Politici: nooit
wijken voor
dergelijk geweld
Leidsenbage
vlakbij:
Ook het buitenland leefde mee
Het
hier eens
om
wordt de hoogste
keihard in te rammen
tijd
'Koningschap
functie waar
geen mens
om vragen zou'
KRAKERS VIERDEN
IN 27 STEDEN
WONINGINNEDAG
99
Boze telefoontjes hij
NOS over flitsen rellen
DONDERDAG 1 MEI 1980
BINNENLAND
PAGINA 7
AMSTERDAM (GPD) - „Dit ambt
is niet verworven. Het is een
functie waar geen mens om vra
gen zou. Waarvan wel zichtbaar is
de uiterlijke glans, maar veelal
niet de last en zelfbeperking zon
der onderbreken. Toch sta ik
hier, wel voorbereid maar ook
onwetend waarheen de weg ons
voert. U vraag ik om uW steun en
in u het Nederlandse volk om zijn
vertrouwen". Dit zei koningin
Beatrix gistermiddag in een toe
spraak tot de leden van de staten-
generaal die vooraf ging aan de
inhuldigingsplechtigheid in de
Nieuwe Kerk in Amsterdam.
In de toespraak tot de leden van de
staten-generaal prees koningin
Beatrix haar moeder. „Niet alleen
voor mij, voor ons uw dochters,
maar voor het hele Nederlandse
volk bent u een moeder geweest.
Wijsheid, vredelievendheid en
godsvertrouwen waren de fun
damenten waarop u ons land 32
jaar lang hebt gediend". Deze
woorden ontroerden prinses
Juliana zichtbaar.
Koningin Beatrix kondigde in haar
rede aan dat, uit dankbaarheid
voor alles wat prinses Juliana
voor ons gedaan heeft, 30 april
koninginnedag zal blijven.
Over haar functie zei de nieuwe ko
ningin verder dat „niet macht,
persoonlijke wil of aanspraak op
erfelijk gezag, maar slechts de wil
de gemeenschap te dienen in
houd aan het hedendaagse ko
ningschap kunnen geven. „Ik
ken mijn opdracht: te handelen
buiten eigen voprkeur en te staan
boven partij- en groepsbelangen.
Die opdracht wil ik vervullen
naar plicht en geweten, vanuit
het vaste geloof dat God mijn le
ven leidt".
Het komt volgens koningin Beatrix
vooral aan op de onderlinge ver
draagzaamheid in de Nederland
se samenleving om vrije ont
plooiing van een ieder en zorg
voor zwakkeren, minderheden
en eenzamen te waarborgen. „In
een vrije en veelvormige samen
leving als de onze is het onont
koombaar dat tegenstellingen
ontstaan en ook tot uiting komen,
maar voor de oplossing is het on
ontbeerlijk de tegenstander niet
te zien als een vijand maar als de
drager van een andere me
ning".
Na de toespraak legde koningin
Beatrix de eed op de Grondwet
af. Zij sprak de eedsformule uit
die de grondwet voorschrijft: „Ik
zweer aan het Nederlandse volk
dat ik de Grondwet steeds zal on
derhouden en handhaven. Ik
zweer dat ik de onafhankelijk
heid en het grondgebied van de
staat met al mijn vermogen zal
verdedigen en bewaren, dat ik de
bij algemene en bijzondere wel
vaart alle middelen zal aanwen
den. welke de wetten te mijner
beschikking stellen, zoals een
goed koning schuldig is te doen.
Zo waarlijk helpe mij God al
machtig".
de Verenigde Vergadering
der Staten-Generaal de nieuwe
koningin toe. Hij zegde haar de
inzet van de Staten-Generaal toe
om de innige verbondenheid tus
sen het volk van Nederland en
van de Nederlandse Antillen en
het Huis van Oranje te behouden.
„Van uw inzet, majesteit, zijn wij
overtuigd".
