Joodse leerscholen in Hebron
Zweden stemmen
voor kernenergie
Proces
Arron
tegen
verwacht
Cossiga formeert weer in Italië
Veiligheid Pinochet
niet gegarandeerd
Verkiezin gen T urkij e
zonder kandidaten
„Groenen" midden in
politieke problemen
In YS bijna zeventig
duizend zwakzinnigen
gesteriliseerd
MAANDAG 24 MAART 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
KRAPPE MEERDERHEID VOOR REGERINGSVOORSTEL BEGIN
(Van c
z correspondent Jaap van Wesel)
JERUZALEM - De Israëlische regering
heeft na vele weken uitstel besloten om in
het centrum van de Arabische stad He-
bron op de Westelijke Jordaanoever twee
joodse leerscholen te vestigen. De rege
ring wijkt daarmee af van een praktijk die
sinds 1967 van kracht is, om in Arabische
steden geen Israëli's te vestigen. De be
slissing werd na zes uur discussie met
acht tegen zes stemmen genomen, twee
ministers onthielden zich van stemming,
terwijl de minister van binnenlandse za
ken Burg niet aan de stemming deel-
Premier Begin en de nieuwe minister van
buitenlandse zaken Shamir stemden
voor, minister van defensie Weizman en
de beide vice-premiers Yadin en Ehrlisch
tegen. Pogingen van een aantal ministers
om de beslissing wederom uit te stellen
werden door premier Begin getorpe
deerd. Hij wilde een beslissing doordruk
ken. Begin geeft daarmee zowel aan pre
sident Carter als aan president Sadat te
kennen dat hij niet van plan is om te bui
gen voor Amerikaanse druk, inzake de
onderhandelingen voor Palestijns zelfbe
stuur.
Sadat heeft Begin afgelopen donderdag een
brief gestuurd waarin hij Begin persoon
lijk de schuld geeft van het vastlopen van
die onderhandelingen.
De vraag of in het centrum van de stad He-
bron joden al dan niet mogen wonen in
huizen die in het verleden joods eigendom
zijn geweest, voordat de joodse bevolking
in 1929 werd uitgemoord, is zowel binnen
als buiten de regering de inzet geweest tot
heftige tegenstellingen. Onder druk van
het extremistische Goesh Emoeneim (het
Blok der Gelovigen) lag er een voorstel op
de regeringstafel om in twee huizen jood
se gezinnen te huisvesten.
Maar toen daarvoor in het kabinet geen
meerderheid was volstond de regering in
eerste instantie, een aantal weken gele
den, met een beginselverklaring dat joden
in principe het recht hebben om in He-
bron te wonen. Naar aanleiding van die
regeringsbeslissing stemde Amerika m de
Veiligheidsraad vóór een resolutie die Is
raël opdraagt om alle nederzettingen in de
bezette gebieaen af te breken. Later ver
klaarde Carter dat dit stemgedrag op een
vergissing berustte.
In de loop van de vele discussies binnen het
kabinet voerde Weizman onder meer aan
tegen de nederzettingen in Hebron, dat
nederzettingen in het algemeen geen bij
drage leveren aan Israëls veiligheid, en
zeker geen nederzettingen in het centrum
van een Arabische stad, die dan weer door
het Israëlische leger beschermd moeten
worden.
Als compromis stelde premier Begin ver
volgens voor om in plaats van gezinnen in
Hebron twee joodse scholen te vestigen.
De leiding van Goesh Emoeneim toont
zich zeer ingenomen met dit regeringsbe
sluit, waarbij Levinger, een van de leiders
van Goesh Emoeneim, het een eerste stap
op weg naar joodse permanente aanwe
zigheid in Hebron noemde.
De regeringsbelissing werd genomen op het
moment dat de Amerikaanse autonomie-
onderhandelaar Sol Linowitz in Israël
landde om de besprekingen voor te berei
den die premier Begin en president Sadat
de komende maand afzonderlijk met pre
sident Carter in Washington zullen voe
ren.
