Festival Cannes zag
eerste meesterwerk
Trijfel
Kagemusha
van Akira
Kurosewa
T
v~
^<9
K J
VRIJDAG 16 MEI 1980
Ik heb met haar gepraat, ik heb
haar hand, geschud, ik heb haar
haar adres in mijn notitieboek
je laten schrijven: Dina Isakov-
na Kaminskaja. In sommige
dingen kan ik nog heel kinder
lijk zijn, in andere trouwens
ook. Andrew Young, die op
voorspraak van rabbijn Soe-
tendorp bij Maccabi mocht ten
nissen, had ik ook wel even wil
len aanspreken of om zijn hand
tekening willen vragen, maar
dat vond ik toch weer net iets te
ver gaan. En Avital Sjaranski's
handtekening met opdracht
keeg ik automatisch toen ik
haar boek ,J4ext year in Jeru
salem" kocht. Zij is een diepge
lovig grijsharig meisje.dat met
rabbijn Soetendorp, op zoek
naar een kosjere lunch, in Bode
ga Keyzer naast het Concertge
bouw terecht kwam, waar ze
toastjes met aardbeien aten,
waarna zij met gebed dankte.
„Want we hebben Hem nu har
der nodig dan ooit", zoals ze
verklaarde.
Mario Soares, Ramsey Clark,
Joop den Uylze waren allemaal
present op het Sjtsjaranski Tri
bunaal,maar toch was het Dina
Kaminskaja, met wie ik het
liefst een paar woorden wissel
de, en die ik het liefst even de
hand drukte, zodat ik later, als
mijn kinderen ernaar zouden
vragen, altijd zonder te hoeven
jokken kan zeggen:Kaminska
jaJazeker, daar heb ik nog wel
eens een tijdje mee staan pra
ten!"
Paardebloemen
Maar zullen ze het ooit vragen
Zal er, over twintig jaar, nog
enige belangstelling zijn voor
Russische dissidenten en hun
strijd van zachte sector tegen
harde sector? Is de dissidentia
in 2000 letterlijk of figuurlijk
„doodgebloed", of is het een
„houding in de tijd" waaraan
geen behoefte meer is in het
„nieuwe" Sow jet-Rusland, om
dat al haar doeleinden al ver
wezenlijkt zijnOf zal de be
langstelling voor die unieke
strijd tussen machteloze eenlin
gen en een oppermachtig
staatsapparaat dan juist op
bloeien zoals bij ons, vijfender
tig jaar na de oorlog.de belang
stelling voor de jaren '40-'45
groter is dan ooit tevoren? Zul
Door
Nico
Scheepmaker
fc-
len we in het jaar 2000 in een
wereld leven waarin iedereen
zich erover verwondert, hoe
paardebloemen in staat waren
zich door de schier onzichtbare
opening in het asfalt naar bo
ven naar buiten te wringen en
tot bloei te komen?
Pleidooien
Grote figuren in de historie zijn
vaak klein van gestalte. Dina
Kaminskaja is een klein vrouw
tje, ze moet al in de zestig zijn
want ze is sinds 1940 advocate,
en ze heeft zich onderscheiden
van haar collega's door zich in
de loop der jaren steeds bereid te
tonen dissidenten te verdedi
gen. Zij, en nog enkele anderen.
Ze verdedigde Boekovski, Ga-
baj, Galanskov, ze eiste vrij
spraken, hield pleidooien die
werden afgedrukt in de illegale
samizdat-persen niet dat het
ooit iets uithaalde (er is nog
nooit een politieke gevangene in
de Sowjet-unie vrijgesproken),
maar het gaf de burger tenmiste
moed: er waren dan toch nog
een paar pleitbezorgers die zich
niets van alle druk en dreige
menten aantrokken en bereid
waren hun nek uit te steken.
Toestemming,
De laatste keer dat ze dat deed
iaas voor Anatoli Sjtsjaranski.
Ze was bereid hem te verdedi
gen. Daarvoor moest de KGB
echter speciale toestemming ge
ven,en die kreeg ze niet. Niet dat
er enig wetsartikel is waarop
.zo'n speciale toestemming ge
stoeld is, maar dat is nooit een
bezwaar in de Sowjet-unie. Het
werd Kaminskaja zo kwalijk
genomen dat ze Sjtsjaranski's
verdediging niet afgewimpeld
had (te druk.afwezig in die tijd,
ziek, of een andere smoes)dat ze
prompt haar vergunning ver
loor ooit nog als advocaat op te
treden.
