Hollandse romantici in Lakenhal
Opera "Elektra" in
unieke voorstelling
Gondeerlijke
presentatie
cabaretduo
toegelicht
[[WS\M°9ramma\
BOEKENWEEK 1980
Toespraak koningin
Juliana op televisie
Kunstboek misleidend
aan de man gebracht
VRIJDAG 25 APRIL 1980
Aangrijpend muziektheater
SCHEVENINGEN - Ook drie jaar na de première is de
Elektra-enscenering die de jonge Oostduitse regisseur
Harry Kupfer voor de Nederlandse Operastichting ver
zorgde, nog steeds een theaterbelevenis van de eerste or
de
Traditionele operavoorstellingen
met zangers die niet kunnen acte
ren kan men nu en dan nog wel
meemaken, maar regisseurs als
Friedrich, Chéreau en Kupfer
hebben het muziektheater im
pulsen gegeven die niet kunnen
worden teruggedraaid en waar
menig toneelgezelschap zich aan
kan spiegelen. Strauss heeft zijn
eenakter "Elektra", het drama
van de wraak, opgebouwd uit ui
tersten en Kupfer heeft het aan
gedurfd de in tekst en muziek
aangedragen elementen tot in het
uiterste door te trekken.
In een uit hekken, plastic en bloed
opgetrokken toneelbeeld van
Wilfried Werz, bewegen de per
sonages zich als overtrokken
symbolen van de meest extreme
menselijke emoties en krijgt zelfs
het kleinste detail een levensgro
te functie. De 'herinstudering'
waarvan gisteravond in het Cir
custheater de eerste vorstelling
werd gegeven, bleek op de meest
extreme momenten iets afge
zwakt wat de eenheid van de
voorstelling één geweldige ge-
voels explosie - ten goede kwam.
Kupfer had hierbij nog wel iets
ADVERTENTIE
zaterdag 26 april van 15.30 tot 17.00 uur
BOUDEWIJN BUCH
bij
BOEKHANDEL
DE KLER
Nieuwe Rijn 45, Leiden
verder kunnen gaan: de suggestie
van een allesoverheersende angst
was met name bij enkele bijfigu
ren nog te sterk overtrokken. Aan
de andere kant kan men alleen
maar de grootste bewondering
hebben voor de wijze waarop
werkelijk alle solisten de bedoe
lingen van de regisseur wisten te
verwezenlijken zonder daarbij de
componist tekort te doen. De ti
telrol, de zwaarste sopraanpartij
uit het hele operarepertoire, is
voor deze serie voorstellingen
overgenomen door Pauline
Tinsley die er een onvergetelijke
creatie van maakte.
Muzikaal beheerste zij haar rol tot
het laatste moment. Als actrice
overtrof zij zichzelf als de gefrus-
teerde, tot het diepste vernederde
koningsdochter die zich alleen
nog in leven weet te houden om
de moord op haar vader gewro
ken te zien. Hoogtepunten van
deze toch al unieke voorstelling
werden daarbij de twee meest
contrasterende momenten: Eer
ste het duivelse spel met haar
moeder, met huiveringwekkende
decadentie en vocaal superieur
neergezet door Anny Schlemm,
en tegen het slot de ontroerende
herkenning van haar broer die
"uit de vreemde" is teruggekeerd
om zijn bloedige taak te vervul
len.
De bas-bariton Willard White zette
deze relatief klein rol van Orestes
neer met een autoriteit die ik tot
nu toe bij zijn vertolkingen bij de
Nederlandse Operastichting heb
gemist. Hij groeide daarmee uit
tot een wreker die bij voorbaat al
weet dat hij om de gevolgen van
zijn daad niet te benijden'zal zijn.
Anna Alexieva herhaalde evenals
Hauline Tinsley als Elektra en Anny Schlemm als de moeder i
de hoogtepunten uit deze operavoorstelling
Anny Schlemm haar vertolking
van drie jaar geleden, maar ook
bij haar bleek het tegenspel van
Tinsley de mogelijkheid te ope
nen om haar interpretatie nog
meer uit te diepen.
