Stichtingen redden kerken
van de
ondergang
tekort aan
Ernstig
confessionelemankracht
Kerkbesturen staan voor onmogelijke opgave
PAGINA 4 mil
De stichting Oude Friese Kerken (Aide Fryske Tsjerken)
heeft deze week de vijfentwintigste kerk aan haar bezit
toegevoegd. In het idyllische terpdorp Britsum, ten
noorden van Leeuwarden, droeg de kerkvoogdij van de
hervormde gemeente haar eeuwenoude kerkgebouw
aan dit stichtingsbestuur over. De kerk blijft als zoda
nig wel in gebruik, maar het kerkbestuur zag geen kans
meer het gebouw naar behoren te onderhouden, laat
staan de lasten van de hoognodige restauratie te torsen.
ZATERDAG 17 MEI 1980
Het terpdorp Britsum ten
noorden van Leeuwarden.
De kerk daar is de vijfen
twintigste die de tienjarige
stichting Oude Friese Ker
ken (Aide Fryske Tsjerken)
haar eigendom mag noe
men.
Tien jaar geleden werd de stichting
Aide Fryske Tsjerken opgericht,
met als doel de onderhoudsplicht
van financieel zwakke kerkbe
sturen voor hun monumentale
bezit over te nemen. In Friesland
staan honderden van zulke ker
ken en de plaatselijke gemeenten
die ze in stand moeten houden
zijn vooral de laatste jaren steeds
kleiner geworden. Voor vele is dit
dan ook een onmogelijke opgave.
Ook in de provincie Groningen
doet zich een dergelijke ontwik
keling voor. Daar staat de stich
ting Oude Groninger Kerken op
de bres om het verval van het
middeleeuwse kerkenbestand te
keren en andere bestemmingen
te vinden voor gebouwen die
voor de eredienst niet meer nodig
zijn. Gelderland, Zuid- en
Noord-Holland en Zeeland heb
ben eveneens een provinciale
stichting opgericht. Daar is het
probleem van de overbodige
kerken en de onvermogende
kerkvoogdijen toch minder
acuut, met uitzondering mis
schien van enkele streken in
Noord-Holland.
De vijf stichtingen hielden onlangs
een gezamenlijke vergadering.
Daar wisselden ze gegevens uit
over eikaars werkwijze en over de
procedures om na de overneming
van kerkgebouwen zo snel mo
gelijk tot herstel of restauratie te
komen. De medewerking van de
overheid stelt in het algemeen
niet teleur. Wel worden de ker-'
kenstichtingen regelmatig ge
confronteerd met de beperkte
inhoud van de subsidiepot. Het
geld komt vaak maar mondjes
maat los, wat het tempo van het
restauratieprogramma zeer ver
traagt. Toch moet gezegd dat me
nige dorpskerk nu op de rand van
de ondergang zou balanceren als
de stichting niet had ingegrepen.
Er is de afgelopen tien jaar al heel
veel gered.
gers. Zij moeten er verschrikke
lijk veel tijd in steken. Er gaan per
jaar alleen aan kerkrestauraties al
bedragen om van bijna twee
miljoen gulden. En het bestuur
stopt bij wijze van spreken ook
zelf nog folders in de bus".
Het is niet onmogelijk, dat de pro
vincie Friesland binnen afzien
bare tijd voor een betaalde man
(of vrouw) op deze cultureel zo
belangrijke post een bedrag gaat
uittrekken. "Dat zou een mooi
geschenkje zijn bij ons tienjarig
bestaan", vindt mr. Hartkamp.
Op het ogenblik onderhandelt het
stichtingsbestuur op verzoek van
nog vier kerkvoogdijen over mo
gelijke afstoting van hun kerkge
bouw.
•Dr. R. Steensma, voorzitter van de
stichting: "Overneming van ker
ken is in de regel een langzaam
proces, omdat in de dorpen vaak
emotionele kanten meespelen.
Maar financiële redenen dwingen
de te kleine kerkgemeenschap
pen vaak, de kerk aan de stich
ting in beheer te geven".
