1 sario strijdt
gE S ahara tegen
Es 'kolonialisme
NDERDAG 27 MAART 1980
EXTRA
PAGINA 15
Door
Peter Hattink
^©[toofes
innl^lj1 lnn]©(ö]©[F[n)
W@|p>©(n)1fty)0<|)
Polisario op een directe ma
nier kon inlaten. Hierop lieten
de Algerijnse autoriteiten, die
Coon inzake het Polisario alle
faciliteiten wilden verlenen,
het afweten. Conrad Coon
vertrok onverrichterzake uit
Algerije.
Het Saharaanse volk ziet in
Spanje de meest voor de hand
liggende Europese bondge
noot Het kabinet-Suarez, dat
heeft ingezien dat de drie-par
tijenovereenkomst uit 1975
geenszins een garantie ople
verde voor de Spaanse 35
procent deelneming in de fos-
faatmijnen van Bu-Craa, is
nog niet zover dat het met Ma
rokko en Mauretanië aan tafel
gaat zitten. „Spanje zal altijd
een onevenwichtige buiten
landse politiek in Noord west-
Afrika voeren. Madrid heeft
er belang bij in zekere mate
koning Hassan te steunen,
want hij is nog altijd beter dan
een soort kolonel Gadhaffi.
Daarnaast heeft Sparye 20.000
vissers, die leven van de Sa
haraanse viswateren, welke
op het ogenblik onder de Ma
rokkaanse jurisdictie vallen",
aldus een woordvoerder van
het Spaanse ministerie van
buitenlandse zaken, die van
mening is dat deze vissers
plus de daarvan afhankelijke
75.000 Spanjaarden in de vis-
verwerkende industrie op het
ogenblik voor Madrid veel
belangrijker zijn dan het Sa
haraanse volk van 750.000
zielen, dat wacht op een eigen
toekomst.
Gelijk
Volkenrechtelijk hebben de
Saharanen volgens de meeste
juristen gelijk met de strijd
voor een eigen staat De vraag
of het Polisario representatief
is voor het Saharaanse volk is
juridisch geen punt meer.
Staatkundig lijkt er echter
een probleem te zijn. Er zijn
sterke aanwijzingen dat het
Polisario geen genoegen
neemt met de noordgrens van
de westelijke Sahara, die offi
cieel op de breedtegraad van
27 graden en 40 minuten ligt,
maar dat de bevrijdingsbe
weging gedeeltes claimt van
de noordelijk gelegen streek
Kaap Juby ofwel Tarfaia, die
door Spanje in 1958 aan Ma
rokko werd geschonken.
Waarnemers menen dat het
Polisario deze grenskwestie
als een harde noot zal gebrui
ken tijdens de onderhande
lingen over een vredesbe-
stand met Marokko.
De vlag van de Saharaanse Ara
bische Democratische Re
publiek SADR is het symbool
van de huidige situatie en van
het streven van het Saharaan
se volk. De zwarte band bo
ven in de vlag zijn de donkere
krachten van de koloniale
machten, die de Sahara do
mineerden en nog steeds be
heersen. De witte strook ver
tegenwoordigt de vrede, de
groene band is de democratie
en de rode driehoek is het
vergoten bloed in de vrij
heidsstrijd De rode halve
maan is het symbool van de
Islam en de ster is het teken
van de socialistische revolu
tie. Is de doelstelling van het
Polisario - de eigen Saha
raanse Arabische Democrati
sche Republiek - eenmaal be
reikt. dan draait men de vlag
eenvoudigweg om. De duiste
re krachten van het kolonia
lisme onderin de vlag beho
ren dan tot het verleden.
De schedel van een Marokkaans
militair. Op de achtergrond de
stad Mahbes. vernietigd door het».
Frente Polisario.
,De mooie woorden van koning Juan
Carlos, die ons eind 1975 in El Ajoen,
toen hij nog prins was, het recht tot zelf
beschikking beloofde, zijn voor het Sa
haraanse volk een luchtspiegeling", zegt
een Polisario-strijder lijdzaam in de
woestijn. „Spanje heeft ons in de steek
gelaten. Het enige positieve van Madrid
is dat premier Suarez vorig jaar in Algiers
een gesprek heeft gehad met Moham
med Abdel Aziz, secretaris-generaal van
Brahim, de Polisario-strijder,
zit op zijn hurken en staart
zuchtend naar de horizon van
zand. Zijn Russische mitrail-
leur ligt op zijn dijen: de vei
ligheidspal staat'op scherp,
want we zijn in Lebuirat, op
Marokkaans grondgebied.