Spel en zang van deze Chrysothe-
mis maakten op aangrijpende
wijze duidelijk dat haar gebrek
aan daadkracht niet lag in zwak
te, maar in angst en eenzaamheid.
Onder de overige solisten was er
niet één die zich niet aan het door
deze hoofdrolvertolkers gestelde
niveau wist aan te passen, maar
desondanks zou het on
rechtvaardig zijn om niet even
apart melding te maken van de
tenoren André Spijker (Aegisth)
en Wouter Goedhart (jonge die
naar) en de opvallend doorleefde
bijdrage van Djoke Winkler Prins
(vijfde dienstmaagd).
Dirigent Richard Armstrong be
reikte met het Radio Filharmo
nisch Orkest niet helemaal de
spanning en de perfectie die de
lezing van Gielen in 1977 ken
merkte, maar slaagde er wel op
wonderbaarlijke wijze in de
enorm gecompliceerde partituur
(volgens de wens van Richard
Strauss) waar mogelijk de door
zichtigheid van een kamerorkest
te geven.
Absoluut beschamend was de be
langstelling van het publiek voor
deze voorstelling, die zonder enig
voorbehoud een hoogtepunt van
dit theaterseizoen kan worden
genoemd. Volgende voorstellin
gen, morgenavond in Scheve-
ningen en op 29 april, 6, 8, 12, 14
en 19 mei in de Stadsschouwburg
te Amsterdam, verdienen uitver
kochte zalen.
PAUL KORENHOF
LEIDEN - 'Hoe meer men neen,
hoe minder men kan hebben' was
één van de kernachtige uitspra
ken, die gisteravond opgetekend
konden worden uit de mond van
Carel Heinsius en Bart Repko,
samen vormend het cabaretduo
'Hardop Gedacht'. Daar waar ze
het geloof centraal stellen, impo
neren ze door een nauwelijks
voor mogelijk gehouden motiva
tie. Daar waar het de artistieke
aspiraties betreft vallen er soms
hinderlijke hiaten.
De 'Schoonheidskoningin uit 1930'
is sterk nostalgisch getint en kan
daardoor soms boeien. De op
merkingen over de grillige Iraan-
se E(jatollah Chomeini zijn per de
finitie gedateerd en door andere
veel scherper en abrupter gefor
muleerd.
'Afgoden' is weer erg sterk, terwijl
de instrumentale jazzmotieven
op het juiste moment een afwis
seling vormen op de, soms uiter
mate indringende, dialogen met
het publiek. Dat Bart Repko, be
halve het bespelen van enige
trommels en de gitaar, ook nog
het tekenen op een niet te ver
waarlozen manier machtig is,
completeert het veelzijdige ka
rakter van deze cabaretvoorstel
ling.
Terecht kan het verwijt worden
gemaakt dat sommige onder
werpen (alternatieve geloofsrich
tingen; de 'aankleding' van de
mens, etc.) er werkelijk met de
haren zijn bijgesleept. Maar de
gedrevenheid en de motivatie,
waarmee beiden hun teksten
voor het voetlicht brengen maakt
veel goed.
Zonder enige aarzeling kan worden
gesteld, dat Carel Heinsius en
Bart Repko binnen het cabaret
duo 'hardop Gedacht' met zeer
wezenlijke zaken bezig zijn. De
goudeerlijke presentatie doet
daarbij elk vermoeden omtrent
een commerciële dubbele bodem
onmiddellijk verdwijnen.
Je moet het cabaretprogramma,
gisteravond voor een ieder gratis
toegankelijk hebben gezien om
dit te kunnen onderschrijven.
BERT KOEKEBAKKER
De muzikale clown Gerard Jonker uit het Groningse Zuidbroek komt
vanavond op het scherm in het programma 'Showroom' van de NCRV
(21.20/Nederland 2).
