Mugabe aanleiding tot crisis
OPEN HUIS
Drama van Sharpeville werd herdacht
RENAULT NEDERLAND
Verbitterde strijd in
regeringspartij van
Zuid-Afrika lijkt op
winst uit te draaien
*voorpremier Botha
DEZE WEEK
TUINMEUBELSHOW
H ZONNESCHERMEN
TORO MOTORMAAIERS
JAN VAN DER MEER B.V.
RENAULT NEDERLAND N.V.
Een sleuteltje helpt.
DONDERDAG 27 MAART 1980
la
ia) (Van onze correspondent Karl Breyer)
rnj
^JOHANNESBURG - Robert Mugabes geweldige over-
winning in de verkiezingen in Zimbabwe-Rhodesië
J heeft de beslissende stoot gegeven voor de meest dra-
C matische crisis in de Zuidafrikaanse Nationale Partij
9 sinds haar bestaan. Toen de verkiezingsoverwinning
van Robert Mugabe in Kaapstad bekend werd, zei een
Duits diplomaat: "Nu verandert alles in Zuidelijk Afri
ka, de situatie in Namibië, Botha's plan voor een federa
tie van staten, alles
De Zuidafrikaanse journalist Ken
Owen, die als fel tegenstander
van de regering bekend staat,
maakte een scherpe, logische en
zeer eenvoudige rekensom:
"Botswana is bevrijd van de
Zuidafrikaanse omhelzing,
Zuidwest-Afrika's grenzen in het
oosten en in het noorden staan
thans open. De Caprivi-strook
(een geteisterd grensgebied tus-
sen Namibië en Angola, red.) is
I open voor infiltratie vanuit het
zuiden en het noorden, en Zam
bia heeft een nieuwe verbinding
naar de oceaan via Zimbabwe. En
j Malawi", zo vervolgt Owen, "ligt
zo ver weg van de blanke in-
vloedssfeer dat het vroeg of laat
weer naar Zwart-Afrika zal te-
q rugkeren.
"De kaarten die de Zuidafrikaanse
premier P. W. Botha daarentegen
in handen heeft, lijken bijzonder
ontmoedigend. Van de zwarte
N "thuislanden" is Lesotho een
agressieve gegijzelde, de Trans-
kei een verstotene. Venda is een
Micky-Mouse-land.
Uiteraard zijn de oorzaken voor de
thans begonnen strijd op leven en
dood tussen de "verligte" en de
"verkrampte" vleugel gedeelte
lijk elders te zoeken. Het inmid
dels ruim een jaar oude corruptie
schandaal rond het ministerie
van informatie - dat nog steeds de
gemoederen bezighoudt en dat
stof oplevert voor minstens vijf
boeken, die door journalisten of
betrokkenen werden of worden
geschreven - wordt opnieuw op
gewarmd. De opstand in juni
1976 in Soweto, waarvan de oor
zaken en gevolgen door het rap
(Door Karl Breyer)
Op 21 maart 1960 vielen de
schoten van Sharpeville. Tot
op die dag had het "African
National Congress" (ANC)
onder leiding van Albert Lu-
thuli geprobeerd de situatie
voor Zuid-Afrika's zwarte
mensen op vreedzame wijze
te verbeteren. De pogingen
waren tevergeefs en uitein
delijk had Robert Sobukwe
van het "Pan African Con
gress" (PAC) opgeroepen om
tegen de gehate pasjeswetten
te demonstreren. Robert So
bukwe geloofde niet meer in
vreedzame gesprekken met
de blanken en het PAC wilde
de arrestatie van duizenden
zwarte mensen afdwingen en
het gevangeniswezen ont
wrichten.
Het was het begin van een re
volutionair driejarenplan: de
pasjesactie zou worden ge
volgd door een algemene sta
king en dan door een opstand.
Onzeker en nerveus reageer
den de Zuidafrikaanse autori
teiten op de massale demon
straties. In het gehucht Shar
peville opende de politie het
vuur. Binnen enkele minuten
werden 69 menseagedood en
178 gewond. Dat gebeurde op
21 maart 1960, nu twintig jaar
geleden.
Sharpeville werd in de gehele
wereld tot een symbool. In
Zuid-Afrika volgden talrijke
demonstraties en stakingen,
die er uiteindelijk toe leidden
dat de ANC en ook de PAC in
dit land werden verboden.
