EG-landen ergeren zich over Londen Felle aanval Stram op Schmidt EXPLOSIE DREIGT IN ZUID-KOREA Verwijt Muskie aan Parijs Sancties teruggedraaid Aanval Afghanistan op Iraans grensdorp Kritiek op Israël wegens uitwijzing WOENSDAG 21 MEI 1980 (Door Wim Wansink) „Eindelijk hebben de mensen weer hoop gekregen", zei de Zuidko- reaanse historicus Kim Dong Kil nog geen half jaar geleden, nadat met de moord op president Park Chung Hee een einde was geko men aan achttien jaar dictatoriaal bewind in zijn land. „Maar ik be twijfel of deze hoop gerechtvaar digd is", voegde hij er direct aan toe. Kim Dong Kil heeft meer dan gelijk gekregen. De hooggespannen verwachting, dat na de uitscha keling van president Park door diens „vriend" en chef van de in lichtingendienst, een nieuw tijd perk zou aanbreken, is inmiddels de grond ingeboord. Sterker nog: de situatie is er eigenlijk alleen maar op achteruit gegaan. De re pressie is nog net zo erg - zo niet erger - als onder Park. Gisterochtend trok de Zuidkore- aanse regering van premier Shin Hyun Hwak de enig overgeble ven consequentie en trad af. Het kabinetsbeleid, toch al niet ge kenmerkt door daadkracht, viel niet meer te rijmen met de prakti sche politieke omstandigheden in het land. Want in Zuid-Korea hebben burgers en burger-re geerders niets meer te vertellen. Sinds het afgelopen weekeinde is het leger aan de macht. Wekenlange studentenprotesten tegen de trage democratisering na de dood van Park en tegen de sindsdien geldende staat van be leg, leidden uiteindelijk tot een rechtstreekse militaire ingreep in de bestuurlijke aangelegenheden van het land. Terwijl de regering onder druk van studenten en op positie, weifelend hervormingen toezegde, deed het leger precies het tegenovergestelde. Zater dagnacht werd de gekritiseerde staat van beleg juist verscherpt. Daardoor kregen de militairen praktisch het hele land onder controle om, zoals zij zeiden, „de zeer ernstige crisis het hoofd te kunnen bieden". Alle kabinetsleden, behalve de premier en de interim-president, Choi Kyu-Hah, waren vanaf dat moment verantwoording ver schuldigd aan de militaire top. Deze groep wordt aangevoerd door de commandant van de staat van beleg, generaal Lee Hee Sung. Maar Lee is niet meer dan een assis tent. Want veel belangrijker is zijn compagnon, luitenant-gene raal Chon Doo Hwan, stafchef van het leger, commandant van de militaire inlichtingendienst en leider van de geheime dienst KCIA. Chon, op wiens ontslag de demonstrerende studenten na drukkelijk hadden aangedron gen, is in feite de nieuwe „sterke man" van Zuid-Korea. Het aftre den van het kabinet-Shin Hyun Hwak heeft Chons positie alleen maar versterkt, omdat nu elk po litiek tegenwicht ontbreekt. De 49-jarige Chon Doo Hwan was een van de beschermelingen van wijlen president Park Chung Hee. Hij was ook de drijvende kracht achter een ingrijpende zuivering binnen de Zuidkore- aanse legertop, begin december vorig jaar. Daarbij werd een in vloedrijk groepje oudere, gema tigde stafofficieren uit hun ambt gezet. Zij waren voor de .jonge re" Chon Doo Hwan en diens aanhangers te „liberaal", alleen al omdat ze over hervormingen na dachten. Chon immers moest niets hebben van enige democratisering. Dis cussies over mogelijke verkie zingen ging hij altijd uit de weg. Hij verzette zich dan ook sterk te gen een voorgenomen herziening van de door president Park inge stelde „Yushin'-grondwet, die elk democratische beslissings- vorm had uitgeschakeld. Presi dentsverkiezingen bijvoorbeeld, waren op basis van deze grond wet niet mogelijk. Park had zo zijn macht veilig willen stel len. Luitenant-generaal Chon, een „ij zeren" militair, was tijdens de in terne legercoup van december al bevelhebber van de militaire