DEN HAAG (ANP) - Koningin
Juliana houdt dinsdagavond 29
april om acht uur via radio en te
levisie een toespraak tot het Ne
derlandse volk. De toespraak, die
wordt uitgezonden via de radio
zenders Hilversum 1,2 en 3 en de
televisiezenders Nederland 1 en
2, zal naar verwachting twintig
minuten duren. De toespraak
wordt ook overgenomen door de
Wereldomroep Nederland.
Voor de televisie-programma's be
tekent deze ingelaste uitzending
dat alle ander programma's ge
durende de verdere avond op
schuiven. Op Nederland 2 komt
het NOS-journaal aansluitend
aan de toespraak van de Konin
gin
Doordat het officiële draaiboek van
de gebeurtenissen op 30 april pas
laat is verschenen heeft de NOS
nogal wat wijzigingen moeten
aanbrengen in het eerder ge
publiceerde programma.
Dat programma ziet er nu als volgt
uit:
09.30: Eurovisie: Directe reportage
van de troonsafstand van konin
gin Juliana in het koninklijk pa
leis op de Dam in Amsterdam en
de verwelkoming op het balkon
van het paleis.
11.15: Toespraak door minister
president Van Agt.
13.15: Herhaling NCRV-documen-
taire over geschiedenis en restau
ratie Nieuwe Kerk in Amster
dam.
13.40: Eurovisie: Directe reportage
van de inhuldiging van koningin
Beatrix in de Nieuwe Kerk in
Amsterdam en impressies uit de
zaal van het koninklijk paleis
waar koningin Beatrix de leden
van de Staten-Generaal ontvangt.
18.00: Samenvatting van de directe
reportages van de troonsafstand
en de inhuldiging. De belangrijk
ste delen daarvan worden van
ondertitels voorzien.
18.55: Journaal.
18.59: "Van gewest tot gewest" in
het teken van de troonswisseling.
19.52: Reclame-journaal-reclame.
20.27: Uitvoerige biografie van ko
ningin Beatrix.
21.20: Impressies uit de zaal van het
koninklijk paleis op de Dam waar
koningin Beatrix de leden van de
Staten-Generaal heeft ontvan
gen.
21.40: Eurovisie: Directe reportage
van de feestelijkheden in Am
sterdam en het vuurwerk op het
IJ.
van een
Dood
prinsesvindt
gretig aftrek
CANNES (GPD/AP) - De president
van Telepictures Corporation
uit New York, Michael Jay So
lomon, heeft verklaard dat hij
het omstreden programma "De
dood van een prinses" op de
MIP-TV in Cannes aan meer dan
twintig landen heeft verkocht.
"Ter bescherming van de kopers
kan ik natuurlijk niet zeggen
welke landen dat zijn", voegde
hij daaraan toe.
DEN HAAG (GPD) - De Rot
terdamse uitgeverij Lektu-
rama is door de Reclame Co
de Commissie opnieuw op de
vingers getikt. In adverten
ties biedt Lekturama in de se
rie Meesters der schilder
kunst „twee boeken voor
slechts 10 gulden" aan. Dat
zijn een boek over Leonardo
da Vinei en een over Vincent
van Gogh. Het blijkt echter
dat het levenswerk van Van
Gogh niet in één, maar in twee
delen worden behandeld.
De Reclame Code Commissie
acht dit misleidend en een
vorm van een onvolledige
reclameuiting. De commissie
is van mening dat behoort te
worden aangegeven dat het
boek uit twee delen bestaat,
waarvan er één goedkoop
wordt aangeboden.
De uitgeverij vindt dat er geen
sprake van misleiding is.
Wanneer men namelijk de
bon invult worden de boeken
toegestuurd en daarbij hoort
een folder, waarin staat ge
schreven dat het leven van
Van Gogh in twee boeken is
beschreven.
LEIDEN - Onder de wijdse benaming "een verzameling
schilderijen uit de 17de, 18de, en 19de eeuw" is vandaag in
het Stedelijk museum De Lakenhal een tentoonstelling
geopend van de collectie van een particuliere verzame
laar.
