Ouders vaak bang
lastig te zijn
„Lach niet als er
niet te lachen valt
'Vrouw en lesbisch zijn'
Creatieve vakantie in Nederland
WERKGROEP KIND EN ZIEKENHUIS:
Nieuw vrouwenprogramma Kritiese filmers
5 5
Een jeugdherinnering: ze is
acht jaar en zit met haar
moeder aan het bureau in
de spreekkamer. Aan de
andere kant zit de neus-,
keel- en oorarts, in haar
herinnering een reusach
tige man met een kaal
hoofd en een gouden bril.
Over haar hoofd heen ver
telt hij aan haar moeder
dat „de amandeltjes"
hoognodig moeten wor
den geknipt, dat het
overmorgen zal gebeuren
en dat ze er niets van zal
voelen omdat ze „een
beetje gas" krijgt.
Het is meer dan veertig jaar
geleden, maar haar schrik
en angst in die monumen
tale spreekkamer voelt ze
nog lijfelijk als ze eraan
denkt. Evenals de nacht
van de operatie-
dag: de operatiezuster die
opgebouwd leek uit louter
witte rokken en een enor
me hoofdkap, de verdo
ving, daarna het bloed, en
de snijdende pijn in haar
keel die dagen duurde.
Met daarbij een moeder
die ook volledig onvoor
bereid, en dus even erg
van streek was als het
kind.
Onvoorbereid het zieken
huis in: aan verandering in
die situatie wordt in Ne
derland al enkele jaren
gewerkt door de vereni
ging Kind en Ziekenhuis.
Doel van deze vereniging:
„het bevorderen van het
welzijn van het kind vóór,
tijdens en na een zieken
huisopname". Dat doel wil
men onder andere berei
ken door het ontstaan te
stimuleren van regionale
en plaatselijke groeperin
gen, die kunnen streven
naar verbetering van het
pedagogisch klimaat in
„hun" ziekenhuis. In de
afgelopen jaren zijn er,
verspreid over heel Ne
derland, een kleine zestig
werkgroepen ontstaan die
de doelstelling van Kind
en Ziekenhuis (met steun
van de landelijke vereni
ging) in de praktijk probe
ren te brengen. In neven
staand artikel een impres
sie van de werkwijze van
zo'n al langer -bestaande
werkgroep, die destijds als
een van de eerste groepe
ringen van start is ge
gaan.
"De verhouding tussen verplegend personeel en ouders moet meer open worden, van weerskanten. Het
verplegend personeel moet open staan voor de gedachte dat ouders met vragen zitten die ze niet uitspreken,
misschien niet op tafel durven te leggen. Ouders zijn vaak bang om lastig te zijn. Op hun beurt denken de
verpleegkundigen: ze vragen niets, dus het zit zeker wel goed. Zo blijven ouders soms met een heleboel
onzekerheid zitten als een kind voor korte of langere tijd in het ziekenhuis is opgenomen".
Het is een van de punten die ter tafel komen tijdens een gesprek met Thea, Jolein, Coby en Marianne, vier
leden van een tweeëneenhalf jaar geleden opgerichte werkgroep "Ouders, kind en ziekenhuis". Hun (regio
nale) werkgroep die momenteel zeven leden heeft, behoort tot de eerste vijf "Kind en Ziekenhuis"-groepen
die in Nederland zijn opgericht. Plaats van handeling: een stad met ongeveer 45.000 inwoners en met een
groot streekziekenhuis waar ook veel mensen (en kinderen) uit de regio naar toe komen.
Om beurten, elkaar steeds aanvullend, vertellen de vier vrouwen over de oprichting van en de ervaringen met
hun werkgroep. De samenvatting van hun verhaal volgt hieronder.
„Toen we begonnen, had
den de meesten van ons al
enige persoonlijke erva
ring met de situatie: een
kind in het ziekenhuis.
Zonder nu direct te willen
zeggen dat dit negatieve
ervaringen waren, had ie
dereen wel onlustgevoe
lens over de aanpak. Er
waren communicaties
toornissen geweest, de
aanpak in het ziekenhuis
leek weinig kind-ge
richt.
