Britse troepen
maken einde
aan gijzeling
Mislukte
staatsgreep
in Suriname
nieuwe
Karamanlis
Griekse president
Nieuws over Ormskerk slaat in als bom
Brezjnjev naar begrafenis Tito
Tiveegegijzelden doodgeschoten
DINSDAG 6 MEI 1980
WUIMHf
(Van onze verslaggevers)
PARAMARIBO - Een huurlingenleger onder leiding van
de in Ermelo wonende Fred Ormskerk (56) heeft vorige
week geprobeerd Suriname binnen te komen om daar een
staatsgreep te plegen. De groep werd echter bij de grens
opgewacht door het Surinaamse leger. Ormskerk is daar
bij opgepakt en doodgeschoten.
Paramaribo hebben le
de Nationale Militaire
Ormskerk heeft al eerder gepro
beerd in Suriname een staats
greep te plegen, zo meldde deze
krant begin maart. De zeer gede
tailleerde plannen daartoe had de
voormalige adjudant van het Su
rinaamse leger al geruime tijd
klaar liggen. De sergeants die op
25 februari hun coup pleegden,
doorkruisten daarmee echter de
plannen van Ormskerk en zijn
medestanders.
Volgens Ormskerks familie heeft
de adjudant anderhalve week
geleden zijn huis verlaten. Hij
vertelde dat hij in Frankrijk
vakantie wilde houden. Orms
kerk moet echter uit Frankrijk
naar Frans Guyana zijn vertrok
ken. Het plan was om vanuit dit
buurland van Suriname naar Su
riname te vertrekken.
Toen de groep van Ormskerk de
grensrivier de Marowijne was
overgestoken en bij Albina aan
land was gegaan, bleken daar
eenheden van het Surinaamse le
ger hen op te wachten. Over wat
er toen is gebeurd, lopen de eer
ste lezingen nogal uiteen.
Aanvankelijk werd gemeld dat
Ormskerks groep uit 300 man zou
hebben bestaan. Daarbij zouden
dan Belgen, Nederlanders, Suri-
namers, Venezolanen en Zuid-
molukkers hebben gezeten. La
tere berichten uit Paramaribo
spreken van een aanzienlijk klei
nere groep: twintig man, onder
wie in elk geval vier Belgische
huurlingen.
Kagie i
den v£
Raad hem bedreigd en geïntimi
deerd, nadat de Raad had verno
men dat Kagie over de coupe van
Ormskerk zou schrijven.
Kagie heeft daarop, aldus onze
bronnen, na overleg met de Ne
derlandse ambassadefunctiona
ris, de conclusie getrokken dat
het voor zijn eigen veiligheid
maar beter was te vertrek
ken.
Wat er inmiddels met Ormskerks
medestanders is gebeurd, is nog
met duidelijk. Betrouwbare
bronnen meldden gisteravond
dat ze allemaal zijn gearresteerd
en zijn overgebracht naar de
Memre Boekoe-kazerne. Daar
heen zijn ook enige parlementa
riërs overgebracht die van Orms
kerks plannen op de hoogte zou
den zijn geweest.
Deze parlementariërs - bronnen in
Paramaribo noemen de namen
van Rogers, Beans en Nooitmeer
- zijn aanhangers van de afgezette
premier Arron. Kringen rond Ar-
ron worden ook genoemd als fi-
n Ormskerk en de zij-
ERMELO (GPD) - Het nieuws
over de mislukte coup in Su
riname en de dood van Frede-
rik Ferdinand Ormskerk is bij
familileden in Ermelo als een
bom ingeslagen. Mevrouw
Sylvie Ormskerk-Budike (55)
kan de jobstijding haast niet
geloven. Haar man leider van
een staatsgreep?
„Ik wist er niets van", vertelt ze
zuchtend. Haar dochter Ane-
liese beaamt dat: „Vader is
anderhalve week geleden per
trein naar Frankrijk vertrok
ken, omdat hij overspannen
was. Verder wisten we van
niets. Voor ons kwam het be
richt van zijn dood als een
Volslagen verrassing. We vin
den het erg onwaarschijnlijk,
dat zo n groep van 300 man,
waarover wordt gesproken in
persberichten, wordt opge
pakt zonder dat er een schot is
gelost. En mijn vader zo maar
doodschieten, zonder vorm
van proces? Hij heeft een Ne
derlands paspoort, mag je een
Nederlander eigenlijk zo
maar doodschieten?", vraagt
Aneliese Ormskerk zich
af.
