Woonwand
spaart
ruimte
\Nat heb je nu aan zo'n garantie
ZELF COMPOST MAKEN
HOUT MET
MERKNAAM
Creatief met steen
Verf reinigen
en algen
verwijderen
VRIJDAG 16 MEI 1980
Compost is een organische
meststof die verkregen wordt
volgens het „recycling-prin-
cipe". Alles wat ooit heeft ge
leefd en gegroeid, heeft waar
devolle voedingsstoffen aan
de grond onttrokken, die we
weer terug kunnen winnen.
Op de composthoop wordt
door een rottingsproces al
lerlei tuin- en keukenafval
omgezet in levende humüs
die alle voedsel bevat die een
plant nodig heeft.
In de vrije natuur is immers
voortdurend een soort com-
posteringsproces bezig van
allerlei plantenresten. Zo
komt kennelijk genoeg voed
sel vrij voor een gezonde
plantegroei; in de vrije natuur
wordt nooit extra bemest! Nu
is onze tuin natuurlijk een ge
cultiveerd stukje grond en
dus niet helemaal te vergelij
ken met de vrije natuur. We
mogen daar dan ook best een
handje helpen, maar liefst op
een zo natuurlijk mogelijke
wijze, bijvoorbeeld met com
post. Dit verrijkt de grond
niet alleen met voedingsstof
fen maar ook met talloze bo
demorganismen, die ervoor
zorgen dat de bodem een
goede of zelfs een betere
structuur krijgt. Alles bij el
kaar al genoeg redenen om
compost te gaan gebruiken in
uw tuin in plaats van allerlei
kunstmeststoffen. Boven
dien is compost eenvoudig
zelf te maken, het kost u niets
en u komt mooi van al uw
tuin- en keukenafval af, op
een verantwoorde en makke
lijke manier. Als u er een spe
ciale silo of een vat voor
maakt of koopt, heeft u er
zelfs niet veel ruimte voor no-
dig.s
De composthoop
De meest geschikte plaats voor
een composthoop is zoveel
mogelijk uit het zicht en in de
schaduw. Natuurlijk moet de
composthoop wel goed be
reikbaar zijn, liefst met een
kruiwagen, om het leeghalen
te vergemakkelijken.
De oorspronkelijke compost
hoop werd vroeger altijd ge
woon los opgezet en in een
trapeziumvorm opgebouwd.
In een kleine tuin neemt dat
echter vaak te veel ruimte in
beslag, dus is een silo of een
vat praktischer. Deze kunnen
we zelf maken van hout, steen
of gaas. Zorg wel dat er vol
doende luchtgaten in komen.
Als u met planken werkt,
moet er zo'n 2,5 cm ruimte
tussen de planken komen.
Voor het leeghalen van de silo
is het makkelijk als u ten min
ste één zijde demontabel
maakt. Er zijn ook diverse
soorten compostvaten te
koopnwaarvan bij enkele het
compostenngsproces ook
aanmerkelijk versneld
wordt.
Hoe maken
we compost?
We beginnen met een laagje van
zo'n 15 a 20 cm gemengd afval
dat rechtstreeks op de grond
komt. Het is ook erg goed om
met een laagje compost te be
ginnen of met natuurlijke
mest; dan begint u al met een
laag boordevol micro-orga
nismen. Als u dat niet bij de
hand heeft, kunt u ook direct
met afval beginnen. Het duurt
dan waarschijnlijk alleen wat
langer voor het proces goed
op gang komt. In ieder geval
moet u geen betonnen of te
gelvloertje aanbrengen, aan
gezien micro-organismen en
wormen uit de grond dan
geen vrije doorgang naar de
composthoop hebben. Is de
laag afval dan zo'n 20 cm dik,
dan strooit u er wat kalk over
(Dolokal of Maerl). Een flin
terdun laagje is al voldoen
de.
Daarop komt weer een active
ringsmiddel in de vorm van
natuurlijke mest. Dit kan
eventueel ook vervangen
worden door bijvoorbeeld
bloedmeel, beendermeel of
gedroogde koemest. Tot slot
sluit u de eerste laag af met
een dun laagje zwarte grond
om het gistingsproces te be
vorderen. Deze laag wordt
telkens herhaald tot de hoop
ongeveer 150 cm hoog is of tot
de silo vol is. Het is dan ver
standig de hoop af te dekken
met een laagje gras of blad om
uitdrogen te voorkomen.