I Net als de meeste Saharanen
spreekt hij Spaans. Hij zal al-
j tijd heftig ontkennen dat hij
zich sentimenteel verbonden
i voelt met Spanje. Op de vraag
waarom alle Saharaanse kin
deren vanaf de derde klas van
de lagere school naast hun
moedertaal Hasania Spaans
leren, antwoordt Brahim dat
dit alleen om pragmatische en
om historische redenen is.
"Het Spaanse volk voelt zich
solidair met de Saharanen en
dit is heel belangrijk voor
ons", geeft hij schoorvoetend
toe, terwijl hij zijn best doet
om z'n emoties te verber
gen.
Lebuirat is een open legermu-
41 seum van vernielde Marok-
I kaanse tanks, pantserwagens
en Landrovers, die over een
gebied van 40 vierkante kilo-
I meter schots en scheef vee-
spreid liggen. Allemaal af
dankertjes uit Egypte van
Amerikaanse en Russische
makelij, die de Egyptische
president Anwar Sadat na het
Camp David-akkoord door
schoof naar zijn koninklijke
vriend Hassan II van Marok
ko. Aan de sporen op de tanks
is te zien dat de aanval van het
Polisario uit niet veel meer
bestond dan: rennen naar de
tank, koepel even open, hups
een handgranaat erin, weg
wezen en afwachten
maar!
Zorgvuldig
I De slag om Lebuirat op 24 au-
i gustus van vorig jaar was
i door het Polisario maanden
lang zorgvuldig voorbereid.
„Lebuirat is een strategische
verbindingsschakel voor het
voedseltransport vanuit
Zuid-Algerije naar het noor
delijke deel van de westelijke
Sahara. In het gevecht ston
den 200 Polisario's tegenover
1600 Marokkaanse militairen.
Wij vielen tegelijkertijd van
alle kanten aan. Er sneuvel
den ruim 200 Marokkaanse
militairen en wij bevrijdden
166 Saharanen, die onder el
lendige omstandigheden het
I Marokkaanse leger moesten
gehoorzamen. Net zoals in
Mahbés hadden wij de lokale
bevolking al lang geleden in
vluchtelingenkampen in
Zuid-Algerije ondergebracht.
In Lebuirat hebben wij lil
krijgsgevangenen gemaakt:
daarnaast maakten wij 150 ton
aan munitie buit", vertelt
commandant Mohammed
Lemine Buhali, een van de
leiders van de aanval, die met
geen woord rept over de ver
liezen in de gelederen van het
Polisario.
Een penetrante lijkenlucht
heerst in Mahbés, eens een
welvarend stadje van 4000
inwoners. Dit plaatsje, gele
gen op 80 kilometer van het
Algerijnse Tinduf, waar het
Polisario zijn legerbasis heeft,
was het meest vooruitge
schoven Marokkaanse fort,
dat de gewapende Saharanen
moest beletten om hun
grondgebied te betreden. Op
de binnenmuren van de
puinhopen weerspiegelen de
pornografische tekeningen -
soms in reliëf - het peil van
het moreel in het Marokkaan
se leger.
Omsingeld
Mahbés werd vorig jaar op 14
oktober om zes uur 's och
tends omsingeld door Polisa
rio's. Binnen een paar uur was
de strijd beslist van de 1200
Marokkanen sneuvelden er
567 en werden er 68 krijgsge
vangenen gemaakt. Hoewel
dat niet met zoveel woorden
wordt gezegd, kon de rest van
de Marokkaanse militairen
blijkbaar ontkomen. De Sa
haraanse bevrijdingsbewe
ging had een buit van 400 ton
munitie, vier lanceerinstalla-
ties met raketten om vliegtui
gen neer te halen en een aan
tal kanonnen van 105 mm.
Ook hier. praat het Polisario
niet over eigen verliezen of
over vrijheidsstrijders die
door de Marokkaanse militai
ren als krijgsgevangenen zijn
afgevoerd.
