Gemeente: 10 ds.
Rothfusz, gezinsdienst, 7 dr. Gilhuis,
Den Haag. Geref. Geref. Kerk: 10 en 5 ds.
Biesma.
HOGGMADE - Herv. Gemeente: 10 ds.
Kret. rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond.
en maand. 10.
DE KAAG - Herv. Gemeente: 10 ds.
Kolkman. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond; en maand. - en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 ds. Aarents, 6 ds.
Gebraad; Ontmoetingskerk 10 ds. Ge
braad, 6.30 ds. Aarents, ma. 10 ds. Ge-
braad. Geref. Kerk: 9.30 ds. Vrolijk, 5 ds.
Kersten. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9.30 en 11.15, ma. 9.30.
KATWIJK AAN ZEE-Herv,Gemeente:
Nieuwe Kerk 9.45 zang, 10 ds. Boer, 6 ds.
De Jong, ma. 10 ds. Visser; Oude Kerk 10
ds. Visser. 6 ds. Vink; Ichthuskerk 10 ds.
Vroegindewey, 5 ds. v Roon. zang
dienst: Pniel 9.15 zang, 9.30 ds. Schuur
man, 6 ds. Arkeraarts, ma. 9.30 ds. v.
Roon; Groen van Pr. school 10 ds. Arke-
raats; Ziekenhuis Overduin 2 ds. Baas;
Wijkgebouw Hoeksteen 10 hr. Granda-
dam, Delft, dovendienst. Geref. Kerk
Triumfatorkerk 9 en 10.30 ds. Kersten, 5
ds. Vrolijk. Geref. Kerk Vrijg.: 10.15
dienst, 3.30 ds. Gratz. Ned. Geref. Kerk:
8 45 ds. Roukema, 7 ds. Veldhuizen. Chr.
Geref. Kerk: 10 en 5 en ma. 9.30 ds. Slag
boom. Vrije Chr. Geref. Gemeente (Uni-
zaal) 10 en 5 EN MA. 10 ds. v.d. Belt.
Geref. Gemeente (Remisestr): 10 en 5.
Volle-Evangeliegemeente (Voorstraat
100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gemeente: 10 ds. Groenendijk, Sche-
vingen, 3 ds. v.d. Linden, afscheid, ma. 9
ds. v. Malssen. Geref. Kerk: 9.30 ds.
Veenstra, Leiden, 3 zie heiv. gem.
LEIDERDORP - Hervormde Gemeente
en Geref. Kerk: Dorpskerk 10 en 6.30 ds.
Knorth; Kerk Hoofdstraat 10 ds. Does
burg; Scheppingskerk 9 en 10.30 ds.
Lutmers; Verpleeghuis Leythenrode: 10
ds. Lutmers; St. Elis. ziekenhuis: zond.
11. maand. 10. Baptistengemeente
(wijkgeb. Zijlkwartier): 10 br. De Vries.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 9.30
en 12, ma. 10.30.
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Hanemaaijer. Geref. Kerk: 9.30 ds. Los, 7
ds. De Raadt. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7, zond. 7.30,9.30en 11.15, ma. 9.30 en
11.15.
LISSE - Herv. Gemeente: Zond. 10 en 7
ds 't Hooft; Pauluskerk zond. 10 en ma. 9
ds De Gelder. Geref. Kerk: 10 ds v. San
ten, 7 hr. Stam. Geref. Kerk Vrijg.: 10 en
4.30 ds Reijneveld. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori): 9 ds Schuurman, 5 in Heem
stede. Chr. Geref. Kerk: 10 en 7 ds v.
Dijken, ma. 9 ds Quant. Geref. Gemeen
te: zond. 10 en 4, ma. 10 ds Hakkenberg.
Rooms-Kath. parochies: Agathakerk
zat. 7, zond. 10 en 11.30, ma. 10; Poelpol
der zat. 7, zond. 9 en 11.30; Mariakerkzat.
7, zond. en maand. 8.30, 10 en 11.45; En
gelbewaarders zat. 7, zond. en maand. 8,
9.30 en 11.
NIEUWKOOP - Herv. Gemeente: 9.30
ds Bronsgeest, 6.30 ds Diepersloot.
R.dam. Maand 9.30 ds Quartel, Gouda.
Geref. Kerk: 9.30 hr. Burger, 6.30 ds
Nooteboom. Chr. Geref. Kerk: zond. 9.30
en 6.30 en ma. 9.30 ds De Jong, Drieber
gen. Rooms-Kath. parochie: zat. 7.30
zond. en maand. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds
Molenaar, 7 ds Klein Kranenburg, open
deurdienst in geref. kerk, ma. 9.30 ds
Molenaar. Geref. Kerk: 9.30 kand. v.d.
