Staking
bij Mobil
gaat door
'Mensen blijven hopen,ook na35jaarnog'
Dader van brandstichting
werd zelf slachtoffer
Kritiek van CoorÉertliga op snelrecht
Centrales verliezen
geding tegen Pais
iFzaJCita.
Chemisch afval
bij Zaandam
ZATERDAG 17 MEI 1980
(GPD) HEERLEN - De 31-jarige P.
van R., die op 5 mei samen met
zijn dochtertje van drie jaar bij
een brand in zijn woning aan de
Sittarderweg in Heerlen om het
leven kwam, blijkt het slachtoffer
van zijn eigen daad geworden te
zijn. Dit is het resultaat van een
uitgebreid politièel onderzoek,
waarmee tevens een einde is ge
komen aan tal van geruchten.
P. van R. verbrandde in zijn eigen
woning toen hij tevergeefs
trachtte zijn dochtertje vanaf de
bovenste verdieping van het in
brand staande pand te bevrijden.
Het meisje kwam door rookver-
stikking om het leven. Zijn 21-ja-
rige vriendin wist, met hulp van
Van R., ternauwernood aan de
vlammen te ontsnappen. Na het
gebeuren stelde de politie, in sa
menwerking met het recherche
bijstandsteam en deskundigen
van het Gerechtelijk Laborato
rium en de brandweer, een uitge
breid onderzoek in.
Veertig rechercheurs hielden een
uitgebreid buurtonderzoek,
waarbij geen woning of pension
kamer werd overgeslagen. Vol
gens de woordvoerder zijn hon
derden personen gehoord waar
door tal van feiten vergaard wer
den, die aan het licht brachten dat
P. van R. de woning zelf in brand
had gestoken, maar dat het niet
de bedoeling was dir brand der
gelijke vormen aan te laten ne
men. Opzet was het stichten van
een klein brandje onder aan het
trappenhuis bij de voordeur. Op
deze wijze wilde hij de aandacht
vestigen op de onveilige situatie
in de straat en de gemeentelijke
autoriteiten „dwingen" hem een
andere woning te geven alvorens
hij zijn vriendin trouwde. Een
aanwezige gasmeter, welke aan
de onderzijde van de trap was be
vestigd, deed de brand uit de
hand lopen. Een gaslek, ontstaan
door een gesmolten verbinding,
veroorzaakte een steekvlam, die
d<e brand deed overslaan naar de
eerste en tweede verdieping.
Nadat de man zijn vriendin via het
platte dak aan de achterzijde van
de woning in veiligheid had ge
bracht, probeerde hij zijn doch
tertje te redden. Door de hevig
heid vun de brand werd hem de
terugweg via het trappenhuis
echter afgesneden met het fatale
gevolg dat zij het huis niet meer
konden verlaten.
Uit het onderzoek kwam tevens
naar voren, dat P. van R. vaker
met de gedachte gespeeld had om
brand te stichten. Volgens de po
litie kan zeker één brand in een
pand elders aan de Sittarderweg
op zijn conto geschreven worden.
Ook hier met de intentie om de
onveiligheid en de verloedering
van zijn buurt „aan te tonen". De
politiewoordvoerder sloot dan
ook uit dat een of andere brand
bare stof door de brievenbus is
gegooid. Hiermee zijn geruchten
als zou de brandstichting een
wraakactie zijn geweest, naar het
rijk der fabelen verwezen en
blijkt dat de genoemde achter
gronden van drugs en prostitutie
niet gespeeld hebben, aldus de
«■«olitie.
DEN HAAG (ANP) - Het is niet aan
minister Pais van onderwijs en
wetenschappen maar aan de vijf
ambtenarencentrales te wijten
dat er geen behoorlijk overleg is
gepleegd over de afschaffing van
de zogenaamde "schoorsteenu
ren'Deambtenarencentrales
hebben het overleg over deze
maatregel met opzet vertraagd
om invoering per 1 augustus van
dit jaar te voorkomen.