„De militaire successen van het
Polisario zijn niet te danken
aan een geheime formule. Het
is een kwestie van gedegen
terreinkennis en van motiva
tie. We weten waarom wij
oorlog voeren; de Marokka
nen weten dit niet. Zij hebben
weinig kennis van de terrein-
gesteldheid; bovendien moe
ten zij iets verdedigen dat zij
niet als iets eigens beschou
wen. Daarbij komt nog dat de
Marokkanen pas in de Sahara
ontdekken dat zij tegen het
Saharaanse volk vechten. De
ze factoren veroorzaken een
laag 'moreel in het Marok
kaanse leger dat op zich tech
nisch goed is uitgerust. Het
probleem in het Marokkaanse
leger is niet de wapens, maar
de mensen, de leiding, de or
ganisatie", legt een Polisario
uit.
Merkwaardig
De Marokkaanse autoriteiten
hebben een merkwaardige
opvatting over de waardig
heid van hun militairen.
Slagvelden op eigen terrein of
in de Sahara, dat zij als eigen
grondgebied beschouwen,
worden niet opgeruimd. .Le
buirat en Mahbés zijn nog
steéds een delicatesse voor
hyena's en aasgieren. Naar
gelang de .wind staat worden
er lijken met zand bedekt of
komen er weer doden aan de
oppervlakte. Marokkaanse
krijgsgevangenen kunnen
een woordje meepraten over
de humane behandeling in
het koninklijke leger van
Hassan. ,,Ik ben overgelopen
naar het Polisario", vertelt
een 20-jarige Marokkaanse
soldaat zonder blikken of blo
zen. „Ja, samen met andere
maten moest ik bij de gevech
ten om Bir-Enzaran op 11 au
gustus van vorig jaar als lok
aas dienen! Mijn superieu
ren wilden dat het Polisario
ons aanviel en daarna zou het
Marokkaanse leger de Polisa
rio's te grazen nemen. Samen
met 70 andere Marokkanen
liep ik regelrecht in de armen
van het Polisario. Als ik dit
niet had gedaan, was ik nu
niet meer in leven".
Een Marokkaanse gevangene
zijn van het Polisario is een
drama. Niet dat de Saharanen
hun gevangenen slecht be
handelen. De krijgsgevange
nen zien er goed uit. Alles wat
geen officier is in het Marok
kaanse leger wordt ingezet bij
de bouw van huizen of loka
len. Officieren, zoals sommi
ge neergeschoten piloten,
doen de hele dag niets. Te
rugkeren naar het koninklij
ke vaderland is vragen om de
dood. „Als ik terug ga naar
Marokko word ik wegens
landverraad gefusilleerd,
want men gaat ervan uit dat ik
in de strijd tegen het commu
nisme m'n militaire post heb
verlaten", zegt een 26-jarige
sergeant, vader van drie kin
deren. Een 19-jarige Marok
kaanse verpleger schrijft snel
het adres van zijn ouders op.
„Maak een foto van me en
stuur die naar mijn ouders,
zodat ze weten dat ik in leven
ben. Wij mogen van het Poli
sario niet corresponderen,"
fluistert hij wanhopig. Een
andere gevangene smeekt om
een Europese luchtbrug voor
correspondentie met zijn fa
milie. „Zolang Algerije door
het Polisario op de rand van
oorlog met Marokko leeft,
komt geen enkele brief uit
Algerije in Marokko aan en
omgekeerd. Als gevangene in
de woestijn zit je volkomen
geisoleerd", zegt een Marok
kaanse krijgsgevangene, ter
wijl hij zijn tranen niet kan
bedwingen.
Vriendelijk
Met het tonen van Marokkaanse
gevangenen heeft het Polisa
rio een ander doel dan te laten
zien hoe vriendelijk de volks
beweging van de Saharanen
wel is. Hiermee spreekt de
Saharaanse bevrijdingsbe
weging de officiële versie van
Marokko tegen dat het Poli
sario een bende wilde terro
risten is, die geen hap voedsel
over heeft voor een krijgsge
vangene. Cijfers over het aan
tal Marokkaanse krijgsge
vangenen zijn moeilijk te
krijgen. Experts menen dat
het Polisario op z'n minst
1200 Marokkanen gevangen
houdt, die ondergebracht zijn
in door hen zelf gebouwde
Een Polisario- 'tentoonstelling' van veroverd Marokkaans legermateriaal
penitentiaire instellin
gen.