Van onze correspondenten)
PARIJS - WENEN - LONDEN -
WASHINGTON - ATHENE -
Dankzij de Eurovisie en de
kranten hebben ook in het bui
tenland tientallen, zo niet
honderden miljoenen mensen
in meerdere of mindere mate
kunnen meeleven met de
troonswisseling in Neder
land.
In Frankrijk was de kroning
van koningin Beatrix niet
alleen van minuut tot minuut
op de beeldbuizen te volgen,
samenvattingen ervan waren
in de middag en ook in de
avonduren opnieuw te zien,
zo meldt onze Parijse corres
pondent Rudolph Bakker. Het
commentaar voor de Franse
tv werd gesproken door de
fameuze Leon Zitrone, die als
vriend van Nederland in de
uren dat de microfoon voor
hem open stond een immense
hoeveelheid gegevens over
Nederland al voortbabbelend
op de kijkers overbracht.
In het vooraanstaande dagblad
Le Monde wordt in een ge
schreven portret van de nieu
we koningin gezegd dat ze met
ongeduld naar de dag van
haar troonsbestijging heeft
uitgekeken, en dat ze nu zeker
het volste profijt zal trekken
van de overigens geringe mo
gelijkheden tot zelfwerk
zaamheid die de Grondwet
haar als regerend vorstin
biedt.
Oostenrijk
In de Oostenrijkse hoofdstad
Wenen herleefde gisteren de
herinnering aan de oude
Habsburgse monarchie, toen
de Oostenrijkers de inhuldi
ging en de omlijsting met rel
len en démonstraties via de
televisie konden volgen, zo
schrijft correspondent Anton
Koene. Rond het middaguur
ontving de Nederlandse am
bassadeur zoals alle andere
ambassademedewerkers, de
gelukwensen van enige hon
derden hoge gasten onder wie
de ambassadeurs van de
meeste in Wenen vertegen
woordigde landen,een aantal
Oostenrijkse ministers en an
dere prominente persoonlijk
heden zoals Simon Wiesen-
thal.
Een uitbundig Oranjebal in een
echt monarchistisch Habs-
burgs paleis, dat de Italiaan
se naam Palavicini draagt,
deed tenslotte nog meer te
rugdenken aan een voor de
Oostenrijkers voorbije perio
de. Het portret van koningin
Juliana blijft in het ambas
sadegebouw voorlopig nog
aan de muur prijken.
Ingewijden geloven dat het nog
zeker een jaar kan duren
voordat alle ambassades in de
wereld zijn voorzien van het
officiële portret van koningin
Beatrix. De ambassades be
helpen zich intussen met een
poster waarop het gezicht van
ex-koningin Juliana en ko
ningin Beatrix in protocol
laire volgorde zijn afge
beeld.
Griekenland
De belangstelling voor de Ne
derlandse troonswisseling is
in Griekenland miniem, al
dus onze correspondent in
Athene, Frans van Hasselt.
Van de vijf grote dagbladen
die 's middags op straat ko
men, had alleen de Elefteroty-
pia negen verborgen regels
onder het kopje: Beatrix van
af vandaag koningin van
Nederland.
Van de ochtendbladen bracht
slechts de konings- (en junta)-
gezinde Eleftheros Kosmos
een omvangrijke historische
reportage over de Nederland
se dynastie.
Vele Griekse gasten op de recep
tie van de Nederlandse am
bassade bleken onkundig van
het feit dat er gisteren in Ne
derland nog iets anders werd
gevierd dan koninginnedag
dat e
r bezoeker die ik vertelde
m van de zonen van de
koningin „Constan-
tijn" heet (naam van de ver
jaagde Griekse koning die
hier in 1974 met 69 procent
van de stemmen werd afge
wezen) schudde meewarig het
hoofd.
