Mobiele Eenheid geschrokken van geweld
Mobiele Eenheid: geen
geïsoleerd onderdeel
Waar
gehakt
wordt
vallen
spaanders
ZATERDAG 22 MAART 1980
EXTRA
PAGINA 27
De Mobiele Eenheid dateert qua opzet van het mid
den van de jaren dertig. In die tijd werden rellen
gewoonlijk bestreden door militairen, die hun op
dracht verre van zachtzinnig plachten uit te voeren.
Na de Jordaanrellen in 1934 begon men zich in
Amsterdamse politiekring te bezinnen op deze
drieste gang van zaken. Het resultaat was de op
richting van de Stormbrigade, een uit het perso
neelsbestand samengesteld onderdeel dat ongere
geldheden voortaan (wat meer beheerst) te lijf zou
gaan. De Stormbrigade herrees na de Tweede We
reldoorlog als Karabijnbrigade, welke benaming
gehandhaafd bleef tot in de jaren zestig. Sindsdien
gaat het onderdeel als Mobiele Eenheid door het
leven.
De M.E. is samengesteld uit agenten van ongeveer 18
tot 25 jaar die daarvoor aan de overige politiedien
sten worden onttrokken. Er is dus geen sprake van
een geïsoleerd onderdeel dat zich uitsluitend met
rellenbestrijding én dergelijke zaken zou bezig
houden. Wel bestaat er één paraat peloton, zestig
man groot, dat steeds onmiddellijk kan worden in
gezet. Dit peloton bestaat uit leerlingen van het
M.E.-opleidingscentrum: zij hebben de algemene
politieopleiding van een jaar achter de rug en zitten
minstens één maand op de M.E.-opleiding.
Op deze prille bezetting van het parate peloton is
nogal eens kritiek te horen, zoals recentelijk van de
zijde van de Nederlandse Politiebond. Landelijk
voorzitter Leen van der Linden gaf onlangs te ken
nen, het beter te vinden dat tussen de algemene
opleiding en de M.E.-opleiding een jaar komt,
waarin de jonge agent ervaring kan opdoen. Bin
nen de M.E. zelf is men het daar niet mee eens. Het
zou in dat geval te moeilijk worden de mannen te
trainen in het optreden in groepsverband, doordat
ze al te individueel ingesteld zou zijn, zo zegt men
daar.
De M.E.-opleiding duurt vier maanden. De basisop
leiding heeft plaats gedurende de eerste maand. Er
worden onderwerpen behandeld als organisatie,
het gebruik van geweld (met de nadruk op de daar
aan verbonden ethische aspecten), en maatschap
pelijke ontwikkelingen (gastsprekers komen bij
voorbeeld spreken over minderheidsgroepen in de
samenleving). Verder worden er tijdens de oplei
ding allerlei praktische oefeningen gehouden. De
laatste drie maanden kan men worden ingezet in
het parate peloton.
De „maximaal toegestane sterkte" van de M.E. be
draagt 700 man. Dit aantal is vastgesteld op finan
ciële gronden: werken in de M.E. levert de agenten
een extra vergoeding op. De totale sterkte zal
evenwel nooit worden ingezet, omdat dan een groot
deel van het gehele politiekorps lam zou worden
gelegd.
Voor ieder M.E.-optreden komt er een zogeheten staf
openbare orde bijeen, bestaande uit verantwoor
delijke functionarissen van verschillende betrok
ken politieonderdelen. De M.E. kan gebruik maken
van begeleidende eenheden als hondegeleiders,
ruiters, motorrijders, waterwerkers en de „Bratra"
(brand- en traangasexperts). Ook kunnen, wanneer
de omstandigheden dat vragen, scherpschutters
achter de hand worden gehouden, zoals in de affai
re-Vondelstraat ook is gebeurd. Zij kunnen, onder
een eigen commando, worden ingezet wanneer er
vuurwapens tegen de politie worden gebruikt en in
bepaalde gevallen wanneer er molotov-cocktails in
de strijd worden geworpen.
Even tijd om uit te blazen....
Bepaalde mensen zijn er op uit onze agenten echt opzettelijk letsel toe te brengen
naast die rellenschoppers. Maar
luister, het is altijd hetzelfde,
mensen die er niets mee te maken
hebben, moeten daar niet gaan
lopen als er een Mobiele Eenheid
klaar staat. Ze zijn gewaar
schuwd. Vóór ieder M.E.-optre
den - dat is wettelijk verplicht -
worden de mensen driemaal ge
sommeerd weg te gaan, mét de
mededeling dat het daar gevaar
lijk wordt. Ja, als je dan blijft
staan... Waar gehakt wordt, vallen
spaanders".