Talrijke leiders vluchtten of
werden gearresteerd. Tussen
21 maart en 19 april 1960 wer
den nog 83 zwarte burgers en
drie politiemannen bij talrij
ke politieacties gedood en 365
burgers en 59 politiemannen
gewond.
De intussen tot leider van de
ANC gekozen Nelson Man
dela werd in augustus 1962
door de politie gearresteerd
en een jaar later tot levens
lange gevangenisstraf ver
oordeeld. Hij bevindt zich nu
al zestien jaar in de gevange
nis op Robbeneiland bij
Kaapstad.
In Zuid-Afrika werd de gebeur
tenis van Sharpeville (onge
veer 50 km van Johannes
burg) op 21 maart dit jaar als
"Heroes Day" (Heldendag)
herdacht De grootste plech
tigheid vond in de katholieke
kerk Regina Mundi in Soweto
plaats. De zwarte organisaties
in deze strijdbare zwarte
voorstad van Johannesburg
hadden de de bevolking tot
deelname opgeroepen en te
vens gevraagd om niet aan
sportgebeurtenissen deel te
nemen, geen feesten te orga
niseren en geen alcohol te ge
bruiken.
port van de Cillie-commissie
duidelijk ter sprake werden ge
bracht en waarin vooral de hou
ding van de toenmalige adjunct
minister voor de Bantoe-opvoe
ding, dr. Andries Treurnicht,
werd bekritiseerd, speelt nog
steeds mee, en uiteindelijk de ru
zie over het feit of kleurling- en
blanke kinderen tijdens de zoge
naamde "cravenweek" met el
kaar rugby kunnen spelen of niet.
Opnieuw zorgde dr. Andries
Treurnicht voor herrie, toen hij
verklaarde dat de kleurlingen
maar hun eigen rugby-week
moesten organiseren. Enkele da
gen tevoren had deze conserva
tieve leider van de Transvaalse
vleugel van de Nationale Partij al
olie op het smeulende vuur ge
gooid toen hij meende dat dr.
Connie Mulder, de vroegere mi
nister van informatie en thans
leider van de nieuwe "Nationale
Conservatieve Partij", eigenlijk
maar als een soort verloren zoon
in de gelederen van de Nationale
Partij moest terugkeren.
Sommige diplomatieke waarne
mers in Kaapstad en Pretoria
vergelijken de "ruzie" tussen de
oer-conservatieve dr. Andries
Treurnicht en de meer liberale
minister-president Botha met de
herrie in 1969 tussen dr. Albert
Hertzog en premier B.J. Vorster,
die uiteindelijk tot een splitsing
leidde en waaruit dan de "Her-
stigte Nationale Partij" ontstond.
Deze partij wordt tot aan de dag
van vandaag als een bedreiging
gezien voor het zogenaamde
"afrikaanerdom", maar heeft tot
nu toe geen enkele politieke be-
Premier Botha
tekenis gehad. De "Herstigte Na
tionale Partij" is niet eens in het
parlement vertegenwoordigd.
Minister-president Pieter Wilhelm
Botha, die de afgelopen maanden
plotseling begreep dat hier po
gingen werden gedaan om zijn
politiek van veranderingen en
samenwerking met de andere
bevolkingsgroepen stuk te slaan,
reageerde met ongekende fel
heid. In een eerste verklaring eis
te hij dat het nu maar afgelopen
moest zijn om de kleurlingen als
melaatsen te beschouwen.
In een rede voor politieke functio
narissen van de partij in Kaap
stad ging Botha uiteindelijk nog
verder. Hij vergeleek Zuid-Afri
ka's pogingen om tegen de opvat
tingen van de gehele wereld in
zijn eigen politiek te willen be
drijven met de strijd van Hitler-
Duitsland, die - zoals Botha het
noemde - in zak ën as eindigde.
De premier waarschuwde de
"verkrampte" kringen in zijn par
tij, die telkens weer van hem eis
ten "om te schieten en aan te val-
"Het zijn uw kinderen die moeten
schieten" zei Botha woordelijk,
"en het is mijn verantwoorde
lijkheid om deze kinderen niet de
dood in te sturen als het niet
noodzakelijk is". Botha deed te
gelijkertijd een scherpe aanval op
de vroegere minister van voor
lichting, dr. Connie Mulder, die
hij de oorzaak noemde van het
grootste schandaal dat de Natio
nale Partij tot nog toe had be
leefd.