ge heime dienst, het zogeheten vei ligheidscommando. Nu werd hij stafchef van het leger. En amper een kwartaal later, begin april, slaagde hij erin zijn machtsbereik nog verder uit te breiden met zijn benoeming tot chef van de bur ger-inlichtingendienst, de Kore aanse „Central Intelligence Agency". In deze functie volgde hij Kim Jae Kyu op. die (zelf inmiddels geëxecuteerd) president Park tijdens een etentje in het clubge bouw van de dienst om het leven had gebracht. Uit hoofde van zijn nieuwe post kon Chon alle kabi netsvergaderingen bijwonen en moest hij in belangrijke beslis singen worden gekend. KCIA- chef Chon hoefde zich alleen te genover president Choi Kyu Hah te verantwoorden. Daarmee had hij zich een sleutelpositie in het land verworven. Ook al liet de legerleiding bij her haling weten, dat Chon absoluut niet van plan was de macht te grijpen - en kondigde hijzelf tij dens een van zijn schaarse publieke optredens aan dat de staat van beleg „zo snel mogelijk" zou worden opgeheven - de hui dige ontwikkelingen wijzen in tegenovergestelde richting. Chon heeft wel degelijk de macht in handen, nadat dit weekeinde de staat van beleg werd verscherpt en voor het hele land werd afge kondigd. Door deze maatregel kreeg het leger immers vrijwel absolute volmachten, werd een verreikende perscensuur van kracht en werden alle politieke activiteiten verboden. Universi teiten en scholen werden geslo ten. Demonstranten en stakers werden met „zware straffen" be dreigd. Tienduizenden studenten en ande re critici van het Zuidkoreaanse bewind waren de afgelopen we ken in verschillende delen van het land de straat opgegaan om te demonstreren. Niet alleen tegen de volgens hen ondemocratische gang van zaken in Zuid-Korea, maar bijvoorbeeld ook tegen de verplichte militaire training. Openlijk eisten zij het aftreden van premier Shin Hyun Hwak, die een te slap beleid werd verwe ten. Luitenant-generaal Chon Doo Hwan vond evenmin genade in de ogen van de demonstranten, die hem afschilderden als een po tentiële nieuwe dictator en een „tweede Park". De Zuidkoreaanse oppositie sloot zich bij deze acties aan. Met als gevolg dat, toen eenmaal de vol ledige staat van beleg was afge kondigd, oppositieleider Kim Dae Yung van zijn bed werd ge licht en in de gevangenis terecht kwam. Ook de leider van de rege rende Democratische Republi keinse Partij (DRP). Kim Jong Pil, werd samen met tientallen anderen opgepakt. Waarschijn lijk was zijn bijzonder gematigde pleidooi voor enige „verlichting" van de dictatoriale grondwet al voldoende reden om hem te ar resteren. Intussen hebben de 45 PAGINA 9 parlementariërs van Kim Dae Yungs Nieuwe Democratische Partij (NDP) uit protest hun par lementszetels ter beschikking gesteld. Daarmee verkeert Zuid-Korea in een ernstige politieke crisis. Aan de ene kant tekent zich een mas saal studentenverzet af. dat wordt gesteund door de politieke oppositie. Aan de andere kant houdt de militaire top krampach tig vast aan de oude, conservatie ve machtsstructuur in het land, waarbij elke democratische regel ontbreekt. Zeker gezien de massale druk om nu eindelijk hervormingen door te voeren, dreigt het in Zuid-Ko rea tot een geweldige explosie te komen. Het leger, en vooral staf chef Chon Doo Hwan, weigert toe te geven. Het is echter de vraag, hoe lang de militaire leiders in hun negatieve opstelling weten te volharden. Te meer, omdat ook in toenemende mate vanuit Washington - van ouds Zuid-Korea's bondgenoot - afkeurend wordt gereageerd op de ontwikkelingen in Seoel. De Verenigde Staten hebben im mers. met hun eigen presidents verkiezingen voor de deur en de internationale conflicten rond Iran en Afghanistan, weinig be hoefte aan een nieuwe span- ningshaard in de