Met een stukie
brood hebben ze
geen rnoeite, met
een preek wel.
'Het lontje lag allang onder het gruis'
v@®[f v©D°
ZATERDAG 3 MEI 1980
EXTRA
PAGINA 29
Een van meest besproken binnenkerkelijke kwesties
onder hervormden en gereformeerden is op het
ogenblik de toelating van jonge kinderen en tieners
tot het avondmaal.
Toen de synodes van de beide kerken daaraan hun
goedkeuring hadden gegeven, was de afbrokkeling
van de traditie dat alleen leden die openbare belij
denis h,ebben gedaan aan het avondmaal mogen
deelnemen, niet meer tegen te houden. In tientallen
gemeenten lopen kinderen nu ongedwongen mee in
de stoet der avondmaalsgangers om de tekenen van
Christus' bijstand op de weg naar het Godsrijk, in de
vorm van brood en wijn (of druivensap), in ont
vangst te nemen.
De viering is er beslist meer
ontspannen door geworden.
Er gaat zelfs iets blijs van uit.
En dat zegt toch wel wat als
een gebeuren zich altijd nogal
somber en vormelijk heeft
voorgedaan.
Maar met dat al heeft ook een
nieuw verschilpunt binnen
de betrokken kerken de kop
opgestoken. De open maaltijd
voor alle gedoopten heeft met
elke nieuwe ontwikkeling in
de kerk gemeen, dat hij zowel
opgetogen instemming krijgt
als sterke tegenstand op
roept. Een eerste indruk
daarvan zegt al meer dan ge
noeg.
Kwalijke zaak
Dr. Van Oeveren, gerefor
meerd predikant in Rijns
burg:
"Deelneming aan het avond
maal veronderstelt een keus.
Men moet zichzelf kunnen
beproeven. Wij overvragen de
kinderen als wij ze aan de vie
ring laten deelnemen".
"Kinderen nemen deel a;
hele dienst, dus ook aa
avondmaal. Vele jonge
sen missen de zegen va
avondmaal. Rond de tafel zit
ten gelovige christenen".
het
Ds. Geursen, eveneens her
vormd predikant in Leider
dorp:
"Het avondmaal is de maaitijd
van gemeenschap met de
Heer en met elkaar, van gelo
vige gedoopten".
Dr. Bezemer (Den Haag), eind
redacteur van het "Her
vormd Weekblad":
"Als de ouders over de toelating
mogen beslissen wat een
studiecommissie in een rap
port aan de gereformeerde
synode voorstelt dan
wordt het avondmaal een ge
zinsaangelegenheid. Dat is
een miskenning van het ker
kelijke ambt. De begrippen
'gezinscommunie' en 'kin-
dercommunie' acht ik beide
onaanvaardbaar. Als de gere
formeerde synode dit rapport
aanneemt, zal dat een kwalij
ke zaak zijn voor 'Samen op
weg' Ds. Bezemer doelt
hiermee op de eenwording
tussen hervormden en gere
formeerden.
"Of jonge doopleden eraan toe
zijn, zal allereerst door de
naaste verwanten kunnen
worden beoordeeld. Zo om en
nabij de zeven jaar hebben
veel kinderen weet van de
omgang met God, van schuld
en vergeving en. van toe
komst".
De christelijk-gereformeerde
predikant K. J. Velema (Gro
ningen):
"Een kind kan zeker geloven,
maar in het Nieuwe Testa
ment en in de oude kerk is de
belijdenis altijd vooronder
stelling van het avondmaal,
en het is niet in te zien waar
om dat anders zou moeten
worden. Vanuit hun doop
worden kinderen als zij tot
hun verstand zijn gekomen,
opgeroepen tot e
gehoorzaamheid".
"Jezus is toch niet voor een be
paalde, exclusieve groep ge
lovigen gestorven? En als hij
dan óók voor kinderen is ge
storven, mag je dan niet een
stukje brood in je handen
krijgen dat daarvan het teken
De synode van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
zou vorige week opnieuw
over de kwestie hebben ge
sproken, aan de hand van het
rapport van de studiecom
missie en naar aanleiding van
een aantal binnengekomen
bezwaarschriften. Ten
minste 250 kerkeraden staan
afwijzend. De behandeling is
op het laatste moment zeker
een half jaar uitgesteld, om
dat er nog te veel vragen zijn
opei} gebleven.
Vraag aan ouders
Vorig jaar al zette de Rijnsburg-
se predikant Van Oeveren in
twee artikelen in de Leidse
Kerkbode zijn bezwaren te
gen "kindercommunie" pun
tig uiteen.
"Kindercommunie wordt in het
Nieuwe Testament weliswaar
nergens verboden, maar er
zijn méér dingen die we niet
doen, al vinden we geen na
drukkelijk verbod daarvan in
de bijbel. De bijbel is geen
wetboek"
In het Nieuwe Testament zijn
geen teksten te vinden die in
lichtingen geven over het al of
niet deelnemen van kinderen
aan het avondmaal in het
tijdperk van de apostelen. De
daarop betrekking hebbende
teksten wettigen, volgens dr.