Enkele dagen later kwam de klap
op de vuurpijl. De vroegere mi
nister en huidige president B.J.
Vorster deed een scherpe aanval
op Botha's liberale politiek en zei
dat hij nog steeds apartheid als de
enige oplossing voor de proble
men van Zuid-Afrika beschouwt.
Onmiddellijk daarna begonnen
de voorspellingen dat de rege
rende partij nu definitief uit el
kaar zou vallen. Sommigen
meenden dat minstens dertig tot
veertig vooraanstaande parle
mentsleden uit de Nationale Par
tij zouden uittreden om dan even
tueel onder leiding van Vorster
en met medewerking van dr. An
dries Treurnicht en dr. Connie
Mulder een nieuwe partij op te
richten.
De bekende journalist en commen
tator dr. Willen de Klerk vroeg
dan ook: "Was dit optreden van
Vorster in deze kwetsbare situa
tie wel nodig?" En hij riep de le
den van de partij op om "vrede
met elkaar te maken en samen te
blijven, want de Afrikaner weet
diep in zijn hart wel dat de rege
ring de juiste weg gekozen
heeft..."
Minister-president Botha zelf
wond er echter geen doekjes om.
Ik heb verleden jaar een plan
van 12 punten aan het congres
van de partij voorgelegd, dat door
allen geestdriftig werd aanvaard.
Ik vraag thans iedere nationalist
die twijfelt, om die twaalf punten
nog eens door te lezen, en als hij
dan nog twijfels heeft, moet hij
met de partij breken, want dan
behoort hij er niet bij", zei Botha
in een rede in Stellenbosch, die
als antwoord aan Vorster was be
doeld.
Het ingrijpen van Vorster in de po
litieke discussie wordt inmiddels
lang niet meer zo tragisch gezien
als onmiddellijk na de rede in
Bloemfontein. Van een alliantie
tussen Vorster en dr. Connie
Mulder (eventueel met mede
werking van de vroegere chef van
de geheime dienst generaal Hen
drik van den Bergh - ook al een
van de hoofdfiguren in het
schandaal rond Mulder - en Mul
ders vroegere staatssecretaris
van voorlichting, dr. Eschel
Rhoodie) kan geen sprake zijn.
Zij allen hebben door het infor
matieschandaal hun geloofwaar
digheid verloren.
Veel gevaarlijker is daarentegen
het feit dat de boeren zich door de
overwinning van Mugabe en door
de enorme binnenlandse politie
ke activiteit van de zwarte orga
nisaties bedreigd voelen. Reeds
enkele dagen geleden werden
zwarte leiders door de veilig
heidspolitie ondervraagd.
Het zwarte weekblad "Sunday
Post", met de prominente Percy
Qoboza als hoofdredacteur, be
gon met een actie om een gevan
gen zwarte activist vrij te laten.
De actie wordt intussen door tal
rijke zwarte, kleurlingen-Indiërs
en ook blanke organisaties ge
steund. Bisschop Desmond Tutu
en dr. Nthatho Motlana onder
streepten zondag nog eens dat zij
ondanks alle bedreigingen tot het
einde toe tegen de apartheid zul
len strijden.
Vele politieke en diplomatieke
waarnemers zijn van mening dat
nieuwe verkiezingen en een door
premier Botha reeds aangekon
digde "staatsraad" de beste op
lossing voor de toekomstige ont
wikkeling zou zijn. Volgens een
opiniepeiling van de "Sunday
Times" zou premier Botha thans
bij verkiezingen dr. Andries
Treurnicht met een overwinning
van 85,5 percent tegen 6,4 percent
verpletteren.
De leider van de oppositie, dr. Fre-
derik van Zijl Slabbert, zei dan
ook dat Botha deze historische
kans moest grijpen om de "Ver
krampten" op te ruimen en de
veranderingen door te voeren die
noodzakelijk zijn voor een vreed
zame oplossing van de proble
men in Zuid-Afrika.
PEUGEOT
BOUW
JAAR
KLEUR
PRIJS
104
'76
blauw mét.
5.750.-
304 break
'77
wit
8.750.-
304 SLS
'77
beige mét.