Het Israëlische regeringsbesluit heeft met
een al geleid tot nieuwe tegenstellingen in
Israël. Vice-premier Yadin tekende be
roep aan bij de parlements-commissie
voor defensie en buitenlandse zaken, het
geen betekent dat de uitvoering van het
regeringsbesluit wordt opgeschort tot dit
lichaam, waarin premier Begin overigens
op een meerderheid kan rekenen, het re
geringsbesluit heeft goedgekeurd.
Maar ook minister van defensie Weizman
toonde zich zeer ontevreden. Hij nam gis
teren demonstratief niet aan het debat
deel, naar zijn eigen zeggen „omdat toch
alles wat ik zeg uitlekt". In privé-kring
heeft Weizman echter al als zijn overtui
ging uitgesproken dat de dagen van de
regering-Begin zijn geteld.
MANILA (AFP) - Het bezoek van generaal Pinochet van Chili aan
de Filippijnen is afgelast omdat de autoriteiten bang waren dat ze
onvoldoende zijn veiligheid zouden kunnen waarborgen. Dit
heeft een hoge functionaris van de Filippijnse regering gisteren
verklaard.
Aanvankelijk was gemeld dat president Marcos vandaag plotseling
werkzaamheden buiten Manila had en daarom de Chileense pre
sident niet kon ontvangen, maar inmiddels is gebleken dat de
laatste weken onder het Filippijnse volk de verontwaardiging is
gegroeid over het bezoek van de Chileense generaal, die vakbon
den en studenten hebben gekwalificeerd als "bloeddorstig dicta
tor" en -de slager van Chili".
Hoge opkomst bij volksstemming
(Van onze correspondent Paul Ruyssenaars)
STOCKHOLM - Een meerderheid van de Zweedse bevol
king wil kernenergie een blijvende rol geven in de ener
gievoorziening, maar een belangrijke minderheid van 40
proeent wijst de kernenergie volstrekt af.
Dat was gisteravond laat de prog- Goesta Bohman, de conservatieve
ATHENE - De eerste ronde van
de presidentsverkiezingen
in Turkije heeft zaterdag
nauwelijks tien minuten ge
duurd. Parlementsvoorzit
ter Karakas, die zelf een kans
maakt op dit ambt, verdaag
de de gemeenschappelijke
vergadering van senaat en
parlement tot morgen, om
dat niemand zich officieel
kandidaat had gesteld.
Bij de eerste en tweede ronde
van deze verkiezing is een
tweederde meerderheid ver
eist, daarna een absolute. De
ervaring heeft geleerd dat
wie het eerst een voorsprong
neemt, in een latere fase af
valt. Vandaar de huiver van
de velen die begerig zijn naar
het hoogste ambt nu al „hun
kop uit te steken". Het
dagblad Milliyet van giste
ren toont een groep hardlo
pers die zich treuzelend op
stellen bij het startschot.
Oppositieleider Ecevit had
premier Demirel voorge
steld een vergadering te be
leggen om te komen tot een
gemeenschappelijke kandi
daat, maar op dat voorstel is
de leider van de conserva
tieve Gerechtigheidspartij
(GP) tot nu toe niet ingegaan.
De GP bestrijkt in de Ver
enigde Vergadering 264 van
de 634 stemmen; Ecevits Re
publikeinse Volkspartij
(RVP) 267.
Karakas maakt toch wel kans
op de presidentszetel. Hij
zou echter niet de volledige
steun hebben van alle leden
uit zijn eigen RVP, maar wel
die van een aantal GP'ers en
zelfs die van de ultra-rechtse
Partij van Nationalistische
Actie (16 zetels).
Als tegenvoeter van rechts zou
zich op het gunstige ogenblik
kandidaat willen stellen
oud-minister van buiten
landse zaken, nu senaats
voorzitter, Caglayingil, die
nu echter erg weinig kans
maakt op een meerderheid.
Op 6 april, als de huidige
president Koruturk moet af
treden, zou Caglayingil hem
als senaatsvoorzitter auto
matisch tijdelijk moeten
vervangen. En volgens velen
zal premier Demirel de ver
kiezing in ieder geval tot de
ze datum willen traineren,
om de machtspositie van
Caglayingil te verster
ken.