Restauratie van de overgenomen
kerken wordt voor negentig pro
cent gesubsidieerd. Voor de
stichting blijft altijd tien procent
over. Daar zijn de donateursgel-
den dan goed voor. De donateur
•betaalt ten minste twintig gulden
per jaar. Ook het onderhoud moet
van de donaties worden bekos
tigd. Een vetpot is het dus aller
minst. Bij overneming van een
kerk krijgt het stichtingsbestuur
echter wel een bedrag van de
kerkvoogdij. Die som ineens ie
meestal aan de bescheiden kant.
Voorzitter Steensma verklaarde,
dat de provinciale stichtingen bij
het ministerie van cultuur, re
creatie en maatschappelijk werk
zullen blijven aandringen op
subsidiëring ook van het onder
houd.
Functie
De stichting Oude Friese Kerken
gaat het tienjarig bestaan met
verschillende activiteiten vie-
De halfjaarlijkse publikatie voor de
donateurs geeft ditmaal een foto
grafisch overzicht van alle bezit
tingen van de stichting. Op 13
september wordt een jubileum
excursie gehouden naar de
Oude en Nieuwe Kerk in Am
sterdam. De eigenlijke jubileum
viering is op 3 oktober in de kerk'
te Boksum (regio Leeuwarden),
nadat mr. R. Hotke, directeur-
generaal voor culturele zaken van
het ministerie van CRM, de na
bijgelegen gerestaureerde kerk
van Zweins zal hebben heropend.
Op zaterdag 4 oktober is er in Fra-
neker een studiedag over het ge
bruik van oude dorpskerken. Het
is namelijk niet eenvoudig, een
gerestaureerde kerk die overbo
dig is geworden - door ontvol
king, teruggelopen kerkgang of
omdat dorpen gewoorp te dicht bij
elkaar liggen - een andere be
stemming te geven. Voor veel
kerken is inmiddels een sociale
en/of culturele functie gevonden.
Sommige werden dorpshuis, an
dere zijn geschikt gemaakt voor
tentoonstellingen en concerten.
Maar lang niet alle overgenomen
kerken hebben hun eigenlijke
functie verloren. In de meeste
gevallen krijgt het gebouw een
gecombineerde bestemming.
Het Liturgisch Instituut van de
Groningse universiteit - waar de
voorzitter van de Friese stichting,
dr. Steensma, zijn dagelijks
brood verdient - heeft in dat op
zicht baanbrekend werk gedaan.
Daar is de relatie tussen monu
ment en bestemming al geruime
tijd onderwerp van studie.
Tekenen
De kerkenstichtingen zijn net op
tijd van de grond gekomen. Ge
richte monumentenzorg kan pas,
als de eigenaar met zijn bezit iets
wil. Is dat, door wat voor oorzaak
ook, niet meer mogelijk, dan zal
een ander de verantwoordelijk
heid moeten overnemen, willen
althans de dorpen de tekenen
waaraan ze vanouds herkenbaar
zijn niet voorgoed verliezen.
De provinciale stichtingen hebben
in de korte tijd van hun bestaan
duidelijk getoond, die verant
woordelijkheid aan te kunnen.
Wie vrijwillig zoveel tijd, des
kundigheid en enthousiasme
steekt in een goede zaak, verdient
alle steun van overheid en parti
culieren.
S. J. DE GROOT
De jongerengroep "The Lord's
Folks" van de Herensingel-paro
chie in Leiden werkt vanavond
om 7 uur mee aan een eucharis
tieviering in de Antoniuskerk aan
de Vijf Meilaan aldaar. Het jonge
renkoor van de Leiderdorpse pa
rochie "De Menswording" zingt
morgenavond half 12 in een
dienst in de rk kerk te Hazers-
woude-dorp. Morgenavond om
half 7 wordt in de hervormde
Dorpskerk te Leiderdorp een
cantatedienst gehouden. Het
Leiderdorps Kamerkoor zingt
een motet van Vivaldi, Egbert
van Goor bespeelt het orgel en ds.
J. Geursen gaat voor.
De vorige week zaterdag gehou
den markt van de evangelisch-lu-
therse in Leiden heeft ruim
9.000 opgebracht.