Zo luidde gisteren het vonnis van
de president van de rechtbank in
Den Haag in het kort geding dat
de ambtenarencentrales hadden
aangespannen tegen minister
Pais. Zij eisten fatsoenlijk over-
Proefproces
alimentatie
opnieuw in
behandeling
DEN HAAG (GPD) - Er komt
een nieuwe behandeling van
het proefproces dat de 67-ja-
rige "alimentatieveteraan" C.
Jongenburger uit Weesp
heeft aangespannen om van
zijn levenslange verplichting
tot alimentatiebetaling aan
zijn ex-vrouw af te komen. De
Hoge Raad heeft gisteren het
vonnis vernietigd waarbij het
Haagse gerechtshof in okto
ber vorig jaar de heer Jon
genburger ontsloeg van ver
dere verplichting tot betaling
van alimentatie. De zaak is nu
naar het Amsterdamse ge
rechtshof verwezen.
Het Amsterdamse hof zal onder
meer moeten onderzoeken of
er sprake is van gewijzigde
omstandigheden vanaf 1977,
toen de zaak door de recht
bank in Den Haag in behan
deling werd genomen. "Als
het antwoord nee is, zal de
alimentatieplicht blijven en
velen met de heer Jongen
burger zullen daarvan pas
worden bevrijd als de wetge
ving verandert. Dat kan nog
jaren duren", aldus een
woordvoerder van de Stich
ting Organisatie Gescheiden
Mensen (SOGM).
Toch zal de uiteindelijke uit
komst van het proces positief
zijn, zo verwacht de SGOM-
voorzitter. "We hebben ver
trouwen in de nieuwe behan
deling die over een paar
maanden voor het Amster
damse hof zal plaatsvinden".
Leden van het "Anti-wegwerp-
vrouw-kommitee" waren ook
naar de persconferentie van
de SOGM in Nieuwspoort ge
komen, maar werden door de
organisatoren verwijderd
omdat ze niet waren uitgeno
digd. In het comité zit onder
meer de dochter van de ex-
vrouw van alimentatievete-
raan Jongenburger. De groep
verzet zich tegen verkorting
van de alimentatieduur. "Dat
zou een officiële erkenning
betekenen van de waarde
loosheid van de energie-in
vestering van vrouwen in het
gezin", aldus het comité in
een open brief aan de inter
departementale werkgroep
die het probleem rond de li
mitering van de alimentatie-
duur bestudeert.
Als u
gevraagd
wordt uw
adres op
te geven,
noemt u er
toch ook
de postcode
bij?
Gebruik 'm goed.
pttpost
UTRECHT (ANP)-De staking bij de raffinaderij van Mobil
Oil in Amsterdam gaat door nu de directie nogmaalt heeft
meegedeeld dat er niet te praten valt over invoering van
een vijfploegendienst, de belangrijkste eis van de stakers.
De directie liet dit gisteren weten
naar aanleiding van de brief van
het middenkader van Mobil, dat
eiste dat het gesprek met de In
dustriebond FNV voor gister
middag twaalf uur zou worden
hervat. De directie zei dat er altijd
gepraat kan worden maar dat de
vijfploegendienst niet bespreek
baar is. „We staken dan ook ge
woon door", aldus stakers
woordvoerder Jan Piet gisteren.
„Wanteen beetje vrijblijvend met
de directie gaan praten - over het
weer of zo - dat heeft geen enkele
Het middenkader - dat zich bij de
staking tot nu toe afzijdig hield en
volgens de Mobil-directie ook nu
niet mee gaat staken - legde bij de
directie de eis om het overleg te
hervatten op tafel nadat er eerder
deze week een incident was
voorgevallen tussen het kader en
de directie. Volgens stakers
woordvoerder Piet had de direc
tie enkele kaderleden op straffe
van ontslag gelast enkele werk
zaamheden uit te voeren die vol
gens de directie niet als „besmet"
moeten worden beschouwd maar
volgens de stakers wel. Een di
rectiewoordvoerder ontkende
gisteren dat er met ontslag was
gedreigd. „Dat is een misver-
Fietsen in trek
AMSTERDAM (ANP) - De export
van Nederlandse fietsen is in 1979
ten opzichte van het jaar daar
voor gestegen van 205.800 tot
264.800 stuks. De belangrijkste
afnemer van Nederlandse fietsen
is de Bondsrepubliek Duitsland.
stand. Afgesproken is dat we ons
de komende dagen gaan beraden
over de vraag wat nu precies wel
en wat niet besmet werk is", al
dus de directiewoordvoerder.
