krijgen
ze me
„Levend
SPRANKJE HOOP VOOR NOËL LEENART
te mogen blijven
Belg voert zware strijd om in Nederland
ZATERDAG 19 APRIL 1980
EXTRA
PAGINA-27
Noël Leenaert is wanhopig. De
depressies nemen toe, even
als het gebruik van kalme
rende middelen en alcohol
waar hij maar niet dronken
van kan worden. Geeft de
Nederlartdse regering toe aan
de druk van België om hem
uit te leveren? Datjs de vraag
waar zijn leven momenteel
letterlijk om draait.
Hoewel men op het ministerie
van justitie niet staat te trap
pelen om dit hoopje mense
lijke ellende over de grens te
schuiven teneinde hem zijn
gevangenisstraf van 25 jaar te
laten volbrengen, wil staats
secretaris Haars de Belg toch
naar zijn vaderland retourne
ren. Om formele redenen die,
zoals zo vaak, geen ruimte
openlaten voor gevoelens van
naastenliefde.
Mevrouw Haars heeft de advie
zen over de uitlevering van
Noel Leenaert al terzijde ge
legd. Zelfs het rapport van de
psychiater van haar eigen mi
nisterie kon haar niet ver
murwen, terwijl dat toch zeer
duideliike taal spreekt: „Uit
levering is een onontkoomba
re opdracht tot zelfmoord aan
de heer Leenaert.'
Er is evenwel nog een sprankje
hoop, nu de vaste kamer
commissie voor justitie zich
met het geval-Leenaert is
gaan bemoeien.
Door
Weert Schenk
AMSTERDAM - Een wielrenner was-ie. Geen
spurter, maar een krachtpatser. Eenmaal op
gang bleef hij rijden als een niet meer te stuiten
trein. Zo reed hij zich dikwijls in de ereprijzen.
Deze herinnering is de enige die een flauwe
glimlach op het gezicht van Noël Leenaert te
weeg kan brengen.
Hij denkt veel over het verleden,
vooral over de oorlog. Leenaert is
nu 56 jaar, maar moet voor zijn
gevoel 38 zijn. Negentien jaar ge
leden werd hij in de gevangenis
gestopt. Daarna was er niets.
Leegte.
Noël Leenaert heeft een onderdui
kadres in Amsterdam. Daar ver
telt hij in een soms onverstaan
baar Vlaams accent zijn treurig
stemmend verhaal. Gebogen
hoofd, bekommerde uitdrukking
en vaak dolend door de details. Af
en toe doet hij een scheut pils in
zijn steeds halflege glas op een
manier die ingehouden woede
verraadt. Als iets niet wordt be
grepen, verheft hij de stem en
zegt niet zonder agressie: „Ge
moet luisteren!"
Geboren in 1923 te Gent. Om
streeks de kerstdagen, zoals zijn
naam al doet vermoeden. Zijn
vader is voerman; zijn moeder
beheert een uitspanning. Noël
groeit op tot een stevige Vlaamse
volksjongen. Op zijn vijftiende
kent hij geen andere ambities dan
het rijden van wielerwedstrijden
en het genieten van het leven.
De Tweede Wereldoorlog breekt
uit. Er zijn geen koersen meer
rond de dorpskerken. Toch blijft
Noel fietsen. Hij is in contact ge
komen met verzetsmensen en
niet uit ideologie maar voor het
avontuur voert hij opdrachten uit
voor „De Witte Brigade". Als
wielertoerist wekt Noël weinig
argwaan bij de Duitsers. Zo ver
richt hij allerlei koeriersdien
sten.
De jonge Gentenaar wordt op
steeds gevaarlijker werk gezet.
Op een novemberdag in 1943 is er
verraad. Terwijl Noël op de hoek
van een marktplein staat te wach
ten, komen Gestapo s op hem af.
Een van hen is Richard de Bodt.
in die dagen beter bekend als De
Beul van het folterkamp Breen-
donck.
Noël vlucht. Een regen van kogels
achtervolgt hem. Hij ontkomt.
Toch nog pech. Hij loopt regel
recht in de armen van twee door
het vuurwerk gealarmeerde
Rijkswachten. Een worstelpartij.
