Iran gaat
olie aan
Oostblok
verkopen
9%
Verlies voor Karamanlis
Brits zakenleven bezorgd over Saoedische maatregelen
Cl A-directeur voorziet strijd
tussen Oost en West om olie
Vertrouw op
Kritiek Israël
op PLO-politiek
van Nederland
Hoge rente
LEIDSE SPAARBANK S
DONDERDAG 24 APRIL 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
Doodseskader
houdt huis in
El Salvador
SAN SALVADOR (UPD-Ten wes
ten van San Salvador zijn giste
ren de stoffelijke overschotten
van achttien mannen gevonden.
Ze droegen allen de initialen van
het rechtse .doodseskader'.
De 18 doden waren onder de 24 die
in de laatste 24 uur in El Salvador
zijn gevallen.
Acht van de achttien mannen - in
de leeftijd variërende van 17 tot
40 jaar - waren met machetes ge
dood en de andere tien in de nek
geschoten.
Op de borst vande slachtoffers wa
ren de initialen „E.M." (escua-
dron de la muerte) gekerfd. Deze
organisatie werd vorig jaar opge
richt door rechtse extremisten
die sindsdien de verantwoorde
lijkheid voor ruim 50 politieke
moorden op zich hebben geno
men.
Omtrent de identiteit van de acht
tien tast men nog in het duister en
ook weet men niet of zij behoren
tot een van de ongeveer zes linkse
groeperingen die in El Salvador
actief zijn.
WASHINGTON - De wereld staat een ge
vaarlijke strijd tussen de westerse landen
en de Oostblok-landen te wachten om het
steeds kleiner wordende olie-aanbod in de
jaren tachtig. Dit heeft de directeur van de
Amerikaanse inlichtingendienst (CIA),
admiraal Stansfield Turner, deze week ver
klaard op een hoorzitting van de commissie
voor energie van de Amerikaanse Senaat.
Volgens Turner is het waarschijnlijk dat de
olievoorziening van de westerse industrie
landen vanuit het Midden-Oosten zal wor
den verstoord. Vanuit politiek oogpunt zal
het van groot belang zijn met hoeveel venijn
de strijd om de olie wordt gevoerd. De we
dijver om de olie zal een zware beproeving
worden voor de hechtheid van de bondge
nootschappen in Oost en West. Voor de
olieverbruikende landen is het van door
slaggevende betekenis vormen van sa
menwerking tot stand te brengen om te
voorkomen dat zij elkaar in de wedloop om
de olie te gronde richten, zo meende Turner.
Wanneer de Sowjet-Unie zich gaat mengen in
de concurrentie om de olie zal dat niet al
leen leiden tot een vermindering van het
aanbod voor de westerse landen, maar ook
tot ernstige gevaren voor de veiligheid, zo
verklaarde Turner. De CIA verwacht dat de
olieproduktie van de Sowjet-Unie dit jaar
een hoogtepunt van iets minder dan twaalf
miljoen vaten (van 159 liter) per dag zal be
reiken en vervolgens zal afnemen. De
Sowjet-Unie is de grootste olieproducent
ter wereld en exporteert daarvan slechts
een deel. Omstreeks 1985 zal het land vol
gens de CIA echter olie moeten invoeren.
De Amerikaanse inlichtingendienst verwacht
dat de Sowjet-Unie zal proberen van de
olielanden olie los te krijgen tegen gunstige
prijzen doormiddel van ruiltransacties. Dat
kan in bepaalde gevallen wapenverkopen
met zich meebrengen. Ook krachtdadiger
middelen, zoals subversieve acties, intimi
datie of zelfs militair optreden, kunnen niet
worden uitgesloten.