Van Oeveren, wel de conclu
sie dat kinderen niét hebben
deelgenomen. In Handelin
gen 2 vers 42 komen belijden
de gelovigen rond de tafel des
Heren samen. "De volgorde
in de oude kerk was: belijde
nis (na onderricht) - doop -
avondmaal (in de regel wer
den slechts volwassenen ge
doopt)"
Wie pleit voor een ontkoppeling
van belijdenis en avondmaal,
zal er rekening mee moeten
houden dat hij op z'n minst
door het getuigenis van het
Nieuwe Testamenten door de
reformatorische traditie in
het ongelijk wordt gesteld,
zegt een hervormd synode
rapport uit 1971. Dr. Van Oe
veren citeert dat met instem
ming.
Hij heeft ook psychologisch-
pedagogische en kerkordelij-
ke bedenkingen.
"Kindercommunie is geen
vraag van de kinderen zelf,
maar van de ouders. Dat
snijdt allerlei klagerig gepraat
over kinderen die tekort wor
den gedaan de pas af. Na
tuurlijk horen kinderen bij de
gemeente. Maar ouders en
kerk moeten de kinderen de
ruimte geven om bewust een
keuze voor Christus te maken
op de weg van de groei naar
volwassenheid. Van kinderen
wordt ook niet gevraagd, dat
zij zich een oordeel vormen
over het landsbestuur"
"Kinderen kunnen nog niet op
hun geloof worden aange
sproken, noch de volle ver
antwoording daarvoor dra
gen. Een te vroegtijdige deel
neming aan het avondmaal
kan kinderen er op latere leef
tijd toe brengen, de ouders of
de kerk te verwijten dat zij tot
handelingen zijn gedreven
waar zij nog onvoldoende
achter stonden. Er zijn nu al
jongeren die zich klem gezet
voelen door hun doop. Ze zijn
geannexeerd voordat ze het
wisten".
Bij de voornaam
"Die geeft regels voor het ker
kelijke leven op basis van
Schrift en belijdenis. Wie
daaraan gaat sleutelen, moet
zich wel afvragen of hij niet
bezig is de leer van de kerk te
veranderen. Regel is dat onze
kerk kinderen doopt van be
lijdende leden. Kan dat wor
den volgehouden tegenover
leden die geen belijdenis de
den maar wier geloof door de
kerk wel werd aanvaard om
deel te nemen aan het
avondmaal? Wat moetje nog
onder het 'belijdende karak
ter van de doopvragen' ver
staan als ouders hun kinderen
kunnen laten dopen zonder
zelf belijdenis te hebben af
gelegd?"
De Rijnsburgse predikant vindt
het onjuist als plaatselijke
kerken zelf over toelating be
slissen.
"Daaronder lijdt het kerkver
band als geheel, met alle ge
volgen van dien, zoals ver
warring en het kweken van
'richtingen' in een en dezelfde
kerk. Wat moet een gezin dat
gewend is in gezinsverband
avondmaal te vieren, in een
(2J v (2)IÏÏl(2Jlj¥Ü(SJCQ
Van Oeveren, promotor van het
Confessioneel Gereformeerd
Beraad in zijn kerk, vermoedt
dat de voorstanders van kin
dercommunie een grote
plaats toekennen aan de mo
derne samenleving, waarin
en zich bij de v
i laten
uder:
Goed begeleid
In Leiderdorp bijvoorbeeld is er
in gemeentekringen, in de
hervormde en gereformeerde
kerkeraden en op een ge
meenschappelijke gemeente
avond uitvoerig over gespro
ken voordat de viering ook
voor de kinderen werd open
gesteld (per 1 januari 1979).
De synodes hadden geen leef
tijdsgrens genoemd en lieten
de voorbereiding aan de ker
keraden over. Wel zouden de
kinderen uiteraard in staat
moeten zijn, de betekenis van
het avondmaal voor geloof en
leven op hun eigen niveau te
begrijpen.
Daarom besloten de kerkera
den: 1 de kinderen toe te laten
als zij er met hun ouders of
verzorgers over hebben ge
praat; 2 met de catechisanten
van alle leeftijdsgroepen de
betekenis van het avondmaal,
ook voor het dagelijkse leven
van de - deelnemers, te be
spreken; 3 de jonge kinderen
enkele keren per jaar, vooraf
gaand aan een viering, op een
voor hen bevattelijke manier
over het avondmaal te ver
tellen, in het bijzijn van ou
ders of verzorgers.
Een paar keer is dr. Klink, be
kend door haar kinderbijbel
en boeken over de godsdien
stige opvoeding van jonge
kinderen, naar Leiderdorp
gekomen om met ouders over
vragen en bezwaren rond de
'viering-nieuwe-stijl' te pra
ten.
'Als de gang van kinderen naar
de Tafel van de Heer goed
wordt begeleid vanuit de
kerk, blijkt dat uit te nodigen
tot een verdere verdieping
schreef ds. Geursen in het
Leiderdorpse kerkblad
"Ontmoeting" van 23 decem
ber '78. "Waar al langere tijd
het avondmaal met kinderen
wordt gevierd, blijkt niet, dat
hierdoor het doen van belij
denis als vanzelf in het ge
drang komt".