Vijf van de zes presidenten die
tot nu toe in Turkije zijn op
getreden waren militair of
oud-militair. De twee grote
partijen schijnen elkaar deze
keer te vinden in de wens uit
hun midden in ieder geval
een burgerlijke figuur te kie
zen. Vraag is of de Turkse
democratie, geconfronteerd
met zoveel politiek geweld
en economische problemen,
zich zo'n langdurig „civiel
steekspel" kan veroorlo
ven.
Vijf gegijzelden in
Bogota mogelijk vrij
BOGOTA (AP) - Temidden van ge
ruchten dat er vijf gegijzelden
zullen worden vrijgelaten, zal
vandaag de zesde ronde van be
sprekingen tussen de opstande
lingen, die sedert 27 februari een
groep diplomaten in de ambas
sade van de Dominicaanse re
publiek gevangen houden, en de
Colombiaanse regering begin
nen.
De onderhandelingen zijn de eerste
sedert op 13 maart de besprekin
gen in het slop raakten door de eis
van de opstandelingen dat een
groep politieke gevangenen
moest worden vrijgelaten in ruil
voor de vrijlating van de diplo
maten.
De lijst van vrij te laten politieke
gevangenen is inmiddels inge
krompen van 311 tot 28 personen.
Over deze 28 personen kan niet
meer worden onderhandeld, zo
hebben de bezetters laten weten.
nose, nadat een deel van de
.stemmen in de Zweedse volks
stemming was geteld. Het aantal
tegenstanders bij de volksstem
ming bleek groter te zijn dan de
afgelopen dagen was voorspeld,
r aangenomen wordt dat op
minister van economie verklaar
de gisteravond tevreden te zijn
met de uitslag. "Het is onze plicht
ten opzichte van komende gene
raties om ervoor te zorgen dat on
ze energievoorziening in orde is",
i hij.
grond van de nu verwachte uit- Ook premier Faelldin verklaarde
SAARBRUECKEN - De 'Groe
nen', de jonge milieupartij in
West-Duitsland die bij de vorige
week i.n de deelstaat Baden-
Wuerttemberg gehouden verkie
zingen zes zetels veroverde, zit al
meteen midden in de politieke
problemen.
De waarnemend voorzitter, Her-
bert Gruhl, deelde gisteren mee
dat hij geen zitting zal nemen in
het dagelijks bestuur. Hij is het
namelijk oneens met het verkie
zingsprogramma voor de natio
nale verkiezingen in oktober, dat
zaterdag op een congres in Saar-
bruecken werd aangenomen.
Hoewel in de nieuwe partij zowel
progressieve als behoudende
stromingen zijn verenigd, draagt
het verkiezingsprogram een links
stempel. Het spreekt zich uit voor
eenzijdige ontwapeningsmaatre
gelen door de Bondsrepubliek,
voor een internationaal verbod
van kernwapens, biologische en
chemische wapens, voor ontbin
ding van NAVO en Warschau
Pact en een wapenvrije zone in
Oost- en West-Europa.
Op binnenlands terrein pleit het
program o.a. voor meer arbeids-
Busongeluk
in Frankrijk
BARCELONETTE (AFP) - Een
militaire autobus met jongelui is
gisteren bij Barcelonnette in het
zuidoosten van Frankrijk in een
ravijn gereden. De bus maakte
een val van 60 meter. Zeventien
inzittenden hebben het leven
verloren. Er zijn vier zwaarge
wonden. Het ongeluk gebeurde
op een smalle bergweg. Het heeft
twee uur geduurd voordat een
reddingsploeg het wrak kon be
reiken.
medezeggenschap en een 35-uri-
ge werkweek. De ontevreden
heid van de behoudende leden
kwam onder meer tot uiting toen
zij op de slotdag van het drie
daagse congres een uur lang het
podium bezetten, protesterend
tegen het feit dat naar hun me
ning niet behoorlijk was gedis
cussieerd over fundamentele mi
lieuproblemen.