Wanneer het compostvat een
deksel heeft, is dat niet nodig.
Vooral bij droog weer moet u
geregeld controleren of de
hoop nog vochtig genoeg is en
aanvoelt als een uitgeknepen
spons. Is dat niet het geval,
dan moet er gesproeid wor
den.
Verder moet u zo'n twee- tot
driemaal per jaar de hoop om
zetten, waarbij de onderste
laag boven komt. Hierdoor
komt er weer zuurstof in,
waardoor het rottingsproces
bevorderd wordt. Verder
wordt al het werk voor u ge
daan eji hoeft u alleen maar af
te wachten tot uw eigen
„compostfabriekje" na zes tot
twaalf maanden (afhankelijk
van onder andere het ge
bruikte afval) het eindpro-
dukt aflevert. Goede compost
stinkt niet, is donkerbruin
van kleur en mooi korrelig
van structuur.
Gebruik
ComDost is geschikt voor bijna
alle .planten en bijna elke
Vele huiskamers lijken door de overal verspreid opgestelde meubelen
nogal vol... En dat zijn ze dan vaak ook in werkelijkheid. Een al velejaren
geleden bedachte oplossing is de woonwand", waarbij alle bergruimte
wordt geconcentreerd in een aantal aan elkaar „geschakelde" kasten en
kastjes, open, dichte, met laden, met glas enz. Op dit gebied zijn zeer
luxueuze produkten te koop, die er wat de prijs betreft nogal inhak
ken.
•Er zijn echter ook wel goedkopere alternatieven. In de meubelhandel zijn
tegenwoordig allerlei kastelementen te koop. die niet alleen los gebruikt
kunnen worden, maar waarmee men ook kan stapelen, combineren en
„vormen". Ook bij deze produkten is er groot verschil in prijs, afhanke
lijk van materiaal en uitvoering.
Redelijk goedkoop zijn de van geplastificeerd plaatmateriaal vervaardig
de elementen, gevolgd door de vaak heel fraaie en „eerlijke" exemplaren
van vure- of grenehout. Wandstellingsystemen. doorbouwsystemen enz
maken het verwezenlijken van een woonwand eveneens tot een aan
trekkelijke en zeker niet dure zaak
Hel resultaat is meestal dat er aardig wat ruimte wordt gewonnen, in
combinatie met zitelementen (losse, makkelijk verplaatsbare eenheden)
wordt een flexibel interieur verkregen dat voor een bepaalde gelegen
heid snel kan worden veranderd om veel gasten te ontvangen. Of om na
verloop van tijd weer eens een andere opstelling te maken. De woon
wand laat zo'n spel met de ruimte toe, want die blijft bescheiden tegen de
muur staan.
Woonwandelementen. of een simpele zelf „gestapelde" combinatie van
allerlei elementen, die uiteraard wel goed bij elkaar moeten passen,
bieden ook de mogelijkheid om een soort scheidingswand in een (grote)
kamer te maken. Daarbij kan, evenals bij opstelling tegen de wand, voor
een bepaalde hoogte worden gekozen. Bruikbare hoogteniveaus zijn
tafelhoogte, deurhoogte en volle wandhoogte, eventueel aan de boven
kant afgezet met een lijst die in hetzelfde materiaal als het plafond kan
worden afgewerkt, of die wat materiaal betreft helemaal overeenstemt
met de én Bij vrije opstelling, dus als scheidingswand, moeten de ele
menten aan de achterzijde een aanvaardbaar uiterlijk hebben. Dat is bij
vele massief vuren of grenen produkten zeker het geval. Die achterkant'
kan echter ook met meubelstof, schroten, wand panelen e.d. worden
afgewerkt.
In kleinere vertrekken is het raadzaam om een combinatie van dichte én
open elementen te kiezen, zodat de scheidingswand visueel geen barriè
re vormt. Ook de hoogtekeuze hangt nauw samen met de grootte van de
kamer, en met de diverse functies die hij heeft.