Groot-B rittannië
Zowel de Britse radio als televi
sie hebben enige, maar niet
veel aandacht besteed aan de
inhuldiging van koningin
Beatrix, zo meldt correspon
dent Henk Leffelaar. De BBC-
radio 4 had kort na twee uur
(een uur Britse tijd) direct
contact met een verslaggever
die een zakelijk ooggetuige
reportage gaf van de eerste
schermutselingen tussen de
betogers en de politie op het
Waterlooplein.
In het Britse televisie-avond-
nieuws werden enkele opna
men vertoond van het onder
tekenen van de akte van abdi
catie, de afgetreden prinses
Juliana en koningin Beatrix
op het balkon van het paleis
op De Dam, en van de inhul
diging in de Nieuwe Kerk.
Wat op de Britten sterk over
kwam,was het gebrek aan ce
remonieel waarmee vooral de
ondertekening van de
proclamatie gepaard
ging.
DEN HAAG (GPD) - Krakers en
andere actievoerders tegen de
woningnood hebben gisteren
ook buiten Amsterdam de dag
van de troonswisseling aange
grepen voor uitgebreide acties, in
het kader van wat soms werd ge
noemd „Woninginnedag". Het
Landelijk Overleg Kraakgroepen
(LOK) zei gisteravond dat in 27
steden kraakacties waren ge
voerd. En dat duizend woning
zoekenden aan een woning zijn
geholpen.
In veel gevallen greep de Mobiele
Eenheid in en werden de ge
kraakte panden onmiddellijk
weer ontruimd. Ook traden anti-
kraakgroepen op, knokploegen
die zonder de politie af te wach
ten krakers verjoegen uit de ge
kraakte panden. Het LOK klaag
de gisteravond dat de politie on
danks verzoeken daartoe niet te
gen deze knokploegen, die vooral
actief waren in Utrecht, heeft
willen optreden.
Een van de vooralsnog meest suc
cesvolle kraakacties had plaats in
Eindhoven. Daar werd een
voormalige verpleegstersflat,
met 100 kamers, gekraakt. De ei
genaar cjeelde mee met de ge
meente in overleg te zijn over een
nieuwe bestemming van de flat.
De krakers echter menen zeker
AMSTERDAM (GPD) - De staat moet in geen
geval wijken voor het geweld van de actievoer
ders. Tot deze unanieme conclusie kwamen gis
teravond vertegenwoordigers van de voor
naamste politieke partijen. Ieder van hen had
slechts afkeurende woorden over voor de rellen
in Amsterdam.
De gebeurtenissen in de Nieuwe
Kerk werden voor de leden van
de Staten-Generaal overscha
duwd door de onlusten in de
hoofdstad. Op een gegeven
ogenblik waren binnen de kerk
(waar op dat moment koningin
Soeharto nodigt
Beatrix uit
AMSTERDAM (GPD) - President
Soeharto van Indonesië heeft de
nieuwe koningin uitgenodigd
voor een bezoek aan Indonesië.
De uitnodiging staat in een brief
die prins Jattikusumo, de afge
zant van de Indonesische rege
ring naar de kroningsplechtig
heid, namens president Soeharto
heeft overhandigd aan koningin
Beatrix.
Beatrix sprak) zelfs de
van de ambulances op het Rokin
en de Dam te horen.
Vice-premier Wiegel, die de avond
in Amsterdam doorbracht, prees
de politiemensen voor hun gema
tigd optreden. Tijdens een be
zoek aan het hoofdbureau roem
de hij vooral de inzet van de poli
tiemensen. die de gehele dag kei
hard gewerkt hebben.
Wiegel wees erop dat „we toch
mochten hopen" dat de inhuldi
ging van Beatrix een feestelijke
dag zou worden. „Maar er zijn
gewoon raddraaiers geweest, die
hebben geprobeerd met alle
middelen de feestvreugde te ver
storen. Ik vind dat de politie, die
het erg moeilijk heeft gehad, erg
goed is opgetreden".