Bestuurservaring hadden we geen
van allen. We zijn begonnen met
veel te lezen over het onderwerp,
ons zeer goed te oriënteren en te
documenteren. We lazen rappor
ten, brachten werkbezoeken aan
werkgroepen die al wat langer
draaiden. Met die voorbereiding
zijn we negen maanden bezig
geweest. Pas toen hebben we. in
samenwerking met Plattelands
vrouwen en Vrouwenraad, het
eerst contact opgenomen met de
verpleegkundige directie van het
ziekenhuis. Contact opnemen,
dat wil zeggen: je vraagt om con
tact. Vervolgens moetje afwach
ten of het ziekenhuis bereid is, je
binnen te laten. Voor ons duurde
het drie maanden voor het zo ver
was. Dat ging in het begin dus
nogal stroef.
Toen we uiteindelijk voor een eer
ste gesprek mochten komen,
hebben we een vragenlijst mee
genomen. Geen klachtenlijst,
maar een vragenlijst. Over de be
zoekuren, het aantal bedden en
verpleegkundigen, kortom: over
de hele interne gang van zaken in
het ziekenhuis en op de kinder
afdeling. Naar onze mening is het
bij die eerste contacten heel erg
belangrijk, datje vooral niet over
komt als een soort actiegroep met
een eisenpakket. Wij hebben be
wust voor de geleidelijke weg ge
kozen, en in het begin alle publi
citeit vermeden. Er zijn voor
beelden van werkgroepen die
nog vóór de start al in het nieuws
kwamen. Dat kan soms heel ver
keerd vallen.
Sommige ziekenhuizen ervaren
initiatieven als „kind en zieken
huis" nog altijd als bedreigend.
Daar moet je rekening mee hou
den. De veranderingen moeten
van binnenuit komen, er moet
een wisselwerking komen tussen
ouders en ziekenhuis, en dat
groeit allemaal heel langzaam.
Als werkgroep willen wij tussen
persoon zijn tussen ouders en
ziekenhuis
„Beroepsblindheid"
„Vaak gaat het bij die veranderin
gen om heel kleine dingen. Je
merkt dat veel van die dingen ook
te maken hebben met een zekere
beroepsblindheid in d^ verple
ging: men denkt er gewoon niet
aan. Een voorbeeld van die kleine
dingen is bijvoorbeeld een radio
die op een kinderafdeling wel de
hele dag aan staat, terwijl de zie
kenomroep niets voor de kinde
ren doet. Zoiets kan leiden tot een
aanvraag om meer aandacht voor
de kinderen in de ziekenomroep.
Belangrijk is ook het „kennisma
kingsbezoek" waarbij in geval
van opname een kind met de ou
ders tevoren met het ziekenhuis
kennis kan maken.
Wat we bijvoorbeeld bij de bezoe
kuren hebben bereikt: ook broer
tjes en zusjes, opa's en oma's mo
gen tweemaal per dag op bezoek
komen. Dat is, voor zo ver we we
ten, nog vrij uniek. De bezoeku
ren zijn bij ons vrijwel doorlo
pend: voor de kleintjes tot vier
jaar van acht tot twaalf en van
twee tot acht, voor de oudere
kinderen 's middags van twee tot
acht. Maar dat was hier al eerder
door de kinderartsen ingevoerd.
We horen uit andere werkgroe
pen wel dat men het in andere
ziekenhuizen nog moeilijk heeft
met zulke regelingen. Sinds kort
mogen hier de amandelkinderen
ook bezoek hebben. Dat is in veel
ziekenhuizen nog een punt van
discussie. Vooral de oudere kecl-
specialisten zijn er tegen. Men
redeneert ook vanuit de overwe
ging dat het maar om écn dagje
ziekenhuis gaat en dat zo'n kind
dat best redt. Maar juist de groep
heel jonge kinderen raakt emo
tioneel gemakkelijk in de knoop
door zo'n gebeurtenis. Binnen de
landelijke vereniging houdt een
speciale projectgroep zich nu met
allerlei aspecten van het onder
werp amandeloperatie bezig.