Het is wel wat gevaarlijk om zo maar even een flink aantal elementen te
kopen en dan maar te zien hoe het allemaal uitpakt. Een beetje voor
overleg, goed rondneuzen in meubelzaken en advies vragen aan een
goede woninginrichter kan het ruimtelijk spel met de woonwand echter
tot een succes maken.
Het verzamelen en bewerken van
gewone (kiezel)stenen en (half)-
edelstenen is een hobby, die de
laatste tijd sterk ip de belangstel
ling staat. Op hobbybeurzen, zo-
mermarkten en andere manifes
taties zien we steed meer stands
met speciaal gereedschap en ap
paratuur voor het bewerken van
deze harde tot zeer harde mate
rialen. Er worden honderd-en-
éèn soorten steen aangeboden,
zowel ruw als voorbewerkt, in
grote en kleine maten. Half-edel-
stenen vindt u er in alle kleuren
van de regenboog, doormidden
gezaagd, gespleten geslepen of
gepolijst. Keus genoeg dus, maar
wat kan ik er nu mee doen? zult u
zich afvragen.
Wel, er zijn mogelijkheden genoeg,
en dan gaan we maar meteen van
de niet-ruwe, dus voorbewerkte
stenen uit. Met de hand geslepen
stenen zijn er duur. De meeste
stenen zijn daarom in een zoge
naamde trommelmachine „ge
trommeld" (dat is het glad maken
van ruwe stenen d.m.v. een
draaiende beweging) en gepo
lijst. De grootte van deze
hoogglanzende. soms diepge-
kieurde half-edelsteentjes loopt
van enkele millimeters tot een
aantal centimeters. De kleinste
worden per soort en-of per kleur
per gewicht verkocht, de grotere
gaan per stuk. Gepolijste half
edelstenen zijn erg decoratief
vooral de grotere exemplaren -
en doen het als verzameling erg
goed in een glazen bak, fles of"
zomaar ergens op een boeken-
Kleinere stenen verwerken we in
sieraden. Bijvoorbeeld in een
ketting, oorhanger, armband,
ring of speld. U kunt daar spe
ciale accessoires voor kopen, in
zilver, aluminium of kunststof.
Met name op het gebied van arm
banden is er een enorme keus.
Het enige wat u hoeft te doen, is
de (zelf uitgezochte) steentjes
met twee-componentenlijm op
de juiste plaats plakken.
Een andere toepassing brengt de
firma Geiko in Amsterdam (Ja-
vastraat 160. tel. 020-920168): mo-
zaiekschilderijtjes van zeer klei
ne halfedelsteentjes in diverse
kleuren. Een „steengoed idee.
deze wanddecoraties. Ze worden
geleverd in een compleet pakket
met sorteerbak, grijsbruine lijst
(27x32 cm), voorbedrukte kar
tonnen ondergrond (elke kleur
steen heeft een eigen nummer),
lijm en een gebruiksaanwijzing.
Er zijn diverse afbeeldingen: vo
gels. bloesemtakken, een leeuw
en een drietal vlinders. Prijzen
variëren van f9.- tot f25.-.
Voor degene, die liever een „ruim
telijke" versiering van gekleurde
steentjes wil hebben, worden
pakketten voor bloeiende
„steenboompjes" geleverd (links
op de foto), compleet met potje,
draad, bloemenband, lijm. glad
gepolijste steentjes, koperen
bloembladhoudertjes en een uit
gebreide werkbeschrijving. De
totale hoogte van zo'n altijd
„bloeiende" steenplant is onge
veer 25 cm.
Prijzen vanaf f 29,50. U kunt ook bij
de firma Geiko eens een kijkje
gaan nemen (ze hebben er ook
alle ander materialen en gereed
schappen op het gebied van de
steenbewerking) of telefonische
informeren, waar de paketten
in uw woonplaats verkrijgbaar
zijn. Indien gewenst kunt u een
catalogus aanvragen.
Gewoon „timmerhout" is tot dus
ver altijd een volkomen merkloos
produkt geweest. Sinds kort ech
ter bestaat er vurehout dat een ei
gen „merk" draagt: Kroonhout.