'Enkele verdachten 30 april tot zondebok verheven'
UTRECHT (ANP) - De Coornhert-
liga, de vereniging voor straf
rechthervorming, heeft gisteren
laten weten dat ze zich ernstige
zorgen maakt over de justitiële
reactie op de onlusten in Amster
dam op 30 april. Ze heeft met na
me kritiek op de toepassing van
snelrecht en op het tot zondebok
verheffen van enkele verdachten.
De eerste zestien verdachten moes
ten al op 12 mei voorkomen. De
Coornhertliga betwijfelt, of dat -
zoals de justitiële autoriteiten
hopen - wel een afschrikwek
kende werking heeft. Verder ziet
ze alleen maar nadelen in de snel
rechtprocedure. Er was geen tijd
voor een grondig gerechtelijk
vooronderzoek en evenmin voor
een grondige voorbereiding van
de verdediging. De Coornhertliga
heeft de advocaten gehoord, dat
gebruikelijke en vereiste proce
dureregels niet in acht zijn ge
nomen om tijd te sparen.
Bovendien, aldus de liga, wordt
met het snel ter zitting brengen
van deze zaken volstrekt voorbij
gegaan aan de achtergronden van
de gebeurtenissen in Amster
dam. De publieke discussie daar
over is nog maar net op gang ge
komen en er zijn nog geen onder
zoeksresultaten beschikbaar.
Hierdoor wordt het volgens de
Coornhertliga voor alle partijen
nagenoeg onmogelijk, de tenlas-
tegelegde feiten in hun juiste
maatschappelijke verband te
plaatsen.
De meeste advocaten hebben er
van afgezien, aanhouding van de
zaak van hun cliënt te vragen,
omdat zij redenen hadden om aan
te nemen dat de verdachten dan
in voorlopige hechtenis zouden
moeten blijven tot hun zaak als
nog voorkwam.
De liga heeft er ook bezwaar tegen
dat het openbaar ministerie met
deze verdachten een voorbeeld
wil stellen. Algemeen wordt aan
genomen dat degenen die nu zijn
aangehouden maar een zeer klein
en volstrekt willekeurig deel
uitmaken van allen die op 30 april
in Amsterdam mogelijk strafbare
feiten hebben begaan. "Niette
min poseren zij nu als de wortels
van het kwaad en worden zij tot
zondebok verheven".
De liga voegt hieraan toe, dat de of
ficier van justitie omwille van het
afschrikwekkende voorbeeld
straffen heeft geëist die "voor
Nederlandse begrippen nogal
overdreven genoemd kunnen
worden". Van individuele straf
toemeting komt nu volgens haar
nagenoeg niets terecht.
VADER WlDf^lEEN
SCHROEF-BOOR
POETSMACHINE
SCHIPHOL - Met een eigen-
handig uitgevoerde landing
van een vijftig jaar oud toe
stel heeft prins Bernhard gis
termiddag het startsein gege
ven voor de feestelijkheden
rond het zestigjarig bestaan
van Schiphol als burgerlucht
haven.
De zachte landing op de spe
ciaal daartoe uitgezette gras-
baan voerde de prins uit in
een Tiger-Moth. Dit, vanwege
de grote gelijkenis van dit toe
stel met de Havilland DH-16,
waarmee in 1920 de eerste
vluchten vanaf Schiphol wer
den uitgevoerd.
Volgens de president-directeur
van de luunthuven.JW. Weg-
stapel, heeft de luchthaven na
zestig jaar meer dan 114 mil
joen passagiers verwerkt.
