NMR. Suriname
beschuldigt
oud-minister
STRAUSS ONZEKER NA NEDERLAAG
Binaisa is
macht in
Oeganda
kwijt
Libiërs moeten uit Engeland weg
I herscfii/drfnks
Europa
versterkt
defensie
DINSDAG 13 MEI 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
BRUSSEL - Alle Europese
NAVO-landen hebben be
loofd hun reservestrijdkrach
ten te zullen versterken. Dit
moet nu gebeuren omdat de
Verenigde Staten duidelijk
hebben gemaakt dat de Ame
rikaanse reservetroepen
voortaan bestemd zullen zijn
voor inzet in andere delen van
de wereld. Dit zei de West-
duitse minister van defensie
Hans Apel gisteren na afloop
van de bijeenkomst van de
defensieministers van de Eu
ropese NAVO-landen (behal
ve Frankrijk) in Brussel.
Amerika zal geen troepen uit
West-Europa terughalen,
maar Amerikaanse reserves
die oorspronkelijk voor de
NAVO waren bestemd (dus
voor inzet in West-Europa)
kunnen voortaan elders in de
wereld worden ingezet. Na
deze Amerikaanse bood
schap, enkele weken geleden
al overgebracht door de Ame
rikaanse staatssecretaris van
defensie Robert Komer, gaan
de Europese NAVO-landen
hun aandacht richten op het
toerusten van reservetroe-
Minister Apel herinnerde er aan
dat al in mei 1978 door de
NAVO-landen was overeen
gekomen dat meer aandacht
aan de reservetroepen moest
worden besteed. Na het Rus
sische ingrijpen in Afghanis
tan is deze afspraak, neerge
legd m het zogenaamde lan-
ge-termijn defensiepro
gramma van de NAVO-lan
den, meer dan ooit actueel.
Minister Apel voegde er wel
aan toe dat bij dit soort veran
deringen in plannen de finan
ciën niet uit het oog moet ver
liezen. Zoals bekend hebben
de NAVO-landen afgespro
ken hun defensieuitgaven
jaarlijks met drie procent
reëel (zonder inflatie) te zul
len laten stijgen.
Minister Apel, voorzitter van de
bijeenkomst van defensiemi
nisters van de Europese NA
VO-landen, zei te verwachten
dat de NAVO-landen komend
najaar zullen beslissen over
wijzigingen in de belangrijk
ste plannen bij de defensiein-
spanmng naar aanleiding van
de Russische inval in Afgha
nistan. De Amerikaanse wen
sen op dit gebied zullen van
daag en morgen worden be
nadrukt door defensiemin-
stér Harold Brown en de
nieuwe Amerikaanse be
windsman van buitenlandse
zaken Muskie.
Op voorhand legden de Euro
pese defensieministers in een
verklaring vast dat ze bereid
zijn hun aandeel in de defen-
sielast te dragen „in het bij
zonder in het licht van de toe
genomen verantwoordelijk
heden van de Verenigde Sta
ten". De Sowjet-Unie werd te
verstaan gegeven dat de Eu
ropese NAVO-landen vast
houden aan het „wereldwij
de, ondeelbare en wederkeri
ge proces van ontspanning
waarvan de voortzetting des
te moeilijker is geworden
door de Russische invasie in
Afghanistan", aldus het slot
communiqué.
De Nederlandse minister van
defensie Scholten benadruk
te tijdens het beraad nog eens
dat de Nederlandse regering
vasthoudt aan de ontspan
ning als politiek doel. Hij
sprak de hoop uit dat SALT
II, het Amerikaans-Russische
akkoord over beperking van
de strategische kernwapens,
binnenkort door de Verenig
de Staten zal worden onder
tekend.
(Van onze correspondent Hans
Amesz)
BONN - De regeringschef van de
Bondsrepubliek weet waar hij
aan toe is. Op een bestuursverga
dering van zijn partij zei SPD-vi-
cevoorzitter Helmut Schmidt gis
teren dat de absolute meerder
heid van het Duitse volk zijn poli
tiek goedkeurt. Ondanks het feit
dat coalitiepartner FDP bij de
deelstaatverkiezing en in Noord-
rijn-Westfalen ruim 1,7 procent
verloor en daardoor 1340 stem
men te kort kwam voor de kies
drempel van 5 procent, hadden
SPD en FDP samen toch bijna 1,6
procent gewonnen in vergelij
king met de verkiezingen van
1975. Schmidt „Dat is met name
te danken aan onze buitenlandse
politiek, aan onze inzet om de
spanningen tussen Oost en West
te verminderen".