ADVERTENTIE
Timber502S
Déze
wasmachine
voor déze
prijs
en problemen Zankei
i U koopt pure dcgelijkhi
ZflNKER
Hoewel deze verzamelaar, die ano
niem wenst te blijven, zich niet
tot een bepaalde tijd heeft be
perkt, vertoont de collectie toch
enige samenhang.
Een zekere overeenstemming in
sfeer en thematiek loopt als een
rode draad door de tentoonge
stelde werken heen en verraadt
iets van de voorkeuren van de
verzamelaar, die de schilderijen
aan het museum in bruikleen
heeft gegeven. Het merendeel
van de werken is afkomstig uit de
19de eeuw, waarbij echter sterk
de nadruk ligt op romantisch ge-
- tinte schilderijen, die qua sfeer
goed aansluiten bij de tentoonge
stelde werken uit de 17de en 18de
eeuw. Typerend is, dat een groot
deel van de door de verzamelaar
uitverkoren 19de eeuwse werken
sterk geïnspireerd lijken op de
stijl van de grootmeesters uit on
ze gouden schildereeuw. De ten
toongestelde romantici hebben
vaak gekozen voor een 17de of
18de eeuwse entourage voor hun
portretten of gezelschappen.
Rustige interieurschilderingen,
landschappen met herders en
reizigers, stillevens, ingetogen
portretten en koeien in de wei
zijn onderwerpen, die herhaal
delijk op de tentoongestelde
werken terug te vinden zijn.
Kalmte, rust en degelijkheid voe
ren de boventoon op deze exposi
tie. Meer experimenteel getinte
werken zal de bezoeker hier niet
vinden. Ook werkelijke vernieu
wers van de schilderkunst zijn
niet in de collectie opgenomen.
Toch is de tentoonstelling voor de
liefhebber van de 17de, 18de en
19de vooral Nederlandse schil
derkunst zeker de moeite waard.
Aangezien het hier werken be
treft uit een particuliere verza
meling, krijgt men niet vaak de
gelegenheid deze doeken te be
zichtigen. In drie tentoonstel
lingsruimten zijn de schilderijen
per eeuw gegroepeerd.
Het merendeel van de collectie
stamt uit de 19de eeuw. Hier
overheersen de meer romantisch
georiënteerde schilders, die voor
hun inspiratie duidelijk hebben
teruggegrepen op de voorgaande
eeuwen. Veel van de schilderijen
bevatten uitbeeldingen van een
moralistisch aandoend verhaal
tje, wat typerend is voor die tijd.
Zeker de uit deze tijd stammende
werken zijn wisselend van zowel
kwaliteit als orginaliteit van het
behandelde thema.
In museum De Lakenhal is een uit
voerige catalogus verkrijgbaar,
waarin foto's en beschrijvingen
van alle meer dan zestig tentoon
gestelde werken zijn opgenomen.i
De tentoonstelling "Een verza
meling schilderijen uit de 17de,
18de en 19de eeuw" blijft nog in
i tot 8 juni.
ARIEJAN KORTEWEG
NEDERLAND 1
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Paspoort voor Spanjaarden (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - 't Spant erom, kinderspelshow (VARA)
20.00 - Hoe bestaat het (VARA)
20.40 - Haar verliezen, tv-spel (VARA)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Partners in Nederland (2), studiogesprekken (IKON)
22.25 - De onvoorstelbare wereld van Roald Dahl, tv-serie (VA
RA)
22.50 - Wat voor weer zou het zijn in Den Haag (VARA)
23.55 - Journaal (NOS)
NEDERLAND 2
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.25 - Italiaans: Avanti, Avanti, herh. les 9 (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
Matt en Jenny, jeugdserie (NCRV)
korte natuurfilms (NCRV)
Dieren in 't wild,
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - James Herriot, tv-serie (NCRV)
21.20 - Showroom (NCRV)
22.20 - Hier en nu (NCRV)
23.00 - Lage Zon, lange schaduwen, lezing (NCRV)
23.15 - Journaal (NOS).
VRIJDAG 25 APRIL
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Region, progr.: NDR: 18.00 Sport.
