Negatieve reactie Muskie op
voorstel
van Kabul
Sadat breekt overleg af
Nederland wil
tweede NAVO-
marine-vloot
iïg) Bang&Olufëen
Madrid gaat bemiddelen
tussen Amerika en Iran
VRIJDAG 16 MEI 1980
(Van onze correspondent Henk
Kolb)
WASHINGTON - President Carter
heeft woensdag een eind ge
maakt aan de massale immigratie
van per boot vluchtende Cuba
nen en de Amerikaanse kust
wacht opgedragen tegen schip
pers die zijn orders negeren pro
ces-verbaal op te maken en hun
vaartuigen aan de ketting te leg
gen. Niettemin kwamen ook gis
teren nog schepen volgepakt met
vluchtelingen binnen. In totaal
zijn in de afgelopen weken bijna
43.000 Cubanen naar Florida
overgestoken onder wie ernstig
zieken, geestelijk gestoorden en
misdadigers.
In plaats van de wilde vlucht over
het water in voor het merendeel
geheel ontoereikende plezierbo
ten wil Carter nu, mits Fidel Cas
tro meewerkt, een luchtbrug of
scheepsverbinding organiseren
voor Cubanen die op Castro's ei
land worden voorgeselecteerd.
Amerika zal voortaan slechts fa
milieleden toelaten van Cubanen
die al in de VS zijn, politieke ge
vangenen en degenen die zijn
gevlucht naar de Amerikaanse
missie en de Peruaanse ambas
sade in Havana.
Dit nieuwe beleid van het Witte
Huis, na drie weken van chaos en
een eerdere verklaring van Carter
dat Cubanen met „open hart en
open armen" zouden worden
ontvangen, valt samen met het
terugroepen van zeventien di
plomaten en hun familieleden uit
Havana. De VS vrezen voor inci
denten tijdens anti-Amerikaanse
demonstraties, die Castro zondag
wil organiseren.
Indien Fidel Castro niet wil mee
doen aan een veiliger en georga
niseerde aftocht van vluchtelin
gen die volgens de Amerikaanse
wet in de VS kunnen worden toe
gelaten, betekenen Carters jong
ste maatregelen dat voor zeer veel
Cubanen de deur Wordt gesloten.
Volgens Jack Watson, medewer
ker van Carter, zou het gaan om
wellicht zelfs 250.000 Cubanen
die binnen de perken van het
Amerikaanse immigratiebeleid
vallen. De Cubaanse gemeen
schap in Amerika, die een vloot
van minstens 1400 vaartuigen
verlangde om familieleden te
halen die van Castro terwille van
hereniging met hun verwanten
mochten vertrekken, bleek in
toenemende mate ontevreden
met de resultaten.
Castro maakte van de gelegenheid
gebruik om uit zijn samenleving
een aantal ongewenste en niet-
produktieve medeburgers te
verwijderen. In Florida zitten zo
doende inmiddels zo'n 400 Cu
baanse misdadigers achter de
tralies die door hun leidsman met
valse papieren en de opdracht te
liegen aan boord van een vlucht-
boot waren gezet, in het gezel
schap van ernstig zieken en een
aantal geestelijk gestoorden.
Carter, zo wordt nu duidelijk, heeft
spontaan, maar in strijd met de
raadgevingen van zijn medewer
kers bij een optreden in Phila
delphia, aan Cubanen een ont
vangst met „open armen en open
hart" toegezegd, zonder enige
beperking aan te brengen. Hij
kreeg voor die opmerking wel
applaus, maar het was geen on
derdeel van een beleid. Integen
deel, de ongecontroleerde
toevloed van vluchtelingen
plaatste de staat Florida voor gro
te organisatorische en economi
sche problemen en de Ameri
kaanse Cubanen zagen veel min
der familieleden komen dan zij
verwachtten.
Als Castro nu niet meewerkt aan
een betere oplossing, zo wordt op
het Witte Huis gezegd, laat hij
blijken dat bij hem geen humani
taire overwegingen meetellen,
maar uitsluitend het verlangen
voorop staat zijn economisch be
narde staat te verlossen van de
zorg voor zieken en misdadigers,
ook al omdat hij tevens grote aan
tallen jonge werklozen wegzond,
die de kern zouden kunnen vor
men voor verzet tegen zijn regi-
Volgens Jack Watson zijn bespre
kingen met de Cubaanse regering
gaande. Het ministerie van bui
tenlandse zaken zegt dat het te
rugroepen van de diplomaten
geen breuk met Cuba, doch een
veiligheidsmaatregel is.
