VANDALISME
NEKT VOETBAL
J
„Als het
geweld
toe
neemt,
kan het
snel
gebeurd
zijn met
betaald
voetbal"
"1
Leidse
hoogleraar
Giltay Veth:
Door
Paul de Tombe
ZATERDAG 29 MAART 1980
PAGINA 23
Het transport
"Dat is een enorm punt. En dan
niet alleen het transport per
trein, maar ook de begelei
ding naar het stadion en veel
verder dan de ingang van het
stadion. Met die rel rond de
NOS-ploeg werden de sup
porters wel deugdelijk bege
leid naar het stadion, maar
niet naar het vak. Waar ze de
vrije loop kregen, daar begon
de baldadigheid. Misschien
moeten we toe naar bewa
kingsdiensten en begeleiding
door agenten, ook binnen het
stadion. Wellicht ook is er iets
te bereiken met aparte ingan
gen, zodat de mensen met een
staanplaats ook alleen maar
naar die staanplaatsen toe
kunnen".
Fouilleren
"Het is gevaarlijk alleen een be
paalde groep te fouilleren.
Dan bestempel je die groep
als gevaarlijk en crimineel.
We zullen er wel bij terecht
komen, maar dan zal er een
methode voor moeten zijn,
zonder discriminatie. Niet dat
de jeugd wèl wordt gefouil
leerd en de mensen met de
gleuftioeden niet. Dat zou een
aanzet tot wangedrag zijn".
Het abitraal
optreden
"Dat kun je niet overslaan, maar'
dat moet ook niet op de voor
grond worden geplaatst. De
arbitrage kan nooit de beslis
sende factor zijn. Topspelers
vinden de gedachte dat de
agressie op het veld overslaat
naar de tribune niet juist. Ik
ook niet. Het kan wel mee
werken, maar ook bij een
wedstrijd die vlekkeloos
verloopt komt het op de tri
bunes soms tot rotzooi. Dat is
een ingekankerd gezwel. Als
de arbiters uniformer zouden
gaan optreden, zou dat mis
schien één procent schelen".
Veel meer kan het schelen als
de commissie teruggaat naar
de praktijk. En als ook wordt
gepraat met aanvoerders van
de rellenmakers, om te on
derzoeken wat daar leeft.
Gaat dat gebeuren? Giltay
Veth: "De commissie moet
wel stimuleren dat straks
vanuit het landelijke beleids
orgaan ook die mensen wor
den opgevangen. Maar of dat
aan zal spreken? Ik weet het
niet. Als je één aanvoerder
"inkapselt" staat er wel een
ander op. Wel moet er gepraat
worden met welzijnswerkers
die bezig zijn met de jeugd en
met mensen die vroeger aan
dat vandalisme hebben deel
gehad. maar die periode ont
groeid zijn. Hun ervaringen
kunnen van belang zyn".
Het blijft toch echter louter
theorie van waaruit de aanbe
velingen moeten worden ge
daan. Uit alles blijkt dat de
controle verscherpt zal wor
den tegen de achtergrond van
de criminologische leer dat
niet de straf het belangrijkste
is; maar dat het gaat om "de
pakkans "Naarmate die gro
ter is, zal het gedrag meer
beïnvloed worden". Balda
digheid zal evenwel altijd
plaatsvinden waar de con
trole verslapt, of waar het niet
wordt verwacht. Frappant is
het Engelse voorbeeld. De
meest beruchte fans van
Manchester United zijn de
aanhangers uit.. Londen. Dus
of het allemaal wel zoveel zal
helpen?....
"Ik ben de eerste om het te be
twijfelen", zegt professor Gil
tay Veth. "Maar ik ben ook de
eerste om te zeggen dat het
moet worden aangepakt. Dit
is een aanzet tot een continu
en gecentraliseerd beleid en
de commissie zal ook wel sla
gen in de opdracht aanbeve
lingen te doen. De vraag is al
leen of die goed zullen zijn.
Zijn ze dat niet. dan komt er
zoiets van: na ons de
zondvloed".
Hel beeld doemt op. In elke stad
is meldingsplicht, snelrecht,
fouillering volgens een be
paalde methode, geregeld
transport, begeleiding en een
uniform arbitraal optreden.
De eenheids-bestrijding van
het voetbalvandalisme anno
Ontrol waar de uitbarsting
toch nog plaatsindl wordt ze
op dezelfde wijze tegemoet ge
treden; nergens leidt het tot de
complete uitroeiing van het
kwaad. In de ene stad ver
schijnt weer de politie te
paard, elders worden honden
ingezet.
"Als het daar naar toe moet,
kunnen we maar beter alle
maal gaan tennissen", berust
Giltay Veth.