In een collectezak van de her
vormde gemeente te Hoogmade
werden na de dienst ter gelegen
heid van het 250-jarig bestaan
van het kerkgebouw een ver
grootglas en een stomp kaars
aangetroffen. De kerkeraad
breekt zich nu het hoofd over de
vraag wat de gever hiermee be
doeld kan hebben.
Het Evangeliecentrum Zijlsingel
2 in Leiden houdt dinsdagavond
om 8 uur een speciale evangelisa-
tiedienst met de Amerikaanse
evangelist Paul Olsen als gast
spreker. "Olson bidt ook voor
zieken, en vele genezingen vin
den daarbij plaats", vermeldt óe
uitnodiging. De Amerikaanse go
spelzanger Larry Orrell verleent
aan deze dienst medewerking.
Hervormde Kerk: beroepen te
Maarssen J.A.B. Jongeneel, laat-
selijk zendingspredikant in In
donesië, wonend te Oegstgeest;
bedankt voor Katwijk aan Zee.
F.J. Veldman Nunspeet, voor
Mijnsheerenland J. Noordmans
Tjamsweer (Gr.). Gereformeerde
Kerken: beroepen te Anjum P.J.
Deuzeman Woudsend (Fr.), te
Utrecht-centrum H.W. Wierda
Heiloo, te Nijverdal en te Slie-
drecht M. J. Heule Spijk (Gr.); be
noemd tot kadervormingspredi
kant te Soemba (Indonesië) J.G.
Luinstra Soesterberg. Gerefor
meerde Kerken vrijgemaakt:
beroepen te Enschede-Noord C.
Bijl Groningen. Baptistenge
meenten: aangenomen naar Ter
Apel kandidaat W.J. de Zwart
Coevorden. Doopsgezinde Ge
meenten: aangenomen de be
noeming tot ziekenhuispredi
kant te Wijk aan Zee L. Koop-
mans Haarlem.
'Studiedagen met wervend karakter"
Geschenkje
De Friese stichting, die kan bogen
op ongeveer 6500 donateurs, is
langzamerhand toe aan een vas
te functionaris.
Bestuurslid mr. S. Hartkamp: "Dit
verantwoordelijke werk kan niet
alleen meer steunen op vrijwilh-
In de Hervormde Kerk bestaat een te
kort aan jonge predikanten van "con
fessionele" inslag. Het tekort aan
hoogleraren van die theologische
kleur wordt in confessionele kring
zelfs "ernstig" genoemd.
De Hervormde Kerk kent een hecht
georganiseerde rechtervleugel, de Ge
reformeerde Bond, een stroming ter
linkerzijde in de figuur van de Vereni
ging vart Vrijzinnige Hervormden en
een groot, sterk genuanceerd blok
daartussenin, dat wel met de algemene
term "midden-orthodox" wordt aan
geduid. In dat midden - een delta van
theologische strortiingen -_hebben ook
de confessionelen zich als georgani
seerde groep een plaats verworven.
Roeping
Om secretaris dominee C. W. Corts (Ben-
nekom) te citeren, meent de Confes
sionele Vereniging "nog steeds een
roeping te hebben temidden van onze
vaderlandse kerk". "Wij zullen ons
steeds afvragen: wat zegt het Woord
van God en hoe blijven wij in gemeen
schap met het belijden (de confessie)
van de kerk der Reformatie?"
In de jaarverslagen van de vereniging
over 1979-1980 klinkt zorg door over
het gesignaleerde predikantentekort.
Er gaat geen vergadering voorbij of
juist daarover wordt gesproken.
"Onze leden", schrijft ds. Corts, "worden
veelvuldig benaderd door kerkeraden
en particulieren voor adviezen inzake
aanstaande of bestaande predikants
vacatures. Voor de vele confessionele
vacatures zijn te weinig predikanten
van deze modaliteit (richting - dG) be
roepbaar. Vooral de grote steden baren
zorg. Een reden temeer om jonge men
sen uit onze kring aan te moedigen
theologie te gaan studeren".