De moeder van Sjtsjaranski
wendde zich nog tot dertig an
dere advocaten, maar zonder
succes: geen van hen dorst haar
zoon te verdedigen, uit vrees
voor zijn hachje. Niet ten on
rechte natuurlijk. Toen Dina
Kaminskaja in 1970 vrijspraak
had gevraagd voor de dissident
Gabaj, omdat hij geen enkele
wet had overtreden, stuurde de
rechtbank een boodschap naar
de raad van ministers waarin
stond:
„Verdedigster Kaminskaja
heeft in haar pleidooi vrij
spraak geëist voor Gabaj met
het argument dat iedereen het
recht heeft te denken wat hij wil
en zijn eigen overtuiging en
opinies te hebbenzonder dat dit
tot een strafbaar feit leidt. Het
pleidooi van verdedigster Ka
minskaja maakt duidelijk dat
zij zichzelf niet op het niveau
beweegt waar zij die taken aan
kan die de Sowjet-advocatuur
door de Sowjet en partijorga
nen zijn opgelegd".
Tijdens de hoorzitting van de
Sjtsjaranski-conferentie in Am
sterdam zei mevrouw Kamins
kaja: „In de Sowjet-Unie kun
nen alleen meningen en opinies
die nooit zijn geuit, niet worden
vervolgd".
Strenger
Ik heb haar na afloop twee din
gen gevraagd. Ten eerste: of
haar en andere advocaten bij
gewone strafprocessen ook zo
veel moeilijkheden in de weg
werden gelegd? Haar ant
woord: nee, dat gaat altijd ge
heel volgens de regels, het is me
daarbij ook vaak gelukt vrij
spraak te krijgen. En ten twee
de: hoe is het te verklaren dat er,
percentsgewijs, twintig maal
zoveel mensen inde Sowjet-Unie
gevangen zitten als in Neder
land? Haar antwoord: de straf
fen zijn niet alleen strenger, er
zijn ook meer gevallen waar
voor je in de Sowjet-Unie ge
vangenisstraf krijgt.
CANNES (GPD) - Kurosawa's Kagemusha is de eerste fes
tivalfilm geweest die je het gevoel gaf datje ook echt zat te
kijken naar iets van wel heel bijzondere orde. Een werke
lijk belangrijke Cannes-première, waar dan ook heel veel
van was verwacht.
Voor het eerst in tien jaar tijd maak
te de Japanse meester in eigen
land weer een film en tevens
keerde hij terug naar het genre
van de historische epiek, waar
mee hij wereldwijde vermaard
heid verworven had. De meeste
ingewijden hielden nog voor het
begin van het festival Kagemus
ha al voor de grootste kanshebber
op de Gouden Palm. Nu de film is
gezien wordt die kans alleen
maar groter geschat, het is een
overrompelend werkstuk van
een uiterst markante stijlvir-
De film speelt zich af in de zestien
de eeuw. in de Japanse geschie
denis een tijdperk van oorlogen
tussen feodale vorsten die ieder
voor zich probeerden de hoofd
stad Kioto in handen te krijgen.
De machtigste, meest legendari
sche „warlord" was Shingen Ta-
keda. die met zijn best getrainde
cavallerie van Japan nagenoeg
onverslaanbaar was geble
ken.
Tijdens een succesvol verlopende
veldtocht wordt hij door een
sluipschutter vermoord. Maar
zijn staf probeert de dood van de
aanvoerder verborgen te houden,
om het moreel van de troepen
niet te ondermijnen. Een een
voudige kruimeldief die opval
lende gelijkenis vertoont met de
vermoorde vorst, wordt gedwon
gen om Takeda s plaats in te ne
men. En die „Kagemusha ofte
wel „stro-man", blijkt zelfs een
stel van Takeda's bijzondere ei
genschappen te kunnen ontwik
kelen en functioneert uitstekend
gedurende anderhalf jaar.
Dan ontdekken twee concubines
het dubbelspel en kan de schijn
niet langer worden volgehouden.
Hij wordt teruggeworpen in zijn
vroegere zwerversbestaan, waar
na een onbekwame buitenechte
lijke zoon van Takeda de troon
opeist en de „overslaanbare rui
terij regelrecht naar de onder
gang voert met machteloze char
ges op een palissade, vanwaar de
vijand dood en verderf zaait met
dan net vers uit Europa geïmpor
teerde vuurwapens. Nieuw voor
Japan; het einde van een tijd
perk.
Kurosawa's film is eigenlijk minder
interessant als verhaal dan als
een schitterend fresco van een
cultuur die bepaald werd door de
elementen macht, oorlog en
dood. En dat dus in een onderlin
ge samenhang van esthetiseren
de sublimatie. De dood trotseren
en sterven vormden in gelijke
mate hoogtepunten van aardse
zelfverwerkelijking. Voor een
veldslag monsterde men zich uit
in de meest fantastische harnas
sen, zelfs het voetvolk was uitge
dost als voor een feest. Geen pie-
kenier zonder aan zijn lans een
wimpel met daarop het in dicht
vorm geschreven testament van
zijn generaal. Zo zocht men de
doop op.
