Rente afhankelijk
van situatie in VS
Latijns-Amerika gelooft
niet aan het celibaat
Dr. Van Paassen: Het water staat tot de lippen
Positie
kiezen
is eng
Verzet wordt harder
Dr. Zijlstra in jaarverslag
Weer meer winst voor
Nederlandsche Bank
Toespraak
koningin
herhaald
)INSDAG 29 APRIL 1980
'Het celibaat? Dat wordt
door de mensen hier hele
maal niet geloofd. Het ce
libaat als teken van totale
beschikbaarheidzoals
Rome dat voorsteltgaat
misschien nog wel op voor
het Westen, maar niet voor
hier. Het verwijst hier
naar een heimelijk huwe
lijknaar een dubbelle
ven".
De meeste Nederlandse missiona
rissen in Latijns-Amerika reage
ren zo op de bijzondere synode
van begin dit jaar met de Neder
landse bisschoppen. Pater W. van
Paassen, oud-vicaris van het bis
dom Rotterdam en nu provin
ciaal overste van de Priesters van
het Heilig Hart, vertelde dit aan
Jan Broek van het blad "Bijeen"
na een bezoek aan Brazilië en
Chili. "De missionarissen zijn
bang dat deze synode is gehou
den met een vermanend vingertje
naar Latijns-Amerika, omdat
men in Rome drommels goed
weet dat daar dingen gebeuren
die volgens de Romeinse tradi
tionele ambtsopvatting niet dooi
de beugel kunnen".
Solidariteit
Kardinaal Henriquez van Santiago
(Chili), een fel tegenstander van
het regime van generaal Pino
chet. beschouwt de synode met
de Nederlandse bisschoppen als
een binnenkerkelijke aangele-
genheid. Het ging over de eens
gezindheid tussen de bisschop
pen onderling, maar niet over de
solidariteit met de maatschappij.
"Zoals de kerk hier in Chili in de
publieke opinie iets is gaan bete
kenen omdat zij het opneemt
voor de armen en de spreekbuis
is gewofden voor de rechten en
vrijheden van de mens, zo zal ook
uw kerk in Nederland weer wor
den herkend en aan betekenis
winnen als zij pleitbezorgster
wordt van de menselijke waar
den in jullie geïndustrialiseerde
en verstedelijkte wereld", zei de
kardinaal pater Van Paassen.
De kerk in Latijns-Amerika is be
trokken bij de strijd op leven en
Wat zijn woorden als solidariteit,
verzoening, bevrijding, mens
waardigheid van de arbeid ei
genlijk eigenlijk waard; wat
kun je ermee in een fabriek als je
ongeschoold werk doet? Dat
waren een paar vragen van een
vijftal theologiestudenten aan
de Vrije Universiteit in Amster
dam. Zij hebben een aantal we
ken aan de lopende band ge
staan en hun ervaringen opge
schreven in het interkerkelijke
studentenbulletin "Via-Via".
Na een aantal colleges over kerk
en bedrijfsleven kwamen de vijf
zelf op het idee een poosje in een
fabriek te gaan werken. Vooraf
volgden zij een korte training
Ibij het interuniversitaire insti
tuut Normen en Waarden in Rot
terdam. Elke week kwamen ze
een avond bij elkaar om hun er
varingen in het stuwadoorsbe-
drijf en de zeeppoeder-, boter-en
dropfabriek uit te wisselen.
De studenten waren bang dat ze
als theoloog niet of nauwelijks
dood voor een menswaardig le
ven voor iedereen, en daarom
werken zoveel mensen met haar
mee. Van Paassen: "Men heefter
geen tijd voor binnenkerkelijke
zaken. Of een boeteviering nu wel
of niet sacramenteel is, is geen
probleem, evenmin of een cate
chist of een pastoraal werker
priesterlijke taken verricht. Dat
is vanzelfsprekend en het kan
ook niet anders"
Bespreekbaar
De helft van de priesters in veel
bisdommen is van buitenlandse
komaf. Basisgemeenschappen
met plaatselijke leiders zijn de
enige oplossing om in de tekorten
te voorzien, en niet alleen vanwe
ge het gebrek aan priesters. "Dan
komt het evangelie pas aan het
woord via de mensen zelf. Het
evangelie is nauwelijks be
spreekbaar als een priester de
leiding van de eredienst heeft, en
nog minder als die priester een
buitenlander is. Maar als de ge-
woord komen, hun ervaringen
met de bijbel vertellen, hun kijk
daarop geven, de evangeliebood
schap toepassen in hun eigen si
tuatie, in hun gezin, hun armoe
de, hun problemen met de groot
grondbezitters, dan komen de
heilsboodschap en de eigen toe
stand van heilloosheid bij elkaar
aanvaard zouden worden. Per
slot van rekening heeft de kerk
het in de wereld van de arbeid
lange tijd niet zo best gedaan.