Van de groep Dordrecht hebben we
het idee overgenomen voor een
scholenproject in de vorm van
een verkleedkist met verpleeg-
sterskleding en allerlei andere
ziekenhuisattributen. Peuters en
kleuters, maar ook de kinderen
van de eerste en tweede klas lage
re school kunnen daarmee zie
kenhuisje spelen, om een beetje
vertrouwd te raken met begrip
pen als ziekenhuis en verple
ging.
Eenmaal per zes weken hebben we
een werkbespreking met de staf
van de kinderafdeling. Bij toer
beurt mogen de leden van de
groep eenmaal per kwartaal
meelopen in het ziekenhuis. Kij
ken hoe het in de praktijk toe
gaat, daarna er over praten met
het personeel. Sinds enige tijd
geven we via ouderavonden van
kleuterscholen en peuterspeel
zalen voorlichting over het stre
ven van Kind en Ziekenhuis. Tij
dens de opleiding van de ver
pleegkundigen kunnen we tij
dens een ies iets over het werk
van de vereniging komen vertel
len. In samenwerking met het
ziekenhuis hebben we ook een
half jaar lang enquêteformulie
ren uitgereikt aan ouders als hun
kind uit het ziekenhuis werd ont
slagen. Dan merk je steeds weer
dat zelfs zeer mondige mensen
hun klachten over een bepaalde
gang van zaken niet hebben kun
nen of durven uiten".
Documentatiecentrum
Tot zover een aantal ervaringen van
een werkgroep Kind en Zieken
huis (een van de vele dus) die al
wat langer meeloopt in dit bij
zondere „bemiddelingswerk"
tussen ouders en ziekenhuis.
De in 1977 opgerichte landelijke
vereniging Kind en Ziekenhuis
die in Amsterdam is gevesgtigd,
probeert het ontstaan van zulke
regionale en plaatselijke groepe
ringen te bevorderen en hun
werk te steunen, en staat daar
naast op de bres voor ontwikke
lingen als, bijvoorbeeld, open be
zoektijden en overnachtingsmo
gelijkheden voor ouders in zie
kenhuizen, inschakeling van de
ouders bij de verpleging in het
ziekenhuis, en in het algemeen
verbetering van de communica
tie tussen de ouders en de wer
kers in het ziekenhuis. De ver
eniging beschikt over een docu
mentatie- en filmcentrum, geeft
een periodieke nieuwsbrief uit,
en heeft een folder samengesteld
met als titel „Heeft uw kind wel
eens in 't ziekenhuis gelegen'.'
Daarin worden adviezen gegeven
over de manier waarop men een
kind vertrouwd kan maken met
het begrip ziekenhuis, en hoe
men het kan voorbereiden op de
voor een kind vaak diep-ingrij
pende gebeurtenis van een op
name in het ziekenhuis.
Inlichtingen over het werk van de
vereniging en over de diverse
werkgroepen die overal in Ne
derland zowel plaatselijk als re
gionaal actief zijn, kunnen wor
den aangevraagd bij het secreta
riaat van de landelijke vereniging
Kind en Ziekenhuis, postbus
10600. 1001 EP Amsterdam, tele
foon 020-363712.
\a^ nBMMHi na msxtcmm
Werkgroep wil kinde
ren spelenderwijs ver
trouwd maken met de
gang van zaken in het
ziekenhuis.
Als je er zelf mee bezig bent geweest, is het niet zo vreemd n
als het ziekenhuis komt.
Lief en aardig zijn, en aantrekke
lijk. Niet te zelfverzekerd, en la
chen, ook als er niets te lachen
valt: verwachtingen waaraan
vrouwen volgens de Kritiese
Filmers uit Breda (menen te)
moeten voldoen. Rond deze ver
wachtingen maakte de groep het
30 minuten durend video-pro
gramma "Lachen als er niets te
lachen valt". Het programma is
bedoeld als discussiestuk voor
mannengroepen. Het bestaat uit
fragmenten van interviews met
vijf vrouwen en daarbij illustre
rende beelden.