Bondskanselier Schmidt kan te
vreden zijn. Hij is namelijk de ei
genlijke winnaar van de voor de
sociaal-democraten zo gunstig
uitgevallen verkiezingen. In
Noordrijn-Westfalen, waar bijna
eenderde van de hele Duitse be
volking woont, heeft de SPD haar
verkiezingscampagne uitslui
tend afgestemd op de populari
teit van Helmut Schmidt en de
angst voor Franz Josef Strauss.
De verkiezingen van zondag wa
ren dan ook in feite Bondsdag
verkiezingen, of met andere
woorden, „kanselier§verkiezin-
gen".
De sensationele gebeurtenissen in
Noordrijn-Westfalen hebben ge
leid tot een nieuwe slagorde. In
de sterkste deelstaat regeren de
vrije democraten niet meer met
de partij waarmee zij in Bonn de
bondsregering hebben gevormd.
De FDP-minister van economi
sche zaken, Otto Graf Lambs-
dorff, zei als eerste liberaal dat er
geen twijfel aan kan bestaan dat
de FDP trouw blijft aan de SPD.
Maar dat neemt niet weg dat de
uitgangspositie van de liberalen
voor de bondsdagverkiezingen
van oktober ingrijpend is veran
derd. Om als partij te overleven,
is de FDP gedwongen duidelijk
te maken wat haar dan precies
onderscheidt van de SPD. Dat
kan ten koste gaan van het
„mooie coalitiebeeld" dat men de
kiezers moet verkopen.
In SPD-kringen werd gisteren ge
speculeerd op een „medelijden"
voor de FDP in oktober. Verder
zouden de liberalen zich, aldus
een hoge sociaal-democratische
partijfunctionaris, voor de
der de omschrijving catastrofaal.
Na een verlies van ruim vijf pro
cent twee weken geleden bij de
verkiezingen in het Saarland, nu
een verlies van bijna vier procent
in Noordrijn-Westfalen! Cijfers
die zelden meer voorkomen in de
Duitse politiek.
Het ligt voor de hand aan te nemen
Bij de deelstaatverkiezingen in Noördri jn Westfalen van afgelopen zon
dag is de voorlopige officiële uitslag als volgt:
SPD 48,4 1975: 45,1 106 zetels (1975: 91)
CDU-CSU 43,2 1975: 47,1 95 zetels (1975: 95)
FDP 4,9 1975: 6,7 0 zetels (1975: 14)
Grünen 3
Bondsdagverkiezingen geen zor
gen hoeven te maken omdat het
Duitse kiezersvolk in ieder geval
niet een „geheel rode" regering
wil zien. Uitsluitend de „Sozi's"
aan de macht is voor velen in dit
land een schrikbeeld.
Terwijl de toestand van de FDP
met het woord dramatisch kan
worden omschreven, geldt voor
de positie van de CDU-CSU eer
dat de kandidaat-kanselier van
de oppositie, Franz Josef Strauss,
voor deze nederlagen verant
woordelijk is. Strauss zelf heeft
dit uiteraard verontwaardigd d
van de hand gewezen. Hij is on
middellijk begonnen om de gro
tere zusterpartij van zijn eigen
CSU allerlei verwijten te maken.
De CDU heeft volgens de kandi
daat in het land van Rijn en Ruhr
niet genoeg hardheid ge
toond.
Hetzelfde zei 9trauss ook na de
Bondsdagverkiezing in 1976.
toen de CDU-CSU weliswaar
won maar niet de absolute meer
derheid haalde. Franz Josef
maakte CDU-politici destijds uit
voor „pygmeeën, dwergen, idio
ten en zwetsers".
Hij liet zich echter door deze zelfde
„politici in vestzakformaat (al
dus Strauss) enkele jaren later
benoemen tot kandidaat-kanse
lier roaar nu het er naar uitziet dat
hij inderdaad niet verder zal ko
men dan kandidaat, krijgen zijn
CDU-collega's daar, wederom de
schuld van.