Mevrouw Oryiskerk vertelt dat
haar man een militair in hart
en nieren was. In Nederlands-
Indië vocht hij als KNIL-mili-
tair tegen de Jappen. Voor en
na de onafhankelijkheid van
Suriname was hij adjudant
instructeur bij de infanterie.
Sergeant Horb, een van de
mannen die begin dit jaar in
het wereldnieuws kwamen
door de staatsgreep, kende hij
persoonlijk. De Memre Boe
koe-kazerne in Paramaribo
was zijn werkterrein.
Het gezin Ormskerk kwam kort
voorde onafhankelijkheid, in
augustus 1975, naar Neder
land. Vader Ormskerk volgde
(wegens pensioen in het Su
rinaamse leger) begin vorig
jaar. „Over de jongste staats
greep zei mijn man dat er te
weinig kader bij betrokken
was. Hij had er een hard hoofd
in dat de jonge generatie er in
Suriname iets van terecht zou
brengen", zegt mevrouw
Ormskerk.
Mevrouw Ormskerk werd door
de redactie van NRC-Han-
delsblad en het ministerie van
buitenlandse zaken op de
hoogte gebracht van de voor
haar tragische gebeurtenis
sen. „Mijn man heeft altijd
gezegd dat hij in Suriname
begraven wilde worden, maar
ik zie er niets in om daar naar
zijn begrafenis te gaan, ik ben
veel te bang dat ze me daar
kwaad willen doen", aldus
een totaal ontredderde me
vrouw Ormskerk. Ze voegt er
nog aan toe: „Buitenlandse
zaken heeft me gevraagd wat
er met het lichaam van mijn
man moet gebeuren".
In
radio
toespraak 1
heeft de Surinaamse premier
Chin A Sen gezegd, dat „perso
nen in het buitenland" een cen
trale rol hebben hebben gespeeld
bij de poging van Ormskerk en de
zijnen, de macht te grijpen. De
premier stelde daarbij dat ook
enkele parlementariërs betrok
ken zouden zijn geweest bij de
voorbereidingen van de coup,
zonder daarbij namen te noemen.
Chin A Sen verklaarde verder dat
het leger een wapenarsenaal, be
staande uit geweren, munitie en
springstoffen, heeft opgespoord
*.n.B vyunsRciRcii ii uieue- en 'n beslag genomen,
strijders door de Frans-Guyanese ^et a^ron<^en 1
autoriteiten verraden. Andere
Tegenspraak
De berichten over de vraag, hoe de
Surinaamse autoriteiten wisten
van Ormskerks komst, spreken
elkaar ook tegen. Volgens een le
zing zijn Ormskerk en zijn mede
bronnen melden dat
Paramaribo die aan Ormskerks
staatsgreep zouden meedoen,
hem hebben verraden.
Zeker is, dat Ormskerk om het le
ven is gekomen. De Nederlandse
ambassade in Pararamaribo
houdt het erop, dat Ormskerk, na
standrechtelijk te zijn veroor
deeld, is gefusilleerd. Officiële
woordvoerders van de Suri
naamse regering stellen, dat de
Ermelo'er bij een vuurgevecht
om het leven is gekomen.
De mislukte poging van Ormskerk
om Suriname binnen te komen,
dateert vermoedelijk al van vori
ge week donderdag. Alles wijst
erop, dat de Nationale Militaire
Raad heeft geprobeerd de poging
tot een staatsgreep geheim te
houden. Gistermiddag, toen de
eerste berichten over de mislukte
coup ons land bereikten, wisten
de meeste mensen in Paramaribo
nog van niets.
Journalist
Degene die de gebeurtenissen bij
Albina wereldkundig heeft ge
maakt, de Nederlandse journalist
Rudie Kagie, heeft inmiddels Su
riname verlaten en was maandag
in Brazilië. Volgens vrienden van
Druk op Israël
neemt nog toe
JERUZALEM (AFP/Reuter) - De
druk op Israël in de onderhande
lingen ovec Palestijnse autono-
*mie en van het Palestijnse verzet
op de bezette westelijke Jordaan-
oever nam gisteren toe.