Meulen, 7 zie herv, gem. Rooms-Kath.
pgrochie: zat. 7, zond. en ma. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Chr Geref. Kerk:
9.30 en 3 en ma. 9.30 ds Visser. Rooms-
Kath. parochie: zond. 9.30 en41ma. 9.30.
NOORDEN - Herv Gemeente: 9.30 ds
Zoutendijk, 7 kand. Koelewijn, ma. 9.30
ds Zoutendijk. Geref. Kerk (Woerdense
Verlaat): 9.30 ds Nooteboom. 7 hr Christ,
Leiden. Rooms-Kath. parochie: zat. 7.30,
zond. 9, ma. 10.30.
NOORD WIJK - Herv. Gemeente: kerk
Voorstraat 10 dr Jansen, avondmaal, 7 ds
Keuning; Sole Mio 9 dr Jansen; kerk
Hoofdstraat 10 ds Keuning; geref. kerk
Hoofdstr. 7 ds Elgersma; ma. herv. kerk
Hoofdstr. 10 ds Wurnink, zangdienst; De
Rank (Golfbaan) 10 ds v.d. Velden,
Woerden, 5 ds Visser; Katwijk, ma. 10 ds
De Jong, Katwijk. Geref. Kerk: kerk
Hoofdstraat (Buurtkerk) 10 ds Warnink,
7 ds Elgersma) voor ma. zzie herv. gem.;
Vmkenlaankerk 10 ds Elgersma. 7 ds
Warnink; stiehtingskerk 11 ds Bouma.
Ned. Prot. Bond (aula Oude Zeeweg):
10.30 mevr ds Kuipers, Leiden. Rooms-
Kath. parochies: Zee zat. 7, zond. 9.30 en
11, 7 nam. Duitse dienst, ina. 10; Binnen
zat. 7, zond. en maand. 8. 10 en 11.30.
NOORDWIJKEKHOUT - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 ds Kalkman.
Rooms-Kath. parochies: Victorkerk zat.
7, zond. 9.30 en 11Jozefkerk zat. 7, zond.
8.30 en 10, ma. 10.
OEGSTGEEST - Herv. Gemeente:
Groene of Will, kerk 10 ds Ter Linden;
Pauluskerk 10 ds Vink; Gemeentecen
trum 10.30 mevr ds Visser, Leiderdorp, 7
ds Den Tonkelaar. Geref. kerk (Mau-
ritslaan): 10 ds Vegtcr. Geref. Kerk
Vrijg.: 9.30 dienst, 3 ds Zomer. Ned. Ge
ref. Kerk (Gemeentecentrum): 8.45 ds
De Lange, 4 ds Blokhuis, Schiedam. Van
Wyckerslooth: 4 ds Hemmes, avond
maal. Kapel Endegeest: 9.30 pastoor
Boshouwers. Volle-Evangeliegemeente
(Gemeentecentrum): 4 nam. Rooms-
Kath. parochies: Will, kerk zat. 7, zond. 9,
10.30 en 12, ma. 10.30; Bonaventurakapel
zat. 6.30, zond. en maand. 9 en 11.
OUD-ADE - Rooms-Kath. parochie: zat.
7, zond. en ma. 8.30 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gemeente: 9.30 ds Lalleman. Ge
ref. Kerk- 9.30 ds Jaspers Focks, 6.30 ds
Los. Remonstr. Gemeente: 11 mevr. Vos,
in herv. kerk. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7. zond. 8, 9.30 en 11.30, ma. 10.
ROELOFARENDSVEEN - Rooms-
Kath. parochies: Maria Presentatie zat. 7,
zond. en ma. 8,9.30 en 11Petrus-Banden
zat. 7, zond. en ma. 8, 9.30 en 11.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: zond. en ma. 9.30 ds De Kru(jf- Chr.
Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds Bouw,
ma. 11 ds Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: Voor
hof 10 dsv.Niel; Bethelkerk8.30en 10 ds
Romein, 5 ds v.d. Meer, Sassenheim,
jeugddienst, ma. 9.30 ds Romeijn; cam
ping Koningshof 10 hr. Siezinga. Geref.
Kerk: Petrakerk 9.30 dr Van Oeveren. 5
dsDarnsma; Immanuelkerk9en 10.30ds
Damsma, 5 ds Baayen, ma. 9.30 ds Van
Dalen, Zuidland, zangdienst; Marana
thakerk 9.30 ds Baayen, 5 dr Van Oeve
ren; camping Koningshof 10 hr Siezinga.
Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 5.15 ds Zomer.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 en ma. 9 ds De
Joode. Evang. Christengemeente (aula
mavo): 10 hr v.d. Brink. Rooms-Kath.
parochie: zat. 7, zond. en ma. 10.30.