wereld. Laat staan aan een nieuwe militaire dictatuur in Zuid-Korea. (Van c icorrespondenten) LONDEN, DEN HAAG - Bij de EG-landen is grote ergernis ontstaan over het Britse besluit om de sancties tegen Iran niet te laten ingaan met terugwerkende kracht tot 4 no vember vorig jaar, zoals de ministers van buitenlandse zaken dit weekeinde in Napels overeenkwamen. De Westduitse minister van econo mische zakea Otto Lambsdorff zei gisteravond dat de Britse omme zwaai „op betreurenswaardige wijze past in een Engelse reeks van krachtige verklaringen en slappe daden". De Nederlandse regering betreurt het dat een drie dagen geleden in Napels eensgezind genomen be sluit nu reeds anders door de Britse regering en het parlement worden geïnterpreteerd, aldus de woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken gisteren. Het Britse Lagerhuis kaartte giste ren niet langer dan een half uur na over de economische sancties tegen Iran. Besloten werd dat die met ingang van deze week, waar schijnlijk morgen, van kracht zullen worden. De dag ervoor kreeg de Engelse regering felle kritiek te verduren van parle mentsleden van zowel Labour als de Conservatieven, omdat de En gelse minister van buitenlandse zaken Lord Carrington in Napels met zijn EG-collega's had beslo ten sancties toe te passen met te rugwerkende kracht tot 4 no vember, de dag waarop de Ame rikaanse ambassade in Teheran werd bezet. Spoedberaad Toen het ernaar uitzag dat de rege ring in het parlement op initiatief van de Labour-oppositie een ne derlaag zou lijden, kwam het ka binet maandagavond in spoedbe raad bijeen en kwam terug op het in Napels ingenomen standpunt. In Parijs werd dit gezichtsverlies van vooral Carrington, die zich binnen de EG voortdurend op werpt als solidair bondgenoot van de VS, „een slag in het ge zicht" van de Gemeenschap ge noemd. EG-diplomaten in Brussel vrees den dat het formuleren van een gemeenschappelijke buitenland se politiek door deze Engelse ommezwaai nog problematischer wordt dan al het geval was. Juri dische deskundigen van de Ge meenschap zullen vandaag on derzoeken wat de consequenties van het Britse besluit zijn. Het Engelse bedrijfsleven is uiterst content met de gang van zaken. De Britse handel met Iran liep in de eerste vier maanden van 1980 op tot ongeveer 600 miljoen gul den. Britse exporteurs sloten om het verwachte handelsembargo te omzeilen de afgelopen maan den op grote schaal contracten af. Die zouden ongeldig zijn ver klaard wanneer de sancties zoals de EG-ministers wilden met in gang van 4 november vorig jaar van kracht waren geworden. Lord Carrington, die op de minis tersvergadering in Napels ak koord was gegaan met de overige EG-landen om de sancties met te rugwerkende kracht toe te pas sen, is nu het mikpunt van de kri tiek geworden over het Britse beleid dat tot deze zonderlinge ommekeer leidde. Te meer omdat is uitgelekt dat het waarschijnlijk voornamelijk premier Thatcher zelf is geweest, die Carrington tot andere gedachten bracht. sprekingen over het uitvaardigen van de sancties nooit was ge sproken over een maatregel met terugwerkende kracht tot 4 no vember vorig jaar. Nadat Sir Ian Gilmour, de zegsman van bui tenlandse zaken in het Lagerhuis, zijn eerste verklaring had afge legd en duidelijk was dat ook de conservatieve Lagerhuisleden zich daartegen verzetten, belegde het kabinet een spoedvergade ring en drie uur later werd de be slissing ingetrokken. Wat de kwestie nog pijnlijker maakt voor Carrington is dat hij nooit veel waarde heeft gehecht aan het sanctie-pressiemiddel Een Labour-parlementariër voorspelde grootscheepse ont duikingen van de sancties, zoals destijds het geval was met Rho- desië. „Wat weerhoudt Britse ex porteurs ervan om hun goederen via