Dit was voor de gematigde minister
Weizman van defensie reden om
de Israëli's in het parlement ertoe
op te roepen niet overmatig te
reageren op de aanslag in Hebron
en te pogen een weg te vinden
voor het samenleven van zowel
joden als Arabieren in het land
van Israël.
Dat de spanning onder de Palestij-
nen na de ondertekening van de
vredesakkoorden van Camp Da
vid in 1979 zou groeien was te
verwachten geweest, zo zei hij.
Eisen tot vergeldingsmaatrege
len wegens het inmiddels tot zes
gestegen aantal doden als gevolg
van de aanslag in Hebron wees hij
af.
Muskie naar Wenen
WASHINGTON (AFP) - Edmund
Muskie die door president Carter
is benoemd tot minister van bui
tenlandse zaken, gaat op 15 en 16
mei in Wenen de plechtigheden
bijwonen ter herdenking van het
feit dat 25 jaar geleden het Oos
tenrijkse staatsverdrag werd on
dertekend. Over een eventuele
ontmoeting met de Russische
minister van buitenlandse zaken.
Andrei Gromiko, is nog geen be
slissing genomen.
het onderzoek, dat geleid wordt
door de ministers van justitie en
van leger en politie, zal berech
ting plaatsvinden van degenen
die de plannen hebben ontwik
keld en uitgevoerd, aldus de Su
rinaamse premier.
In Zuidmolukse kringen werd
maandag aanvankelijk met ver
bazing gereageerd op de berich
ten dat ook Zuidmolukkers be
trokken zouden zijn geweest bij
de poging tot staatsgreep. Mo
lukse bronnen hebben bevestigd
dat een klein groepje jongeren
onlangs naar Parijs is afgereisd
„om daar een training te krijgen".
Volgens deze, doorgaans be
trouwbare, bronnen gaat het om
Molukse jongeren met een Ne
derlands paspoort, die „in zijn
voor een avontuur en voor geld
veel willen doen".
Een gegijzelde klimt over het balkon
ontsnappen aan het vuur.
Britse troepen maakten gisteravond een einde
ambassade met handgranaten op te blazen.
de gijzeling door de
het parlement gekozen tot derde
president van de Tweede Griekse
Republiek, als opvolger van de
81-jarige Tsatsos, die in juni af
treedt. Bij deze derde en laatste
stemming, waarbij een meerder
heid van 180 op de 300 was ver
eist, kreeg hij 183 stemmen, twee
meer dan vorige week dinsdag.
Dat kwam doordat hij zelf deze
keer mee stemde en een onaf
hankelijk e zijn blanco-stem ook
in een stem voor Karamanlis had
omgezet.
Tevoren had de premier te kennen
gegeven het liefst met een bo-
venpartijdige meerderheid te
worden gekozen. Van de negen
die buiten de regeringspartij op
hem stemden, waren er drie dis
sidenten uit de ultrarechtse na
tionale groepering, èèn uit het li
berale centrum en èèn uit de
kleine sociaal-democratische
partij. Met veel goede wil zou
men dus kunnen zeggen dat zijn
verlangen enigszins is bewaar
heid.
De regering-Karamanlis zal de lo
pende zaken blijven behartigen,
totdat later deze week de fractie
van de regeringspartij Nieuwe
Democratie een nieuwe voorzit
ter heeft gekozen, die dan auto
matisch door (nu nog) president
Tsatsos moet worden aangewe
zen als premier. De vraag, wie dit
zal worden, is nu op ieders lippen.
De twee grote rivalen zijn de 70-
jarige Averof, nu minister van de
fensie, die als voorman van de
rechtse vleugel wordt be
schouwd, en de 64-jarige Rallis,
minister van buitenlandse zaken,
die een gematigder positie in
neemt en zelf graag de term „ver
licht rechts" gebruikt.
Averof, tijdens de dictatuur voor
stander van het leggen van een
„brug" naar de kolonels, geldt als
veel pro-Amerikaanser dan Rallis
(en Karamanlis) en zijn opvolger
schap zou dan ook perspectieven
openen op de terugkeer van
Griekenland in het militaire ver
band van de NAVO, waar wester
se kringen zo voor ijveren. Het
zou echter de polarisatie met de
linkse oppositie, die volledige
uittreding uit NAVO en EG voor
staat, vergroten.