Voor het vei-voer van deze
mensen maakten vliegtuigen
in totaal ruim 2.5 miljoen
starts en landingen. Later op
de mipdag opende prins
Bernhard de jubileumten
toonstelling over zestig jaar
Schiphol m foto's. Deze ten
toonstelling duurt tot 7 juli.
leg over Pais' plannen om ds
schoorsteenuren af te schaffen
Volgens de centrales overrom
pelde de bewindsman hen met
zijn voornemen en daarom vroe
gen zij uitstel van het overleg
over deze maatregel.
Schoorsteenurenn zijn de drie uren
per week die eerstegraadsleer
krachten in het voortgezet on
derwijs krijgen doorbetaald zon
der dat zij in die tijd iets hoeven te
doen. In veel gevallen wordt voor
29 uur betaald, terwijl 26 uur
wordt gedoceerd.
Pais wilde van deze regeling af om
de ongelijheid in de rechtspositie
van leerkrachten met een volle
dige betrekking en parttime-lera
ren op te heffen. De schoorstee
nuren-regeling geldt namelijk
alleen voor docenten met een
volledige betrekking. Voorts
spelen bezuinigingsoverwegin
gen een rol. Invoering van de
maatregel op 1 augustus levert dit
jaar een bezuiniging op van ruim
twee miljoen. In totaal wordt er
de komende jaren 150 miljoen
mee bespaard op de onderwijs
begroting.
Een woordvoerder van het ministe
rie van onderwijs en weten
schappen heeft bevestigd dat de
leerkrachten die na 1 augustus
worden benoemd de omstreden
uren niet meer krijgen uitbetaald.
De president van de rechtbank, mr
J.H. Blaauw, stelde in zijn vonnis
dat de centrales wel degelijk de
gelegenheid hebben gehad om
goed en zorgvuldig overleg te
plegen. Hij onderstreepte dat de
afschaffing van de schoorsteenu
ren vorig november al in de be
grotingvoor 1980 werd genoemd.
Volgens mr. Blaauw is het dan ook
volstrekt onjuist dat de centrales
op 16 april in de bijzondere com
missie van het georganiseerd
overleg werden verrast door de
plannen van de minister. Hij weer
er daarbij op dat uit publikaties in
tijdschriften voor leraren is
gebleken dat de centrales al lang
op de hoogte waren Pais' voor
nemen.
ZAANDAM (GPD) - Gevaarlijk
chemisch afval (fenol) is gevon
den in de grond van een indus
trieterrein in Zaandam. Het werd
aangetroffen door een bedrijf dat
er grondwerk verrichtte om tot
nieuwbouw te komen. Bij het
omwoelen van de grond ontstond
een doordringende stank en werd
op anderhalve meter diepte een
zwarte, teerachtige brij aange
troffen.
Fenol kan worden opgenomen in
het lichaam door de huid of door
inademen. Het lijdt tot braken en
bij het innemen van een overdo
sis bestaat er kans op bewuste
loosheid en is het dodelijk.
In de uiterwaarden van de Maas ten
noorden van Den Bosch is 800
kubieke meter cyanide-houden-
de grond tot verboden gebied
verklaard.
TREIN DUURDER - Minister
Tuijnman van verkeer en water
staat heeft besloten de tarieven
van de Nederlandse Spoorwegen
met ingang van 1 oktober niet
met 7 procent maar met gemid
deld 5.5 procent te verhogen.
Hiermee wordt ingegaan op een
door de Tweede Kamer aange
nomen motie waarin wordt aan
gedrongen op een verminderde
verhoging van de NS-tarieven.
VERKEERSONGEVAL - Bij een
verkeersongeval bij Wolvega zijn
gisteren een 30-jarige en een 66-
jarige man om hét leven geko
men. Het eerste slachtoffer was
de bestuurder van een auto, die
na een afgebroken inhaalma
noeuvre van de weg raakte en te
gen een boom botste.