Het is te koop in de Hubo-,
Woody- en Formidowinkels in
heel Nederland, bij elkaar meer
dan 200 zaken. Dat beantwoordt
aan de bij de consument levende
behoefte aan produktherken-
ning, die niet alleen voor diep
vriezers en tv-toestellen geldt,
maar ook voor een zo veel ge
bruikt materiaal als hout. Je kunt
Hoewel het niet altijd zo goed
zichtbaar is, zit er op het verfop-
pervlak toch altijd heel wat vuil
dat zich niet zo maar met een nat
te doek laat verwijderen. Een veel
toegepaste methode is: afnemen
met ammonia. Prettig werken is
dat echter niet. Een uitstekend al
ternatief is echter een niet-agres-
sief, natuurzuiver produkt, dus
zonder synthetische stoffen of
fosfaten, kortom, een „werk- en
milieuvriendelijk' middel dat
onder de ietwat nostalgisch klin
kende naam „St.-Marc" al jaren
in de handel is maar dat best een
beetje meer bekendheid ver
dient.
Ook om verfoppervlakken gewoon
schoon te maken, zonder dal er
opnieuw geschilderd wordt, is
het uitstekend geschikt. Wie toch
nog een beetje voorjaars
schoonmaakwoede in zich voelt
opkomen, kan met St.-Marc ook
de groene algenaanslag op muren
j enz. verwijderen. Groezelig ge
worden tuinmeubels, zelfs de be
kleding daarvan, kunnen er
eveneens mee gereinigd wor
den.
Wat trouwens ook wel plezierig is:
het is een goedkoop produkt. De
verpakking vermeldt overigens
nog een hele reeks handige toe-
j passingen.
nu. als je klachten zou hebben,
tenminste naar de winkel terug
gaan en zeggen: ik heb merkhout
gekocht, dus dat moet roed
zijn!
Bij de lancering van Kroonhout is
overigens niet alleen sprake van
een etiket op het normale stan
daardprogramma plakken. On
der de merk vlag zijn 22 van de
meest gangbare dikte-breedte-
maten opgenomen (van 7 x 18
mm tot 45 x 68 mm) en in élk van
die afmetingen zijn vijf verschil
lende lengtematen verkrijgbaar:
148, 178, 208, 238 en 268 cm. Dat
zijn goed uitgekiende afmetin
gen, die het voordeel hebben dat
afval zo Veel mogelijk kan wor
den beperkt. Wanneer men voor
af de vereiste lengten voor een
bepaalde klus goed uitrekent,
kan dat tot een zekere kostenbe
sparing leiden. In principe hoeft
het „verzaagde" stuk dan nooit
langer dan 15 cm te zijn.
In Amsterdam wordt gewerkt
aan de inrichting van een "vrou
wenkunsthuis", een ontmoe
tingscentrum voor vrouwen in de
beeldende kunst. De SVBK, de
Stichting Vrouwen in de Beel
dende Kunst, heeft als onderko
men voor zo'n ontmoetingscen
trum een ruimte weten te huren
in een complex van drie door
Monumentenzorg beschermde
pakhuizen aan de Zoutkeets
gracht in de hoofdstad. Het adres
van het Vrouwenkunsthuis is
Zoutkeetsgracht 118 Amster
dam, telefoon 020-268456.
mede, dut bovengenoemde
garantiebepuhngen gegeven
worden door alle fabrikanten du-
aangesloten zijn bij de Stichting
Centraal Tapijtbureau.
Hoogachtend"
Nog voordeliger
In 1969 kost het gebloemde wollen
Hiltontapijt van Bergoss al f269
per meter. Maar het echtpaar H.
verhuist naar een huis waar ze er
wie-weet-hoe-lang op zullen wo
nen, dus hebben ze er wel wat
voor over om meteen iets goeds te
nemen. Wollen tapijt met zo'n
grote naam, dat blijft lang mooi,
zeggen ze tegen elkaar. Kijk
maar, anders zouden ze er geen 5
jaar garantie op geven.
Het wordt bij elkaar een heel be
drag om met dat dure Bergossta-
pijt een kamer te laten stofferen.