De Amerikaanse kustwacht zendt
op het ogenblik van uur tot uur
radioboodschappen uit om de
schippers die nog onderweg zijn
aan te zetten tot een terugkeer
zonder menselijke lading. Vol
gens sommigen hunner echter
stoort Cuba de ontvangst van die
berichten in de haven van Mariel
waar de „vloot" vluchtelingen
PAGINA 9
ophaalt, zodat de schippers toch
met passagiers op weg gaan. Deze
wijze van transport heeft tot dus
ver zeven doden gekost. Twee
overledenen werden woensdag
avond aan land gedragen: zij
kwamen van een overladen
scheepje en stierven aan kool-
monoxyde-vergiftiging veroor
zaakt door gassen van een lekke
uitlaat.
Het Witte Huis lijkt niet beducht
voor de gramschap van de fana
tieke Cubaanse gemeenschap
vooral in Miami, die aanvankelijk
zo voortvarend te werk ging dat
de Amerikaanse kustwacht niet
bij machte was de schepen tegen
te houden. Niettemin betekent
het strakkere beleid dat Carter
beperkingen heeft moeten op
leggen aan het aantal Cubanen
dat wordt toegelaten. Zodoende
valt een wat vaal licht over de tra
ditionele Amerikaanse rol als
toevluchtoord voor onderdruk
ten. Want onderdrukten zonder
familieleden in de VS komen nu
niet meer aan bod.
Financiële
steun van
Teheran
voor Koerden
TEHERAN (Reuter) - De Iraan-
se provincie Koerdistan krijgt
financiële hulp van de rege
ring in Teheran ten bedrage
van ruim 500 miljoen gulden.
Daarmee kan de zwaar door
een burgeroorlog tussen het
Iraanse leger en Koerdische
strijders getroffen provincie
welzijns- en ontwikkelings
projecten opzetten.
Radio-Iran haalde gisteren een
regeringswoordvoerder aan,
die zei dat het geld vooral was
bedoeld voor onderwijs, ge
zondheidszorg, werkgele
genheid en ontwikkeling van
het platteland en de steden in
Noordwest-Iran.
De strijd gaat intussen onver
minderd door. Begin deze
week meldde een legercom
muniqué dat er in de slag om
Sanandaj aan de kant van de
regeringstroepen 500 man ge
sneuveld zijn. In de hoofdstad
van Koerdistan zouden de
troepen van Teheran nu weer
heer en meester zijn. Gedu
rende vier weken is er fel om
de stad gevochten.
(Van c
correspondent Anton Koene)
WENEN - Op het moment dat gisteren de Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken Ed
mund Muskie na de NAVO-besprekingen in
Brussel onmiddellijk na zijn aankomst op het
vliegveld bij Wenen een geladen verklaring af
gaf, was het duidelijk dat van de twee uur lange
ontmoeting vanmiddag laat met zijn Russische
collega Andrei Gromiko weinig positiefs valt te
verwachten.
De Amerikaanse minister trok fel
van leer tegen het bericht van het
Russische persbureau Tass,
waarin wordt gezinspeeld op de
mogelijkheid van het terugtrek
ken van de Russische troepen uit
MADRID - Madrid kan in de toe
komst het toneel worden van de
onderhandelingen tussen verte
genwoordigers van Iran en van
de Verenigde Staten over de
vrijlating van de Amerikaanse
gegijzelden in Teheran. Spanje,
Zwitserland, Algerije en een ver
tegenwoordiger van de Palestijn
se bevrijdingsbeweging PLO
spannen zich op het ogenblik in
om een ontmoeting tussen af
gevaardigden van Chomeini en
Carter tot stand te brengen. Van
Spaanse zijde worden de voorbe
reidingen tot een akkoord over de
vrijlating van de Amerikanen in
Teheran geleid door premier
Adolfo Suarez en Felipe Gonza
lez, secretaris-generaal van de so
cialistische arbeiderspartij
PSOE.