een ander land naar Iran te verschepen", vroeg hij zich af. Lord Carrington bevindt zich nu in de moeilijke positie zijn EG-col- lega's te moeten uitleggen hoe het komt dat besluiten van zijn regering nauwelijks drie dagen levensvatbaar blijken, terwijl de overtuigde anti-Europeanen in het Britse parlement het genoe gen smaken voor het eerst sinds het Britse lidmaatschap van de EG een gemeenschapsbesluit te hebben ontkracht. i triomfantelijk gebaar treedt Strauss zijn toehoorders tegemoet BERLIJN - „Het is de hoogste tijd om hard terug te slaan", aldus de Beierse minister-president en kandidaat-kanselier van de Westduitse oppositie, Franz Jo sef Strauss, gisteren op het par tijcongres van de CDU in Berlijn. Strauss, die bijna twee uur aan het woord was, viel met name de sociaal-democratische partij SPD en bondskanselier Helmut Schmidt aan. Net als CDU-voorzitter Helmut Kohl op maandag, zei Strauss dat het aantal links-radicalen in de SPD groeit als onkruid. Verder is er, aldus de CSU-voorzitter, bin nen de SPD sprake van een groeiend begrip voor het Russi sche optreden in Afghanis tan. Voor Strauss met zijn rede het con gres besloot, hadden de christen democraten zich als één man ach ter het program gesteld waarmee CDU-CSU in oktober de verkie zingsstrijd met SPD en FDP aan bindt. „Voor vrede en vrijheid" is de titel, en die begrippen moeten worden gegarandeerd met „een realistische vredespolitiek". De christen-democraten onder lei- mabad. "Deze Sowjet-aanval heeft ons meer dan ooit in onze overtuiging gesterkt", aldus de Iraanse minister, aangevallen! waaVwj'ten "min'sTê Het P^sbureau Pars gewaagde TEHERAN (Reuter) - Twee heli kopters uit Afghanistan hebben gisteren een Iraans grensdorp met raketten en machinegeweren dode is gevallen. Dit heeft het Iraanse persbureau Pars gemeld. De actie vond plaats op 40 km ten zuiden van de plaats Teibat in de Iraanse provincie Chorasan, in het noordoosten van het land, al dus dit bericht. De Iraanse minister van buiten landse zaken, Sadegh Ghotbza- deh, verklaarde dat de hef- schroefvliegtuigen van Russi sche makelij waren, terwijl de gouverneur van Chorasan mee deelde dat ook de raketten van Russische herkomst waren. Ghotbzadeh sprak van een "Sow jet-aanval" die van invloed zal zijn op de houding van Iran op de islamitische conferentie in Isla- militaire agressie van de Af ghaanse regering". De woord voerder van president Abolhas- san Bani-Sadr liet zich zeer voor zichtig uit. Hij zei over een rap port van de Iraanse politie te be schikken, waaruit zou blijken dat de twee helikopters "militante Afghanen achtervolgden toen deze de Iraanse grens schonden". Voorts zei hij dat de persoon die was gedood, een Afghaan was en geen Iraniër. "Zelfs als deze aan val niet tegen Iran was bedoeld, dan veroordelen wij deze toch omdat hij was gericht tegen onze Mohammedaanse broeders in Afghanistan", aldus de presiden tiële woordvoerder. ding van Strauss wensen af te re kenen met de huidige ontspan- ningspolitiek tussen Oost en West. Strauss noemde Helmuth Schmidt, groot voorstander van ontspanning, dan ook een man met een „dusdanig primitief his torisch wereldbeeld", dat daar door „een gevaar voor Duitsland en Europa in de jaren '80 ont staat". Schmidt is volgens de Beierse mi nister-president een pion in het spel van de leiders van het Krem lin. De Westduitse regeringschef zou door Moskou worden mis bruikt als een instrument voor psychologische oorlogsvoering. „Helmuth Schmidt laat zich voor het karretje van de Russische propagandamachine spannen. Als belachelijkheid dodelijk zou zijn, dan zou Schmidt nu geen concurrent meer van mij zijn", aldus Strauss. De kandidaat-kanselier verklaarde onder bijval dat als de SPD het altijd voor het