Shell: doorgaan
in Zuid-Afrika
"In tien jaar
20.000 banen
weg bij Philips
kort zakelijk
i ml#
Loonmaatregel
voor volgend
jaar onzeker
Ondanks scherpe protesten
tijdens jaarvergadering
Markt
berichten
C NV-bond:
sleutelen
aan systeem
van prijs
compensatie
uit den boze
WOENSDAG 21 MEI 1980
ECONOMIE
PAGINA 33
Tweewielers
In 1979 reden in Nederland ruim
tien miljoen tweewielers rond.
Het jaarverslag van de Bovag,
waarin onder meer ook de twee-
wielerbedrijven zijn verenigd,
maakt melding van 9,2 miljoen
fietsen, ongeveer negenhon
derdduizend bromfietsen en
92.000 motorfietsen.
In z'n jaarverslag schat de Bovag,
dat de fietsenverkoop in 1979 on
geveer even groot was als in 1978
toen ruim 1,2 miljoen fietsen
werden verkocht. De vereniging
schat verder een teruggang in de
verkoop van bromfietsen, van
78.600 in 1978 naar 60.000 in 1979
en in de verkoop van motoren,
van ruim 18.000 naar zo n 15.000
stuks.
Porceleyne Fles
NV Koninklijke Delftsche Aarde
werkfabriek De Porceleyne Fles
heeft vorig jaar een van de be
langrijkste opgaven - opvoering
van de produktiecapaciteit - na
genoeg bereikt. Het produktie-
volume is over de laatste driejaar
met ongeveer 30 pet toegenomen,
waarmee een belangrijke stap is
gezet op de weg naar vergroting
van het ondernemingsrenda-
ment.
hedenmorgen 7'v
- II
Amsterdam licht bew.
De Bilt mist
Deelen onbewolkt
Eelde licht bew.
DEN HAAG (GPD) - Minister
Albeda (sociale zaken) acht
een nieuwe loonmaatregel in
1981 nog steeds „niet onver
mijdelijk". Wel acht hij een
sterke loonbeheersing in 1981
en de jaren daarna noodzake
lijk. Daarvoor is het nodig dat
de sociale partners overeen
stemming bereiken bij hun
overleg over de arbeidsom
standigheden.
De bewindsman zei dit gisteren
in de Eerste Kamer bij de af
ronding van het debat over de
begroting van sociale zaken.
Ook premier Van Agt had
maandagavond tijdens een
spreekbeurt in het Brabantse
Deurne gewezen op de nood
zaak de lonen in de komende
jaren te matigen.
Volgens minister Albeda zou
het „grote problemen" ople-
verei# wanneer de overheid
voortdurend ingrijpt in de
loonvorming. Daarmee treedt
de Staat in feite in de verant
woordelijkheid van de sociale
partners. In antwoord op een
vraag van PvdA-senator
Kloos ontkende Albeda dan
ook dat „beheerste loonvor
ming" betekent de doorvoe-
SHV
De SHV (energie, transport, techni
sche dienstverlening, groothan
del) is bezig aan een studie die
moet leiden tot een herstructure
ring van haar bedrijfsdelen bui
ten Europa op zodanige wijze dat
de bedrijfsonderdelen zelfstan
dig kunnen draaien en bijvoor
beeld ook in hun eigen financie
ring kunnen voorzien. Die studie
vloeit voort uit de zorg die het
SHV-bestuur heeft over de hui
dige politieke situatie en de
kwetsbare positie van Europa
daarin.
"We moeten er voor zorgen", aldus
de voorzitter van de raad van be
stuur van SHV, ir. F.H. Fentener
van Vlissingen, dat wanneer het
bestuurscentrum hier zou uit
vallen, onze vestigingen in Brazi
lië of de Verenigde Staten die
taak kunnen overnemen. De
ontwikkelingen in het Midden-
Oosten en recent het overlijden
van Tito maken de militair-stra
tegische positie van Europa een
stuk onveiliger dan bijvoorbeeld
in de jaren zestig het geval was.
Volgens Van Vlissingen zou de
studie kunnen leiden tot het ver
plaatsen van de zetel van SHV,
waar hij aan toevoegde dat dat in
elk geval niet voor de raad van
bestuur zal gelden.
SHV heeft vorig jaar voor het eerst
in haar geschiedenis een omzet
van meer dan 10 miljard gulden
bereikt (8.599 miljoen in 1978). De
winst herstelde zich van de in
zinking in de voorafgaande jaren
tot 109 miljoen. In 1977 en 1978.