Duidelijk
Hij verpakt zijn woorden in
voorzichtigheid, maar de
waarschuwing is er niet min
der duidelijk om. Wanneer er
niet rap een gecoördineerd
beleid komt om de agressie
rond (en op) de velden te be
strijden, staat de vernietiging
van de bedrijfstak voetbal
voor de deur. In de huidige
situatie is van een echte aan
pak geen sprake, "er wordt
maar wat aangerommeld",
dus is het hard nodig dat de
maatregelen centraal gedic
teerd gaan worden. Zelf heeft
Giltay Veth al ruim twee jaar
geleden gepleit voor de in
stelling van "een landelijk or
gaan dat het beleid moet uit
stippelen en moet laten uit
voeren en dat bestudering en
evaluatie van de problema
tiek tot zijn permanente taak
zou moeten krijgen". Nu pas
wordt hem de kans geboden
dit idee in grotere kring aan te
bevelen.
Knap laat, zo laat de pas be
noemde voorzitter van de
nieuwe KNVB-commissie ter
beteugeling van het voetbal
vandalisme doorschemeren.
"Want we hadden al veel ver
der moeten zijn met de aan
pak, wat ik primair een tekort
schieten van de overheid
vind. Er zijn wel eerder stu
dies geweest over dat onder
werp, maar die kwamen dan
alleen met analyses en gaven
niet aan hoe het verder moest.
Daarom was ik aanvankelijk
ook tegen die commissie,
omdat het al de zoveelste is,
maar het is niettemin goed
dat deze er nu is gekomen,
want je kunt beter iets doen,
dan niets".
Een uitspraak waarmee de pro
fessor die rechtswetenschap
pen (methoden en technie
ken) doceert aan de Leidse
universiteit, al aangeeft dat
van de "groep" straks geen
wonderen te verwachten zijn
in de moeilijke materie. Met
andere woorden: óók de 52-
jarige voorzitter van de Ko
ninklijke HFC uit Haarlem is
ervan doordrongen dat alleen
de symptomen te bestrijden
zijn. Het gezwel zelf zal niet
kunnen worden uitgesneden,
"omdat de gewoonte om rot
zooi te maken is ingekankerd
in het voetbalgebeuren".
Meegenomen
Hij accentueert het met opmer
kingen als: "Het probleem is
onoplosbaar, maar alles watje
bereikt is meegenomen",
"Niemand weet precies wat
goed is, maar niets doen is
fout", en "Sportvandalisme
kun je niet uitbannen, je kunt
alleen maatregelen nemen
om het te beperken".
Dat is dan ook de opdracht die
de commissie heeft meege
kregen van voorzitter Eric
Vilé van de KNVB, die na de
rel rond de NOS-ploeg in het
Olympisch Stadion "in een
positie was gedrongen dat
van hem iets werd verwacht
omdat het binnen een stadion
gebeurde". Giltay Veth: "De
opdracht is niet om het voet
balvandalisme uit te bannen,
maar om wegen aan te geven
op basis waarvan het beleid
kan functioneren. Een geüni
formeerd, landelijk beleid,
uitgevoerd door mensen die
daar een dagtaak aan hebben.
Mensen van de overheid, de
KNVB, de spoorwegen. Wij
moeten voor één keer de
structuren aangeven, dat
moet eindigen in een conti-
nu-proces. Van mij mag ons
rapport straks de prullebak
in, als dat landelijke orgaan er
maar komt. Dat is belangrijk,
want nu doet iedereen maar
wat hem het beste lijkt. Iedere
lokale burgemeester die met
het probleem te maken heeft,
staat wat dat betreft in een
isolement. Daarom moet er
een centraal beleid komen".
En het liefst zo snel mogelijk, zo
beseft de in Hoofddorp
woonachtige hoogleraar. "Er
is ons weliswaar geen termijn
gesteld, maar we hebben ui
teraard ook niet de tijd tot St.
Juttemis. Haastwerk leidt tot
niets, maar als we anderhalf
jaar met onze aanbevelingen
wachten kunnen ze weieens
als mosterd na de maaltijd
komen. Daarom zullen we
met deelrapporten moeten
komen om een paar onder
delen alvast in werking te
stellen. Als uit onderzoek
blijkt dat het optreden met
paarden op de tribunes-agres
sie-verhogend werkt (ik ben
er geen voorstander van - het
is voor het moment wel effec
tief, maar niet doeltreffend)
en dat het dus beter nagelaten
zou kunnen worden, dan
moet je dat direct ter plekke
deponeren. Zo' n aanbeveling
zou dan ook moeten worden
opgevolgd. Daarom willen we
ook per se mensen uit de
kringen van beleidvoerders
erbij hebben".
Mixture
Vandaar dat aan minister De
Ruiter van justitie is gevraagd
leden van het openbaar mi
nisterie en de politie aan te
wijzen. Ter completering van
de commissie die verder be
staat uit H. W. de Boer
(plaatsvervangend hoofd cen
trale recherche informatie
dienst in Den Haag), directeur
De Kimpe van het Feye-
noord-stadion en een nog na
der aan te wijzen persoon van
de Vereniging Nederlandse
Gemeenten. Giltay Veth
vindt dat een goede mixture.
"Een puur wetenschappelij
ke commissie zou net als een
zuivere KNVB-commissie tot
niets leiden", weet hij. "Het
geheel van instanties moet tot
een beleid komen. En dan
niet eventjes in de avonduren,
nee, het is echt de bedoeling
dat de commissie uit profes
sionals bestaat. Uit mensen
die dit in hun eigen werk
kunnen inbouwen".