zeggen had gehad, de Bondsrepubliek nu geen lid van de NAVO zou zijn en de Bun- deswehr niet zou bestaan. „En diezelfde partij beweert nu dat wij van de CDU-CSU niet in staat zijn om de vrede te bewaren". Dat is, aldus Strauss, een ongehoorde opmerking. „Tien jaar socialisti sche ontspanningspolitiek heeft toch alleen maar tot meer span ningen geleid. Het feit dat West- Europa en Amerika bondgenoten zijn, garandeert dat de Bondsre publiek geen slagveld van de Sowjet-Unie wordt. Maar niet de ontspanningspolitiek van Brandt, Bahr en Wehner". Franz Josef Strauss zei, dat het een schande was dat er tegenwoordig in de Bondsrepubliek geen grote bijeenkomst van militairen of een congres van een politieke partij meer kan worden georganiseerd zonder dat daarbij „dozijnen tot honderden slachtoffers" zijn te betreuren. Hij doelde met name op de beëdiging van 1200 recru- ten in Bremen, waarbij een de monstratie letterlijk ontaardde in een veldslag, maar de kandidaat kanselier had het ook over het af gelopen CDU-congres. In Berlijn was maandagavond na melijk een anti-Strauss-demon- stratie georganiseerd, waarbij 12.000 linkse jongeren botsten met de politie. Zeven agenten en achttien demonstranten raakten gewond. „Dat kunnen wij niet langer toestaan", riep Strauss de gedelegeerden toe. „Onze staat moet voor het volksfront worden behoed". Van onze correspondent Jaap van Wesel) JERUZALEM - Het Israëlische hooggerechtshof heeft ernstige kritiek geuit op de Israëlische militaire autoriteiten, vanwege de manier waarop twee burgemeesters en een religieuze rechter uit Hebron en omgeving twee en een halve week geleden het land zijn uitgezet. De echtgenotes van de twee burgemeesters hebben een procedure aange spannen bij het Israëlische hooggerechtshof om het verbanningsdecreet nietig te doen verklaren, omdat de drie mannen niet in staat zijn gesteld in beroep te gaan bij een militaire beroepsraad, zoals de wet voorschrijft. Zij werden midden in de nacht van hun bed gelicht en per helikopter naar Zuid-Libanon gebracht. Het hooggerechtshof heeft de staat nu opgedragen binnen 45 dagen aan te tonen waarom de verbanning noodzakelijk was en waarom hij wettig is, ondanks het feit dat de vereiste procedure niet in acht is genomen. Dat niet in acht nemen van de procedure was trouwens opzettelijk ge beurd, juist om het drietal niet in staat te stellen hun verbanningen uit te stellen, en daarmee misschien te verijdelen, zoals een halfjaar geleden met de burgemeester van Nabloes Shaqa gebeurde. De procureur-gene raal Bach erkende dat de juiste procedure niet is gevolgd, maar weet dat aan de spoedeisende omstandigheden te weten de moord op zes Israëli's in Hebron, die volgens hem een snel en krachtig optreden nodig maak ten. De drie verbannen mannen hadden door hun ophitsende uitspraken de atmosfeer geschapen waarin de moord mogelijk was geworden, aldus de procureur-generaal. Een pikante bijzonderheid is dat vier jaar geleden het hooggerechtshof de staat heeft berispt bij de uitwijzing van dr. Ahmed Hamzeh Natshe, ook uit Hebron, die inmiddels weer heeft mogen terugkeren. Ook hij was niet in staat gesteld om in beroep te gaan. De toenmalige procureur-ge neraal prof. Barak is nu een van de rechtsprekende rechters in het hooggerechtshof. En prof. Barak moet nu een uitspraak doen over de beloftes die hij vier jaar geleden heeft gedaan, te weten dat kandidaten voor verbanning in staat gesteld zullen worden zich tot de bevoegde beroepsinstanties te wenden. De veiligheidsraad heeft gisteren met 14 stemmen en een onthouding (de Verenigde Staten) voor de tweede maal in 12 dagen Israël gevraagd de „onwettige uitwijzingsmaatregelen" ongedaan te maken. De raad aanvaardde een resolutie waarin „sterk werd