Ook oppositieleider Den Uyl weet
de onlusten in Amsterdam aan
„rellenschoppers". Volgens hem
waren vooral mensen van buiten
verantwoordelijk voor de onlus
ten. De gebeurtenissen in de stad
hebben volgens hem niets te ma
ken met anti-monarchisme, maar
alles met vandalisme. Hij trok
daarbij een vergelijking met de
veelvuldig voorkomende vernie
lingen in de treinen en het geweld
rond de voetbalvelden.
D'66-leider Terlouw: „Dit is afkeu
renswaardig". Hij wees erop dat
deze acties slecht waren voor het
beeld van Nederland naar het
buitenland, maar ook tegenover
de Nederlanders.
„We moeten niet wijken voor het
geweld", zeiden de parlementa
riërs. Zij gaven hun commenta
ren voor het grootste deel in het
Concertgebouw, waar Eerste-
Kamervoorzitter Thurlings een
lopend buffet had aangericht
voor zo n 1400 officiële gasten.
Pas nadat zij het gebouw hadden
verlaten, raakten ook deze offi
ciële gasten in een wolk van
traangas, door de wind naar Am
sterdam-Zuid gedreven.
CDA-leider Lubbers vond de ge
beurtenissen niet best voor de
democratie. Hij veroordeelde de
onlusten ten strengste. „Zij die
nen geen enkel belang", aldus
Lubbers.
Rietkerk (WD) noemde de gebeur
tenissen een schande, dat op deze
wijze een kleine groep haar wil op
AMSTERDAM - Leden van het kabinet lopen onder de pergola van het
paleis op de Dam naar de Nieuwe Kerk voor de inhuldigingsplechtigheid
Vooraan premier Van Agt met de gouverneur van de Nederlandse Antil
len, Leito. Daarachter de premier van de Antillen, Martina, met vice-pre
mier Wiegel. Links minister Van der Klaauw.
60 personen erin te kunnen on-
derbengen.
In Den Haag probeerden krakers
de Ridderzaal op het Binnenhof
binnen te dringen, om een „alter
natieve troonrede" te kunnen af
steken - over de woningnood. De
politie greep in, waarbij volgens
de krakers zeer ruw zou zijn op
getreden, onder meer door met
busjes op de betogers in te rijden.
Het politierapport vermeldde
schade aan de monumentale deur
van de Ridderzaal, waar de Ko
ningin jaarlijks op de derde dins
dag in september de Troonrede
uitspreekt.
In Hilversum mislukte een kraak-
actie: de Mobiele Eenheid ont
ruimde een complex tegenover
het politiebureau. Een ander
pand. aan de Beethovenlaan, dat
volgens de krakers al een jaar
leeg stond, werd bezet en be
stemd voor jongerenhuisvesting.
In Utrecht werden minstens vijf
tien kraakacties gehouden. Een
nog onbekend aantal panden
werd weer ontruimd, in sommige
gevallen door particuliere knok
ploegen.
In Den Bosch werd een leegstaand
pand door krakers met leuzen be
schilderd. Daar werden geen in
cidenten met de politie gemeld.
Ook in Breda vond een schil
deractie plaats, naast een ge
slaagde kraakactie. Zeven beto
gers werden gearresteerd. Een
garagebedrijf, dat al geruime tijd
leeg stond, werd gekraakt. Ern
stige incidenten deden zich niet
In Emmen werd een groot huis, met
woonruimte voor acht tot tien
mensen, gekraakt. Volgens de
krakers stond het al twee jaar
leeg. Het Haarlemse Bureau
Huisvesting werd door betogen
de krakers dichtgetimmerd. Bij
een andere actie bezetten krakers
een deel van het Brinkman-com
plex in het centrum van de
stad.
In Leeuwarden moest een groep
krakers door de politie worden
ontzet. Zij hadden drie woningen
bezet, maar werden door opge
schoten jongelui aangevallen.
Met stenen werden de ruiten van
de gekraakte panden ingegooid.
De gealarmeerde politie laadde
de krakers in busjes en zette hen
elders in de stad af.