6.750.-
304 GL
'78
beige
9.750.-
305 GR gas
'78
wit
12.250.-
504 GL
'77
groen mét.
12.950.-
504 GL
'78
wit
14.500.-
504 GL
'78
blauw mét.
13.750.
504 GL
'78
rood
14.250.-
504 GL
'79
groen mét.
17.750.-
504 GL
'79
wit
16.950.-
504 GL automaat
'78
blauw mét.
15.950,-
504 Fam.
'77
beige
13.950,-
504 GL aut.
'78
blauw mét.
15.750 -
604 SL aut.
'77
beige mét.
15.000-
DEMONSTRATIE-
EN DIREKTIEAUTO'S
104S
'79
beige mét.
13.750-
305 GR
'79
oranje
14.750.-
305 SR Grand comf
'79
blauw mét.
18.250.-
305GLD
'79
beige mét.
18.950.-
505 STI
'79
beige mét.
27.950-
Leiden Showroom Levendaal 71-79, 2311 JE. Tel. 071-140441
Werkplaats en magazi|n Zoeterwoudseweg 23, 2321 GM, Tel. 071-766700
Oegstgeest: Showroom, werkplaats en magazijn
Rhijngeesterstraatweg 42-46, 2341 BV, Tel. 071-152945
DE VERBOUWING IS KLAAR EN DAAROM
OPEN HUIS MET O.A. EEN SCHITTERENDE
met gratis slangcassette van 98,50
GRATIS
bij aankoop van 25,- goederen een bloemenspuit van 7,95 GRATIS.
Bij aankoop van 100,- goederen een luchtbed van 39,75 GRATIS
TUINBOUW- EN HOBBYARTIKELEN
Tel. 01713-9008, Noordeinde 45-53, Roelofarendsveen.
ANWB gekeurd - Gouden Garantie
Renault 4L 53.000 km 1977 6950,-
Renault 4TL 38 000 km 1978 8250.-
RenauN 5L 50 500 km 1977 7250.-
Renault 5TL 53 000 km 1976 7250,-
Renault 5GTL40 000 km 1978 10950.
Renault 6TL 41 000 km 1977 6950.-
Renault 6TL66 000 km 1976 5250.-
Renault 12TL40 000 km 1977 6950.-
Renault 12TL 48 000 km 1976 6500.-
Renault 12TL 58 000 km 1978 8750.
Renault 14TL 52 000 km 1977 9250.-
Renault 14TS 23 000 km 1979 15500.-
Renault 14TL 16.000 km 1977 9750 -
Renault 16TL 39 500 km 1978 12750.-
Renault 16TL 52 000 km 1977 9250.-
Renault 20L 72.000 km 1976 8250.-
Renault 20TS LPG 41 000 km 1977 14950.-
Renault 20TS 51 000 km 1978 16250.-
Renault 20L 55.000 km 1977 9650.-
Renault 30 Aut77.000 km 1977 13750.-
Renault 30 TS Aut70 000 km 1978 15250,-
Ford 1600 L 36.000 km 1978 10950,-
Opel Kadett 16S 27.000 km 1978 9950,-
Slmca 1308 GLS 48.000 km 1977 8250,-
Innocentl 120L 12.000 km 1979 9250,-
Cltroen GS Pallas 35.000 km 1978 11000,-
Audi 100 LS LPG Aut71.000 km 1977 13500,-
Speciale aanbieding
Citroen GS Club Break, grijs metallic,
6300 km, 3 maanden oud.
Dienst- en directie auto's bouwjaar 1979 voorradig o.a.
R5 TL, R5 GTL, R14 TL. R14 TS, R18 TL. R18 TS. R18 GTS, «20
TX
Vestigingen:
SCHEVENINGEN ///A DEN HAAG
Westduinweg 186b,
Pal aan de haven
Tel 070-549213
Dagelijks geopend van 9 00 -17 30 uur
Donderdag van 9 00 - 21 00 uur
Zaterdag van 10.00 -17 00 uur
Loosduinseweg 1
in hel Souterrain
Tel 070-643830
BEKENDMAKING
In verband met de vernieuwing van de spoor
brug over het Galgewater te Leiden worden In
de nacht van vrijdag 28 maart werkzaamheden
verricht van 0.30 tot 6 00 uur.
N V Nederlandse Spoorwegen
Dienst van Infra stuktuur
Bel 071-123256