Beide Spaanse politici hebben in
Madrid de vertegenwoordigers in
Europa van Iran en van de VS ge
sproken. Zowel de Franse advo
caat Bourger, die namens Cho
meini optreedt, als de Argentijn
se jurist Hector Villalon, af
gevaardigde van president Car
ter, toonden zich na afloop van de
besprekingen met premier Sua
rez en oppositieleider Gonzalez
optimistisch over de bijdrage die
Spanje tot de oplossing van het
conflict kan leveren.
Afghanistan als wordt voldaan
aan een aantal nauwelijks te
vervullen eisen, waaronder in de
eerste plaats de normalisering
van de betrekkingen met de
buurlanden Pakistan en Iran.
Muskie noemde de achtergrond
van het Tass-bericht denkbeel-
Alvorens op het vliegtuig naar We
nen te stappen - Muskie was in
Brussel vanwege het NAVO-top-
beraad inzake Afghanistan - liet
Muskie zich,nog positief uit over
het Afghaanse voorstel, maar zei
tegelijk meer bijzonderheden te
willen weten. „Het is nu aan de
Russen om te laten zien dat ook
zij normale betrekkingen belang
rijk vinden, te beginnen met het
terugtrekken van de Russische
troepen uit Afghanistan. Aan een
handhaven van de status quo
hebben we weinig", aldus Mus
kie in Brussel. In de Belgische
hoofdstad moest Muskie ook zijn
eerste tegenvaller incasseren,
namelijk het Franse besluit wèl
naar Moskou te gaan. „Onbegrij
pelijk", noemde Muskie deze be
slissing en beschuldigde het
Franse Olympisch Comité er van
de Russen de helpen door de in
vasie in Afghanistan niet te ver
oordelen.
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Edmund Muskie
rechtswerd gisteren in Wenen begroet door zijn Oostenrijkse collega
Willibald Pahr.
„Pittig"
De direct na Muskie in Wenen arri
verende Britse minister van bui
tenlandse zaken Lord Carring-
ton, die in de loop van vandaag
ook een kort gesprek voerde met
Gromiko, zei aat hij een paar pit
tige vragen had meegebracht
over de kwestie-Afghanistan.
Lord Carrington verklaarde dat
hij niet betwijfelde dat de voor
stellen van de pro-Sowjet-rege-
ring in Kabul door de Russen zijn
gedicteerd.
De besprekingen tussen Muskie en
Gromiko hebben het doel waar
voor zij en negen andere funge
rende ministers van buitenlandse
zaken naar Wenen zijn gekomen
overschaduwd. Oostenrijk vierde
gisteren het zilveren jubileum
van de ondertekening van het
Staatsverdrag door de ministers
van buitenlandse zaken van de
vier geallieerde grootmachten op
15 mei 1955. Negentig dagen later
verliet de laatste niet-Oostenrijk-
se soldaat het land en werd Oos
tenrijk overeenkomstig het
Staatsverdrag een neutraal
land.
Pakistan
Pakistan heeft gisteren het voorstel
van Afghanistan om besprekin
gen te voeren van de hand gewe
zen. Van Pakistaanse zijde werd
elke discussie onmogelijk ge
noemd zolang de Russische troe
pen zich nog niet uit Afghanistan
hebben teruggetrokken. Een
woordvoerder van de Pakistaan
se regering verklaarde dat men
niet kan verwachten dat buur
landen geranderen dat de strijd
van het Afghaanse volk beëin
digd wordt.
(Van onze correspondent Jan Gerritsen)
BRUSSEL - Minister Scholten (defensie) heeft de NAVO-landen
voorgesteld een tweede permanente Atlantische vlootmacht op
te richten. Dit eskader zou de aanvoerroutes op de Atlantische
Oceaan moeten beschermen tegen vijandelijke onderzeeboten.
Scholten deed zijn voorstel tijdens de speciale NAVO-bijeen-
komst die gewijd was aan de situatie die is ontstaan na de Russi
sche inval in Afghanistan. Scholtens suggestie werd opmerkelijk
positief ontvangen.