In het hoofdkwartier van de CDU
in Bonn, het Konrad Adenauer-
huis, hebben gisteren bijna alle
CDU-leiders, gevraagd en onge
vraagd, beweerd dat er nu niet
meer over kan worden gepraat of
er misschien een andere lijst
trekker voor de Bondsdagverkie
zingen moet komen. Ernst Al-
brecht, door Strauss als kandi
daat verdrongen: „Ik zal alles
doen om zo'n discussie te vermij
den". De geschiedenis heeft uit
gewezen dat dit soort verklarin
gen er in de CDU juist toe leiden
dat er wél een discussie over per
sonen ontstaat. CDU-voorzitter
Helmut Kohl, kan daar van mee
praten.
De vraag is of Strauss nog over de
nodige autoriteit beschikt om de
gang van zaken binnen de Union
beslissend te bepalen. Er zijn
waarschijnlijk teveel CDU-leden
die ervan overtuigd zijn dat het
aan hem ligt dat hun partij het in
het Saarland en Noordrijn-West
falen zo slecht heeft gedaan.
De CDU-top kan, bij gebrek aan
goede alternatieven, niet anders
doen dan tandenknarsend de eed
van trouw op Franz Josef afleg
gen. Het partijvolk zal echter op
heldering willen hebben over de
betekenis van de persoon Strauss
bij de afgelopen deelstaatverkie
zingen en zo mogelijk bij de ko
mende Bondsdagverkiezingen.
Als de CDU aanhangers tenmin
ste niet nu al zijn gedemorali
seerd.
PRONK ZOU GELD HEBBEN
GEGEVEN VOOR TEGENCOUP
(Van onze redactie buitenland)
PARAMARIBO - Op een persconferentie van de Nationale
Militaire Raad, de feitelijke machthebbers in Suriname, is
Gisteren de Nederlandse oud-minister drs. Jan Pronk er
van beschuldigd betrokken te zijn geweest bij de misluk
te invasie van twee weken geleden. De voorzitter van de
NMR, Sital, liet bandjes draaien waarop een van de be
trokkenen bij de „tegencoup" van de gedode adjudant
Ormskerk, Pronk noemde als betrokkene.
eigen verklaringen. Maar Orms- £)e ballon Kitty Hawk kwa
QUEBEC - Kris Anderson kijkt de helium ballon na. waarmee hij.
ballonvaarder over Noord-Amerika zonder tusselanding i^oltooiden
bos bij de rivier de St. Lawr
i zijn vader Maxie gisteren de eerste
Canada, terecht
kerk, die Sital karakteriseerde als gistermorgen. Dc toch was verleden week donderdag in San Francisco begonnen. Vader en zoon legden
Zuid-Af rika
stemt in met
YN-voorstel
NEW YORK (Reuter) - Zuid-Afrika
heeft ingestemd met het
V.N.-voorstel tot instelling van
een gedemilitariseerde zone in
Namibië (Zuidwest-Afrika) als
onderdeel van het onafhanke
lijkheidsplan voor dit gebied. Het
heeft echter ook de garantie ge
vraagd van onpartijdigheid van
de V.N. in de periode tot de ver
kiezingen, aldus een zegsman.
De gedemilitariseerde zone zou
zich uitstrekken over 50 km aan
beide zijden van de noordgrens
van Namibië.
Zuid-Afrika zou dit hebben gezegd
in antwoord op een rapport dat
Waldheim op 31 maar heeft uit
gebracht. De inhoud van dit ant
woord is niet officieel gepubli
ceerd.
Pronk zelf ontkende gisteravond
ook maar iets met Ormskerk en
de zijnen te maken te hebben ge
had. Hij zei voor het eerst van
Ormskerk en zijn plannen te
hebben vernomen toen bijna
twee weken geleden de eerste be
richten over de mislukte tegen-
coup in de pers verschenen.
De medestrijder van Ormskerk, de
sinds 1973 in Suriname verblij
vende Nederlandse monteur Jo
hannes Krol (43) was zelf aanwe
zig op de persconferentie. Hij
verklaarde dat hij uit gesprekken
met Ormskerk had begrepen dat
de voormalige Nederlandse mi
nister van ontwikkelingssamen
werking een de Surinaamse ex-
landbouwminister bij een tegen-
coup Kasantaroeno steun zou
hebben toegezegd en daarvoor
ook geld had gegeven.