Het hoofdbestuur van de vereniging
heeft in verband hiermee het eigen
Leerstoelenfonds gevraagd, "studie
dagen met een wervend karakter" te
organiseren voor jonge Theologen -
predikanten en studenten -, waarop
actuele onderwerpen inzake kerk en
maatschappij worden behandeld. Met
de voorbereiding van deze dagen is het
fonds - waarvan ds. G. S. Alma te Soest
onlangs voorzitter is geworden - op het
ogenblik bezig.
Vraag
Het jaarverslag van de provinciale com
missie Groningen-Drente van de ver
eniging deelt mee, dat in het afgelopen
jaar zeker negen confessionele predi
kanten en voorgangers deze gewesten
hebben verlaten. "De vraag naar con
fessionele prediking in het noorden
van het land is groot. In versterkte ma
te zal het steeds groter, wordende aan
tal vacatures onze aandacht moeten
hébben".
Ds. Corts heeft hét in zijn jaarverslag ook
over een ernstig tekort aan confessio
neel-gerichte hoogleraren aan de uni
versiteiten.
"Afgezien van een paar*vak-hoogleraren
ontbreken de kerkelijke hoogleraren
van confessionele signatuur". De ver
eniging mag ook wel enkele confessio
nele wetenschappelijke medewerkers
aan de universiteiten verlangen, vindt
ds. Corts.
LEIDEN - Hervormde Gemeente:
Hooglandse kerk 10 ds. Pannekoek, me
dewerking cantorij, 11.45 oecumenische
dienst; Marekerk 10 ds. De Jong, 5 ds.
Exalto, Benthuizen; Maranathakerk (L.
Morsweg) 10 ds. v. Achterberg; De Re
genboog (Merenwijk) 9.30 pastor v. Well,
11.15 pastor v. Well en ds. v. Leeuwen;
Bethlehemkerk (Driftstra.it) 10 dr. Lam
ping; Bevrijdingskerk (Montgomery-
straat., Zuid-West) 9 kand. Mos, Voor
schoten, 5 ds. Wagenvoorde, zangdienst,
cantorij; Vredeskerk (Burggravenlaan)
10 mevr. ds. De Mey, gezinsdienst; Waal
se kerk (Breestraat) 10.30 ds. Ribs; Acad.
Ziekenhuis 10.15 ds. Bakker; Diacones-
senhuis 10.30 ds. Boer, Katwijk aan Zee;
kapel Endegeest (Oegstgeest): zie Groe
ne Kerk Oegstgeest; Petrakerk (Suri-
r.): 10.30 diens
7 ds. Hortensius; Maranatha
kerk (L. Morsweg) 10 ds. v. Achterberg;
Bevrijdingskerk (Montgomerystr.) 10.30
ds. Hofland, Zoetermeer, 5 ds. Wagen
voorde, zangdienst; Groenhoven (Witte
Rozenstr.) 10 dienst; Voor ziekenhuizen
en Merenwijk zie hervormde gemeente.
Geref.Kerk (dolerend) "Groot-Leiden"
(Lokhorstkerk): 8.30 en 5 ds Van Ben-
them, Genemuiden. Geref. Kerk Vrijg.
(Herengr.70lUenökand.v.d.Pol.Chr.
Geref.Kerk (Steenschuur 9): 9.30 en 5 ds.
Bijkerk, 'Putten. Geref. Gemeente
(Nieuwe Rijn): 10 cn 4.30. Geref. Ge
meente in Ned (Bethl. kerk Driftstraat):
11.30 en 5.30. Evang.-Lutherse Gemeen
te (Hoogl. Kerkgracht): 10.15dr. Locher.
Remonstr.-Doopgezinde Gemeente
(Lokhorstkerk, Pieterskerkstraat 1): 10
hr Knoppers. Baptistengemeente (Oude
hi Dikkes. Zendingswerk Midder-
nachtsroep (Zoeterw. singel 21): 5 nam.