Noel breekt zich los en gaat er
weer vandoor. Een kogel treft
hem in de rug. Noël raakt ver
lamd. De Bodt en zijn mannen
slepen de hevig bloedende Noël
Leenaert als een zak aardappelen
van het strijdtoneel.
Little John
Door Gent gaat al snel het gerucht
dat „Little John 'is aangehouden.
„Little John" was de codenaam,
waaronder de Engelse radio be
richten doorgaf. In de kazerne
van de Wehrmacht, waar Noël is
heen gebracht, heeft men sympa
thie voor de jonge held. „Little
John", de man van wie ze zo last
hebben is een jonge vent van
twintig jaar?! Noël laat ze in de
waan.
Noël krijgt een goede verzorging.
De artsen weigeren De Bodt om
Noël te verhoren. „Little John"
wordt geopereerd om de kogel uit
zijn wervelkolom te verwijderen.
Twee dagen na de operatie baant
De Bodt zich toch een weg naar
Noël. De Beul smijt twee ver
pleegsters de zaal af en grijnst te
gen de patiënt: „Zo bandiet, nu is
het tussen ons."
Noel spuwt De Bodt in zijn gezicht,
zijn enige verweer. De Beul slaat
hem volledig in elkaar. Alle verse
wonden springen open. Bloed,
overal bloed.
Ondertussen hebben de verpleeg
sters alarm geslagen. „Ze maken
Little John af', roepen ze. De
doktoren maken een eind aan de
aanval van De Bodt. Wehrmacht-
soldaten staan bloed af aan
„Little John Later blijkt Noël
toch niette zijn voor wie hij wordt
gehouden. Na hem te hebben
bewerkt met de kolf van een ge
weer laten ze hem gaan.
Dit is het slot van het roemrijk en
heldhaftig deel van het leven van
de Vlaming Noël Leenaert. Voor
hem neemt een periode van niets
anders dan ellende een aanvang.
Hij kan niet terug komen bij zijn
vroegere kameraden van „De
Witte Brigade Die denken dat
Noel zijn vrijheid heeft gekocht
door anderen te verlinken. Noel
Leenaert hoort nergens meer
bij.
Drugs
Tegen de pijn in zijn rug neemt
Noël zware pijnstillende midde
len. Ook zoekt hij toevlucht tot
drugs. Hij is een verworpene, een
paria die tot overmaat van ramp
in 1944 ook nog voor vijfjaar zijn
buigeriechten verliest, omdat hij
met een minderjarig barmeisje
heeft geslapen. Het kan niet uit
blijven: Noël Leenaert wordt ge
criminaliseerd.
Noël Leenaert (links) in gesprek met Mar iet Gunning van de Stichting advocatei'collectief Oud-West Amsterdam
Over de jaren die volgen, is Leen
aert vaag. Hij zocht zijn heil in de
hoerenbuurt van Gent, werkte in
bars, had contact met diverse
vrouwen en zou ook een bestaan
als souteneur hebben opge
bouwd. Kortom, hij was zeker
geen lieve jongen. Laten we ons
daarom tot die constatering be
perken en de draad aan het eind
van de jaren vijftig opnemen.
Noel Leenaert woont samen met
Suzanne. De vrouw raakt in ver
wachting en schenkt op 6 sep
tember 1960 het leven aan Noelle.
Op het moment dat het meisje
een paar weken later in het zie
kenhuis ligt met een onduidelijke
ziekte, verdwijnt Suzanne met
onbekende bestemming. Noël is
gek op het kind, maar hoort in het
ziekenhuis dat hij er geen iecht
op heeft. Alleen de moeder.mag
het afhalen. Wanneer deze zich
niet voor de zesde november
meldt, zal Noëlle onder toezicht
van de overheid worden ge
plaatst.
Noël raakt in paniek. Vier dagen
zuipt hij zich helemaal lam. Dan
is zijn plan rond. Zo dronken als
een balletje dringt Leenaert een
wapen winkel binnen. Hij slaat de
winkelier neer en verdwijnt ver
volgens met een zwaar kaliber
revolver met bijbehorende muni
tie. Vastberaden zet hij koers
naar de buurt waar hij Suzanne
vermoedt. In eerste instantie wil
de wanhopige vader haar dwin
gen het kind op te halen.