Het zal in de jaren tachtig steeds moeilijker
worden een regelmatige toevoer van olie uit
de Perzische Golf naar de Verenigde Staten
te garanderen, zo zei Turner. De olieroutes
en de olievelden aan de Perzische Golf zijn
kwetsbaar en een belangrijk conflict in het
Midden-Oosten kan gemakkelijk leiden tot
verstoring van de voorziening. Daar komt
nog bij dat de op de VS georienteerde rege
ringen in het gebied niet veel vertrouwen
meer hebben in het Amerikaanse vermogen
bescherming te bieden.
(Van onze correspondent
Jaap van Wesel)
JERUZALEM - Israël heeft bij Ne
derland officieel geprotesteerd
tegen de Nederlandse PLO-poli-
tiek. Ambassadeur Arriens is op
het ministerie van buitenlandse
zaken in Jeruzalem ontboden om
het mondelinge protest aan te ho-
De Israëli's vragen zichzelf af waar
ze nu op af moeten gaan: de ge
matigde taal die Sartauw in Den
Haag spreekt, of de Tripoli-be
sluiten. De PLO wil volgens de
Israëli's van twee walletjes eten
door een gematigde toon aan te
slaan in Europa en tegelijkertijd
mee te doen met het Arabisch
Afwijzingsfront.
ren, waarin Israëls bezorgdheid Ambassadeur Arriëns is de afgelo
pen week tweemaal op het minis
terie in Jeruzalem geweest. Na
dat hij vrijdag het Israëlische pro
test had gehoord, sprak hij zon
dag zelf namens de regering in
Den Haag zijn bezorgdheid uit
over de situatie in Zuid-Liba-
werd uitgesproken over de recen
te contacten tussen Nederlandse
diplomaten en PLO-furïctiona-
rissen.
schijnlijk de volgende week
doen", verklaarde hij.
TEHERAN (Reuter) - Iran
zal binnenkort olie gaan
verkopen aan Oosteuro-
pese landen. Bijna 800.000
vaten per dag komen voor President Abdolhassan Bani-Sadr
Hp verknnn vrii m i Tannn van Iran heeft B'steren m een in-
ue verKOop vrij, nu Japan terview voor de Franse radio ver
en enkele oliemaatschap-
Met name werd de missie genoemd
van de directeur Midden-Oosten
van het ministerie van buiten
landse zaken. Van Dijl, die vorige
maand naar Damascus en Beiroet
reisde voor besprekingen met
Faroek Kadoemi, de PLO-„mi-
nister van buitenlandse zaken",
en woordvoerder Aboe Mei-
Verder tekenden de Israëli's be
zwaar aan tegen de ontvangst van
PLO-vertegenwoordiger Sar-
tauwi op het departement in Den
Haag. Ook het bezoek van een
Nederlandse diplomaat aan een
PLO-receptie in Straatsburg
werd veroordeeld.
Israël stelt zich op het standpunt
dat deze contacten verder gaan
dan de limiet die de Nederlandse
regering en parlement zichzelf
hebben gesteld, te weten de mo
tie-Brinkhorst, die over „feitelij
ke contacten" gaat en tot strek
king had zulke contacten niet uit
de weg te gaan.
Verder noemen de Israëli's de ver
klaring van minister Van der
Klaauw, dat de politiek van de
PLO veranderd is, onjuist. De
PLO is nog steeds op de vernieti
ging van de staat Israël uit en
niets wijst erop dat de PLO be
reid zou zijn Israël te erkennen.
In dat verband wijzen de Israëli's
op de conferentie die het Ara
bisch Afwijzingsfront, met deel
neming van PLO-leider Arafat,
vorige week in de Libische
hoofdstad Tripoli, heeft gehou
den. Op die conferentie zijn harde
besluiten genomen.
Geen breuk
pijen weigeren olie van
Iran af te nemen tegen de
nieuwe prijs van ruim 35
dollar per vat.
Iran is overigens geenszins van
plan zijn prijs, die 2,50 dollar ho
ger ligt dan die van olie uit Saoe-
di-Arabië, te verlagen. Dat zei de
Iraanse minister van olie, Ali Ak-
bar Moinfar, gisteren, nadat hij
had bekendgemaakt dat Iran zijn
olie aan het Oostblok zal gaan slij
ten. "We hebben onze prijs be
kendgemaakt en we zijn niet van
plan daarover nog verder te pra
ten", aldus Moinfar.