Ineens actueel
"Is eenmaal een oude traditie
als een dam op verscheidene
plaatsen doorbroken, dan
mag je verwachten dat dit
proces doorgaat".
Dr. Klink, met wie ik deze week
op haar kamer in het hartje
van Haarlem hierover een ge
sprek had, hoopt dat de 'druk
van het water' op die dam
sterk genoeg is. Het is niet de
druk van de tijd die 't hem
doet. maar het heeft te maken
met de consequenties van de
liefde van Christus, waar we
in de kerk zo hoog van opge
ven. Je zou kunnen zeggen:
het is de geest van de tijd die
iets aansteekt, maar het lontje
lag er allang, onder het gruis
van de traditie. Het komt nu
alleen tot ontbranding. Het
gebeurt wel meer, dat dingen
na vele jaren ineens actueel
worden".
De kerkelijke traditie is taai en
sterk. Dr. Klink: "Het lijkt
wel: belangrijker dan het
evangelie zelf. Het is een dam,
opgebouwd uit dogmatische
en dogmatisch-liturgische
gedachten en praktijken. Te
genover wat Jezus heeft ge
zegd en gedaan en vooral de
manier waarop hij zijn leven
heeft gegeven, zijn onze re
gels zo betrekkelijk. Mensen
kunnen zo gewend zijn aan
tradities dat ze totaal blind
worden voor de absurditeiten
die we eeuwenlang hebben
volgehouden
Daartoe rekent dr. Klink ook de
regel om het avondmaal al
leen voor volwassenen te be-
"De diepste grond daarvan is de
concentratie op onszelf: wat
de mens weet en gelooft, hoe
hij zich bekeert en wat hij
heeft gedaan of nagelaten.
Zou het niet zo zijn dat God en
zijn liefde oneindig belang
rijker zijn dan het geloof of
ongeloof, de deugd of de
schuld
Hoogst gevaarlijk
Kinderen waren ook niet bij het
laatste avondmaal van de
Heer, voeren de bezwaarden
als tegenargument aan.
Dr. Klink: "Er waren ook geen
vrouwen bij. Dus zouden we
hen ook moeten uitsluiten.
En waarschijnlijk ook geen
niet-Joden. Dan zou het al
leen in een joods-christelijke
gemeente gevierd kunnen
worden. Maar we moeten
toch ook te rade gaan bij de
gelijkenissen over de maaltijd
van de Messias, zoals in Lucas
14, en bij de berichten over de
gemeenschap die Jezus met
mensen zocht tijdens hun
maaltijden, waar hij meestal
gast was. Als dat gezelschap
waarmee hij omging aan óns
avondmaal deelnam, zou er in
de kerk grote consternatie
ontstaan. En wat de kinderen
betreft, volgens Jezus staan
ze dichter bij God dan de vol
wassenen. 'Wie dit kind ont
vangt, ontvangt mij', zei hij.
'Verhindert ze niet'. 'En wie
deze kinderen een strui
kelblok in de weg legt, die
kon maar beter met een mo
lensteen om zijn nek in de
diépte der zee verdwijnen'.
Voor de echte christelijke
gemeenschap is het hoogst
gevaarlijk, kinderen bij de
avondmaalsviering tegen te
houden".
"Met onze regel 'alleen boven
de 18' wekken we ook de in
druk dat je op die leeftijd
dichter bij God zou komen
dan een kind. Maar dan vraag
ik: wat is nou een keuze op je
achttiende? Velen komen een
keer bij het belijdenis aan het
avondmaal en dan niet meer.
Het wordt op deze manier zo
geforceerd en dogmatisch.
Met een beroep op de traditie,
synodes en misschien zelfs
wel een Paulus kun je bij je
verdediging van de traditio
nele regel nog wel een eind
opschieten. Maar als het erom
gaat, zo dicht mogelijk b(j Je
zus te komen, dan doe je er
niet zoveel meer mee. Moei
lijke preken blijven kinderen
als een brok in de keel steken.
Met het doorslikken van een
stukje brood, als teken van
zijn liefde, hebben ze geen
moeite. Het is het meest ele
mentaire in hun bestaan".
Zeer gevoelig
"Natuurlijk moetje kinderen er
niet heen slepen. Ze zijn ech
ter zeer gevoelig voor de bele
ving van gemeenschap en
voor de vreugde, erbij te mo
gen horen. En zelfs met hun
inzicht kunnen ze veel dichter
bij de zaak staan dan wij vol
wassenen, met al onze moei
lijke theologische, dogmati
sche en kerkordelijke over
wegingen".
Dr. Klink - die een twintigjarige
predikantspraktijk achter de
rug heeft en zich nu met le
zingen, cursussen, gesprek
ken, correspondentie en
vooral publikaties hoofdza
kelijk toelegt op vragen rond
de godsdienstige opvoeding -
wil de waarde van de openba
re belijdenis niet onderschat
ten. "Natuurlijk is deze nieu
we stap belangrijk".
"De liefde van de gastheer gaat
vooi at aan onze kleine daden,
besluiten en gedachten".