RIJPWETERING - Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. en ma. 7.30,9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gemeente: 9 en
10.30 ds v.d. Meer, 5 zie geref. kerk. Ge
ref. Kerk: 9.30 ds Baas, 5 ds v. Santen,
gez. dienst. Chr. Geref. Kerk: 10 en 5
prof. dr Van Genderen Ned. Prot. Bond
(Jul.laan 17): 10.30 hr Khjnsma. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. 9.30 en 11,
ma. 11.
TER AAR - Herv. Gemeente: 9.30 ds
Klein Kranenburg, 6.30 ds Molenaar, ma.
9.30 ds v.d. Sluys, Vecnendaal. Geref.
Kerk: 9.30 en 6.30 ds Bezemer. Rooms-
Kath parochies: Aardam zond. 9 en 12.
ma. 9. Langeraar zat. 7, zond. en ma. 8.30.
10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gemeente: 10
hr Vink, Katwijk 6.30 ds Mackaay, te
Leiden, jeugddienst, ma. 10 ds De Raadt.
Geref. Kerk: 9.30 ds De Raadt, 6.30 ds
Jaspers Focks, ma. zie heiv. gem. Geref.
Kerk Vrijg.: 9.30 en 5.
VOORHOUT-Herv. Gemeente: 10 mevr
ds Brokerhof. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7, zond. 9, 10.30 en 11.45; ma. 9 en
10.30.
VOORSCHOTEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds v.d. Schoot, 7 ds Roth
fusz, Hillegom, jeugddienst; aula Nooi d-
Hotland 9.30 d* De,Zwart; Kerk Hulp en
Heil 10 ds Lentz; De Ark 10 jongeren-
dienst. Geref. Kerk: 9.30 ds De Zeeuw, 7
zie herv. gem. Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 5
ds Blokland, R.dam. Rooms-Kath. ker
ken: Laurentiuskerk zat. 7, zond. 10 en
11.30, ma. 10; Aula Noord-Hofland 11.
Jan van Houtlaan 3: 10.30 Engelse
dienst, Church of England.
WADDINXVEEN - Herv. Gemeente:
Brugkerk 9.30 ds Verwelius, 5 ds Ver
boom; De Hoeksteen 9.30 ds Roetman,
6.30 ds Verwelius; Bethelkerk 9.30 ds
Verboom, 5 ds "Exalto; Immanuelkerk
9.30 ds v. Vliet, 7 ds Lefeber. Geref. Kerk:
Kruiskerk 9 ds v.d. Berg, 5 ds Stolk;
Ontmoetingskerk 10.15 ds v.d. Berg.
Remonstr. Gemeente: 10 ds Hooykaas.
Rooms-Kath. parochie: Victorkerk 10;
Ontmoetingskerk: 8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv. Gemeente: 10 ds
Den Tonkelaar. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7, zond. 8.30,10 en 11.30, ma. 8 en 10.
WASSENAAR - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds Steenstra, 7 ds Van
Bruggen, ma. 10 ds Droogers, Bodegra
ven; Kievietkerk 9 en 10.30 ds v. Brug
gen (9 kindei dienst); Messiaskerk 10 ds
v. Zanten: Dorpscentrum 9.30 ds Wie
man, Vlaai dingen. Geref. Kerk: Zijllaan
10 en 7 ds v.d. Meulen; Wassenaar-Zuid
10 ds v.d. Kamp. Ned. Prot. Bond (L.
Kerkdam) 10.30 ds Werner.
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente: 9.30
hr Goedhart, 6.30 ds Geertsema, Pijnac-
ker, ma. 9.30 ds Van Doorn, te Alphen.
Geref. Kerk: 9.30 ds v.d. Zwaan. 6.30 zie
heiv. gem. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. en maand. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds Kielder, 7 hr v. Leeuwen, gez. dienst
in gerei', kerk. Geref. Kerk: 9.30 kand.
Van Wallinga, 7 hr v. Leeuwen. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7, zond. en ma. 9 en
10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gemeente: 10
ds Wolthaus. gezinsdienst. Rooms-Kath.
parochies: St. Jan zond. 9.30 en 11, ma.
9.30; Chr. Dienaarkerk zat. 7, zond. 10,
ma. 10; Meei burgkei k (Hoge Rijndijk)
zat. 7, zond. 9.30 en 11, ma. 9.30.
ZWAMMERDAM - Herv. Gemeente:
9.30 ds Pettinga, Utrecht. 6.30 ds Haak
man, in geref. kerk Geref. Kerk: 9.30
welkomstdienst, 6.30 ds Haakman.