Volgens de minister heeft Roeme
nië contracten ondertekend voor
de aankoop van 100.000 vaten
Iraanse olie per dag, zestig pro
cent meer dan het tot nu toe af
nam. Op de vraag of dit het groot
ste contract is dat Iran sinds de
prijsverhoging heeft gesloten zei
Moinfar dat het ging om het
grootste bekendgemaakte con
tract. "Er valt nog wel iets meer te
vertellen, maar dat zal ik waar-
AANMANING - De Verenigde Sta
ten hebben gisteren het nieuwe
militaire bewind in Liberia sterk
aangemaand niet meer voormali
ge leden van de regering van de
gedode president William Tol-
bert terecht te stellen. Dit heeft
woordvoerder Tom Reston van
het ministerie van buitenlandse
zaken in Washington verklaard.
Hij zei dat de Amerikaanse regering
„diep geschokt" is door de be
kendmaking dat in Monrovia 13
leden van het oude bewind zijn
geëxecuteerd.
klaard dat Iran niet van plan is
zijn betrekkingen met Europa te
verbreken na de dreigementen
van Europese zijde sancties tegen
Iran te treffen. De president zei
voorts dat de aangekondigde
economische overeenkomst met
het Oostblok niet betekent dat
Teheran besloten is Moskou een
bevoorrechte positie te geven.
Teheran is niet voornemens zijn be
trekkingen met Europa te ver
breken, zo antwoordde Bani-
Sadr op een vraag naar zijn reac
tie op het dreigement van de ne
gen lidstaten van de EG sancties
te nemen tegen Iran omdat het
weigert de 50 Amerikanen vrij te
laten. „Deze sancties", zo zei hij,
„zullen Iran niet zo hard raken
omdat ze meer politiek dan eco
nomisch zijn". Volgens de Iraan
se president begaat Europa een
fout door de VS te volgen in de
dreigementen aan het adres van
Iran. Het Amerikaanse beleid is
in feite eerder gericht op het ge
bruiken van de gegijzelden voor
Amerikaanse politieke plannen
dan op het streven naar hun vrij
lating, aldus Bani-Sadr.
Er is een scenario, een actieplan
geweest voor de vrijlating van de
gegijzelden, zo zei de Iraanse pre
sident in het interview, dat de
Amerikanen niet hebben geres
pecteerd. Hij scheen hiermee te
verwijzen naar beloften die Iran
in het verleden heeft gedaan om
de vrijlating van de gegijzelden te
vergemakkelijken indien de
Amerikaanse regering Iran zou
helpen de terugkeer van de sjah
naar Iran te bewerkstelligen en
als Washington openlijk zou er
kennen betrokken te zijn geweest
bij het beleid in Iran ten tijde van
de sjah. „De gijzelingsaffaire zou
al lang opgelost zijn geweest,
wanneer de VS werkelijk de
vrijlating van de gegijzelden
wensten".
OTTAWA-Het lijkt erop dat de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Vance en zijn Canadese collega
MacGuigan heel alleen van een groot banket zullen genieten. Maar even later kwamen de overige dertig gasten
toch die waren opgetrommeld voor het diner ter ere van Vance, die op het ogenblik een officieel bezoek aan Canada
brengt.
Eerste ronde Griekse presidentsverkiezingen
ATHENE - Bij de eerste ronde van
de presidentsverkiezingen in het
Griekse parlement heeft premier
Karamanlis, die hiervoor kandi
daat is, niet genoeg stemmen be
haald. Hij had een twee-derde
meerderheid (200 van de 300) no
dig, maar hij kreeg slechts 179
stemmen. Bij de volgende ronde,
20 april, is weer een twee-derde
meerderheid vereist; pas bij de
derde en laatste, op 5 mei, heeft
hij aan een drie-vijfde meerder
heid, 180 stemmen, voldoen
de.