Maar dat viel erg mee. Ze kregen
in het begin, toen ze niet wisten
hoe het werk aan te pakken, veel
hulp.
Het werk vonden ze eerst wel ple
zierig. Het was wel vies of la
waaierig en je kreeg er ook wel
kapotte handen van, maar het
en gaat het evangelie als goede
boodschap werkelijk leven".
De missionarissen geloven niet,
dat de problemen met de ambts
bediening in Latijns-Amerika
worden opgelost door nog meer
was een sport zo snel mogelijk te
leren hoe je het moest doen om
tempo te maken en te houden.
Bovendien was het wel "lek
ker", je dag niet zelf te hoeven
indelen. Je wist gewoon wat je
moest doen. Maar toen ze een
maal de handigheid hadden,
was er niet zoveel meer aan.
Moeilijk vonden de studenten het,
er een idee van te krijgen wat
zich in het bedrijf als geheel af
speelde. Als ze het aan de men
sen vroegen, wisten die het vaak
niet. Wat zou je moeilijk doen?
Je komt om je geld te verdienen.
De studenten zijn schichtig ge
worden voor woorden als "soli
dariteit". Hoe kan dat als een
buitenlandse arbeider het van
zelfsprekend vindt, zijn vrouw
te hebben geslagen? Hoe kan dat
met stakende arbeiders als je
ook een vergelijk met de werk
gevers wilt waardoor misschien
menswaardiger arbeid mogelijk
wordt? "Positie kiezen is best
eng".
buitenlanders te zenden. De
kerk moet willen inspelen op de
roepingen die daar zijn. Als er
geen mogelijkheden komen om
de plaatselijke godsdienstige
leiders, beproefde getrouwde
mannen, de handen op te leggen
en tot priester te wijden, dan
houdt het evangelie hier over
tien-vijftien jaar op verkondigd
te worden, vrezen de missiona-
Cynisch
Zo denkt de gemiddelde priester en
bisschop in Latijns-Amerika.
Het water staat hen tot de lippen.
En niet alleen daar. Uit de hele
Derde Wereld komen verontruste
geluiden over het aantal priesters
in de bisdommen.
Het overgrote deel van de missio
narissen acht een koerswijziging
van Rome onvermijdelijk en
acuut. Ze zeiden: "Als Rome nu
nog niet toestaat dat onze leiders
tot priester voor hun gemeen
schap worden gewijd, dan moe
ten we eerst nog maar door het
diepe dal heen. Eens - en die tijd
nadert met rasse schreden - zal de
kerk van Rome er niet meer om
heen kunnen, wil zij in Latijns-
Amerika nog voortgang vinden
en niet worden uitgedoofd".
De missionarissen met wie dr. Van
Paassen in contact kwam deden
nogal cynisch over de hernieuw
de pogingen in ons land om kan
didaten voor het priesterschap te
werven. Als uit een synode met
de paus roepingen te voorschijn
komen, dan willen zij er zo snel
mogelijk ook wel een.
Jubileum dovenbond. De Ne
derlandse Christelijke Bond van
Doven bestaat veertig jaar. Dat
wordt zaterdag 3 mei in Flevohof
gevierd. De dag begint om 10 uur.
De bond werd op Hemelvaartsdag
1940 in Voorburg opgericht. In
het begin telde hij een kleine 200
leden. Eind vorig jaar waren bij
de bond 1318 leden ingeschreven,
verspreid over twintig afdelin
gen. Sommige hebben meer dan
50 leden, andere maar 15 tot 25.
"Langzamerhand zien wij de doven
en slechthorenden meer be
kendheid krijgen in de maat
schappij", schrijft de secretaris in
het jaarverslag 1979. De nieuw
suitzendingen op de tv speciaal
voor doven en slechthorenden
dragen daar zeker toe bij. Van
april 1979 af zijn er twee uilzen
dingen per dag. Dat zal binnen
kort nog worden uitgebreid.