Krol, die een rustige maar afwezige
indruk maakte, bevestigde ten
overstaan van de pers dat het
geen hij op de bandjes verklaar
de, uit zijn mond kwam. Andere
namen die vielen, waren die van
Kasantaroeno, de parlementa
riërs Roy Botse, Nooitmeer en
Bean, terwijl ook gesuggereerd
werd dat de consul-generaal van
Venezuela en iemand van het
Franse consulaat op de hoogte
waren van de plannen. Krol had
het ook over twee niet nader aan
geduide Molukkers.
Voorzitter Sital van de NMR gaf
een'tamelijk onduidelijke uiteen
zetting over wat werd genoemd
„een daad van conta-revolutio-
nairen tegen de stapt". Uit papie
ren die in de bagage van Orms
kerk zijn gevonden, zou blijken
dat de sinds de staatsgreep van
februari in Nederland wonende
ex-minister Kasantaroeno achter
de organisatie te Er werden door
Kasantaroeno ondertekende
brieven getoond die gericht wa
ren aan dr. Codfried, de bedrijfs
arts van de firma Kersten, Daarin
werd in telegramstijl medege
deeld dat Ormskerk Kasantaroe-
no's vertrouwensman was en dat
Codfried hem alle medewerking
moest verlenen. Op het moment
dat Ormskerk in Suriname was,
begin april, was Codfried echter
al gearresteerd.
Ormskerk zelf werd op 1 mei gear
resteerd, toen hij vanuit Saint
Laurent in Frans Guyana naar
Albina op Surinaams grondge
bied de Marowijnerivier over
stak. Hij zou daarvoor al vijf maal
eerder verkenningstochten heb
ben gemaakt naar o.a. Moengo en
Paramaribo, waarbij hij de even
eens gearresteerde parlementa
riërs Nooitmeer en Bean be
zocht.
Ormskerk logeerde in een hotel te
Saint Laurent, waar de Franse
gendarmerie zijn bagage in be
slag heeft genomen, nadat hij
door de Surinamers was gearres
teerd. Uit de plannen van Orms
kerk en de brieven van Kasanta
roeno moet volgens de NMR blij
ken, dat de organisatie van een
tegencoup ver gevorderd was. De
in de plannen genoemde datum
was 15 mei of daaromtrent.
Uit hetgeen op de persconferentie
werd gepresenteerd, is evenwel
verder niet zoveel overtuigend
bewijsmateriaal te destilleren.
Dat Kasantaroeno bij de mislukte
staatsgreep betrokken was,
spreekt uit de brieven. Ook uit
verklaringen van de gearresteer
de vader van Kasantaroeno zou
die betrokkenheid blijken.
Dat Ormskerk met een gewapende,
actie bezig was en daarvoor me
destanders zocht, is ook zeker.
Dat de parlementariërs Nooit-
i „taaie", maar die door andere
insiders als een onverwacht toch
gevaarlijke gek wordt gekwalifi
ceerd moet voor een deel met een
onzinnige droomcoup hebben
rondgelopen.
Illustratief is ook dat in de wapen
depots die in Ormskerks papie
ren werden genoemd, niets is ge
vonden, op wat explosieven in
Albina na. De wapens die werden
getoond waren miniem in aantal.
Hoewel de indruk wordt gewekt
door de NMR dat de wapens via
Frans Guana waren aangevoerd,
zijn ze herkenbaar als dezelfde
die het Surinaamse leger ge
bruikt. Dat klopt met de verhalen
dat al voor de staatsgreep van 25
februari op grote schaal wapens
uit de kazernes waren verdwe-
Een vreemd punt blijft de financie
ring van de samenzwering. Uit de
brieven van Kasantaroeno is op
te maken dat deze geen geld heeft
om de overtocht van huurlingen
te financieren. Hij doet aan Cod
fried het verzoek Ormskerk geld
te overhandigen. De verklaring
van Krol over de financiële deel
name van Pronk wordt er ook al
daardoor niet betrouwbaarder
op.
In de slotverklaring dankte de
NMR-voorzitter de bevolking en
de binnenlandse veiligheids
dienst voor de wijze waarop zij
hun medewerking hadden ver
leend bij het weerstaan van de
mislukte tegencoup.
afstand af v
i 4825 kilometer.