Een grachtenpand in Leiden werd
gekraakt en, zoals de krakers la
ter lieten weten, „na agressie ont
ruimd". In Rotterdam werd een
hele reeks kraakacties gevoerd,
deels als demonstratie, deels
„echt". Tot ernstige incidenten
kwam het echter niet.
BRAND - Een jeugdcentrum in het
Brabantse Best is voor de tweede
keer in een half jaar getroffen
door brand. Het centrum, dat pas
enkele dagen geleden was hero
pend nadat het in november ge
deeltelijk uitbrandde, raakte gis
termiddag opnieuw in brand. Dat
gebeurde terwijl niemand aan
wezig was. De brandweer zag
kans een deel van het centrum
voor het vuur te sparen maar er
ontstond toch nog een schade
van 150.000 gulden.
wilde leggen aan de veel grotere
meerderheid. Uit de mond vab
het Amsterdamse CPN-raadslid
Meerten kwamen andere gelui
den. Hij verweet de Amsterdam
se overheid onwijs beleid. "Door
het politieoptreden van gister
morgen is de toon gezet van alle
rellen. Er is volstrekt onnodig en
overbodig met paarden, politie
honden en Mobiele Eenheid ge
reageerd op een kraakactie."
ADVERTENTIE
ME'ers moesten zich laten bekogelen met stenen
5»?
Of je nou uit Den Haag
komt, Scheveningen, Leiden,
Zoetermeer, Wassenaar,
Leidschendam, Voorschoten
of Voorburg: Leidsenhage
is altijd vlakbij
En je vindt e
honderd en-een l_ li/UUtél...'
winkels- -
en 't is er oergezellig
AMSTERDAM - „Puur tuig". „Een
zootje tinnef De ME'ers hadden
duidelijk geen hoge pet van de
rellenmakers op. „Is dat nou
publiek", vroeg een oudere agent
zich af. Een collega voegde eraan
toe: „Van mij part jagen we ze de
gracht in. Reken maar dat ik ga
meppen* zodat ze er niet uitko-
Vooral in de avonduren werden de
leden van de Mobiele Eenheid
chagrijniger. Vermoeidheid ging
een rol spelen. Pijn in de benen,
pijn in de rug. De meesten waren
al van drie, vier uur in de morgen
in touw. Urenlang hadden ze op
linie moeten staan. Zich laten be
kogelen met stenen. Bovendien
raakte door de uitputtingsslag de
proviandering danig in de war.
Sommige pelotons van de ME
snakten naar een warme maal
tijd. Pas na half vier vannacht
kon daarvoor worden gezorgd.
Het respect voor de leiding van
de Amsterdamse politie werd er
niet beter op. Het duurde hen al
lemaal veel te lang.
De leiding van de ME wilde onge
lukken voorkomen. Ze hoopte
dat de ongeregeldheden zouden
doodbloeden, als de kleine dui
zend ME'ers maar stabiliseerden.
De ME zelf dacht er anders over.
Een paar felle charges, de rellen
makers verspreiden, dat waren
betere oplossingen. Vooral, om
dat het een handjevol rellen
schoppers betrof dat stenen
gooide en vernielingen aanricht
te. De anderen waren voorname
lijk op sensatiebeluste toe
schouwers.
Desondanks moesten de ME'ers
veel „stenen happenBijna
honderd ME'ers raakten gewond.
Niet alleen door de stenenregen,
n\aar ook omdat ze zelf geslagen
werden met loden pijpen of ijze
ren staven. De ME baalde stevig.
„Je denkt toch zeker niet dat wij
dit leuk vinden", zei een jonge
agent, „ik zit liever bij de tv met
een pilsje". Die opmerking korfje
vaker horen achter de linies van
de ME.
Veel ME'ers zaten wel over thuis in.
Ze waren in de vroegte wegge
gaan en zouden tegen de avond
weer thuis zijn. Dat viel tegen.