Tentoonstellingen. Tot 11 mei
wordt in de Sint Jan in Den Bosch
een aantal werken van beeldende
kunstenaars tentoongesteld rond
het thema "Benedictus in de he
dendaagse kunst Het gaat om
zeven affiches, vervaardigd door
ontwerpers die deelnamen aan
een internationale prijsvraag
voor toegepaste grafiek, en tien
beelden, gemaakt voor eenzelfde
soort wedstrijd in beeldhouw
kunst. Beide prijsvragen werden
uitgeschreven ter gelegenheid
van het Benedictus-jaar 1980. ter
herdenking van de geboorte 1500
jaar geleden van de grondlegger
van het westerse monnikenleven.
De voorjaarstentoonstellingtot 1
juni, in het rijksmuseum "Het Ca-
tharijneconvent" in Utrecht is
gewijd aan het kant in de kerk.
Uit de grote verzameling kant
werk is een keuze gemaakt, die
met bruiklenen werd aangevuld.
De tentoonstelling laat vooral
zien, hoe het produkl kant" in de
kerk werd gebruikt, voorname
lijk in de rooms-katholieke en
oud-katholieke kerk in ons land.
Oorlog en vrede
IKV aanvaardbaar. De manier
waarop het Interkerkelijk Vre
desberaad zijn werk doet is voor
de synodale commissie van de
Evangelisch-Lutherse Kerk aan
vaardbaar. Zij ziet geen reden de
opdracht aan het IKV om met de
zaken van oorlog en vrede binnen
de kerken bezig te zijn in te trek
ken.
Dat bleek tijdens een in Amster
dam gehouden "generale verga
dering" van deze kerk.
Het voorstel om de lutherse syno
de. die volgende maand in Den
Haag bijeenkomt, te vragen, het
hervormde rapport inzake de
kernbewapening te behandelen
werd verworpen. Men vond het
beter, dit stuk eerst in de gemeen
ten aan de orde te stellen. Dat be
raad zal dan kunnen uitmonden
in een behandeling door de syno
de.
Hervormde Kerk: beroepen te
Berkel-Rodenrijs (nieuwe predi
kantsplaats) W. Balke Den Ham,
te Blauwkapel-Groenekan D.
Oskam Spijk (ZH); bedankt voor
Heiloo-Limmen G. Zonneveld
Capelle aan de IJssel.
Gereformeerde Kerken: aange
nomen naar Eindhoven (voor
jong-volwassenen en studeren
den) K. H. Wigboldus Den Haag-
West, naar Bolnes C. Versteeg
Witmarsum.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: bedankt voor Utrecht-
Noord C. Bos Chattum (Canada):
beroepen te Rotterdam-West A.
K. Wallet Ouderkerk aan de Am-
stel en A. van de Weerd Zeist.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Tricht-Geldermalsen
C. van de Poel Yerseke, voor Al
melo J. M. Kleppe Woerden.
Vertrek en intrede. Ds. J. A. G
van Zanten zal 1 juni afscheid
nemen van de hervormde ge
meente in Wassenaar. Hij heeft
daar sinds 1962 gewerkt. Op 14
juni doet hij zijn intrede in
Groenlo.
Ds. A. Vink te Katwijk aan Zee zal
zondag ds. K. B. A. Kielder uit
Zuidwolde-Kerkenveld (Dr.) be
vestigen tot predikant van de
hervormde gemeente in Zeven
hoven (ring Ter Aar).
Op reis. Vrijdag vertrekt de paus
uit Rome voor een bezoek aan
enkele Afrikaanse landen. Hij
begint in Zaïre. Daarna volgen
Ópper-Volta en Ivoorkust.
Staking
Beschuldiging. De Braziliaanse
president, generaal Figueiredo,
heeft een deel van de Rooms-Ka-
tholieke Kerk in zijn land ervan
beschuldigd, de staking van de
metaalarbeiders in Sao Paulo en
omgeving te hebben georgani
seerd. Hij noemde de aartsbis
schop van Sao Paulo, kardinaal
Arns, met name. De generaal
voegde aan deze beschuldiging
nog toe dat de nationale bis
schoppenconferentie van dit
land niet de hele kerk vertegen
woordigt.
De Braziliaanse bisschoppen had
den vorige week hun solidariteit
met de stakende arbeiders offi
cieel bekendgemaakt, waarbij zij
de arrestatie van vakbondslei
ders scherp veroordeelden.
"Tot Heil" 125 jaar
In het verzet tegen het evangelische hulpverleningswerk voltrekt zich een
verharding. Dat constateerde de heer J. J. Frinsel, directeur van de
vereniging voor evangelisatie en sociale hulpverlening "Tot Heil des
Volks" in Amsterdam, in een toespraak tijdens de herdenking van het
125-jarig bestaan. "De evangelische hulpverlening is nog maar een klein
stukje van het hulpverleningswerk, en toch richt alle woede zich nu juist
op haar", zei Frinsel.