Dat hij zelfs die 180 gisteren niet
haalde is mede te wijten aan het
feit dat hij zelf kort voor de
stemming de zaal verliet en er
niet aan deelnam. Nu hij deze ge
dragslijn van gaullistische gran
deur eenmaal heeft ingeslagen,
zal hij daarop bij de laatste, be
slissende ronde moeilijk meer
kunnen terugkomen. De aan
vullende stem of stemmen moe
ten in dat geval van een andere
richting komen.
Enigszins zorgwekkend ook voor
de regeringspartij Nieuwe De
mocratie was dat volgens een be
paalde berekening twee man uit
ADVERTENTIE
Zeker in een moeilijke bespreking.
eigen gelederen niet op Kara
manlis hebben gestemd. De ND-
fractie, zonder Karamanlis, be
staat uit 173 leden. Acht min of
meer onafhankelijke afgevaar
digden van buiten de ND hadden
aagekondigd ook op Karamanlis
te stemmen. Het aantal stemmen
voor Karamanlis had dus 181
moeten zijn. Of twee onafhanke-
lijken hebben gelogen (bijvoor
beeld die van de ultrarechtse Na
tionale Groepering), óf twee van
binnen de ND zijn hun premier
om welkereden dan ook ontrouw
geworden. Van regeringszijde
werd met klem ontkend dat er
sprake was van zo'n verschijnsel,
en bovendien de verwachting
uitgesproken dat in de laatste
ronde de 180 ruimschoots zal
worden overschreden.
Mocht dit niet het geval zijn en op 5
mei geen president uit de bus
komen, dan moet volgens de
grondwet het parlement worden
ontbonden en vervroegde ver
kiezingen uitgeschreven. Hierop
mikt oppositieleider Andreas
Papandreou, wiens socialistische
Pasok (93 zetels) gisteren niet aan
de stemming deelnam. Papand
reou verkondigt dat dit parle
ment, in 1977 gekozen, niet langer
de volkswil vertegenwoordigt, en
dat het volk de gelegenheid moet
krijgen zijn oordeel.te vellen over
de falende buitenlandse en eco
nomische politiek van de rege
ring. Dat verse parlement zou dan
ook de nieuwe president moeten
kiezen.
Vervroegde verkiezingen volgens
het huidige systeem, dat de gro
tere partijen begunstigt, zijn ech
ter geen prettig vooruitzicht voor
de kleinere oppositiepartijen,
met uitzondering wellicht van de
Moskou-trouwe communisten.
Het is dan ook uit deze gelederen
(de resten van het Liberale Cen
trum en de sociaal-democrati
sche KODISO, beide vier zetels)
dat Karamanlis op 5 mei mis
schien aan zijn 180e stem kan
worden geholpen.
Karmal geeft
toe: "Er zijn
problemen"
MOSKOU (AFP) - De huidige
machthebber in Afghanistan, de
door de Sowjet-Unie in het zadel
geholpen Babrak Karmal, heeft
officieel melding gemaakt van
„moeilijkheden en problemen"
in de Afghaanse samenleving.
Het staatshoofd, dat tevens rege
ringsleider is en secretaris-gene
raal van de democratische volks
partij van Afghanistan luchtte
zijn hart in een bijeenkomst van
hoge partijfunctionarissen, die
onlangs is gehouden en waarvan
het Sowjet-persbureau „Tass"
gisteren melding heeft gemaakt.
Karmal riep op die bijeenkomst te
vens de leden van de partij op dat
zij, in de hoedanigheid van revo
lutionairen, eraan zouden wer
ken dat die moeilijkheden en
problemen voorgoed uit de we
reld zouden geraken.
non.