De aanwijzing van de nieuwe voor
zitter in de fractie geschiedt bij
acclamatie - waar Karamanlis
zeker voor zal ijveren - of bij ge
heime stemming. Mochten de
aanhangers van de twee rivalen
ongeveer gelijk zijn in aantal en
zou een splitsing in de partij drei
gen, dan is er de mogelijkheid
van een compromis-kandidaat-
de 73-jarige tegenwoordige vice-
premier Papakonstandinou,
maar die krijgt dan wel een harde
dobber als (uiterlijk herfst vol
gendjaar) de regering zich met de
volgende verkiezingen ziet ge
confronteerd.
Karamanlis krijgt, in de vorm van
het presidentschap, de machts
positie die volgens de grondwet
van 1975 reeds „op zijn maat was
gesneden". Hij kan wetten terug
sturen naar het parlement - waar
dan een absolute meerderheid
nodig wordt; hij kan het parle
ment ontbinden als het niet meer
overeen lijkt te stemmen met de
volkswil, en hij kan referendums
uitschrijven over „nationale
kwesties van groot belang", zoals
bijvoorbeeld het lidmaatschap
van de NAVO.
Dit alles zou actueel kunnen wor
den als hij, wat na volgende ver
kiezingen lang niet uitgesloten is,
moet gaan regeren met oud-pre
mier en tegenwoordig opposi
tieleider Andreas Papandreou als
premier. Een combinatie waar
overigens, als men een recente
opiniepeiling in het weekblad
Tachydromos ernstig mag ne
men, 53 procent van de bevolking
wel happig op is.
LONDEN - De bestorming
van de Iraanse ambassa
de door manschappen
van speciaal daarvoor
opgeleide Britse troepen
(SAS - Special Air Servi
ces) heeft aan drie bezet
ters het leven gekost; een
vierde werd ernstig ge
wond, de vijfde werd in
hechtenis genomen. Kort
voor de bestorming wa
ren twee gegijzelden door
de terroristen geëxecu
teerd. Negentien gegij
zelden, onder wie drie
Britten, konden na de be
storming worden be
vrijd.
Een van de doden is de 25-jarige
persattachè van de Iraanse am
bassade, Abbas Lavasani. Het lijk
van een andere, nog niet geïdenti
ficeerde gegijzelde ligt nog in de
smeulende ambassade, van wat
eens een chique villa uit de 19e
eeuw was. Volgens de politie zijn
drie Iraniërs met schotwonden
zwaar gewond in een ziekenhuis
opgenomen. De bevrijde gegij
zelden zijn ongedeerd.
Dankbaar
Iran, dat had geweigerd in te gaan
op de eis van de bezetters om 91
gevangenen in het zuiden van
Iran vrij te laten, heeft Engeland
voor de geslaagde operatie ge
prezen. President Bani-Sadr van
Iran telegrafeerde premier Mar
garet Thatc her zijn dankbaarheid
voor wat hij de bekwaamheid van
de Britse politie noemde. Me
vrouw Thatcher heeft inmiddels
het commando van de SAS be
zocht om de leden geluk te wen
sen „niet alleen uit naam van
Groot-Brittannië, maar ook uit
naam van de rest van de we
reld".
Kort voordat de overval gister
avond plaatsvond met naar bin
nen geworpen explosieven. wer
den schoten in de ambassade ge
hoord, waarna het lichaam van
een van de gegijzelden buiten de
voordeur werd gedeponeerd.
De hoofdcommissaris van de Lon-
dense politie, David McGee, zei
op een persconferentie na afloop
gisteravond dat het besluit tot
bestorming in overleg was ge
nomen met de minister van bin
nenlandse zaken, William Whi-
telaw, nadat de gijzelaars hadden
gedreigd om het half uur een ge
gijzelde dood te schieten. De eer
ste schoten werden om twee uur
gehoord (drie uur Nederlandse
tijd), gevolgd door meerdere
schoten vijf uur later. De bestor-
r acht
Handgranaten
Gedekt door scherpschutters wier
pen SAS-specialisten zowel aan
de achterkant van het gebouw
(waar zij zich met touwen tot voor
de ramen lieten zakken), als aan
de voorzijde (waar zij het balkon
hadden beklommen) handgrana
ten naar binnen. Binnen korte
tijd steeg een dichte rook op die
de zonnige hemel boven Hyde
Park zwart kleurde. Op dat
ogenblik drongen Britse troepen,
waarschijnlijk voorzien van
traangas, de ambassade zowel
i de achterkant
Uit c
de r
op de derde
verdieping werd korte tijd met
een witte vlag gezwaaid. Uit een
raam op de verdieping daaronder
wist de Britse televisiegeluids
man Chris Cramer te ontsnappen
door via een aangrenzend balkon
het huis daarnaast binnen te
gaan. Cramer was toevallig in de
ambassade voor een visumaan-
vraag toen het gebouw zes dagen
geleden werd overvallen.