Er moet ondertapijt onder, en het
moet op latjes worden gespij
kerd. Maar als het eenmaal ligt, is
het prachtig om te zien.
Toch, na het eerste mooie begin,
komt er een moment dat de H.'s
een beetje bezorgd naar hun vloer
beginnen te kijken. Wat een wol
len pluis komt er af.
Maar van andere mensen horen ze
dat wol altijd nogal afpluist in het
begin. Dat zal minder worden, na
een tijdje. Wacht maar af. Maar
het lijkt waarachtig wel of het ta
pijt kaal begint te worden hier en
daar.
"Zie je dat", zeggen ze tegen elkaar.
"Zie je dat, daar bij die stoel, daar
wordt het veel dunner".
Zo gaat de tijd voorbij.
"Ach," stellen ze elkaar dan weer
gerust, "dat valt wel mee. Dat is
natuurlijk een beetje geplet, en
dan met de lichtval erover lijkt
het net of het dunner is".
Zo gaat de tijd voorbij. Een jaar,
twee jaar, drie jaar.
Dan is er geen twijfel meer aan dat
hun dure Hiltontapijt echt slijt.
Je ziet de kale plekken nu zo zit
ten. Er is al een plaats waar de
spandraden er doorheen scheme
ren. Dat gaat een gat worden, als
het zo doorgaat
Ze gaat naar de winkel die het tapijt
heeft gelegd. "U moet eens ko
men kijken naar dat Hiltontapijt
van ons", zeggen ze. "Er ligt voor
een kapitaal in onze kamer. Nou
het is wat moois. De gaten vallen
er in. Wij hebben zeker een fa-
brieksfout gehad. Daar willen we
dan nu graag de garantie op heb
ben".
Er komt iemand kijken.
"Hoe is het mogelijk", zegt hij, als
ze vertellen dat ze maar met hun
tweeën zijn en in huis altijd op
pantoffels lopen, "zo'n slijtage,
dat is onvoorstelbaar".
Ze krijgen een formulier toege
stuurd van Bergoss uit Oss,
waarop ze nog eens helemaal
moeten invullen wat er aan de
hand is met hun Hilton. Daarna
ontvangen zij bericht dat er als
nog iemand van Bergoss naar zal
komen kijken.
Er verschijnt echter niemand. Mis
schien door de vakantietijd of
personeelsgebrek, denken de
H.'s en ze wachten geduldig een
maand lang. Dan schrijven zij
nog eens een brief naar Oss, maar
daar komt ook geen enkele reac
tie op.
Vergoedingsvoorstel
Als wij de draad weer voor hen op
nemen en de klacht aanhangig
maken bij Bergoss. wordt niet
duidelijk waardoor dit lange stil
zwijgen van de tapijtfabriek
komt, maar in elk geval gaat er
twee weken later alsnog iemand
van de servicedienst bij de H.'s de
schade opnemen.
Deze functionaris bekijkt de boel
en zegt dat hij het volgende ver
goedingsvoorstel kan doen: 30
procent korting bij aankoop van
nieuw tapijt, en ze hebben bij
Bergoss wel de indruk dat de
winkelier dat nieuwe tapijt dan
wel gratis wil leggen.
De H.'s zijn enigszins overdonderd
door dit "gebaar. Zo'n meneer die
helemaal uit Oss is gekomen, en
die zegt dat dit de normale ma
nier van garantieberekening is,
die zal het wel weten. Maar nieuw
tapijt moeten kopen, dat is na
tuurlijk wel een tegenvaller. Ze
proberen nog eens iets meer:
Door L. Bakker
"Zouden wc dit tapijt dan niet
mogen houden voor in de slaap
kamer. Daar vallen de kale plek
ken er bij het versnijden wel af. of
je ziet ze in elk geval niet onder
het bed".
"Nee", zegt de man uit Oss streng,
"als u in aanmerking wilt kernen
voor ons garantie-aanbod, dan
moeten wij dit tapijt terugheb
ben"
De H.'s gaan de stad eens in, om te
kijken wat Hilton nu kost. Het is
intussen aardig wat duurder ge
worden. De prijs is nu f379,- per
meter, zien ze ergens. Men hun 30
procent garantie eraf, zou dat
voor hen neerkomen op f265,30
voor hetzelfde tapijt dat destijds
f269,- heeft gekost. Tel uit je
winst: 3 gulden 70 cent per meter.