De organisatiegraad van het
Frente Polisario, is verbluf
fend hoog. Waren de meeste
Polisario-strijders tien jaar
geleden nog nomaden, die in
tenten door de Sahara zwier
ven, nu is het een klein leger
dat zo langzamerhand zoveel
zwaar Marokkaans legerma
teriaal heeft veroverd dat er
van een guerrilla-organisatie
nauwelijks sprake meer is. De
militaire parade ter gelege-
heid van de herdenking van
het vierjarig bestaan van de
Saharaanse Arabische De
mocratische Republiek
(SADR) op 27 februari was
zonder meer een staaltje van
machtsvertoon, organisatie
en oorlogsmaterieel. Rege-
nngsafgevaardigden uit be-
vrienden landen, die een der
gelijke gelegenheid aangre
pen óm onderlinge banden te
verstevigen en de SADR op
nieuw hulp toe te zeggen, wa
ren verbaasd over de snelle
vorderingen van het Polisa
rio.
Deskundigent schatten dat de
Saharaanse' bevrijdingsbe
weging op z'n minst 15.000
goed getrainde manschappen
moet hebben. Deze Polisario-
strijders, die geregeld oplei
dingen volgen in trainings
kampen in Algerije, Libië en
in Mali, nemen het niet alleen
op tegen de 50.000 permanent
gestationeerde Marokkaanse
militairen in de Sahara, maar
vechten ook in Zuid-Marok-
ko.
De legerleiding van het Frente
Polisario bevestigt dat de
toekomstige Amerikaanse
wapenleveranties aan Ma
rokko een nieuwe strategie en
tactiek eisen in de striid om
de westelijke Sahara. Als het
Amerikaanse Congres deze
wapenleveranties, die door
Saoedi-Arabië betaald wor
den, goedkeurt, heeft Marok
ko binnenkort de beschik
king over vijftig ge
vechtsvliegtuigen, waarvan
er zes de doodsteek aan het
Frente Polisario kunnen toe
brengen. Het gaat om de zes
OV-1P Bronco-verken-
ningsvliegtuigen, die verfijn-
4 de installaties aan boord heb
ben, waarmee men uiterst
kleine troepenconcentraties
of zeer kleine munitiedepots
kan opsporen. Dit typische
anti-guerrillatoestel, dat vol
gens de Amerikanen met veel
succes in Vietnam is ge
bruikt, kan door z'n gevoelige
elektronische apparatuur
zonder bezwaar ook 's nachts
worden ingezet.
De regering-Carter, die in prin
cipe de beslissing over de wa
penleveranties aan Marokko
heeft genomen, maar nog op
toestemming van het Ameri
kaanse Congres wacht, meent
dat Marokko hierdoor z'n on
derhandelingspositie in het
Sahara-conflict verstevigt.
Europese waarnemers in
Noord-Afrika delen deze visie
van Carter beslist niet en wij
zen met toenemende verbij
stering op de ongenuanceer
de houding van de Verenigde
Staten in de Sahara-kwes-
tie.
Een Latijnse expert op het ge
bied van de Sahara in Algiers
vatte het Amerikaanse optre
den in Noord-Afrika kernach
tig samen als volgt: „Was
hington nodigt door het hel
pen van Marokko Rusland uit
om zich via Libië en Algerije'
die het Polisario steunen, in
de strijd om de Sahara te
mengen Het lijkt een beetje
tegenstrijdig, maar als je er
over nadenkt is het heel lo
gisch. Sinds de Tweede We
reldoorlog zijn de Verenigde
Staten nog steeds de beste
promotor van het commu
nisme. Kijk naar Korea, Viet
nam en Afghanistan".
Atlas
De wat felle uitspraak van de
Latijnse expert in Algiers
slaat op het gedrag van Con
rad Coon, de directeur-gene
raal van het Amerikaanse
staatssecratariaaat voor Afri
kaanse zaken van het minis
terie van buitenlandse zaken.