Hij vertelde dat er op het ogenblik
van de overval nog twee of drie
anderen in de wachtkamer van de
ambassade hadden gezeten. Ze
werden naar boven begeleid en in
een vertrek met anderen opgeslo
ten. De eerste zorg van de terro
risten was om de Iraanse ambas
sadeur in handen te krijgen.
Op de persconferentie in een nabij
gelegen, kcrk-achtige ruimte
zonder geluidsinstallatie gaf mi
nister Whitelaw na anderhalf uur
de verzekering dat hij op geen
enkel ogenblik in direct contact
had gestaan met de gijzelaaiS (dit
contact werd echter namens hem
onderhouden door de politie
commissaris McGee). Whitelaw
zei wel de Iraanse regering m Te
heran de verzekering te hebben
gegeven dat de Britse regering
alles in het werk zou stellen om
de gijzeling op een vredige ma
nier te beëindigen.
Eerder op de dag was er overleg ge
pleegd met vertegenwoordigers
van landen van de Arabische Li
ga, waarvan echter Irak was uit
gesloten omdat het land niet als
bemiddelaar dooi Iran werd
geaccepteerd. De Arabische di
plomaten trokken zich daarna te
rug voor onderling overleg. En
kele uren later volgde de bestor
ming, die verder praten onnodig
maakte.
BELGRADO (Reuter/AFP) - President Leonid
Brezjnjev van de Sowjet-Unie zal donderdag
de delegatie van zijn land leiden naar de be
grafenis van president Tito. Dat heeft Bel
grado gisteren bekendgemaakt.
De samenstelling van de Russische delegatie
hebben de Russen zelf nog niet gepubliceerd,
maar volgens het Joegoslavische persbureau
Tanjoeg heeft de Sowjet-ambassadeur in
Belgrado, Nikolai Rodinonov, gisteren mee
gedeeld dat Brezjnjev er de leider van zal zijn
en dat minister van buitenlandse zaken An
drei Gromiko er deel van zal uitmaken.
In Belgrado zal de Sowjet-president wereldlei
ders aantreffen als vice-president Mondale
van Amerika, bondskanselier Schmidt van
West-Duitsland,
Groot-Brittannie c
Vim China.
De Amerikaanse president Jimmy Carter heeft
laten weten wegens staatszaken (de Iraanse
crisis) Washington niet te willen verlaten. Vi
ce-president Walter Mondale zal daarom de
VS vertegenwoordigen.
Frankrijk zal op de begrafenis van president
Tito worden vertegenwoordigd door premier
Raymond Barre en minister van buitenland
se zaken Jean Francois-Poncet.
Syrië en de PLO zullen worden vertegenwoor
digd door president Hafez Assad en premier
tevens minister van buitenlandse zaken
Chaddam en Jasser Arafat. Portugal stuurt
president Eanes en premier Sa Carneiro.
Jovanka, de derde echtgenote van de zondag
overleden president van Joegoslavië, heeft,
gisteren in het parlementsgebouw in Belgra
do een krans gelegd op de kist van Tito
Jovanka was sinds 1977 niet meer in het open
baar verschenen. Sinds dat jaar leefde zij ge
scheiden van Tito, nadat ze zich met staats-
aangelegenheden bemoeid zou hebben. Zij
bleven echter officieel getrouwd.
Ook prins Bernhard en prins Claus zullen deel
uitmaken van de Nederlandse vertegen
woordiging bij de begrafenis van de overle
den Joegoslavische president Tito. Ook pre
mier Van Agt zal morgen naar Belgrado ver
trekken.