18.30 Aktual. 18.45 Kleuterserie.
18.55 St Pauli Landungsbruec-
ken.tvdserie. 19.25 Region, magaz.
19.59 Progr.overz. WDR: 18.00 Der
Preis der Macht, tv-serie. 18.30 In
termezzo. 18.40 Der Preis der Macht,
tvdserie. 19.15 Aktual.). 20.00 Joum.
20.15 Die Entfuehrung aus dem Se
rail, opera. (21.50-22.20 Aktual. met
parlementair overz.). 23.00 Moerder
ohne Maske (second Change), speel
film. 0.20-0.25 Joum.
DUITSLAND II
18.20 Slapstick. 18.35 Slapstick.
19.00 Joum. 19.30 Buitenl. report.
20.15 Maigret, tv-serie. 21.52 Korte
film. 22.00 Aktual. 22.20 Cultur. ma
gaz. 22.50 Sport. 23.50 Barquero,
speelfilm. 1.00 Joum.
DUITSLAND III WDR
18.00 Kinderserie. 18.30 Tv-cursus.
19.00 Vrijetijdsmagaz. 19.45 Journal
21.15 Meditatie. 21.45 Aergenisse.
22.00 Roots, tv-serie. 22.45 Cultur.
serie. 23.50 Joum.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.00 Korte jeugdserie. 18.15 Kleu-
terprogr. 18.30 Open School. 19.00
Korte film. 19.05 Korte film. 19.17
Standpunten. 19.37 Meded. en Mor
gen. 19.45 Joum. 20.10 Weerber.
20.15 Dei man die koning wou zijn
(The man who would be king), speel-
NET II
18.00 Korte jeugdserie. 18.15 Kleu-
terprogr 18.30 Open School. 19 00
Korte film. 19.05 Korte film. 19.17
Sndpunten. 19.37 Meded. en Mor
gen. 19.45 Joum. 20.10 Weerber.
20.15 Poppenshow. 20.40 Filmpor-
tret. 21.40 Cultur. magaz. 22.10-22.40
Relig. progr.
De dood van zijn vrouw maakt voor Harry Marshall een abrupt
einde aan veertien gelukkige huwelijksjaren. Haar overlijden be
tekent niet alleen een groot verlies van iemand met wie hij emotio
neel een sterke band had,maar levert ook het nuchtere feit op dat hij
voortaan alleen staat in de zorg voor hun beide kinderen.
Hoewel hij zich geestelijk en lichamelijk uitgeput voeltdoet hij zijn
best om in het belang van de kinderen het leven weer zo snel mogelijk
zijn gang te laten gaan.
"Losing her", haar verliezen is een te Iv is ie pel uit 1978, dat de VARA
vanavond op het scherm brengt (20.40, VARA, Nederland 1).
Vaststaand onderdeel van de televisie-actualiteitenrubriek Hier
en Nu van de NCRV is vanavond het wekelijkse gesprek met de
minister-president, ditmaal met minister Wiegel, die premier Van
Agt (in Japan) vervangt. Voorts zal Hier en Nu waarschijnlijk een
bijdrage wijden aan het Interkerkelijk Vredesberaad. (2220 uur,
NCRV, Nederland 2).
RADIO
NINI O'CLOCK JAZZ - KRO 2 op Huversum 1 om
21.00 uur. Deze aflevering van dit we. rogramma gaat over
de invloed die jazz en klasiek op elkau, obenDeze twee totaal
verschillende muzieksoorten worden vaak gecombineerd gebruikt.
Symfonie-orkesten schromen er niet voor een jazz-combo 1 n de gele
deren te hebben of "Rapsody in Blue" te spelen 'Vandaar de uitzen
ding "Klassiek a la jazz".
GOAL-KRO -Vanavond op Hilversum 1 om 22.00 uur Aandacht
voor de voetbalcompetitie en vooral voor de twee ploegen, Ajax en
AZ'67 die om het landskampioenschap strijden. Verder informatie
over enkele olympische kandidaten, die - afgezien van een mogelij
ke boycot - een ticket voor Moskou proberen te verdienen door spor
tieve prestaties. De roeiers zitten bij belangrijke kwalificatiewed
strijden in Mannheim, de waterpoloërs strijden 1 n Sofia en verder
gaan de amateurwielrenners en hockeyende dames in de slag.