Gistermiddag lunchte minister van
buitenlandse zaken Shamir met
de ambassadeur van de negen
EG-landen. Daar herhaalde hij
nog eens het Israëlische stand
punt: Libanon is volgens Shamir
een land dat zijn zelfstandigheid
heeft verloren en leeft onder een
bezettingsleger van 30.000 Syri
sche soldaten - het Arabische
vredesleger- en 15.000 gewapen
de Palestij nen.
De landen die troepen aan Unifil
leveren, moeten volgens Shamir
dan ook niet vreemd opkijken als
zij met al die gewapende elemen
ten te maken krijgen. Hij wees er
verder op dat het merendeel van
de slachtoffers onder de Unifil-
soldaten gevallen zijn door Pale
stijnse kogels, en sprak er zijn
bevreemding over uit dat er poli
tiek meer moeilijkheden zijn als
er doden door toedoen van Had-
dad vallen.
Politie maakt
einde aan
betogingen in
Zuid-Afrika
JOHANNESBURG (Reuter/UPI)-
De Zuidafrikaanse politie heeft
met traangas en de wapenstok
een eind gemaakt aan betogingen
van scholieren van gemengd ras
in voorsteden van Johannesburg
en Durban. In Zuid-Afrika vindt
sinds enige tijd een boycot plaats
van scholen door leerlingen van
gemengd ras. Zij eisen gelijkbe
rechtiging van hun onderwijs
met het blanke onderwijs.
Een woordvoerder van de politie
zei dat in Soweto bij Johannes
burg twee betogingen plaatsvon
den. De leerlingen zouden na
herhaaldelijk te zijn gewaar
schuwd geweigerd hebben zich
te verspreiden. Daarop gebruikte
de politie traangas en de wapen
stok. Functionarissen van de
"scholen zeggen dat de politie
zonder voorafgaande kennisge
ving waarschuwingsschoten
heeft afgevuurd. De politie ont
kende dit Aan de betoging in
Durban namen 6.000 leerlingen
deel.
De zwarte anglicaanse bisschop
Desmond Tutu, secretaris van de
Zuidafrikaanse raad van Kerken
en een van de vooraanstaande fi
guren van de Zuidafrikaanse ne
gergemeenschap, heeft zich in
verband met de protestacties van
de kleurling-scholieren en de
reactie van de Zuidafrikaanse
politie hierop in een telegram tot
de Zuidafrikaanse premier ge
wend met het dringende verzoek
maatregelen op korte.termijn te
nemen 'voor het te laat is'.
De bisschop die niets moet weten
van het apartheidssysteem in
Zuid-Afrika, veroordeelde de
minister van kleurlingenzaken.
Marais Steyn, omdat die ver
klaard had dat agitators de scho
lieren hadden opgeruid. „Geen
zwarte leerling van een middel
bare school", aldus de bisschop,
„heeft een agitator nodig om hem
te vertellen dat zijn leraren min
der salaris krijgen dan hun blan
ke collega's dat er vier onderwijs
systemen zijn, gebaseerd op on
derscheid naar bevolkingsgroep
en dat de regering veel meer uit
geeft voor een blanke dan voor
een zwarte scholier".
ADVERTENTIE
(Van onze correspondent Henk Lef-
felaar)
LONDEN - De uitwijzing van de
Britse ambassadeur James Craig
door de regering van Saoedi-
Arabië naar aanleiding van de
uitzending van de gedramati
seerde televisiefilm 'De dood van
een prinses', wordt in Britse rege
ringskringen voornamelijk ge
zien als een tijdelijke reprimande
voor de „negatieve houding" van
Londen ten aanzien van Arabi
sche gevoeligheden.
Toch maakt men zich in Britse za-
kenkringen zorgen over de aan
kondiging dat Saoedi-Arabië nu
ook de economische relaties met
het Verenigd Koninkrijk wil
„herzien" - de diplomatieke ma
nier om te zeggen dat lopende en
komende contracten op de hel
ling komen te staan. Wat dat be
treft staat er voor Engeland veel
op het spel, omdat Saoedi-Arabië
binnen enkele weken nieuwe
contracten met handelspartners
zal gaan afsluiten, ter waarde van
in totaal 530 miljard gulden.