Nadat vertoond is hoe een vrouwe
lijke etalagepop elegant is uitge
dost, begint een vrouw te vertel
len: "Met kleding probeer ik het
te camoufleren Een vrouw
die eerst in de fabriek werkte, en
daarna aangenomen is als recep
tioniste zegt dat ze ook van haar
werkgever meer op haar uiterlijk
moet gaan letten: er werd van
haar verwacht het "visitekaartje
van de baas" te zijn.
Weer een andere vrouw durft de
deur bijna niet uit als ze niet is
opgemaakt: "Ik voel me dan le
lijker en heb het idee dat ze alle
maal naar me kijken. En een
vrouw die afgeleerd heeft te la
chen op momenten dat dat ver
wacht wordt: "Mijn man zegt nog
wel eens: trek die wenkbrauwen
eens op".
Dat het niet meevalt af te wijken
van de gestelde verwachtingen,
blijkt nog het duidelijkst uit de
woorden van een lerares, die'over
de lerarenvergadering opmerkt:
"Ik peins er niet over om koffie
voor ze in te schenken ...maar ik
let er wel op of ze het hebben, hè".
En over vriendelijke gezichten:
"Door een vriendelijk gezicht op
te zetten, krijg je vanzelf een
vriendelijk gevoel. Wij zijn erop
geconditioneerd om een goede
indruk te maken. Eigenlijk geloof
ik dat ik niet eens meer goed weet
hoe ik me voel".
Het programma stipt legio voor
beelden aan, waar vrouwen uren
over kunnen praten. Juist door
dat het bij aanstippen blijft,
wordt alle ruimte gelaten aan ie
ders persoonlijke invulling van
verwachtingen die gesteld wor
den. De gekozen voorbeelden
zijn subtiel en humoristisch,
waardoor het programma behal
ve nuttig, ook nog leuk is.
Het is nu al het derde vrouwenpro
gramma van de Kritiese Filmers,
na: "Nou .gewoon huisvrouw",
en "Daar ben jij voor.ik niet",
dat over rolpatronen bij jongeren
gaat. Alle programma's zijn bij de
Kritiese Filmers in Breda te huur.
De prijs wordt in onderling
overleg vastgesteld.
De Kritiese Filmers zijn in moei
lijkheden geraakt, doordat de
provincie Noord-Brabant heeft
laten weten geen subsidie meer te
willen verlenen. De argumenten
voor de stopzetting zijn weinig
overtuigend (in plaats van een
"project", zouden de
Filmers een "aantal eenmalige
gebeurtenissen" verzorgen) en
dus is de filmgroep in hoger be
roep gegaan, via een AROB-pro-
cedure: een procedure waarmee
iemand in beroep kan gaan tegen
oveheidsbest
NEL VAN BEMMEL
THEMANUMMER VAN VROUWENBELANGEN
„Weliswaar vragen en eisen
lesbische vrouwen, te
recht, in toenemende mate
aandacht voor zichzelf.
Maar intussen moeten ze
nog steeds in de marge van
het emancipatiegebeuren
blijven opereren. Er wordt
veel over hen gesproken
en geschreven, maar hun
eigen verhalen lijken
slechts vooral de groep en
een kleine groep rondom
te bereiken".
Deze overweging is voor Vrouwen
en hun belangen (het maandblad
van de ruim tachtig jaar oude Ne
derlandse vereniging voor vrou-
wenbelangen, vrouwenarbeid en
gelijk staatsburgerschap) aanlei
ding geweest voor het samen
stellen van een themanummer
over „Vrouw en lesbisch zijn",
dat wat meer achtergrond pro
beert te geven dan de (vaak geë
motioneerde) „bewustwordings-
verhalen" hierover. Het is de eer
ste keer dat het blad aandacht be
steedt aan dit onderwerp.
Een goede tip voor mensen die dit
jaar in de vakantie eens iets an
ders willen dan verre reizen ma
ken of luieren in de zon: bezoek
eens één van de creatieve kam
pen in Drente, de Peel, bij Kijk
duin of aan het Randmeer in
Oost-Flevoland. U kunt daar al
leen of met het gezin zelfstandig
kamperen in uw tent of caravan
en gedurende de vakantie crea
tief bezig zijn met kunstenaars
en-of leerkrachten uit het „beel
dend en vormend" onder
wijs.