De eerste reactie van de Noorse generaal Zeiner Gundersen, voor
zitter van het Militaire Comité van de NAVO, het hoogste militair
orgaan, was opmerkelijk gunstig. Een tweede permanent Atlan
tisch eskader is bedoeld ter ontlasting van de Amerikaanse mari
ne, die onlangs eenheden heeft overgeplaatst naar de Perzische
Golf en de Indische Oceaan. Deze eenheden zijn onttrokken aan
de Amerikaanse vloten in dé Middellandse Zee en in de Stille
Oceaan.
De bestaande eerste Atlantische vloot (Stanavforlant - Standing
Naval Force Atlantic) bestaat uit schepen van Nederland, Enge
land, Amerika, Duitsland, België, af en toe aangevuld met sche
pen uit Noorwegen, Denemarken en Portugal. Nederland levert
één schip aan dit smaldeel. Minister Scholten verklaarde zich
bereid ook een schip af te staan aan een tweede Stanavforlant. Op
korte termijn zal het Militair Comité een rapport uitbrengen over
Scholtens idee.
De Nederlandse bewindsman van defensie kwam met zijn voorstel
in het kader van het beraad over het NAVO-antwoord op de
Russische inval in Afghanistan. De NAVO-reactie valt in twee
delen uiteen: maatregelen binnen een jaar (waaronder dus even
tueel een tweede Atlantisch eskader) en maatregelen op wat lan
gere termijn. Onder deze tweede categorie vallen versterking van
de reservetroepen, uitbreiding van de oorlogsvoorraden (vooral
munitie) en het beschikbaar stellen van civiele vliegtuigen voor
militair vervoer in geval van crisis. Over al deze punten worden
feitelijke besluiten pas in december van dit jaar verwacht.
Minister Scholten zei dat al deze maatregelen binnen de grenzen
zullen blijven van de afspraken van de NAVO-landen jaarlijks
drie procent meer voor hun defensie uit te geven. „Ik kan me niet
voorstellen dat we dit plafond te boven zullen gaan", aldus de
Nederlandse minister. NAVO-secretaris-generaal Luns zei na
afloop van het speciale beraad van de ministers van defensie en
van buitenlandse zaken dat „heel wat landen vier procent stijging
van de defensieuitgaven nodig achten".
In Bonn is berekend dat de Amerikaanse voorstellen, zoals die
dezer dagen met klem naar voren zijn gebracht, in totaal een
uitgave van 8,4 miljard mark vergen. Voor Duitsland alleen bete
kent dat 2 miljard mark extra. De Westduitse minister van defen
sie Hans Apel wil daar absoluut niet aan. Extra uitgaven moeten
mogelijk worden door verschuiving van de prioriteiten binnen
het zogenaamde lange-termijndefensieprogramma, dat de NA
VO-landen vorig jaar overeenkwamen, zo is de Duitse opvatting.
Dit programma voorziet in versterking van de defensie door ver
snelling van bepaalde programma's die al eerder waren vastge
steld.
De Amerikaanse minster Edmund Muskie (buitenlandse zaken) zei
na afloop van de bijeenkomst dat er „geen twijfel bestaat over de
houding van de NAVO-bondgenotan". Alle NAVO-landen vin
den de Russische inval in Afghanistan een belangrijk en ernstig
feit, aldus Muskie. De Amerikaanse minister van defensie Harold
Brown waarschuwde dat gebrek aan vastberadenheid bij de
geallieerden in de dertiger jaren „van gevaar tot oorlog leidde".
Muskie voegde daaraan toe dat „verkeerde berekeningen tot
meer oorlogen hebben geleid dan enige andere factor".
Autonomie-onderhandelingen met Israël
(Van onze correspondent Jaap van Wesél)
JERUZALEM - President Sadat van Egypte heeft binnen
het tijdsbestek van 24 uur de onderhandelingen met Is
raël en de VS over autonomie voor de Palestijnen in dQ
door Israël bezette gebieden eerst hervat en vervolgens
weer afgebroken.
De Egyptische president Sadat had gisteren een ontmoeting met de vroegere sjah van Iran. die in Egypte
verblijft.
In een rede voor het ontbonden
Egyptische parlement deelde
Sadat woensdag mee dat hij
de autonomiebesprekingen,
die hij vorige week had opge
schort, weer zou hervatten.