Engelse bedrijven hoopten daar
van een goede portie in de wacht
te slepen. Er zijn in Saoedi-Ara
bië op het ogenblik 200 Britse
maatschappijen geregistreerd,
terwijl er wordt gewerkt aan 120
gemeenschappelijke projecten.
In totaal zijn 10.000 Britten bij de
ze industriële activiteiten in Sa
oedi-Arabië betrokken.
De uitwijzing van de Britse ambas
sadeur kwam voor de Britse rege
ring onverwachts omdat hij, Ja
mes Craig, sinds de uitzending
van de televisiefilm op 9 april
door het onafhankelijke Britse
tv-kanaal ITV, zich heeft inge
spannen om de Saoedi-Arabische
regering ervan te overtuigen dat
er geen kwade opzet achter
school.
Ambassadeur Craig probeerde de
Arabieren uit te leggen dat het
ITV-kanaal niet onder de ver
antwoordelijkheid van de Britse
regering uitzendt (zoals de BBC),
dat er in het Westen andere op
vattingen bestaan over persvrij
heid en dat, wanneer de film Ara
bische gevoelens kwetste, dit
geen uiting was van wat het Brit
se volk in het algemeen van de
Arabische zeden en gewoonten
dacht.
Commentatoren en Britse arabis
ten hebben erop gewezen dat Sa
oedi-Arabië niet tot het uiterste
zou gaan om alle diplomatieke
betrekkingen met het Verenigd
Koninkrijk te verbreken en dat
zij mettertijd ambassadeur Craig
ongetwijfeld weer zullen toe
staan zijn post in te nemen, al was
het alleen maar omdat Saoedi-
Arabië op het ogenblik politiek
van het Westen afhankelijk is
door de recente ontwikkelingen
in de islamitische wereld.
Daarentegen vrezen de Britten wel
dat Saoedi-Arabië de economi
sche dreigementen waar zou ma
ken. Ten slotte exporteert Enge
land meer naar Saoedi-Arabie
dan naar geheel Azië, en met de
huidige malaise in de Britse in
dustrie zou het verlies van het
Saoedi-Arabische industriële af
zetgebied een niet geringe neer
slag hebben op de Britse econo
mie.
Zowel conservatieve als Labour-
parlementariërs achten de Saoe
di-Arabische reactie overtrok
ken, te meer omdat minister van
buitenlandse zaken Lord Car-
rington, weliswaar als mosterd na
de maaltijd na de uitzending van
de film, min of meer zijn excuses
had aangeboden. Ook wordt erop
gewezen dat de Saoedi-Arabi
sche regering zich bewust is van
het feit dat Carrington bezig is
aan de formulering van een
nieuwe Britse politiek ten aan
zien van het Midden-Oosten, en
dat harde acties tegen Engeland
een nieuw beleid in de wielen
zouden kunnen rijden.
Saoedi-Arabië heeft zijn nieuwe
ambassadeur in Londen op
dracht gegeven „voorlopig" zijn
geloofsbrieven nog niet aan te
bieden aan koningin Elisabeth.
Dit wordt gezien als een signaal
dat het ook diplomatiek nog niet
zo'n vaart zal lopen. Dan is er ten
slotte nog het feit dat in Britse
regeringskringen al op laag ni
veau werd gedacht aan een tijd
stip voor het staatsbezoek van de
Saoedi-Arabische koning Chaled
aan Engeland. Hij werd daartoe
uitgenodigd door de Britse vor
stin tijdens haar bezoek, verleden
jaar, aan Saoedi-Arabië.
Spaarselect-extra-rekening
rente
Bij elke terugbetaling wordt
2° o over het opgenomen bedrag in
rekening gebracht.
Behalve bij opname t.b.v. huwelijk of
aankoop eigen huis.