U kunt er tekenen, schilderen,
boetseren, werken met hout, gips
en textiel, bezig zijn met toneel,
film, muziek, creatief spel, bewe
gingsexpressie enz. Allemaal
dingen die gewoon fijn zijn om te
doen en heerlijk ontspannend
zijn - ondanks het feit dat je tij
dens zo'n creatieve vakantie
enorm actief bezig bent. Dingen
doen en maken waar u thuis ei
genlijk (om welke reden ook) niet
of nauwelijks aan toekomt.
Het is voor het zestiende jaar dat de
Stichting Kreatieve Rekreatie
deze kampen organiseert en met
een enorm succes! Er worden
niet alleen lessen gegeven, maar
ook andere activiteiten georgani
seerd: wandeltochten, lunchcon
certen, barbecues, bos-, strand
en dorps-acts, kampvuurfeesten
en dergelijke.
Als u eens een dagje niets wilt doen
of op eigen houtje het bos in. wilt
trekken, kan dat natuurlijk ook.
Elke dag mag u wat anders kiezen
om te doen. Voor kinderen en
ouders zijn aparte doe-program-
ma's of spelactiviteiten. Als het
enigszins kan, wordt er gewerkt
in de open lucht; bij slecht weer
kan iedereen terecht in grote ate
lier-tenten of boerenschuren.
U hoeft beslist geen kunstenaar te
zijn om aan deze kampen deel te
nemen. Integendeel zelfs. Mis
schien heeft u nog nooit geschil
derd, gefilmd of gebeeldhouwd
en ontdekt u op zo'n vakantie uw
talenten. De kans is groot, dat u
nieuwe vrienden of kennissen
aan zo'n werkkamp overhoudt.
Vele activiteiten worden in
groepsverband gedaan. Bij het
kampvuur wordt 's avonds over
legd wat er de volgende dag ge
daan gaat worden. Iedereen heeft
inspraak en zo kan het gebeuren,
dat het programma van de ene
week er totaal anders uitziet dan
dat van de week ervoor of er-
De kampen worden gehouden van
28 juni tot 16 augustus. Ze lopen
van zaterdag tot zaterdag. U kunt
ook meer dan èèn week meedoen.
De prijs van zo'n gezinskamp is
vanaf 80 gulden per week per
persoon, inclusief staangeld, ma
teriaal en vakbegeleiding.
Meer informatie kunt u krijgen bij
de Stichting Kreatieve Rekreatie,
Sluis 3 te Muiden, telefoon 02942-
R572.
Een belangrijk gedeelte van het
nummer wordt ingenomen door
het verslag van gesprekken met
en tussen drie lesbiennes: over de
verschillende manieren waarop
zij met zichzelf, hun omgeving en
de maatschappij leven, hun vis^e
op de vrouwenbeweging, hun
achtergronden en hun ervarin
gen met het „samen iets opbou-
)or een jaar of tien is er vrijwel
n wetenschappelijk onder-
k gedaan betreffende „vrou-
die voor vrouwen kiezen",
waren wel studies verricht
r homoseksualiteit bij man-
aanvankelijk vooral gericht
„oorzaken", later veel meer
r de t
In een beschouwing „Als een
wordt in het themanummer een
aantal overeenkomsten en ver
schillen tussen de leefsituatie v an
lesbische vrouwen en die van
homoseksuele mannen aangege
ven. Over de vraag of en m hoe
verre het feminisme invloed
heeft op de hulpvraag van lesbi
sche vrouwen, komen tenslotte
twee medewerksters van een
consultatiebureau voor homofi
lie aan het woord.
Het maandblad Vrouwen en hun
belangen is te koop in de meeste
vrouwenboekhandels. Een los
nummer kost drie gulden en kan
ook worden besteld via giro-
110444 te Overveen, met
•Iding
v en lesbisch zijn"