NOVI SAD( AP IAFP)-Een jonge
metaalarbeider uit de Noordjoe-
goslavische stad Novi Sad opent op
een nationale jongerendag de esta
fette die op de verjaardag van pre
sident Tito, op 25 mei, in Belgrado
moet eindigen.
Het was disteren de vijfendertigste
'keer, dat deze estafette van start
ging.
Volgens medische berichten is de
gezondheidstoestand van Tito nog
steeds zeer ernstig. Inmiddels is
voor de behandeling van Tito een
speciaal medicijn uit de VS toege
zegd. Het gaat om een nieuw anti
bioticum tegen longziekten.
slag de regering-Faelldin zal
voortgaan met de bouw van
kerncentrales. De officiële eind
uitslag van de stemming wordt
op woensdag verwacht, nadat de
40.000 stemmen die per post wer
den uitgebracht zijn geteld.
Rond 75 procent van de stemge
rechtigde vier miljoen Zweedse
staatsburgers maakte gisteren
gebruik van zijn stemrecht. Het
redelijk zonnig weer gisteren in
het grootste gedeelte van het land
droeg bij tot een grote opkomst.
Het was de vierde volksstem
ming die in Zweden deze eeuw
werd gehouden, maar net als de
drie voorgaande heeft ook deze
stemming slechts een adviserend
karakter. Maar de regering kan
zich beroepen op de uitslag,
wanneer zij binnenkort komt met
het verwachte besluit: uitbrei
ding tot twaalf kernreactoren.
Opvallend bij de volksstemming
was het grote aantal mensen dat
tegen een uitbreiding van het
aantal kernreactoren stemde: 40
procent. Er werden drie alterna
tieven geboden: uitbreiding van
kernreactoren (lijst 1); het be
houden van de zes reactoren die
in werking zijn en uitbreiding tot
twaalf, maar dan wel de centrales
nationaliseren (lijst 2); en het
onmiddellijk stopzetten van alle
reactoren en alternatieve ener
giebronnen opsporen (lijst 3).
De verwarring in de coalitierege
ring, bestaande uit conservatie
ven, liberalen en centrumpartij
over deze stemming is nogal
groot. In de afgelopen dagen is
wel duidelijk geworden dat de
drie coalitiepartners het volledig
oneens zijn. Premier Thorbjoern
Faelldin is een tegenstander van
de uitbreiding, maar heeft com
promissen gesloten met zijn coa
litiepartners.
tevreden te zijn met de uitslag.
"Alhoewel ik kernenergie niet zo
positief beoordeel, moeten we de
wensen van de kiezers respecte
ren", zo zei hij. De vroegere so
ciaal-democratische premier
Olof Palme, die nu oppositielei
der is, accepteerde eveneens de
uitslag van deze volksraadple
ging.
Maar de onenigheid in de sociaal
democratische partij, die 45 pro
cent van de stemmen kreeg bij de
laatste verkiezingen, is vrij groot.
Na het ongeluk met de kerncen
trale in Harrisburg in de Ver
enigde Staten veranderde het of
ficiële standpunt volledig. Na
eerst voorstander te zijn geweest
van kernenergie, eiste men nu
meteen een volksraadpleging.
(Van c
redactie buitenland)
PARAMARIBO - De afgezette Su
rinaamse premier Arron, zijn vi-
ce-premier Van Genderen en
oud-minister Karamat Ali zullen
door het nieuwe regime voor de
rechter worden gedaagd wegens
beweerde miljoenenfraudes. In
kringen van de Nationale Militai
re Raad wordt gezegd dat de
schriftelijke bewijzen voor deze
fraudes, die verband houden met
het project-West Suriname, over
stelpend zijn.
Een rechtszaak die de overtuigende
bewijzen van hun corruptie bo
ven tafel brengt, zal, zo menen de
militairen, de laatste twijfels over
de juistheid van de staatsgreep
definitief wegnemen. Dat met
Arron en Van Genderen vele an
dere autoriteiten en zakenlieden
zich ernstige zorgen moeten ma
ken is eveneens duidelijk.