„Een lange dag", zei een Arn
hemmer. „ik heb geen benen
meer. Dit hadden we toch niet
verwacht. M n vrouw weet niet
dat ik vannacht niet thuiskom. Ik
de mobiele eenheid
kan haar niet bereiken. Ze zal wel
ongerust zijn als ze hoort van al
die gewonden". Verder wilde hij
niet klagen. „Ach, 't is niet de
prettigste taak. Maar het hoort er
bij. Anders moet je maar bij de
PTT gaan of op een kantoor
briefjes uittikken
De meeste ME'ers hadden nog
nooit een rel meegemaakt. Ede,
Wageningen, Varsseveld, Apel
doorn, het zijn nou ook niet direct
plaatsen die bekend staan om de
narigheid in die zin. Ze stonden
versteld van het geweld dat ze te
genover zich vonden, die jonge in
het blauw gehulde Meppers-bri
gade.
Maar ook de wat meer ervaren
ME'ers zeiden onder de indruk te
zijn. „Mijnheer, ik heb de Maag-
denhuisrellen meegemaakt, de
rellen in de Nieuwmarkt, maar
die waren lang niet zo erg als de
ze Daarom: „Het wordt eens tijd
hier keihard in te rammen. Dan is
het meteen over". Een „Hage
nees": „De politie van Den Haag
had het nooit zover laten komen.
Kom nou. in de Residentiestad
zeker? Ze moeten die gasten de
stad uit jagen. Het liefst nog de
gracht in".
Pittige woorden vanuit het ME-
front. En niet helemaal onbegrij
pelijk. gezien het optreden van de
rellenmakers tegenover bijvoor
beeld een van zijn eenheid losge
raakte ME'er te paard. Hij werd
eerst met stenen bekogeld, zodat
hij en het paard vielen. Daarop
kon de ruiter weer zonder moeite
opstijgen, zijn portofoon werd
hem zelfs aangereikt. Maar toen
kwam er weer een regen van ste
nen. Zo erg, dat het paard ernstig
verwond werd en naderhand
moest worden afgemaakt.
„Dit is niet leuk meer", zei een
ME'er uit Ede, „het is triest, voor-
Ko
ninginnedag een feestdag is
Dieptreurig. Ik sta stomverbaasd
van het geweld, niet alleen van de
rellenmakers, maar ook van ons.
Als ik sommige collega's hun
zelfbeheersing zie verliezen, lo
pen de rillingen over je heen. Ik
zelf heb maar een keer geslagen
bij een charge. Ja, toen was-ie wel
goed raak".
Bij alle narigheid van het geweld,
het lange wachten en de slechte
leiding was er voor de ME'ers een
lichtpuntje: de meesten hadden
normaal een vrije dag gehad en
overwerk wordt dubbel betaald,
dus: kassa. „Ach, ja", meldde een
Utrechtenaar, „het is mooi mee
genomen. Maar ik was liever
thuis gebleven. Hadden ze het
van mij mogen houden
WEERT SCHENK
WINKELCENTRUM LEIDSENHAGE, LEIDSCHENDAM
HILVERSUM (ANP) - Bij de NOS
zijn gisteren in de loop van de dag
ettelijke honderden telefoontjes
binnengekomen van veront
waardigde televisiekijkers, die
het onjuist vonden dat men de
reportages over de troonswisse
ling had afgewisseld met flitsen
vande rellen in Amsterdam
het algemeen waren die telefone
rende kijkers van mening dat
men de reportages van de rellen
achterwege had moeten laten. Er
waren zelfs veel kijkers, die door
de telefoon begonnen te schel
den. Enkelen spraken dreige
menten aan het adres van de NOS
uit.
Die negatieve beoordeling van het
uitgezonden programma zette
zich voort in het NOS-radiopro-
gramma "Komt u maar", dat di
rect na de televisie-uitzending de
lucht inging. Slechts enkele kij
kers bleken het inlassen van flit
sen over de rellen op prijs gesteld
te hebben.