WEERRAPPORTEN s
Eindhovo
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Athene
Barcelona
onbewolkt
licht bew.
23 11
20 11
22 10
bew. 19 11 0.5
15 8 0.2
21 15 0
21 12 0.4
licht
onbewolkt
onbewolkt
regenbui
Innsbruck onbewolkt
Klagenfurt onbewolkt
Kopenhagen regen
Lissabon onbewolkt
Locarno zwaar bew.
Londen geheel bew.
Luxemburg half bewokkt
bew. 20 6
26 14 0
22
13 10 4
21 10 0
onbewolkt
onbewolkt 21 9
mist 24 11
onbewolkt
onbewolkt
ring van een nieuwe loon
maatregel.
Een probleem bij de huidige
loonmaatregel, die op 31 de
cember afloopt, is de halve
ring van de periodieken, al
dus de minister. In de tweede
helft van dit jaar wil hij probe
ren met de sociale partners
een vrijwillige doortrekking
van deze maatregel voor die
groepen, die pas begin vol
gend jaar een nieuwe perio
diek krijgen. Zonder bijzon
dere stappen zouden deze
groepen recht op een volledi
ge periodiek krijgen.
Net als bij het vorige week in de
Tweede Kamer gehouden
debat over lonen en prijzen,
weigerde Albeda in de Senaat
toe te zeggen dat de koop
kracht voor
komens per 1 juli zal worden
gehandhaafd. Hij wees er op
dat het kabinet had beloofd
de koopkracht voor deze
groepen dit jaar te zullen
handhaven. Daarbij was geen
specifieke datum genoemd,
aldus Albeda.
Een dergelijke toezegging zou
ook onmogelijk zijn geweest,
omdat de minima misschien
pas veel later in het jaar „door
de koopkracht zakken", aldus
Albeda. Dan moet worden
bekeken welke stappen ge
nomen moeten worden. Wel
herhaalde hij de toezegging
om volgende maand de ont
wikkeling van de prijzen aan
een nadere beschouwing te
onderwerpen.
Hij voelde dan ook weinig voor
een CDA-PvdA-motie,
waarin gevraagd werd zo no
dig al midden juli met aan
vullende maatregelen te ko
men. Een dergelijke datum
maakt de motie „onnodig
precies". In hun kameruit
spraak drongen de beide frac
ties er bij de regering op aan
verdere extra-prijsstijgingen,
zoals die van april, te voor
komen.
DEN HAAG (GPD) - Het bewogen betoog van de voorzitter van de werkgroep Kairos, Cor
Groenendijk, dat hij hield namens Kairos, Pax Christi en het Comité Zuidelijk Afrika, en
waarin hij pleitte voor terugtrekking van Shell uit Zuid-Afrika, kreeg op de gisteren
gehouden aandeelhoudersvergadering van dfe Nederlandse tak van het olieconcern,
gemeten naar het applaus, voldoende bijval.
18
bew
motregen
onbewolkt
geheel bew.
20 14 0
17 6 0.2
21 11 4
20 11 0
21 13 0
9 2 0
21 9 0.2
Van der Stee:
"Pijnlijke
beslissingen
nodig voor
bezuiniging"
DEN HAAG (GPD) - Er mag
geen twijfel over bestaan
dat het kabinet de 3 mil
jard aan bezuinigingen,
die vorige week bekend
zijn gemaakt, in de begro
ting voor 1981 volledig
blijvend zal maken. Daar
voor zijn pijnlijke beslis
singen nodig.
Dat zei minister Van der Stee (fi-
nanciën) gisteren in de Eerste
Kamer.
Als de 3 miljard onvoldoende blij
ken om het financieringstekort
blijvend terug te dringen „zal ik
niet schuwen om de noodzakelij
ke extra bezuinigingen tot stand
te brengen", zei de minister. „We
moeten alles in het werk stellen
om het bedrijfsleven ademruimte
te geven". Van der Stee zei voorts
niet bang te zijn voor inhaaleffec
ten of „sociale chaos", zodra de
loonmaatregel niet meer van
kracht is.
Minister Van der Stee zei dat het
kabinetsbesluit over de oprich
ting van een Postbank (de sa
menvoeging van alle gelddien-
sten van de PTT) niet meer voor
het zomerreces van het parle
ment verwacht kan worden. Wel
zal het kabinet ernaar streven de
besluitvorming af te ronden voor
het einde van het zomerreces, dus
voor eind augustus.