Verdwenen
Japanner
terug op
Filippijnen
MANILLA (AFP) - Men heeft
op de Filippijnen in een
schuilplaats in het oosten van
de provincie Mindoro een
man aangetroffen, die waar
schijnlijk een Japans militair
is die sinds de Tweede We
reldoorlog wordt vermist. Dit
heeft een krant in Manilla
gemeld.
Volgens de krant betreft het
hier sergeant Fumio Nakan-
hara, van wie de laatste 36 jaar
niets meer was vernomen.
Een vroegere collega die sa
men met hem zou hebben
gewerkt voor de inlichtin
gendienst van het keizerlijke
leger, beweert ten stelligste
hier van doen te hebben met
sergeant Nakahara. ook al
ontkent de man-in-kwestie
dit met klem.
CAIRO (Reuter) - Premier Mustafa
Khalil van Egypte heeft gisteren
het ontslag van zijn elf maanden
geleden gevormde regering in
gediend. Hij maakt hiermee de
weg vrij voor president Sadat om
tijdelijk het premierschap over te
nemen in het kader van een uit
gebreid binnenlands hervor
mingsprogramma.
Regeringsfunctionarissen ver
klaarden dat het ontslag alleen
binnenlandse betekenis heeft en
dat de buiten'nndse politiek on
gewijzigd blijft.
Verwacht wordt lat president Sa-
dat in een morgen te houden rede
Egyptisch
kabinet dient
ontslag in
bijzonderheden over de hervor
mingsplannen bekend zal ma
ken. Naar verluidt behelzen deze
onder meer grondwetwijzigingen
en mogelijk nieuwe parlements
verkiezingen. Waarschijnlijk zal
Sadat ook de noodtoestand op
heffen met hét argument dat de
staat van oorlog met Israël tot het
verleden behoort.
In zijn ontslagbrief aan Sadat zegt
de premier "nu een nieuw sta
dium van nationale actie begint
zijn wij vol vertrouwen dat u, Sa
dat, de juiste beslissingen neemt
en daarbij de hoogste belangen
van het land betrekt".
De regering-Khalil werd vorig jaar
juni gevormd. Zij was het eerste
op partijen gebaseerde kabinet
onder Sadats meerpartijenstelsel
en vertegenwoordigde de natio
nale democratische partij van de
president zelf.
KAMPALA (DPA)- In een gis
teravond via de radio ver
spreide verklaring van de mi
litaire commissie van het Oe-
gandese nationale bevrij
dingsfront is gezegd dat zij
Bahama's
eisen excuus
van Cuba
NASSAU/BAHAMAS (UPI) - De
regering van Bahama-eilanden
heeft geëist dat Cuba zich for
meel verontschuldigt voor de be
schieting van een patrouille-boot
van de kustwacht van de Baha
ma's, waarbij zaterdag vier opva
renden werden gedood. Tevens
moet Cuba alle schade vergoeden
die het gevolg is van de "kwaad
aardige aanval".
In een officieel protest, dat gisteren
na een bijeenkomst van nationale
veiligheidsraad van de Bahama's
is opgesteld, wordt Cuba er te--
vens van beschuldigd zoekacties
naar vermisten te hebben gehin
derd.
Het Cubaanse persbureau Prensa
heeft de aanval van de MIG-
straaljagers een "zorgwekkend
incident" genoemd. Cubaanse
piloten zouden de patrouilleboot
hebben aangezien voor een "pira-
tenschip", dat twee vissersboten
van de Cubaanse staat wilde
wegslepen.
'met onmiddellijke ingang'
de macht van president Bi
naisa heeft overgenomen.
In'de verklaring werd er de nadruk
op gelegd dat deze afkomstig was
van de militaire commissie en
niet van het leger. Waarnemers in
Kampala meldden dat men met
deze verklaring wil vermijden dat
de machtswisseling de schijn van
een militaire staatsgreep heeft.
De militaire commissie staat onder
leiding van de minister van ar
beid, Paulo Muwanga. Eén van
de leden is kolonel David Yyite
Ojok, die zaterdag door Binaisa
als stafchef van het leger werd
ontslagen.