Gravendienst dag in dag uit bezig met identificatie militaire slachtoffers
BUSSUM (ANP) - Het is er be
klemmend, doods. Geen kaars
jes, geen rouwmuziek, maar
slechts stilte en een vage geur van
desinfecterende middelen. De
deur is altijd dicht en wie er niets
te zoeken heeft kan er maar beter
wegblijven. Want binnen de vier
muren van de gravendienst in
Bussum heeft bijna alles met de
dood te maken. Lange tafels met
dikke, zwarte zeilen. En daaron
der de stoffelijke resten van in de
tweede wereldoorlog gesneuvel
de soldaten. Amerikanen, Engel
sen, Canadezen en Duitsers, 35
jaar nadat Nederland voor het
eerst de bevrijding vierde, nog
steeds te vinden in haastig gedol
ven, onpersoonlijke graven.
Greppels, landweggetjes, weilan
den, achtertuintjes.plaatsen
waar ook in 1980 de tastbare her
innering aan het oorlogsgeweld
nog regelmatig boven de grond
wordt gebracht door ploegende
boeren, wroetende wegwerkers
en PTT-ers die kabels trekken.
Soldaten van wie nog maar wei
nig over is, tientallen per jaar.
Stoffelijke resten, die worden
toevertrouwd aan de zorg van de
gravendienst, Nederlands klein
ste maar meest operationele lege
ronderdeel.
Identificeren
Dag in. dag uit zijn sergeant eerste
klas H.J.R. Jongen (34) en ser
geant eerste klas F. Bolle in een
zolderruimte van de Bussumse
Kolonel van der Palmkazerne be
zig met hun oorlogstaak: het
identificeren van militaire
slachtoffers. Zakken vol botten,
kledingstukken en persoonlijke
bezittingen worden er jaarlijks
binnengebracht. De stukken van
een anatomische legpuzzel met
maar één oplossing: de identiteit.
Telkens weer de onbekende sol
daat, geduldig wachtend op zijn
naam. En, uiteindelijk, op een de
finitieve laatste rustplaats.
Alleen op 4 mei staat sergeant Jon
gen jaarlijks even stil bij de emo
tionele kant van zijn werk. Dan
herdenkt ook hij de doden. Voor
de rest van het jaar is hij, gekleed
in een witte doktersjas en vaak
met rubberen handschoenen, be
zig met dingen, niet met mannen
of de resten daarvan. "Als je emo
tioneel gaat doen, als je stil staat
bij de dood en al het leed daar
omheen, dan hou je dit werk geen
dag meer vol", zegt hij.
Het werk heeft Jongen hard ge
maakt. Na twaalf jaar heeft hij te
veel gezien om er nog omzichtig
over te kunnen praten. Hij
spreekt met gemak over "een zak
meteen halve Duitser erin" en als
het gaat om gesneuvelde solda
ten, van wie méér over is dan bot
ten alleen, dan noemt hij het aan
tal kilo's vlees of heeft hij het over
"een kerel die je bij wijze van
spreken nog recht overeind kunt
zetten".
"Je moet grappen kunnen maken
met zo'n baan", vindt Jongen,
"anders red je het niet". Grappen
die overigens wél binnenskamers
blijven, net als de vaak schok
kende ontdekkingen, die Jongen
en Bolle doen. Want hoewel de
nabestaanden niet méér te horen
krijgen dan dat hun dierbaren
zijn gesneuveld op het slagveld,
weten de mannen van de graven
dienst veel meer.
Nabestaanden
"Geweld maakt verschrikkelijk
veel kapot", zegt Jongen. "Ge
sneuveld op het slagveld, daar
kunnen we niet omheen. Maar we
confronteren de nabestaanden
niet met de doodsoorzaak, we to
nen ze niet die verwrongen
trouwring of dat op de borst ge
dragen fotootje met een kogelgat
er in. We doen zoveel mogelijk
om het beeld van vredig sterven
te behouden".