Dan zal ook het besluit vallen over
de vestigingsplaats van de Post
bank, waarbij Amsterdam of
Leeuwarden de meest waar
schijnlijke kandidaten zijn. Van
der Stee wilde niet zeggen of aan
de gemeente Amsterdam al toe
zeggingen zijn gedaan, zoals men
in de hoofdstad zegt.
Braks: Spanje
snel in EG
MADRID (ANP) - Ir. Gerrit Braks
de Nederlandse minister van
landbouw, wil bevorderen dat de
onderhandelingen over de toe
treding van Spanje tot de EG zo
vlot mogelijk verlopen". Dat
heeft hij in Madrid verklaard, na
besprekingen met de Spaanse
minister van EG-zaken Calvo So-
telo. Nederland heeft in het eerste
halfjaar van 1981 het voorzitter
schap van de EG. "Ik hoop dat
Nederland in die periode een we
zenlijke bijdrage kan leveren aan
de afspraken die in het toetre
dingsverdrag tussen de EG en
Spanje moeten worcen ge
maakt", aldus Braks.
Tandartsen:
overheid moet
niet ingrijpen
in inkomens
UTRECHT (ANP) - De voorzit-
ter van de sectie zieken
fondsmedewerkers van de
nederlandse maatschappij tot
bevordering der tandheel
kunde, P. Hanedoes, heeft
zich fel gekant tegen de ma
nier waarop de ministers van
economische zaken en van
sociale zaken maatregelen af
kondigen om de inkomens
van vrije beroepsbeoefenaren
terug te draaien, zonder dat
daarover overleg is geweest.
Op de algemene ledenverga
dering van de sectie in
Utrecht kritiseerde hij ook de
FNV, die enerzijds staakt te
gen een loonmaatregel omdat
die de vrijheid van onderhan
delen aantast, maar ander
zijds van de overheid ingrij
pen in de inkomens van de
vrije beroepsbeoefenaren
eist. Een dergelijk eenzijdig
ingrijpen druist volgens Ha
nedoes net zo goed tegen de
mocratische beginselen in.
Volgens Hanedoes hebben de
tandartsen in de jaren 1978 en
1979 in totaag meer dan tien
procent op hun netto-inko
men "ingeleverd" en valt er
voor 1980 nog eens ongeveer
eenzelfde percentage te voor
EINDHOVEN (ANP) - Gegeven de
huidige concernpolitiek is een
verlies van twintigduizend ar
beidsplaatsen gedurende de ko
mende tien jaar bij Philips een
reële mogelijkheid. En dan is nog
niet eens rekening gehouden met
de kans van overproduktie op het
gebied van micro-electronica en
telecommunicatie rond het jaar
1985. Datzei prof. drs. A'. Teulings
gisteravond bij een inleiding op
de jaarvergadering van de Fede
ratie van Hoger Philipspersoneel
in Eindhoven.
Teulings is hoogleraar sociologie
en sociologie-organisatie aan de
universiteit van Amsterdam en
ook adviseur van de centrale on
dernemingsraad Philips.
Volgens prof. Teulings heeft Phi
lips de invloed van technologi
sche veranderingen op de om
vang en de kwaliteit van de
werkgelegenheid niet of nauwe
lijks onderzocht. Bovendien zul
len de interne spanningen in de
tachtiger jaren zijn inziens veel
groter zijn dan men uit de erva
ringen opgedaan in de jaren ze
ventig geneigd is aan te nemen.
Prof. Teulings verwacht dat in de
komende 10 jaar de "uitstoot"
van arbeid ook voor het middel
baar en hoger personeel in ster
kere mate merkbaar wordt dan in
het verleden het geval was. Vol
gens hem zullen er vooral steeds
meer werknemers komen, die in
toenemende mate werk verrich
ten beneden hun mogelijkheden
of hun niveau van opleiding.
Prof. Teulings denkt dat Philips
het sociale beleid daarvan zal
aanpassen door nieuwkomers la
ger in te schalen, de "verblijfs
duur" binnen een functie of vak
groep te verlengen, promoties te
vertragen en door interne nivelle
ringsprocessen op gang te bren
gen.
Groentenveiling 51/5 - andijvie 0.25-0.48.
peulen 4.00-9.40, snijbonen 4 60-4 80,
kroten gek. 1.10. postelein 0.80-1 15. prei
0.25-0.27, rabarber 0.34-0.59, spinazie
0.58-0.73, witlof 2.30-3.60, bloemkool 1x6
1.75-2.50, bloemkool 8 st. 1.05-2.05,
bloemkool 10 st. 0.70-1.15, sla licht
0.70-0.24, bospeen 1.75-2.20, boskroot
0.61-0.77, peterselie 0.33-0.43, raapstelen
0.14-0.20, radijs 0.40, selderij 0.35-0.42,
paprika kg 1.95, st. 0.53-0.72.