hi De Leeuw, evangeliecentrum Z(jl-
singel 2: zond. 10 br. v. Nieuwenhuizen,
di. 8 rev. Paul Olson, vrijd. 23 mei 8
jeugdsamenkomst. Leger des Heils
(Hooigracht): 10 en 7.3Ö. Nieuw-Aposto-
lische Kerk (Hoge Rijndijk 24): 9.30 en 4,
wo. 8. Zevendedagadventisten (Lok
horstkerk): elke zaterdag 9.45 bijbelstu
die Christian Science (Steenschuur 6):
10.30. Oud-Katholieke Kerk (Zoeterw.
Singel-hoek Cronesteinkade): 10. Vrij-
Katholieke Kerk (Vreewijkstr. 19): geen
rensingel zat. 7. zond. 8.30. 9.30 en 11:
Rijndijk (Leiden-Voorschoten) zat. 7,
zond. 9.30 en 11.30; Steenschuur zat. 10
en 7. zond. 8.30. 10. 11.30, 6 en 7; Boshui-
zcrlaan zat. 7, zond. 9.30 en 11; Lammen-
schansweg zat. 7, zond. 9, 10.30, 12 en 6;
Haarlemmerstraat zat. 7, zond. 9.30,10.45
en 12.15.
AARLANDERVEEN - Herv. Gemeen
te: 10 mevr. ds. Westera, 7 hr. Stam.
NI EUWKOOP - Geref.Kerk: 10 ds. Vree,
6.30 ds. Modderaar, jeugddienst. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Heerma, Soest, 2.30
ds. Bouw, Scheveningen, openbare be
lijdenis. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Adventskerk 9.30 ds. Bogers,
6.30 ds. Den Tonkelaar, Warmond,
jeugddienst; Kruiskerk 9.30 ds, De Jon
ge; Opst. kerk 9.30 dr. Haitsma, 6.30 ds.
Bogers; Nabij 9.30 jeugdkapel; G. Her
derkerk 9 ds. Moll, 6.30 dr. v. Santen; De
Bron 10.30 ds. Moll, 6.30 ds. Verheul;
Ashram 9.30 ds. Oosthoek; Onderweg
(Lgsterlaan) 10 jongerendienst; Sions-
kerk 9.30 ds. Immink, Besoyen, 6.30 ds.
Ouwendijk. Geref. Kerk: Mar. kerk 9.30
dr. Rietveld, Den Haag, 6.30ds. v. d. Ree;
Salv. kerk 9.30 ds. Modderaar. 6.30 ds.
Vree; G. Herderkerk 10.30 ds. Verheul,
6.30 ds. v. Santen; De Bron 9ds. Verheul,
10 ds. v. d. Ree, 6.30 ds. Verheul; Ashram
9.30 ds. Oosthoek. Chr.Geref Kerk: 9.30
en 4.30 ds. Hamstra. Oud-Geref. Ge
meente: 9.30en4,dond.22mei7.15ds v.
d. Meer Baptistengemeente (Molen-
werfstr. 1): 10 ds. Koekkoek, 6.30 ds. De
Ruiter. Baptistengemeente Alphen-
Noord (Sportlaan): 10 hr. Visser. Volle-
Evangeliegemeente (school Westprelu-
deweg): 10 hr. Brunt. Leger des Heils
(Corn, de Vlamingstr.): 10 en 6.30. Pink
stergemeente Bethel (Rode-Kruisge-
bouw): 4 nam. Pinkstergemeente» Al
phen (Rode-Kruisgebouw): 10 voorm.
Remonstrantse Kring (Van Mandersloo-
straat 36): 10 ds. Van Os, Maassluis.
Rooms-Kath. parochies: Bonifacius-
kerk zat. 7, zond, 9.45 en 11.30; Piuskerk
zat. 7. zond. 9.10.30 en 11.45; De Bron zat.
7. zond. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gemeente: 9.30
kand. Guyt, Katwijk, 6 ds. Kieskamp,
Leerdam Geref. Gemeente! 9 30 en 6 ds.
Vergunst, Veen.
BODEGRAVEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 9.30 ds. De Vreugd. 6.30 ds.
Emous, Den Haag, Salvatoi kerk 9.30 ds.
Richter, 6.30 ds. Muilwijk, Monster;
Bethlehemkerk 9.30 ds. Droogers, 6.30
ds. v. d. Velden, Reeuwijk; Geref. Kerk:
9.30 ds. Elderman, dienst met belang
stellenden, 6.30. Geref. Kerk Vrijg: 9.30
leesdienst, 4 ds. Borgdorff.