Israël reageerde daar positief
op, al lieten ministers weten
dat het technisch niet moge
lijk zou zijn om de onderhan
delingen te hervatten voor 26
mei, de streefdatum voor het
afronden van de besprekin
gen.
Toen gisteravond bericht uit Cairo
werd verwacht over de termijn
waarop de Egyptenaren de on
derhandelingen weer wilden
hervatten, kwam de verbijste
rende mededeling dat Egypte
opnieuw besloten had de bespre
kingen op te schorten. Er werden
twee redenen opgegeven. In de
eerste plaats een wet die in het
Israëlische parlement in behan
deling is en die de status van Je
ruzalem als hoofdstad van Israël
zal regelen. En in de tweede
plaats het harde Israëlische op
treden op de bezette westelijke
Jordaanoever.
Smoes
Premier Begin van Israël heeft gis
teravond de redenen die Egypte
opgeeft voor het opschorten van
de autonomiebesprekingen „een
smoes" genoemd. De leider van
de Israëlische delegatie bij de
onderhandelingen, minister van
binnenlandse zaken Josef Burg,
zei dat de zig-zag politiek van Sa
dat weinig blijk geeft van stabili
teit. De Israëli's zijn bovendien
kwaad en tegelijkertijd bezorgd
omdat de Israëlische ambassa
deur in Cairo niet officieel op de
hoogte is gesteld. Desgevraagd
zei de Egyptische minister van
buitenlandse zaken Ghali dat
ambassadeur Ben Elissar het
nieuws via de radio had kunnen
horen, „zoals iedere goede am
bassadeur".
Overigens is duidelijk dat Jeruza
lem bevreesd is dat de weg vrij
komt voor een Europees initiatief
inzake het Midden-Oosten als de
onderhandelingen niet snel wor
den hervat. Zo'n initiatief zou een
nieuwe resolutie inhouden bij de
Veiligheidsraad van de Verenig
de Naties, waarbij de aloude re
solutie 242, tot dusver de enig al
gemeen aanvaardbare, uit 1967
daterende onderhandelingsfor
mule, zou worden aangevuld met
een erkenning van de rechten van
de Palestijnen.
Weliswaar was de rede van Sadat in
het parlement aangekondigd als
„de belangrijkste rede van de
president sinds zijn bezoek aan
Jeruzalem", maar alle redevoe
ringen van de president zijn per
definitie belangrijk en de aan
dachtige luisteraar heeft in het
vier uur durend betoog geen echt
nieuwe ontwikkelingen kunnen
bespeuren.
De onduidelijke koers van Sadat
inzake de autonomie-onderhan
delingen is gepaard gegaan met
een kabinetswisseling die de po
sitie van vice-president Mubarak
als tweede man na Sadat heeft
versterkt. De belangrijkste ver
andering in de Egyptische rege
ring is wel de degradatie van de
zeer bekwame premier Mustafa
Chalil. Chalil, een rivaal van vice-
president Mubarak, maakte een
fikse tuimeling en is nu slechts
vice-voorzitter van Sadats Natio
naal Democratische Partij. Zijn
val is een duidelijke aanwijzing
van de versterking van Mubaraks
positie.
Van enig belang is verder de komst
van Kamel Hassan Ali - tot dus
ver minister van defensie - naar
buitenlandse zaken. Dat werd in
Jeruzalem gezien als een indica
tie dat Sadat de normalisering
van betrekkingen met Israël ge
woon door laat gaan, ondanks de
impasse in de autonomieonder-
handelingen, omdat de militairen
de betrekkingen met Israël wat
minder problematisch vinden
dan de diplomaten.
De meest waarschijnlijke gang van
zaken is dat Sadat zich door zijn
adviseurs heeft laten ompraten
dat Israel het echt te bont maakt
en dat het zo niet langer kan Het
is al eerder gebeurd dat Sadat een
eerdere beslissing op grond van
tegengestelde meningen van zijn
adviseurs later ongedaan heeft
gemaakt.
wt
De Deense vormgevers van beeld engeluid.
3 jaar garantie
Geautoriseerd B&0 dealer
fÉf HIl[5il[l[E][=3!]0@
VAN 179 3
Breestraat 109 - Leiden - Tel. 071-120802