Hij wist zich dan ook gesteund door
een paar honderd symphtisan-
ten, vertegenwoordigers van uit
eenlopende groeperingen, zoals
NOVIB, de FNV. de PvdA en een
groot aantal kerkelijke organisa
ties. Velen hadden, soms met
moeite, een aandeel weten te
verwerven om de vergadering bij
te kunnen wonen. Toen het ech
ter op stemmen aankwam, ble
ven zij ver in de minderheid. Van
de 1239 aandeelhouders, samen
goed voor 130.689 1 stemmen,
keurden 106.935 het door het
Shell-bestuur gevoerde beleid
goed. Tégen waren 18.153 stern-
Wat zij wèl bereikten, was dat de
problematiek rond Zuid-Afrika
opnieuw en, zoals de president-
directeur van de Shell, drs. D. de
Bruyne, opmerkte „voor het der
de achtereenvolgende jaar uitge
breid aan de orde konden stel
len". Veel nieuwe geluiden waren
er dan ook in het antwoord van
De Bruyne niet te beluisteren. Hij
wees er nog eens op dat een boy
cot geen zaak van de Shell is,
maar van het parlement. Hij ver
zekerde zijn gehoor dat, wanneer
de regering zou besluiten tot
stappen, tegen Zuid-Afrika, de
Shell zich daar strikt aan zou
houden.
Hij benadrukte nogmaals het feit
dat er bij de Shell-bedrijven in
Zuid-Afrika geen apartheid be
staat en dat alle 3500 werkne
mers, blank en zwart, zijn gelijk
geschakeld. Volgens hem zou het
geen enkel effect hebben wan
neer Shell zich uit Zuid-Afrika te
rugtrok. De operaties zouden
gewoon blijven doordraaien.
Technologische en manage
mentcapaciteit is er voldoende
aanwezig onder het vrijwel voor
honderd procent Zuidafrikaanse
Shell-personeel ter plaatse. Ook
zou het dan door de Zuidafri
kaanse regering overgenomen
bedrijf zich toch kunnen blijven
voorzien van niet aan bestem
mingsbeperking en onderhevige
ruwe olie.
Stoel
Nog belangrijker vond hij echter
dat een organisatie als de Shell in
geen geval op de stoel van een
politiek lichaam moet gaan zit
ten, en dat gezien in het licht van
de vele geschakeerde politieke
regimes waaronder de dochters
van Shell moeten werken, en ook
de internationale herkomst en
spreiding van de velen die als
aandeelhouder, werknemer of
afnemer bij Shell zijn betrokken.
Hij verweet de actievoerders dat
zij in wezen vragen datgene te
doen wat multinationale onder
nemingen juist wordt verweten,
namelijk het exporteren van poli
tieke voorkeuren uit het moe
derland.
In zijn inleiding voor de aandeel
houders had De Bruyne zich op
timistisch uitgelaten over dit en
volgende jaren. Hoewel het bui
tengewoon moeilijk blijft iets te
zeggen over de vooruitzichten,
mag uit de resultaten van de Shell
in 1979 en die in het eerste kwar
taal van 1980 blijken hoe goed
Shell in staat is in te spelen op
ingrijpende veranderingen.
De Shell boekte over het eerste
kwartaal van 1980 een winst van
718 miljoen pond sterling, tegen
618 miljoen pond in het eerste
kwartaal van 1979. Het effect van
de gestegen olieprijzen en de wij
ze waarop de voorraden worden
gewaardeerd, hadden een aan
zienlijk effect op de resultaten.
Zonder die effecten steeg de
winst met 12 procent. In het eer
ste kwartaal lagen de investerin
gen van Shell 70 procent boven
het netto-resultaat, hetgeen de fi
nanciële behoefte van het con
cern duidelijk illustreert.
UTRECHT (ANP) - De voorzitter
van de Vervoersbond CNV, C.
Groenendijk, voelt er niet zoveel
voor om met de KLM een cao
voor twee jaren ('80 en '81) af te
sluiten op basis van het aanbod,
waarbij drie keer een loonsver
hoging van een exact bepaalde
hoogte wordt gegeven, ongeacht
de prijsontwikkeling in de perio
de tot 31 december 1981.