Hoe "professioneel" het ook zal
worden aangepakt, overeind
blijft dat zelfs met een zeer
strak en overwogen beleid
alleen het ziektebeeld wel
licht zal kunnen veranderd.
De ziekte zelf zal blijven
voortwoekeren. De wortels
van de kwaal zijn te zeer ver
takt. Ze zijn verankerd in het
leefpatroon. De Leidse
hoogleraar herkent de sym
bolen in zijn eigen omgeving.
"Er zijn in de hele maat
schappij ontwikkelingen
waar dat voetbalvandalisme
uit voortvloeit. Er zijn hier
studenten van wie acht fiet
sen worden gestolen tijdens
hun studie-tijd en ook hier
kun je op sommige afdelin
gen je jas niet zomaar op de
gang hangen. Het hele leefpa
troon is veranderd. Vroeger
kwamen molestaties en harde
wedstrijden alleen in de boe
rendorpen voor. Daar ging je
met de grootste schrik heen.
In de grote stad had je nooit
problemen. Tegenwoordig is
het typerend dat het voetbal
vandalisme het meest voor
komt bij clubs uit de grote
steden. Het leefklimaat is
daar blijkbaar het slechtst. De
huiselijke gezelligheid ont
breekt, de welvaart is geste
gen, waardoor horden jonge
ren in staat zijn wedstrijden te
bezoeken waarvan ik in mijn
positie zeg: gut, wat kostbaar.
Met de wapenstok op de tribune
En op het station....
Er is onvrede op het werk,
werkloosheid. Het zijn alle
maal factoren.
Informatie
Exact kan ook professor Giltay
Veth de ontwikkelingen niet
schetsen waar het vandalisme
uit voorkomt. Voorop staat
dan ook dat de commissie
onder zijn voorzitterschap
straks zoveel mogelijk infor
matie over dat onderwerp bij
een moet sprokkelen. Ook uit
andere landen. "We moeten
om te beginnen de kennis
vergaren. Die is er. Bij de
Spoorwegen bijvoorbeeld,
maar ook bij de KNVB en b ij
de grondtechnische dienst.
Met de bouw en inrichting
van stadions kun je vrij veel
doen. De ervaring leert dat
achter doelen veel gebeurt,
dat vechtpartijen vaak op
staantribunes uitbreken, dat
je geen concurrerende groe
pen bij elkaar in een vak moet
stoppen. Daarmee kun je re
kening houden. Verder moe
ten we profiteren van de stu
dies die over dat onderwerp
in andere landen bestaan.
Vooral in Engeland zijn er
heel wat publicaties over ge
weest. Die moeten we snel op
de telex krijgen".
Vanuit die basiskennis moet de
commissie vervolgens een
aantal zaken gaan onderzoe
ken. Prof. Giltay Veth noemt
in een eerste opwelling: snel
recht, de meldingsplicht, het
transport van supporters, het
fouilleren en de methode van
fouilleren, de drankverkoop,
het arbitraal optreden. Hij
gaat nader in op een paar pun
ten:
De meldingsplicht
(Supporters die zich eerder
hebben schuldig gemaakt aan
vandalisme moeten zich voor
een wedstrijd melden op het
politiebureau waar ze dan op
last van de rechter voor de
duur van het duel kunnen
worden vastgehouden).
Voorzitter Vilé ziet er niet
veel in, blijkt uit een recent
interview in Voetbal Totaal.
Hij acht de meldingsplicht
een enorme inbreuk op de
privacy, vindt het administra
tief onuitvoerbaar. "Het gaat
om een te grote groep men
sen. Het is toch onmogelijk
duizend vandalen een mel
dingsplicht op te leggen.
Waar laat je ze?". Giltay Veth
voegt er aan toe: "En zou je
zoiets invoeren, dan zou er
ook een sanctie moeten zijn
op het niet melden. Anders
werkt het alleen maar stimu
lerend. Wordt het een tarten
van het gezag".
LEIDEN - Het beeld
doemt al te lang ver
snipperd op. In de ene
stad bestijgt politie te
paard de tribunes, el
ders worden honden in
gezet en op weer een an
dere plek komen ge
helmde schilden in be
weging. Geen absurd
concours hippique, of
staaltjes van magische
dressuur, maar de be
strijding van voetbal
vandalisme anno 1980.
Overal waar de balda
digheid voorkomt,
wordt ze op andere wij
ze tegemoet getreden;
nergens leidt het tot de
uitroeiing van het
kwaad. Integendeel. De
"fans" die zich in daden
de felste supporters
willen tonen, zijn hard
bezig het betaalde voet
bal de nek om te draai
en. In de meest letterlij
ke zin.
Een voorspelling van professor
mr. Giltay Veth. "Als we het
geweld niet kunnen terug
dringen en het neemt nog toe,
dan zal dat leiden tot een nog
verdere financiële ontwrich
ting van het betaalde voetbal.
Dan is de basis weg en dan
kan het snel gebeurd zijn.
Dan zal het best kunnen dat
profvoetbal over vijftig jaar
verleden tijd is en alleen nog
voer is voor historici".