Intussen is nu ook zeker dat Arron
in de ochtend van 25 februari, de
dag van de staatsgreep, bij een
buitenlandse mogendheid, waar
schijnlijk Venezuela of Brazilië,
militaire steun heeft gevraagd te
gen de onderofficieren. Die hulp
werd geweigerd, omdat de be
trokken regering vond dat de ac
tie van de onderofficieren een
binnenlandse aangelegenheid
RICHMOND (UPI) - Ongeveer ze
ventig duizend zwakzinnigen zijn
in bijna een eeuw onvrijwillig ge
steriliseerd in de V.S. Dit meldde
de Richmond Times-Dispatch
gisteren. Het blad schrijft over de
"vernietigende aanval uit naam
van de wetenschap op de mach
telozen van een land".
Eerder had het blad gemeld dat het
sterilisatiemisbruik in psychia
trische klinieken tijdens een hal-
Socialisten willen in regering zonder communisten
ROME - Als een duveltje uit een
doosje verscheen de Italiaanse
christen-democraat Francesco
Cossiga gistermorgen weer op
het politiek toneel, waarvan hij
nog maar enkele dagen tevoren
was verdwenen. Woensdag dien
de hij het ontslag van zijn rege
ring in, nadat een kort parlemen
tair debat had aangetoond dat hij
niet langer over de vereiste
meerderheid beschikte, gister
morgen gaf president Sandro
Pertini hem de opdracht een
nieuwe regering te vormen.
Nu was dit nog niet zo'n verrassing:
men is er in Italië wel aan gewend
steeds dezelfde gezichten te zien
terugkeren en de opdracht aan
Cossiga was al in alle kranten als
zeker aangekondigd. Wel een
verassing was de beslissing van
het centraal comité van de socia
listische partij, dat vrijdagavond
zijn leider Bettino Craxi het
groene licht gaf voor deelname
aan een nieuwe regering zonder
de communisten.
Daarmee gaf het centraal comité
een standpunt op, waaraan nu al
jaren werd vastgehouden en dat
driemaal tot kamerontbinding en
vervroegde verkiezingen had
geleid. Vanzelfsprekend gebeur
de dit niet zonder slag of stoot -de
linkervleugel van de pörtij bleef
zware bedenkingen houden,
maar Craxi kreeg 60 procent van
de stemmen voor zijn voorstel en
stelde er nog dezelfde avond pre
sident Pertini van op de hoog
te.
Voor de christen-democraten
kwam het besluit als een enorme
opluchting. Ze hebben steeds
aangedrongen op terugkeer van
de socialisten in de regering, als
de enige manier om tot een sta
biele parlementaire meerderheid
te komen en het land weer be
stuurbaar te maken. Dat de so
cialisten bleven vasthouden aan
het idee van de nationale saam
horigheid, waarin ook de com
munisten een plaats in de rege
ring moesten krijgen, was hun
een niet aflatende doorn in het
oog.
De christen-democraten zijn onge
twijfeld bereid zover mogelijk
mee te gaan met de eisen die
Craxi zal stellen om tot her
nieuwde samenwerking te ko
men. Van die eisen is nog weinig
bekend, maar algemeen wordt
verwacht, dat Craxi zal vragen
sociaal-democraten en liberalen
te laten vallen en een kabinet sa
men te stellen, waarin alleen
christen-demo craten en socialis
ten, en hooguit ook de republi
keinen, zitting hebben, d.w.z. de
drie partijen die althans in prin
cipe blijven streven naar eniger
lei vorm van samenwerking met
de communisten.
Op die manier hoopt Craxi een
breuk met de communisten te
vermijden, maar het ziet er niet
naar uit dat hem dat zal lukken.
De communistische leider Enri
co Berlinguer heeft president
Pertini het bekende standpunt
van zijn partij overgebracht ten
zij er communistische ministers
in de regering komen, blijft zij in
de oppositie.
In de komende dagen zal Cossiga
besprekingen
toekomstige regeringsprogram
ma en de samenstelling van het
nieuwe kabinet. Craxi heeft zijn
centraal comité toegezegd te on
derzoeken of er kans is op een
politiek van werkelijke hervor
mingen en op een strategie van
vernieuwing en herstel van de na
tionale saamhorigheid.