BOSKOOP - Hervormde Gemeente:
Dorpskerk 9.30 ds. Ouwendijk, Alphen-
Oudshoorn, 6.30 ds. Stelwagen; De Stek
9.30 ds. Stelwagen. Geref. Kerk: 9.30 en 5
ds. Omta. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds.
v. Langevelde, avondmaal. Geref. Ge-,
meente: 9.30 en 6. Opwekkingsgemeente
(Concordia): 9.30. Vergadering van Ge
lovigen (Nieuwstr.): 9.30 en 5. Rooms-
Kath. parochie: zat. 5.30 (De Stek) en 7,
zond. 9.30 en 11.
HAZERSWOUDE - Herv. Gemeente:
9.30 ds. Verboom, Waddinxveen, 6.30 ds.
v. d. Berg, Werkendam,jeugddienst. Ge
ref. Kerk: 9.30 ds. Bouma, Noordwijk, 5
ds. Vrolijk, Katwijk. Rooms-Kath. paro
chies: Dorp zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30;
Rijndijk (Bernardus) zond. 10; Het An
ker zat. 7, zond. 8.45 en 11.15.
HILLEGOM - Herv.Gemeente: 10
dienst, 7 ds. Rothfusz. Geref. Kerk: 10 ds.
v. d. Wal, in herv. kerk, ds. Rothfusz.Chr.
Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Biesma.
HOOGMADE - Herv. Gemeente 10 ds.
Hemmes. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gemeente: 10 ds.
Kolkman, belijdenis. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 7, zond. 8 en 10. I
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 dr. v. d. Bank,
Ede, 6 ds. Heijmans, 't Harde; Ontmoe-
tingskerk 10 ds. Heijmans, 6.30 ds. Van
Doorn, te Alphen. Geref. Kerk: 9.30 ds.
Kersten, 5 ds. v. d. Horst, jeugddienst.
Rooms-Kath, parochie: zat 7, zond. 9.30
en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gemeente:
Nieuwe Kerk 10 ds. Visser, 6 ds Boer;
Oude Kerk 10 ds. v. Roon, 6 ds. De Jong;
Ichtuskerk 10 ds. Vink, 5 d
ziekenhuis Overduin 2 ds. Baas. Geref.
Kerk: Triumfatorkerk 9 en 10.30 ds. v. d.
Horst, 5 ds. Kersten. Geref. Kerk. Vrijg.:
Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom. Vrije Chr.
Geref. Gemeente (Uni-zaal) 10 en 5 ds. v.
d. Belt. Geref. Gemeente (Remisestr.): 10
en 5. Volle-Evangeliegemeente (Voor
straat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gemeente: 10 ds. v. d. Linden. 7 ds. De
Zwart, Voorschoten, gez. dienst.
LEIDERDORP - Hervormde Gemeente
en Geref. Kerk: Dorpskerk 10 ds.
Knorth. 6.30 ds. Geursen; kerk Hoofd
straat 10 ds. Doesburg; Scheppingskerk
9 en 10.30 ds. Geursen. Baptistenge
meente (wijkgeb. Zijlkwartier): 10 br. De
Vries. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN- Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Klein Kranenburg. Geref. Kerk: 9.30en 7
dr. Aalders, 't Harde. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 7, zond. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gemeente: Dorpskerk 10
en 7 ds. 't Hooft; Pauluskerk 10 hr.
Christ, Leiden. Geref. Kerk: 10 ds. De
Raadt, 7 ds. Damsma. Geref. Kerk.
Vrijg.: 10 dienst, 4.30 ds. Arntzen. Ned.
Geref. Kerk (Salvatori): 9 en 5 ds.
Schuurman. Chr. Geref. Kerk: 10 en 4.30
ds. v. Dijken. Geref. Gemeente: 10 en 4.