Zover komt het niet. Noël bezoekt
eerst nog even een cafe Na een tip
van de barjuffrouw, aan wie Noel
een deel van zijn verhaal heeft
verteld, wordt hij aangehouden
door twee rijkswachten. In de
keuken geeft Noël toe een revol
ver te hebben gestolen. Hij pakt
het wapen uit de zak. De gendar
mes denken echter dat hij wil
schieten en storten zich boven op
hem. Tijdens die schermutseling
gaat de revolver af. Een poging
tot doodslag?
Een gendarme is in de borst getrof
fen. Na een verblijf van drie we
ken in het hospitaal wordt hij
kerngezond verklaard. Het Hof
van Assisen neemt de affaire ech
ter hemelshoog op. Noel Leen
aert wo- dt veroordeeld tot 25jaai
gevangenisstraf. Wegens poging
tot doodslag. Een zelfs voor Bel
gië ongekend zware straf.
Noel krijgt pas na de uitspraak de
indruk dat er een spelletje is ge
speeld. Hij gelooft dat de rechters
over zijn rug zijn advocaat heb
ben willen treffen. De advocaat
had de moordenaar van een
priester er toe bewogen een boek
te schrijven over zijn daad. Hij
had zelfs met de misdadiger sa
men voor de omslagfoto gepo
seerd. Vervolgens waren de op
brengsten van het schriftuur in
de zakken van de jurist verdwe
nen.
Noël Leenaert had deze naar zijn
weten goed aangeschreven advo
caat gevraagd om hem te verde
digen. Hij was onwetend van de
affaire en van de dreiging van een
levenslange schorsing die de
verdediger boven het hoofd hing.
De man wilde kennelijk een goe
de beurt maken en deed zijn werk
bijzonder slecht. Zo ging hij
nauwelijks in op de technische
aspecten van de zaak: Kon Leen
aert van tien centimeter afstand
gericht schieten? Na de uitspraak
wordt de advocaat voor zeven
maanden geschorst.
In de gevangenis begint Noël zeil
een strijd tegen zijn veroordeling.
Pakken papier schrijft hij vol en
stuurt die naar alle mogelijke in
stanties. Van hoog tot laag krij
gen ze brieven van hem. Wanneei
de gevangenisdirectie ingrijpt,
stuurt hij zijn noodkreten via do
zen die hij moet inpakken naar de
buitenwereld. Niemand rea
geert.
Oude bekende
Noël wordt van gevangenis naar
gevangenis gesleept. Hij ontmoet
er mensen die voor de meest
gruwelijke moorden „maar vijf
tien jaar hebben gekregen. In
1971 hoort hij in de centrale ge
vangenis van Leuven dat er ook
een oude bekende van hem is ge
huisvest, die veroordeeld is tot
tweemaal levenslang en eenmaal
de doodstraf: de oorlogsmisdadi
ger Richard de Bodt, de beul van
Breendonck.
Hevig geëmotioneerd schrijft Noël
verzoeken tot overplaatsing. Hij
smeekt de gevangenisdnecteui
om te worden ovei gebracht naar
een andere vleugel van de inlich
ting. Het resultaat? Noël moet
verhuizen naar een cel, bijna
naast die van de duivel die hem zo
mishandelde. Heet zoiets niet
„geestelijke mishandeling
De verhuizing van Noël is ook pure
uitlokking van moeilijkheden.
Die blijven dan niet uit. Op een
dag krijgt Noël een mes in han
den en grijpt De Bodt. De Beul
ontsnapt op het nippertje aan de
dood, wat Noël nu nog spijt.
Leenaert verspeelt er een kans op
voorwaardelijke invrijheidstel
ling mee. Ergo, zijn gevecht met
De Bodt wordt uitgelegd als het
bewijs dat hij een gevaar is voor
de maatschappij.
Amsterdam
In 1977, na zeventien jaar gevange
nis, komt Noël aan op het Cen
traal Station te Amsterdam, de
hoofdstad van „het land waar de
justitie menselijker is". Hij heeft
een weekendverlof aangegrepen
om te vluchten. Zijn situatie leek
hem uitzichtloos, gezien de cate
gorische weigeringen op zijn ver
zoeken om gratie en voorwaar
delijke invrijheidstelling.