betreurd" dat Israël heeft geweigerd op het eerste verzoek van 8 mei in te gaan. Volgens de resolutie is de uitwijzing in strijd met de vierde conventie van Genève van 1949. De CSU-chef verklaarde verder dat het voor de oppositie helemaal niet nodig is om vanwege de slechte resultaten bij de afgelo pen deelstaatverkiezingen in Ba- den-Wurttemberg, het Saarland en Noordrijnland-Westfalen, bij de pakken neer te gaan zitten. Noordrijnland-Westfalen is vol gens Strauss een nuttige les ge weest. „We hebben geleerd dat we weer een „Kampf-partei" moeten worden". Volgens Strauss biedt de politiek van de huidige regering genoeg aangrij pingspunten om terug te slaan. De sociaal-liberale coalitie zou vol gens Strauss geheel hebben ge capituleerd op de terreinen van de buitenlandse politiek, de energie- en grondstoffenverzor- ging, de inflatie en de staats schulden. Hij voegde daaraan toe dat hij, Strauss, dichter bij de kleine man staat dan de socialis tische managers in het hoofd kwartier van de SPD. „Ik kom uit een kleinburgerlijk milieu en spreek de taal van het volk. En niet omdat ik daarvoor gestu deerd heb, maar omdat dat mijn natuur is", aldus Strauss, die met deze uitspraak veel bijval oogst te. Ten slotte zei de CSU-voorzitter, dat de twee prioriteiten van een mogelijk door hem geleide rege ring de gezinspolitiek en het vei ligstellen van de pensioenen zul len zijn. Hij eindigde zijn rede als volgt „Wij kunnen winnen, als we willen winnen. Maar wij zul- omdat wij willen KINGSTON (UPI Reuter) - Premier Manley van Jamaica praat r de brand in een bejaar denhuis in Kingston overleefden. Zeker 170 mensen zijn gisteren omgeko men bij de brand in het tehuis voor be- )e brand brak nachts uit en ver spreidde zich in zeei korte tijd over hel houten tehuis. De brandweer kor slechts toekijken, zc vertelde brand meester Allan Rid geway. Een kwartici na de komst van de brandweer stortte het huis in. Het tehuis biedt plaats De meeste slachtoffers werden in bed door het vuur verrast, al dus de politie. WASHINGTON (Reuter/UPI) - Edmund Muskie, de nieuwe Amerikaanse minister van bui tenlandse zaken, heeft Frankrijk gisteren verweten dat het aan de ene kant Washington kwalijk neemt dat de V.S. hun bondgeno ten onvoldoende betrekken bij de bepaling van het buitenlandse beleid, maar dat Parijs zelf in ge breke blijft als het gaat om het Franse beleid. Hij zei onaange naam verrast te zijn door het ge brek aan vooroverleg voor voor afgaande aan de ontmoeting tus sen president Giscard d' Estaing en de Sowjet-leider Leonid Brezjnev, maandag in Polen. Muskie die sprak op zijn eerste persconferentie sinds hij de lei ding van het ministerie overnam van Cyrus Vance, gaf bijzonder heden van zijn overleg, vorige week vjijdag in Wenen, met zijn Sowjet-ambtgenoot Andrei Gromyko. De Rus had er zijn be klag over gedaan, dat Washing ton de ratificatie van het tweede verdrag tot het beperken van de strategische bewapening (SALT- 2) voor onbepaalde tijd had opge schort. Muskie reageerde daarop met de mededeling dat de proce dure voor behandeling van SALT-2 in het Amerikaanse Congres in een vergevorderd sta dium was op het moment dat So wj et-troepen Afghanistan binnenvielen. De militaire aan wezigheid van Moskou verhin dert ten enenmale dat er in de Se naat een twee-derde meerder heid voor het voorstel komt", al dus Muskie. Muskie verklaarde "ernstig be- rorgd" te zijn over do politieke situatie in Zuid-Korea. Washing ton vreest dat Seoel de weg naar de democratisering verwisselt voor het pad van onderdrukking. Hy verzocht zijn gehoor geen verkeerde conclusies te trekken uit zijn zwijgzaamheid in het openbaar over de feitelijke toe stand in Zuid-Korea.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 9