Toen de militaire commissie eerder
op de dag verklaarde dat Oegan
da onder controle van de militai
ren stond bleef het onduidelijk of
dat betekende dat president Bi
naisa was afgezet. Binaisa ver
bleef gisteravond in zijn residen
tie in Entebbe, een veertigtal ki
lometer van de hoofdstad. Hij zou
de soldaten, die sinds zaterdag
middag belangrijke strategische
punten in de hoofdstad Kampala
hebben bezet, een ultimatum
hebben gesteld. Zij zouden zich
voor vandaag tien uur plaatselij
ke tijd moeten hebben terugge
trokken of anders "de gevolgen
moeten dragen".
In Daressalaam, de hoofdstad van
Tanzanië weid vernomen dat
Milton Obote, dip in 1971 door Idi
Amin was afgezet, gisteren mat
president Julius Nycrere de toe
stand in Oeganda heeft bespro
ken.
ADVERTENTIE
wmIt je dmimok nat... «net km^clu!
Herschi Cassis met zuiver
/ere vruchtensapperren
urlijke suikfiis-zcnOefToevoeging v;
OQDattitrrnjfce smaak- ot kleurstoffen'
LONDEN - Vier Libische diploma
ten zullen „wegens hun houding
jegens in Engeland verblijvende
Libische dissidenten" het Ver
enigd Koninkrijk moeten verla
ten. Daarnaast heeft de Britse re
gering aangekondigd dat alle be
zoekers van Iraanse nationaliteit
in het vervolg een visum moeten
hebben voor het Verenigd Ko
ninkrijk.
Onderminister van buitenlandse
zaken Douglas Hurd heeft giste
ren in het Lagerhuis verklaard
dat het vertrek van de diploma
ten het resultaat was van een be
zoek aan de Libische regering
door een hoge functionaris van
zijn ministerie. In de afgelopen
weken zijn twee Libiers, de jour
nalist Mohammed Ramadan en
de jurist Mahmoed Nafa, in Lon
den doodgeschoten, vermoede
lijk als gevolg van de door het Li
bische staatshoofd kolonel Gad
dafi vorige maand gegeven op
dracht om Libiërs die niet naar
hun land willen terugkeren, te li
quideren. In Bonn en Rome zijn
eveneens twee Libiers doodge
schoten.
„Wij wensen niet dat Londen het
slagveld wordt waarop de in het
Midden-Oorten levende span
ningen worden uitgevochten.
Verder moet er een eind komen
aan de bedreiging van hier ver
blijvende Libiërs. De betrekkin
gen tussen Engeland en Libië
kunnen niet verbeteren voordat
er een eind gemaakt wordt aan
deze acties", aldus Hurd.
De Libiërs, die hun ambassades
sinds kort „volksbureaui noe
men met een „voorzitter" bij w(j-
ze van ambassadeur, kunnen het
de Britten als tegenzet wel moei
lijk maken. Niet alleen wonen er
zesduizend Engelsen in Libië,
maar Engeland exporteert ook
een niet te versmaden 1,5 miljard
gulden aan goederen per jaar
naar het land. Nu de Britse olie
velden in de Noordzee in volle
produktie zijn, betrekt Engeland
nog maar weinig olie uit Li
bië.
In regeringskringen wordt nog re
kening gehouden met de moge
lijkheid dat Libiërs, zoals zij in
Washington deden, de ambassa
de kunnen bezetten en weigeren
Engeland te verlaten. Zij kunnen
dan aanvoeren dat zij niet langer
diplomaten zijn, nu zij zich „ver
tegenwoordigers van het volk
noemen, en daarom het land niet
kunnen worden uitgezet.
Scotland Yard gelooft echter dat de
Libiërs hun diplomatieke status
misbruiken voor het in het land
brengen van vuurwapens in de
diplomatieke postzakken die
volgens de internationale afspra-,
ken niet worden geopend. In het
Lagerhuis is er nu op aangedron
gen dat deze zakken doorgelicht
worden door de douane.
Op het ogenblik bevinden zich drie
Libiers in Britse gevangenissen
wegens moordaanslagen Aan
genomen wordt dat er nog min
stens twee of drie „liquidatie-
groepen" in Engeland zijn die
opdracht hebben bepaalde Li
biers uit de weg te ruimen.