Rooms-Kath. parochies: Agathakerk
zat. 7, zond. 10 en 12; Poelpolder zat. 7,
zond 9 en 11.30; Manakerk zat. 7. zond.,
8 30.10 en 11.45; Engelbewaarders zat. 7.
zond. 8. 9.30, 11 en 5.45
NIEUWKOOP - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Cnossen, Delft, 6.30 dr. Bezemer,
Scheveningen. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30
ds. Nooteboom, avondmaal. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds. Hamstra.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 9 en
10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Molenaar, 6.30 ds. Kaai, Almkerk.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30. Rooms-Kath.
parochie: zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Chr. Geref. Kerk:
9.30 en 3 ds. Buys, Broeksterwoude.
Rooms-Kath. parochie: zat. 7, zond. 9.30
en 11.
NOORDEN - Herv. gemeente: 9.30 ds.
Zoutendijk, 7 kand. v. Harten. Geref.
Kerk (Woerdense Verlaat): 9.30 dienst, 7
ds. Verwey, Driebergen. Rooms-Kath.
parochie: zat. 7.30, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gemeente: kerk
Voorstraat 10 ds. Keuning, 7 ds. v. d. Zee,
Den Haag; Sole Mio 9 ds. Keuning; kerk
Rank (Golfbaan) 10 ds. Blenk, Oudewa
ter, 5 kand. Guyt. Geref. Kerk: kerk
Hoofdstraat (Buurtkerk) 10 dr Wiersin-
ga, Leiden, opendeurdienst, 7 ds. Keu
ning; Vinkenlaankerk 9.30 ds. Warnink,
7 zie herv. gemeente; stichtingskerk 11
ds. Warnink. Rooms-Kath. parochies:
Zee zat. 7, zond. 9.30 en 11; Binnen zat. 7,
zond. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 ds Lefeber, te Al
phen; De Zilk 10 mevr d.i Goudt, Sant
poort. Rooms-Kath. parochies: Victor-
kerk zat. 7. zond. 9.30 en 11; Jozefkerk
zat. 7, zond. 8.30 en 10.
OEGSTGEEST - Herv. Gemeente:
Groene of Will, kerk 10 ds Vegter, oecu
menische dienst; Pauluskerk 10 ds Ter
Linden; Gemeentecentrum 10.30 ds
Oosten, te Cothen, 7 ds v. Achterberg.
Geref. kerk (Mauritslaan): 10 ds Eringa,
Den Haag. Geref. Kerk Vrijg.: 9.30 en
2.45 dr Arntzen. Ned. Geref. Kerk (Ge
meentecentrum): 8.45 en 4 ds Visser,
Utrecht, Avondmaal. Van Wyckers-
looth: 4.30 ds Ter Linden. Kapel Ende
geest: zie Groene Kerk. Volle Evangelie-
gemeente (Gemeentecentrum): 4 nam.
Rooms-Kath. parochies: Will, kerk zat. 7,
zond 9, 10.30 en 12; Bonaventurakapel
zat. 6.30, zond. 9 en 11.
OUD-ADE - Rooms-Kath. parochie: zat.
7, zond. 9.30 en 11.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gemeente: 9.30 dienst, 5 in geref.
kerk ds Hemstede, Leiderdorp, jeugd
dienst. Geref. Kerk: 9.30 ds De Boer,
Hoofddorp, 5 jeugddienst, ds Hemstede
te Leiderdorp. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7, zond. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - Rooms-
Kath. parochies: Maria Presentatie zat. 7
zond. 8, 9.30 en 11; Petrus-Banden zat. 7,
zond. 9.30, 11 en 12.15.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: 9.30 ds De Kruijf, 7 ds Hemmes. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds Heerma.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: Voor
hof 10 hr Vink, Katwijk; Bethelkerk 9 en
10.15 ds Romein, 5 ds Gebraad. Geref.
nuelkerk 9 en 10.30 dr v. Oeveren, 5 ds
Damsma, jeugddienst; Maranathakerk
9.30 ds Damsma, 5 dr v. Oeveren. Geref.
Kerk Vrijg.: 10 en 5.15 ds Zomer. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds De Joode.
Evang. Christengemeente (aula mavo):
10 br. Wijmenga. Rooms-Kath. parochie:
zat. 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - Rooms-Kath. Paro
chie: zat. 7, zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM-Herv. Gemeente: 10 en
7 ds v.d. Meer, avondmaal. Geref. Kerk:
9.30 ds Baas, 5 hr Stam. Chr. Geref. Kerk.