Noël duikt onder m kraakpanden.
Van lieverlee begint hij zich vei
lig te voelen. Hij werkt voor een
uitzendbureau, komt later in vas
te dienst van Albert Heyn als
broodbakker, en schaft zich zelfs
een autootje aan. Die wagen
wordt zijn zoveelste ongeluk.
Tijdens een onschuldige politie
controle blijkt dat hij door de
Belgische Justitie wordt ge
zocht.
Al direct bij zijn aankomst in Am
sterdam had Noel contact opge
nomen met de Stic hting Advoca-
tencollectief Oud-West. Marjet
Gunning, die zijn geschiedenis
kent, komt er direct na de arresta
tie bij. Zij weet te bewerkstelli
gen dat Leenaert niet meteen
wordt vastgezet.
Al ruim een jaar is Marjet Gunning
bijna dagelijks bezig met Leen
aert. Ze probeert hem uit de han
den van de Belgische justitie te
houden. Mi. Gunning knjgt^gele-
genheid van de Nederlandse le
gering om de autoriteiten in Bel
gie te overreden om het verzoek
om uitlevering van Noel Leenaert
in te trekken
Tot nog toe is de advocate daai in
niet geslaagd. Het Nederlandse
ministerie van Justitie wordt nu
ook moeilijker. Belgie dringt eig
aan. Oorspionkelijk moest de
inmiddels volkomen in de put zit
tende Leenaert op 12 apul de
grens over. Met pijn en moeite
kreeg Marjet Gunning een week
uitstel.
Volgens dê Amsterdamse juriste
heeft Nederland weinig lust om
Leenaert uit te leveren. Knelpunt
is echter de zogenaamde hard
heidsclausule in de uitleverings
wet. Dat artikel zegt dat uitleve
ring niet wordt toegestaan, wan
neer degene om wie het gaat te
jong of te oud is of diens gezond
heid het niet toelaat. Dat laatste
geldt zeker voor Noël.
De hardheidsclausule staat in ver
dragen met veel landen. In het
Europese verdrag is de regeling
niet opgenomen, maar Neder
land heeft een duidelijk voorbe
houd gemaakt. In het 1962 afge
sloten Benelux-verdrag is de
clausule niet opgenomen en
maakte Nederland ook geen
voorbehoud. Het argument was
dat zoiets met buurlanden niet
nodig is. Het spreekt vanzelf dat
bij dergelijke omstandigheden
het verzoek om uitlevering wordt
ingetrokken. Marjet Gunning
zegt dat Belgie zich nog geen en
kele keer aan die stilzwijgende
afspraak heeft gehouden
Namens Noel heeft Marjet Gun
ning aan Koning Boudewijn van
Belgie een verzoek om gratie ge
schreven. Nog geen antwoord
ontvangen. Noel Leenaert, een
geknakt man door zeventien jaar
gevangenis en lijdend aan een
oorlogssyndroom moet terug
achter de tralies. Staatssecretaris
Haars van Justitie heeft van psy
chiater Mulder van het ministei ie
gehoord dat de Belg dan zeker
zelfmoord zal plegen. Toch wil ze
Leenaert uitleveren. Ze vindt dat
een volkenrechtelijke verplich
ting.
Noel staat momenteel onder psy
chiatrische behandeling. Hij is er
•tocht .ian toe. Slikt wekelijks
tientallen pillen, die zijn geest
verdoven en hem zelfs soms zijn
geheugen doen vei liezen. Ook al
zou hij via de vaste kameicom
missie bereiken dat hij in Neder
land mag blijven, zal hij nog vele
malen door de deur van de psy
chiater gaan.
Noel gelooft ei niet meer in. Zacht
zegt hij: „Ik heb een knak gekre
gen die ik moeilijk te boven kom.
Ik moest 38jaai zijn, maar ik ben
56 Meneci. ik ben ontzettend
moe Dan „Maai ik ga niet terug
tussen die muren. Ik ben behan
deld ,iK «en hond >i lie*i i<-
bent een hond Mijn besluit staat
vast. Levend knjgen ze me
niet'