Als beeld van die cultuur is Kage
musha een grandioze film. met
als hoogtpunten twee briljant
geënsceneerde veldslagen. De
eerste in een nachtelijk heuvel
landschap. De laatste zonder het
eigenlijke vechten te laten zien: je
ziet alleen aan de ene kant die
borstwering met fuseliers, afge
wisseld met beelden van de golf
sgewijze charges van telkens
nieuwe cavallerie-eenheden. De
rest hoor je alleen en je ziet de
ontzetting in de ogen van de daar
als toeschouwer opgedoken, ver
dreven dubbelganger, die ten
slotte als laatste de dood inrent.
De slotbeelden van de film be
staan uit een minutenlange rond
gang over het slagveld, vul crepe
rende paarden, bergen lijken en
stuiptrekkende ridders.
Het eigenaardige van de film - het is
ook de enige echte zwakte - is dat
Kagemusha een hoofdthema lijkt
'AftriOlD (\SBFV
AAITVJOORO OP
hoe cjkecr IS
het heêiac
^roree caai de £peec plaats;
Dé. e>ioscoop eaj de
lAJOCWMHER (/aai oe
OuDSEC SAAJEAJ
De avonturen van Jommeke j- |LIBERKE GAAT TROUWEN
A ...iemand in de kooi werpen.' Hop! )r.f/
KALFSCOTELET
IN KOSESAUS
even uur^botde^.j'
WINA BOKN
De film maakt niet
duidelijk wat Kurosawa er nou
eigenlijk mee wil zeggen. En dat
is toch nogal vreemd van een re
gisseur die we hebben leren ken
nen als een groot bewonderaar en
bewerker van Shakespeare en de
grote Russen.
Intuïtieve filmer
Tijdens een persconferentie zei hij
daar desgevraagd het volgende
over: ,,Ik beschouw mezelf als
een nogal intuïtieve filmer. Als ik
ga werken aan mijn ideeën voor
een film, dan denk ik nooit in
termen van thema's. Het is een
erg natuurlijk proces waar ik
doorheen ga. Natuurlijk, wan
neer alles uiteindelijk bij elkaar is
gekomen, moet duidelijk zijn wat
ik te zeggen heb. En ik word be
slist beïnvloed door de wereld
waar ik deel van uitmaak, maar ik
zoek niet bewust naar een thema.
Mijn films weerspiegelen mijn
persoonlijkheid, mijn filosofie,
mijn gedachten, maar nooit echt
een boodschap
Na dit Japanse epos keken we don
derdag andermaal naar een com
petitiefilm vol paardengedraafen
menselijk gesneuvel: The Long
Riders, van Walter Hill. De eerste
keer dat een western het hoofd
programma van Cannes bereikt
heeft. Bijzonder aan de film is dat
er in vier families van historische
outlaws geacteerd worden door
ook allemaal broers: David, Bob
en Keith Carradine, Nicholas en
Christopher Guest, Dennis en
Randy Quaid en Stacy en James
Keach. Die laatste twee (ze spelen
Frank en Jesse James) waren de
initiatiefnemers voor The Long
Riders. En Waltei Hill werd inge
huurd voor de regie.
Hill bewees zich ai eerder als een
filmer met een bijzonder stijlge
voel, een Kurosawaatje in de dop.
Hij is de regisseur van The Street-
fïghter, van Driver en van The
Warriors. Voor The Long Riders
blijkt hij goed naar Peckinpah te
hebben gekeken en hij maakte
een goede western, maar geen
belangrijke film.
P1ETEK VAN L1EKOP.
Leidsc bioscopen
LUXOR: Kramer vs. Kramer, dag. 7.00
en 9.15 uur, zo. 2.15, 4.30,7.00 en 9.15 uur,
do. ook 2.30 uur, a.l.
Nachtvoorstelling: De man met de was
sen beelden, vrij. en zat. 11.30 uur
Kindermatinee: De eend en de Cadillac,
wo t m za en ma t/m wo. 2.30 uur
CAMERA: De vier vuisten de lucht m,
da. 7.00 en 9.15 uur. wo. t/m za. 2.30 uur.
zo. ook 1.30 uur. 12 jaar
Nachtvoorstelling: Annie Hall, vrij. en
za. 11.30 uur
LIDO 1: The Fog, dag 2.30. 7.00 en 9.15
ir, do.
2.30,4.45.7.00 en 9.15 u
LIDO 3: Lieve jongens, dag 7.00 en 9.15
uur. ma. en di. ook 2.30 uur 16 jaar
Kindermatinee: Bambi. wo. t m za. 2.30
9.15 u
TRIANON: Inspecteur Platvoet, dag.