Coon bezocht in februari Ma
rokko en Algerije. Ten min
ste, hij dacht dat hij Marokko
bezocht. Conrad Coon landde
namelijk in de stad El Ajoen,
die de Saharanen als hun
hoofdstad beschouwen en die
sinds 1976 door Marokko is
bezet. Achteraf bekeken is de
gedachte van Coon - dat El
Ajoen gewoon Marokko is -
begrijpelijk. Sommige Ame
rikaanse atlassen, net zoals de
laatste editie van de Engelse
atlas Times, geven aan dat El
Ajoen in Marokko ligt. Ver-
gelekeivbij vorige uitgaven is
Marokko in deze atlassen ge
groeid met een: „Saha ra-
lang".
Het Polisario, wetend dat Con
rad Coon na zijn bezoek in El
Aioen naar Algiers ging, was
bereid om met de Ameri
kaanse expert op het gebied
van Afrikaanse zaken te pra
ten. De bevrijdingsbeweging
stelde wel eén eis: Conrad
Coon moest eveneens de
keerzijde van de medaille
zien; de basis van het Polisa
rio in het Algerijnse Tinduf.
Coon weigerde, want hij
meende dat hy zich als verte
genwoordiger van de Ver
enigde Staten niet met het
In de westelijke Sahara
woedt al ruim vier jaar 1
een grimmige oorlog. Een
aantal nomadenstammen
met gemeenschappelijke
kenmerken heeft zich in i
de jaren zeventig ver
enigd tot een volk dat op
het ogenblik onder lei
ding van het Frente Poli
sario strijdt tegen het ko- J
lonialisme van Marokko.
Doel van de strijd is de
verovering van de weste- f
lijke Sahara, het grond
gebied dat Spanje in 1844
koloniseerde en dat op 14
november 1975 door de
Spaanse regering-Arias
Navarro zonder inspraak
van de lokale bevolking
op een slinkse wijze werd
overgedragen aan Ma
rokko en aan Maureta-
het Polisario. Voor de Saharanen bete-
kende dit in theorie de officiële erken
ning van het Polisario door de Spaanse
regering en de annulering van de drie-
partijenovereenkomst. De praktijk is
echter dat het Frente Polisario alleen
maar door de Spaanse regeringspartij,
maar niet door de Spaanse overheid,
wordt erkend. Voor de rest is alles bij het
oude gebleven Mohammed Lemine Buhali. Onder zijn leiding werd de Marokkaanse stad Lebuirat ingenomen.
nië. a
De macht achter de scher
men van deze vreemde
drie-partijenovereen-
komst was Marokko. De
Marokkaanse vorst Has
san II sloot een geheime
overeenkomst met Mau-
retanié en chanteerde het
onzekere Spanje, waarin
generaal Franco op ster
ven lag, door^de oorlog
aan Madrid te" verklaren
als hij de Spaanse oud-ko
lonie niet in handen
kreeg. Doel van Marokko
was de rijke fosfaatmij-
nen van Bu-Craa te be
machtigen. Het Polisario
vernietigde na de Marok
kaanse invasie van de Sa
hara in 1976 de transport
banden, die de kostbare
mineralen van Bu-Craa
vervoerden naar de ha
venstad El Ajoen.
Mauretanië kon de oorlog
tegen het Frente. Polisario
niet volhouden en teken
de op 5 augustus vorig
jaar een vredesverdrag,
waarbij de Mauretanen
hun gedeelte van de Sa
hara teruggaven aan de
Saharanen. Nog geen tien
dagen later bezette Ma
rokko het oude Maure-
taanse gedeelte.
Onze correspondent in Ma
drid, Peter Hattink, ver
bleef een tijdje bij het
Frente Polisario; het
volksfront voor de be
vrijding van Saguia el
Hamra en Rio de Oro, de
twee gebieden die samen
de westelijke Sahara
vormen. Hattink bezocht
een aantal door het Poli
sario bevrijde zones op
Marokkaans grondgebied
en in de Sahara, sprak
met Marokkaanse gevan
genen en zag een gedeelte
van het militaire mate
rieel, waarmee de Saha
raanse bevrijdingsbewe
ging vecht tegen Marok
ko.