"De wereld van vandaag geeft geen antwoord op de vele problemen: angst
voor oorlog, vervuiling, drugs, moeilijkheden op geestelijk gebied, al
deze problemen zijn zo groot dat men het de mens niet kwalijk kan
nemen als hij het antwoord niet weet. De christen heeft dat wel. Niet
omdat hij beter is, maar omdat hij de openbaring van Christus kent. die
tegen mensen met kleine kracht zegt dat zij tóch een open deur vinden".
Het fundament van "Tot Heil des Volks" - de bekende dominee Jan de
Liefde richtte de vereniging in 1855 op - zal ook in de toekomst het
Woord van God blijven, verzekerde Frinsel.
Bestuurslid Ch. Jansen, die zestig jaar actief in dit werk is geweest, zag
zich benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Een Amster
damse wethouder reikte hem de versierselen uit.
AMSTERDAM (GPD) - Wordt, mede door het nieuwe beleidsprogramma, in de Verenigde
Stated de inflatie beteugeld, dan zullen de abnormale invloeden vanuit Amerika op de
rentestanden in de andere landen geleidelijk kunnen wijken, waardoor er meer ruimte
komt voor rentestanden die beter zijn afgestemd op het aldaar bestaande niveau van
inflatie.
Dit merkt dr. Jelle Zijlstra, presi-
dent van de Nederlandsche
Bank, op in zijn algemeen over
zicht in het verslag van de bank
over 1979. Concrete voorspellin-
gen over de toekomstige rente-
ontwikkeling doet hij uiteraard
niet.
In landen als Duitsland en Neder
land kunnen de (reele) rentestan
den als uitzonderlijk hoog wor
den beschouwd. De inflatie is in
ons land 4,2 procent (in 1979). De
hoog opgelopen dollarrente trekt
de rente hier omhoog. Daarnaast
speelt de zeer grote vraag naar
kapitaal van onze regering een
opstuwende rol. Aan het beleid
van de centrale bank ligt het niet.
In de VS is het "nominale" rente
peil wel hoog, maar door de grote
inflatie daar is er van een positie
ve reële rente nog nauwelijks
sprake. Het verband tussen ren
tepeil en inflatie is onmisken
baar. Zowel de vragers naar, als
de aanbieders van kapitaal, heb
ben geleerd door de geldsluier
AMSTERDAM (ANP) - De Nederlandsche Bank heeft in 1979 de
winst verder zien stijgen van J 718,8 min tot J 830,2 min. Dit
winstsaldo is geheel ter beschikking van de staat, de enige aan
deelhouder van de centrale bank.
Het winstsaldo is onder aftrek van een bedrag van 75,8 min, dat
aan de bijzondere reserve is toegevoegd (vorig jaar 73,4 min), zo
blijkt uit het jaarverslag.
De rente op buitenlandse vorderingen liep vorig jaar op van 680,1
min tot 699,2 mln.en de rente van voorschotten van 148,0 min
tot 286,9 min.
De winst van de tot de bank behorende Papierfabrieken van Hou-
tum en Palm in Apeldoorn daalde in 1979 van 3,2 min tot 2,7
min.
heen te zien. Zolang wij in een
inflatoire wereld leven, is aan ho
ge rentestanden niet te ontko
men, aldus dr. Zijlstra. Negatieve
reële rente (dus een rentepercen
tage dat lager is dan het percen
tage van de geldontwaarding) is
dan een duidelijk kenmerk van
een niet in bedwang gehouden
inflatie.
Niettemin baart het vooral de laat
ste maanden allerwegen zeer snel
opgelopen rentepeil wel zorgen,
zeker in landen waar het inflatie
tempo zich tot dusver niet on
gunstig liet aanzien, zoals dus in
Nederland. Er zijn volgens de
president van de Nederlandsche
Bank dan ook bijzondere facto
ren in het spel.
Uitzonderlijk
Het opdrijven van rentestanden
door het Amerikaanse rentepeil
is namelijk een ietwat uitzonder
lijk verschijnsel. Zeker, de infla
tie in de VS is zeer hoog met een
dienovereenkomstig rentepeil,
maar de normale samenhang dei-
dingen zou er voor zorgen dat
door de naar verhouding hoge
inflatie de koers van de Ameri
kaanse dollar onder druk kwam.
Dat zou de aantrekkelijkheid om
in dollars te beleggen, doen af
nemen. Als gevolg hiervan zou de
trekkracht van de dollarrente op
de rentevoeten in andere gei-
deenheden. waaronder de gul
den, verzwakken.