NOS - CULTUUR. Vanavond op Hilversum 2 om 22.40 uur. In
deze aflevering wordt aandacht besteed aan het Theatre des Na
tions; "Rotter" van Thomas Brasch; Josef Haudnch.de redder van
de Entartete Kunst in Keulen, en de overzichtstentoonstelling van
het werk van Joseph Roth in Amsterdam.
VRIJDAG 25 APRIL
HILVERSUM I
KRO: 18.11 (S) 18.21 (S) En zo
hoort het ook (vervolg). 18.58 Martk-
berichten i.s.m. KNBTB. 19 02 (S)
Punt uit. 19.55 Overweging. 20.03 (S)
Van Oud Zeer tot Zeer Oud21.02 (S)
Nine o'clock jazz. 22.02 (S) Goal
NOS: 23.02 (S) Met het oog op mor
gen. AVRO: 0.02 (S) 'n Extra nachte
AVRO. (0.02 (S) AVRO's Service
Station).
HILVERSUM II
VOO: 18 00 (S) Staandebij. OVER-
HEIDSVOORL.: 18.40 De Neder
landse Antillen. P.P.: 18.50 Uitz.
PvdA. VOO: 19.00 (S) Veronica
Sport. NOS: 20.00 (S) Europees Con
certpodium. 22.30 Nws 22 40 NOS-
Cultuur Magazine. 23.30 (S) Honzon.
23.55-24.00 Nws
HILVERSUM III
NOS: 18.03 (S) De Avondspits met
de Nationale Hitparade 19 02 (S) De
rock en roll methode. VPRO: 20 02
(S) Oorkussen. 21.30 (S> Black Star
Liner. 22 30-24 00 (S) De Suite
ZATERDAG 26 APRIL
HILVERSUM I
VARA 7 03 (S) Hallo hier Hilver-\
sum. (8.03 Dingen van de dag). 9.30
(S) ZI a la creme. 11.02 (S) De VARA
feliciteert. 12.03 (S) Tussen start en
finish. 13.03 (S) In de Rooie Haan
HILVERSUM II
TROS. 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgym.
7.20 TROS binnenkort. 7.30 Nws.
7.36 Aktua. 8.00 Nws. 8.11 Tocrak-
tua. 8.30 Nws. 8.36 Kieskeurig. 9.00
Gym voorde vrouw. 9.10 Waterstan
den. 9.15 Kom er maar eens by. 10 30
Aktua-sport. 1100 Coulissen. 12.26
Meded. voor land- en tuinbouw.
12.30 Nws. 12.36 Aktua. 13.00 Nws.
13.11 Kernpunt 13.15 Onder de
mensen 14.00 Kernpunt 15.00 Sport
na sport. 15.30 Janboel. 16.00 Aktua-
extra. 17.00 (S) Aktua-extra-Kamer
breed. 17.24 Meded. 17.30 Nws. 17.36
(S) Aktua.
HILVERSUM III
NCRV: 7.02 (S) Popfnsser. 9 03 (S)
Happy Sound 10 03 (S) Popstation.
11 03 (Si Pup nun stop 12 03 (S) Los
pres. 16.03 (S) NCR V-Zaterdag-
Sport.
HILVERSUM IV
AVRO: 7 00 Nws. 7 02 (S) Op een
klein stationnetje, 's morgens in de
vroegte 8 00 (S) Klassiek met Caro
line 9.00 Nws 02 Progr overz. 9.05
(S) Piano-an. 9 30 (S) Concerto mat-
tinale. 12.00 Nws. 12 02 Progr overz.
12 05 (S) Liever de lucht in. 13 15 (S)
Opera met. 14.00 Nws 1402
Progr overz. 14 05 (S) AVRO's Pla
ten Publieks Prijs. 14 30 (S) Muziek