Groenendijk zei gisteren bij de in
stallatie van de bondsraad van
CNV in Utrecht (de raad treedt in
de plaats van het vroegere hoofd
bestuur), dat het aanvaarden van
het KLM-aanbod het loslaten van
het instrument van de automati
sche prijscompensatie zou bete
kenen en daarmee van een mid
del op nog enige koopkrach-
thandhaving te garanderen.
Voor wat dit betreft wil hij in nauw
overleg met de vakcentrale CNV
opereren.
Over het openbaar vervoer zei
Groenendijk onder meer dat de
bond een brief heeft gekregen
waarin de minister van verkeer
en waterstaat een nota aankon
digt met voorstellen voor het
losmaken van het streekvervoer
van het spoorwegbedrijf. Vrijwel
alle streekvervoerondernemin-
gen zijn op het ogenblik dochters
van NS
"Onwrikbare" uitgangspunten van
de bond bij een losmaking van
het streekvervoer van NS zijn dat
deze twee sectoren van het open
baar vervoer elkaar moeten aan
vullen en niet beconcurreren, dat
de belangen van de mensen die er
in werken "gelijkwaardig" be
hartigd moeten worden en dat er
een zo goed mogelijke vervoers
voorziening tegen zo laag moge
lijke maatschappelijke kosten
komt zonder dat het personeel
het slachtoffer wordt.
WOENSDAG 21 MEI 1980
94,00 92,80
Hein eken Holdiu
Pakhoed Holding
133,00 132.80
72,40 72.40
16.80 16,80
39.70 39.50
BINNENLANDSE
AANDELEN
ACF
A DM Beheei
AMAS
Amfas
Asd. Rubber
Caland Hold.
Calve-D. eert.
ld. 6 pet. eert.
285.00 286.00
St. R'dam
DET
t. Ind. Rt.
8,00 190,00e
213,00 195,00d
1340.00 1340.01
Gel. Delft c
Ged. Tram
25.40
14,70
425,00
17,80
1130,00
320,00 320.00
Landre Gl. 140.00
Lelds Wol 164.0
9.00
185,10
35,80
2040,00
i 31.00
324,00e
4160.00
860.00
800.00
717.00
14.75
39,80
230,00
t 60,60
jshyp 205,00
63,30
26.00
30,50
119,60
ert. 253,00
156.00
74,00d
201,00
725,00
156.00 159.00
115,00 115.01
51,50 50,80
126,00 126.0(
248,00 248,01
300.00 320,0
15.80 15,80
192,20 192,81
325,00 325,0i
310.00 310.01
295.01
290.00
34.00
106,50
Teleirraaf
Textiel Tw
Tilb. Hyp. 1
0,00 1075,00
252,00
139Ï50
BELEGGINGS-
INSTITUTKN
AIk Fondseab.
America FND
94,50
97,60
138,00
120,00
125.50
173.50e
151,00
l.OOd
Tokyo PH
l'ni-Invest
Viking
Coneentra
l'nlfoDds
Chemical P
Dreyftis F
346.00
10,10
19.00
17.90
13.50
101,00
183,00
346.00
ïoiio
19.70
17,90
13,50
Cül D EN ZILVER
on bew. 32280 - 32980
-. 730 - 833
32700 - 3
On bew 7
774 - 877
BUITENLANDS
GELD
108.25 111,25
AMSTERDAM (ANP) - Het Dam
rak heeft vandaag opnieuw een
zeer rustig beeld te zien gegeven.
Evenals in Wall Street liep de ex-
dividend noterende Kon. Olie
nog eens ruim 2 op tot 157,80
ROND HET MIDDAGUUR.
TERWIJL DE WAT SOMBERE
GELUIDEN VAN Estel over het
tweede kwartaal Hoogovens 40
cent deed afbrokkelen tot
16,80. De staatsfondsen WMCl
opnieuw een paar dubbeltjes la
ger.
de
In vergelijking met de rest
actieve markt vielen de hypothe-
kenbanken op met een verlies
van 1.50 op 68 voor FGH en
van eenzelfde bedrag op 258,50
voor WUH. Elsevier-NDU trok
een rijksdaalder aan tot 239.
concurrent VNU moest fractio-
necl terrein prijsgeven. Overi
gens was er bij de overwegende
dalingen meestal sprake van
dubbeltjeswerk. Voor de interna
tionals betekende dit bijvoor
beeld een verlies van een dubbel
tje voor Akzo, van drie dubbeltjes
voor Unilever en van twee dub
beltjes votor Philipe Bij KLM w i
het verlies tegen twaalf uur wat
groter geworden, 1,60 op
66,10.