Pas als hij daarover zekerheid
heeft, zal hij het comité opnieuw
bijeen roeptn om de uiteindelijke
beslissing over regeringdeelna
me te nemen. Ook dan zal hij het
niet gemakkelijk krijgen. Er zijn
nog teveel socialisten die zich de
frustraties herinneren van de
vroegere centrum linkse coalitie,
die de partij op grote stemverlie
zen is komen te staan, waar ze nog
altijd niet van is hersteld. Het is
nog verre van zeker, dat de om
mezwaai van de socialisten een
spoedig einde zal maken aan de
Italiaanse regeringscrisis, maar
het brengt wel een heel nieuw
element in het politieke beeld,
dat tot voor kort onwrikbaar vast
leek te zitten.
ve eeuw in Virginia ruim 8.300
gevallen betrof. Maar de gevallen
in Virginia waren slechts een
fractie van die welke elders voor
kwamen.
Cijfers die verzameld werden uit
archieven inzake sociale zorg van
de universiteit van Minnesota en
uit andere bronnen, tonen aan dat
er tegen 1963 in 30 staten bijna
64.000 sterilisaties waren uitge
voerd in staatsziekenhuizen voor
geesteszieken.
Volgens de Times-Dispatch wer
den na 1963 blijkbaar geen natio
nale totaalcijfers meer bijgehou
den, maar in de staten verzamel
de gegevens doen sterk veron
derstellen dat het totaal nu de
70.000 kan hebben bereikt.
Uit de cijfers blijkt dat sterilisatie
een halve eeuw lang in Virginia
veelvuldig voorkwam, lang nadat
tientallen andere stateri gedwon
gen waren daarmee op te houden
als gevolg van gerechtelijke uit
spraken of publieke verontwaar
diging.
In Californië kwamen de meeste
gevallen voor, meer dan 21.000 in
staatsziekenhuizen sedert 1909,
aldus het blad. Tot 1964 waren er
in Noord-Carolina 6.300 gevallen,
in Michigan 3.780, in Georgia
3.300 en in Kansas 3.000. Gezien
de huidige methoden van ge
boorteregeling en de kennis van
geestesziekten die niet erfelijk
zijn, zou thans slechts een fractie
van de ingrepen worden toegela
ten, aldus het blad.
De afdeling Virginia van de Ameri
kaanse vereniging voor burger
rechten overweegt juridische
stappen tegen Virginia te onder
nemen om vast te stellen wie in
deze staat onvrijwillig werd ge
steriliseerd.
Cr is nog weinig duidelijkheid ge
schapen over de status van het
parlement en de Nationale Mili
taire Raad binnen de Grondwet.
De militairen gaan echter ijverig
door met hun politiek van „her
stel van orde en wet".
Vrijdag en zaterdag werden overal
in Paramaribo verkeerscontroles
gehouden, waarbij vooral de
busjes het moesten ontgelden.
Suriname kent geen effectief, van
staatswege geregeld openbaar
vervoer. Dat heeft ertoe geleid
dat particulieren met kleine
busjes op vaste lijnen zorgen voor
een soort privé openbaar vervoer.
Daarvoor werden vergunningen
afgegeven, maar zoals in zoveel
zaken in Suriname, is obk in dit
vergunningenstelsel de laatste
jaren ernstig de klad geko-
Vele buschauffeurs rijden zonder
vergunning of zonder rijbewijs.
De onverwachte controleacties
van de militaire raad hebben nu'
geleid tot het in beslag nemen
van een groot aantal busjes waar
van de papieren niet deugden, en
zo tot de ontwrichting van het al
ternatieve openbaar vervoer in
Paramaribo.
Arrestatie
op verzoek
CORDOBA (AP) - De 39-jarige
Spanjaard Antonio Gomez
Martinez is op zijn eigen aan
dringen gearresteerd omdat
hij anders zijn schoonmoeder
zou vermoorden.
Gomez vertelde de politie dat
zijn vrouw op het advies van
haar moeder van hem wilde
scheiden. Hij heeft zijn drei
gement schriftelijk bevestigd
en is ter beschikking gesteld
van de rechterlijke macht.