Op de hele kamer van de H.'s be
tekent dit dus dat er tegenover
een schadepost van ettelijke
honderden guldens, in totaal
slechts een paar tientjes vergoe
ding staat. Dankzij de vijf jaar
garantie
"Je verwacht
wat anders"
Wij trachten beter begrip te vinden
bij de Bergoss fabrieken. Wij
schrijven aan Bergpss: "Men
koopt tapijt met een meterprijs
van f269 toch in het algemeen
niet om het zo snel afte schrijven.
Het feit dat er 5 jaar garantie op
wordt gegeven, wekt andere
verwachtingen. In de tijd dat het
in haar huis lag. heeft mevrouw
Hendriks er trouwens niet steeds
met pl<.zier op gezeten. Zulke slij-
tageverschijselen schenken een
mens geen genoegen. Wij hopen
dat ook dat u haar een aanbod
kunt doen waaruit blijkt dat u als
fabrikant van een kwaliteitsarti-
kel de schade van een door een
toevalligheid teleurstellend pro
dukt op overtuigende wijze door
de consument opvangt".
"Dat is
gebruikelijk"
Maar Bergoss voelt niets voor een
billijker regeling. Men antwoordt
ons: "Op het geplaatste tapijt
wordt inderdaad 5 jaar garantie
gegeven, doch met een gebruik-
safschrijving van 20 procent per
jaar. Dat is in de tapijt branche
gebruikelijk Het tapijt is 2 janua
ri 1976 geplaatst en de klacht is
door ons op 5 juli 1979 ontvangen.
Onze servicedienst heeft gecon
stateerd dat het tapijt slijtage ver
toont en wegen.-, de bovenge
noemde gebruikstermijn is een
afschrijving van 70 procent van
toepassing Tevens delen wij u
.Later laat de stofferingsfirma
waar het tapijt is gekohet, het
echtpaar H. weten dat er uitein
delijk 40 procent korting door
Bergoss is toegekend. Toch nog
een kleine tegemoetkoming,
denken de H.'s
Maar mis. Want nu staat er bij dat
de "garantiebepalingen" van
Bergoss nog onvoordeliger moe
ten worden verstaan dan ieder
een al vreesde Zij krijgen de kor
ting niet op de prijs van (nieuw)
tapijt, nee. de 40 procent wordt
berekend naar de koopprijs van
het (oude) tapijt. Dat heeft tot ge
volg dat ze nu zelfs nog duurder
uit zijn dan destijds bu de aan
schaf
Reken maar na. Als ze nieuw Hil-
ton-tapijt gaan kopen, gaat er
voor hen 40 procent "garantie" af
van de oude meterprijs van f 269,-
is f 107,60 af. Kost het tapijt nu in
de winkel f379, dan betalen zij
dus "slechts" f271,40. Dat is dus
nog 2 gulden 40 rrtéér dan do
nieuwprijs van hun te snel versle
ten tapyt-met-garantie is ge-
Dit compostvat, de rotocrop vc
compost onderuit kunt schepp
tuin. De voedingswaarde er
van is erg hoog en het is een
prima bodemverbeteraar.
Aanbrengen doet u heel een
voudig in het voor- of najaar
door een laagje van zo'n 2,5
cm tussen uw planten uit te
spreiden. Met een frees of
de fa. Wijs uit Amsterdam, is erg
vork kan dit vervolgens heel
oppervlakkig ondergewerkt
worden voor het betere resul
taat.
Omdat compost vrij veel kalk
bevat, is het echter slecht te
gebruiken bij heideplanten,
diverse coniferen, rododen-
praktisch omdat u kant-en-klare
drons, azalea's en andere
zuurminnende gewassen.
Voor het gazon is regelmatig
„dressen" met compost ook
heel goed. Het hoge kalkge-
halte helpt hier juist mos
vorming te voorkomen en te
bestrijden.