10 en 5 ds De Jonge, Steenwijk. Rooms-
Kath. parochie: zat 7, zond. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gemeente: 9.30 ds
Klein Kranenburg, Nijkerk, 6.30 ds
Klein Kranenburg jr. Geref. Kerk: 9.30
en 6.30. Rooms-Kath. parochies: Aar-
dam zond. 9 en 12; Langeraar zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gemeente: 10
ds Van Zonneveld. Capelle a.d. IJssel,
6.30 ds Romein, Rijnsburg. Geref. Kerk:
9.30 hr Brouwer, jeugddienst, 6.30 ds
Damsma. Geref. Kerk Vrijg.: 8.30 ds
Zomer, 5 leesdienst.
VOORHOUT - Herv. Gemeente: 10 ds
Brokerhof. Rooms-Kath. parochie: zat.
7. zond. 9, 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds Lentz, 7 ds v.d. Schoot;
aula Noord-Hgfland 10 ds v.d. Schoot;
Kapel Rijndijk 10 ds Meijering; Kerk
Hulp en Heil 10 ds Hagen, Voorburg; De
Ark 10 jongerendienst. Geref. Kerk: 9.30
en 5 ds De Zeeuw. Geref. Kerk Vryg.:
10.15 en 4.30 ds Boxman. Jan van Hoof-
laan 3: 10.30 Engelse dienst. Rooms-
Kath. kerk: Laurentiuskerk zat. 7, zond.
10 en 11.30.
WADDINXVEEN - Herv. Gemeente:
9.30 ds Van Bart, Putten, 5 Van 't Veld,
Ede; De Hoeksteen 9.30 ds Roetman,
6.30 ds Zoutendijk; Bethelkerk 9.30 ds
Van 't Veld, 5 ds Roetman; Immanuel-
kerk 9.30 ds v. Vliet, 7 ds Lefeber. Geref.
Kerk: Kruiskerk 9 en 5 ds Scherpenisse;
Ontmoetingskerk 10.15 ds v.d. Berg.
Chr. Afgescheiden Gemeente: 9.30 en 5.
Volle-Evangeliegemeente "Sion" (Lin-
degaarde 17a): 9.30. Rooms-Kath. paro
chie: Victorkerk zond. 10; Ontmoetings
kerk zond. 8.30 en 11.15.
WARMOND - Herv. Gemeente: 10 ds
Blom. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds Steenstra, avondmaal. 7
ds v.d. Bergh. Rotterdam-Zuid; Kieviet-
kerk 10 ds v. Bruggen, avondmaal; Mes-
siaskerk 10 ds v. Zanten, avondmaal;
Dorpscentrum 9.30 ds v. Kooten, R. dam.
Geref. Kerk; Zijlaan 10 ds Zijlstra, Vor-
den, 7 ds v.d. Zwaag, Den Haag; Wasse
naar-Zuid 10 ds v.d. Kamp. Ned. Prot.
Bond (L. Kerkdam): 10.30 ds Werner.
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente: 9.30
hr Goedhart. Nieuwkoop, 6.30 dr Meij-
ers, Leiden. Geref. Kerk: 9.30 hr Korte-
weg. Bunschoten, 6.30 ds Booij, Lin-
schoten. Rooms-Kath. parochie: zat. 7*.
zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds Kielder. Geref. Kerk: 9.30 ds Helder
man, 7 hr Tazelaar. Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE- Herv. Gemeente: 10
ds Wolthaus. Rooms-Kath. parochies:
St. Jan zond. 9.30 en 11; Chr. Dienaar-
kerk zat. 7, zond. 10; Meerburgkerk (Ho
ge Rijndijk) zat. 7, zond. 9.30 en 11.
ZWAMMERDAM - Herv. Gemeente:
9.30 ds De Haan te Oegstgeest, 6.30 ds
Cnossen, Delft. Geref Kerk: 9.30 en 6.30
ds Ganzevoort, Apeldoorn.