2.30,7.00 en 9.15 uur. do. en zo. 2.15,4.15,
7.00 en 9.15 uur, a.l.
REX: In opperste extase, dag. 2.30, 7.00
en 9.15 uur. do. en zo. 2.15, 4 15, 7.00 en
9.15 uur, 16 jaar
Nacht voorstelling: Vixen, vrij: en za.
11.30 uur
Alphcnse bioscopen
EURO 1: Junglebook. dag. 1.30. 6.30 en
9.15 uur. do. en zo. 1.30, 4.00, 6.45 en 9.30
uur a.l.
Nachtvoorstelling: Apenplaneet, za.
12.15 uur
EURO 2: De duivel hale je, dag. 6.45 en
9.15 uur, a.l.
Kindermatinee: Junglebook, dag. 1.30
Nachtvoorstelling: Laura Mars.za. 12.15
EURO 3: 1941, dag 1 45.6.45 en 9.15 uur,
do. en zo. ook 4.15 uur. a.l.
Nachtvoorstelling: Bang-Bang, za. 12.15
EURO 4: The spy who loved me, dag.
2.00,7.00 en 9.30 uur. do. en zo 2 00. 4 30.
7.00 en 9.30 uur, 12 jaar, zaterdag ook in
de nachtvoorstelling (12.15 uur)
Binscoop Voorschoten
GREENWAY De vier vuisten op safari,
wo. 7.00 uur, do. en vrij. 7.00 uur. za. 4 00
6.15. wo. 8.15 uur 16 jaar
I>e ladv en de vagebond, wo. 2.15 u
za. en zo. 2.00 uur, a.l.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur. 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Sportmcdisch Advies Centrum; blessu
respreekuur Elisabethziekenhuis. Lei
derdorp, 's maandags van 19.30-20.30
Sint Elisabeth-ziekenhuis;
Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling; dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) en van
18.30-19.30 uur. Babyshow laatste kwar
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volat
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag t m vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14.45-15D0 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten: wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toeges taan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkhmek:
Dagelijks:
15 00-15.45 uur
18 30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30
13.30-14 15 en 18 30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.15 alleen voor echtgeno-
19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 u
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
c@udCYLieuuis.
16 mei 1980
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Het schijnt meer en meer mode
te worden, dat verliefde jon
gelieden, wanneer het voor
werp van hun genegenheid
niets van hen wil weten, zich
een revolver aanschaffen en
dan eerst de geliefde en ver
volgens zichzelven voor het
hoofd schieten. Zoo heeft ook
nu weder een zekere Joseph
G ui ff ray te Grenoble, die ver
liefd was op de 16-jarige Zelie
Ga net, doch zoowel door het
meisje zelf als door hare ou
ders afgewezen was. eemge
revolverschoten op het arme
kind gelost en daarna zich
zelven doodgeschoten. De
wonden van het meisje zijn
gelukkig niet gevaarlijk.
- In Bussel heeft de W'eensche
"Mannergesang-Verein" een
serenade gebracht aan prin
ses Stefanie, de verloofde van
den Oostenrijkschen Kroon
prins Rudolph. Niet minder
dan veertien muziekcorpsen
en zeventig zangverenigin
gen namen deel aan deze in
drukwekkende hulde, welke
uit Brussel en omringende
gemeenten eene%zeer groote
belangstelling trok.
Vijftig jaar geleden:
- De "Lokalanzeiger" meldt uit
Belgrado, dat het leven van
prins Tomislav. het jongste
van de beide zoontjes van ko
ning Alexander van Zuid-
Slavie, onlangs op wonder
baarlijke wijze is gered. Ko
ningin Maria stond met haar
2ll2-jarig kind op den arm op
het balcon van het zomerpa
leis te Bied, toen het kind zich
plotseling uit de armen van
zijn moeder losrukte en van
het balcon viel. Een soldaat
die beneden op wacht stond,
had de bewegingen van de
koningin gadeslagen en wist,
door razend snel toe te snel
len, het kind in zijn armen op
te vangen zoodat het onge
deerd bleef. Koning Alexan
der heeft den soldaat onmid
dellijk een belooning -..in
30.000 dinar laten uitkeeren,
hem van den militairen dienst
vrijgesteld en hem bovendien
een levenslange uitkeering
toegezegd.
- Uit Neidhartshausen (ten
noordwesten van Frankfurt
a.d. Main. Red.) wordt ge
meld: Gebleken is. dat een
herbergier, die in het jaar 1911
wegens brandstichting tot
driejaren tuchthuisstraf werd
veroordeeld, deze straf on
schuldig heeft ondergaan,
aangezien ïemard dezer da
gen op zijn sterfbed heeft
verklaard, dat hijzelf destijds
de brandstichter is geweest.