Het merkwaardige is nu. zo zegt
Zijlstra, dat de hoge inflatie in de
VS gepaard gaat met een sterke
dollar. Zolang dit duurt, wordt
het rentepeil eiders goeddeels
bepaald door de Amerikaanse
inflatiegraad. De president van
onze centrale bank noemt dat een
niet onbedenkelijke, maar naar
zijn aard tijdelijke toestand.
Hij juicht het toe dat in het jongste
Amerikaanse stabilisatiepro
gramma wél een plaats is inge
ruimd voor een kredietbeper
king, als is het in een informele
vorm. Onder de uitgesproken
inflatoire omstandigheden is het
reguleren van de geld hoeveel
heid via de prijs van het krediet
niet voldoende. Meer kans nu dus
op succes in de strijd tegen de
inflatie.
Ook om andere reden is de strijd
tegen de inflatie noodzakelijk.
Wordt de inflatie in de belang
rijkste olie-importerende landen
namelijk niet beteugeld, dan
zullen de olieproducerende lan
den zich niet inhouden bij het
verhogen van de nominale olie
prijs. Zo wordt de spiraalwerking
die uitgaat van elke vorm van in
dexering niet voorkomen.
De olieafnemende landen moeten
daarom de prijsverhogingen van
de olie zodanig in de nationale
economie verwerken dat de
geïmporteerde prijsbewegingen
niet worden versterkt, maar eer
der worden gedempt. Alleen dan
wordt vermeden dat de olieleve-
rende landen in een zichzelf ver
sterkende inflatie aanleiding zien
hun prijs opnieuw te verhogen.
Op deze manier zouden de grote
betalingsbalans-overschotten,
respectievelijk tekorten, met een
Wie getuige mag zijn van de inhuldigingsplechtigheden morgen in Aiu^jerdam moet zich wel wel kunnen
legitimeren. Op deze foto haalt cabaretier Jos Brink (links), die vorty jaar het door de televisie uitgezonden
programma "Zeventig jaar Juliana" presenteerde, zijn legitimatiekaart afin het perscentrum in Krasnapolskij
zekere geleidelijkheid in de na
tionale economieën kunnen
worden geabsorbeerd. Voorlopig
is het echter nog niet zover.
Dat zich na de oliecrisis van 1973
verschijnselen van een economi
sche teruggang voordeden in de
wereldeconomie, lag volgens
Zijlstra vooral aan de wijze waar
op de prijsstijgingen in de olie-
importerende landen werden
verwerkt. In belangrijke mate
vond compensatie van deze prijs
stijgingen in de lonen plaats.
Daardoor werd in wezen de hoge
re olieprijs afgewenteld op de
rendementen van het bedrijfsle
ven. Economische groei, investe
ringen en werkgelegenheid wer
den het slachtoffer. Dit zal weer
gebeuren als dezelfde fout wordt
herhaald.
Zware hypotheek
Dr. Zijlstra noemt de onzekere
vooruitzichten wat betreft de
prijzen en de te leveren hoeveel
heden van de olie een zware hy
potheek op de mogelijkheden tot
een duurzaam herstel van de we
reldeconomie. Na de oliecrisis
van 1973 had de wereldeconomie'
een moeizaam en langdurig aan
passingsproces nodig. Vijf jaar
later, in 1978, leek het herstel niet
uitgesloten. De verhoging van de
olieprijzen in het afgelopen jaar-
begin 1980 waren ze 123 procent
hoger dan in 1978 - heeft het her
stelproces echter ernstig in ge
vaar gebracht. De gevolgen van
de hogere olieprijs vertonen het
bekende patroon: de op gang ge
komen economische groei lijkt te
stagneren, de inflatie neemt toe.
en de olieproducerende lan
der
i de rest i
t de
eld i
voorts de betalingsbalans op
nieuw drastisch uit haar voegen
geraakt. Het surplus van 65 mil
jard dollar dat de OPEC-landcn
in 1074 haddèn, was in 1078 vrij
wel verdwenen In 1979 was het
weer meer dan 60 miljard dollar
en dit jaar zal het naar verwach
ting minstens 100 miljard dollar
belopen.
HILVERSUM (ANP) - De af
scheidstoespraak die konin
gin Juliana vanavond om
20.00 uur vla radio en telai I-
sie zal houden, zal door de
>s-uir\ lala deaelfde
avond nogmaals wore
uitgezonden cu wel aan I
eind i .in hal i ondpi
gramma via Nederland 1
23.30 tot 23.50 uur.