Een beeld dat binnen de vier muren
van de gravendienst absoluut
niet bestaat. Temidden van roes
tig oorlogstuig en nare foto's van
geopende veldgraven liggen
helmen met kogelgaten, flarden
van kledingstukken, kapotge
schoten botten. En die ene keer
per jaar dat er een gesneuvelde
wordt opgegraven uit goed con
serverende veengrond, gaan bij
de gravendienst de maskers op,
de handschoenen aan en de ra
men en deuren wijd open.
"Gelukkig komt dat. na 35 jaar.
steeds minder voor", zegt Jon
gen. "Direct na de oorlog, toen de
gravendienst als Dienst Identifi
catie en Berging actief was bij het
openen van massagraven, was
het werk heel wat minder plezie
rig". Foto's uit die tijd bewijzen
dat.
"Lijkeprikkers" werden de man
nen van de gravendienst vroeger
genoemd. Maar de tijd dat Jon
gen en Bolle er met een puntige
stok op uit trokken is al lang
voorbij. Er kwamen modernere
methoden voor de opsporing van
militaire oorlogsslachtoffers. Een
detector bijvoorbeeld, om het
veldgraf en de omgeving ervan
Meldingen
Actieve opsporing is er al lang niet
meer bij. De gravendienst wacht
op meldingen. Van de politie bij
voorbeeld, of van de mannen van
de Explosieven Opruimings
Dienst. Pas daarna rukken Jon
gen en Bolle uit. schep en dood
kistje achter in de auto. De stof
felijke resten worden overge
bracht naai- de gravendienst,
waar de identificatie begint.
Makkelijk is dat alleen, als er bij
de gesneuvelde papieren zijn ge
vonden of een leesbaar, metalen
identiiicatieplautje.
Maar meestal is het moeilijk. Dan is
de stoffelijke resten i
alle informatie van belang. Ini
tialen in een ring, een brief, in de
steel van een pannetje gekraste
letters, de uitrusting en de per
soonlijke bezittingen. Met een
botmeter kunnen Jongen en
Bolle de lengte van de gesneu
velde tot op vijf centimeter
nauwkeurig vaststellen. Ook dat
helpt bij identificatie, evenals
bijvoorbeeld het gebit van de
soldaat.
Als de identiteit is vastgesteld (en
dat lukt in zes van de tien geval
len) worden de autoriteiten van
de vondst op de hoogte gesteld.
Dan treedt nuk de papiermolen in
werking Een medisch-anato-
misch rapport van de graven
dienst vervangt de overlijdensac-
te van een arts. Persoonlgke be
zittingen worden, voor zover ze
het beeld van een vredige dood
niet verstoren, teruggestuurd aan
nabestaanden. Een verwrongen
ring laat Jongen door een juwe
lier herstellen. Niets mag herin
neren aan geweld. "Het leed is
toch al groot genoeg, ook na al die
jaren nog", vindt Jongen.
Betekenis
Hoewel er nooit direct contact is
tussen de militairen van de gra
vendienst en de nabestaanden
van door deze dienst opgespoor
de slachtoffers, staan Jongen en
Bolle wel nadrukkelijk stil bij de
betekenis, die hun werk voor die
nabestaanden heeft. "Het is de
meest belangrijke motivatie ach
ter dat werk", vindt Jongen.
"Vermist is erger dan dood, zeg ik
altijd. Mensen blijven hopen, ook
na 35 jaar nog. Dat doet VU
schrikkelijk veel pijn. Ik vind het
belangrijk die mensen zekerheid
te geven, al is het slechts zeker
heid over de dood van een dierba
re Ju nu-i kt ci.it het de inensen
rustiger maakt, blij dat ze hun
dierbare weer dicht by zich heb
ben".
Op die manier zijn sinds de oorlog
duizenden militairen "thuis ge
komen". Maar de lgst van vermis
ten vermeldt nog minstens zoveel
namen. Hun tijdelijke graven
wachten op ontdekking. Jongen
"Alleen in het IJsselmeer al lig
gen nog honderden neergestorte
vliegtuigen, bijna allemaal met
bemanningen aan boord. Als de
Markcrwaaid droog komt, ben ik
druk tot mijn pensioen". En dat
betekent nog meer dan twintig
jaar werk.