Herbezinning
„Wij zijn ons aan het herbezinnen
op de uitrusting van de M.E.
Daarbij staat de bescherming van
de politieman voorop. Die moet
minder risico lopen. Wij zijn
daarover aan het nadenken. Wij
vinden dat we het niet moeten
zoeken in een verhoogde mate
van aanwending van geweld. Dan
ga je de verkeerde kant op".
Maar dat afschrikwekkende effect
van de M.E. van vroeger is dus
Emoties
Wat gaat er in zo'n M.E.-man om, als
hij daar op straat staat? „Ja, er
komen emoties los, maar geluk
kig is de saamhorigheid erg
Door Kees Tops
groot. Zo'n groep hangt als een
klit aan elkaar, ze komen natuur
lijk opgelucht van de straat, als
zo'n karwei geklaard is zonder
geweld". Maar na zo'n nederlaag
als op die vrijdagavond in de
Vondelstraat? „Nou, néder-
laagNiemand heeft gezegd:
dit was een onjuiste beslissing
van de commandant. Maar ja, het
is natuurlijk wel zo, dat zoiets ei
genlijk nog nooit gebeurd was.
Dit was nieuw en de eerste reactie
kennelijk weg. Men vecht ge
woon terug en verwondt de agen
ten. „Nou, het gaat niet zozeer om
een afschrikwekkend effect, het
gaat erom dat de Mobiele Een
heid respect afdwingt door be
heerst optreden. Kijk, je moet
uitkijken dat de M.E. niet in pa
niek raakt; dat ze als geheel blijft
optreden. Daar wordt in de oplei
ding veel aandacht aan besteed.
Er is een oefening waarin een
harde confrontatie wordt nage
bootst. Een deel van die jongens
zijn dan rehchoppers en die krij
gen volop fruit en modder om de
anderen te bekogelen. We nemen
dat helemaal op video op. Dan zie
je achteraf wie er naar voren stap
te. Die haal je er gelijk uit. Ze
moeten juist één lijn blijven vor
men. Die training is nuttig om te
kijken hoe men op dat soort ge
pest reageert. Want het valt niet
mee hoor, om tegenover zo'n zui
gende menigte te staan, mensen
die op je tenen gaan staan, je in je
gezicht spugen en zo. Ja. en als
dat beheerste optreden niet
helpt, dan moet je zóveel mensen
en materiaal inzetten dat dat res
pect afdwingt
van de jongens was een zekere
onthutsing. Maar de club was vrij
gauw gestabiliseerd. De jongens
van vrijdag waren er die maandag
weer bij. Nou ja„ je bént wegge
lopen, oké. Het was wel een ver
standige beslissing. Een mini
mum aan geweld en een mini-
Hoe wordt die impopulariteit erva
ren? „Vrij wel geen enkele agent -
M.E. of niet - wordt ooit met ge
juich begroet. Daar is hij aan ge
wend, dat maakt hij iedere dag
acht uur lang mee. Het incasse
ringsvermogen is groot. En die
jongens van het parate peloton
die die ervaring niet hebben, die
hebben het mentaal goed opge
pakt. Die zitten er ook niet
Men kan zich voorstellen, zeker bij
zo'n affaire Vondelstraat, dat zich
eens een agent meldt met het ver
zoek in dat geval niet bij de Mo
biele Eenheid te worden ingezet,
omdat hij bijvoorbeeld sympa
thiseert met de krakers. Komt dat
AMSTERDAM - De Mobiele Een
heid van Amsterdam kan zich
niet verheugen in een overrom
pelende populariteit. De bevol
king loopt in het algemeen niet
over van sympathie Voor de me
demens achter het rieten schild.
Integendeel, men beschouwt
hem niet zelden als een legaal
opererende maniak, die er een
kwaadaardig genoegen in
schept, zijn agressie uit te leven
door meedogenloos met de lange
lat op hoofden van onschuldige
burgers te meppen. Dit beeld
wordt nog versterkt door de vrij
algemeen heersende veronder
stelling dat leden van de M.E., in
afwachting van ongeregeldhe
den, ergens in een kazerne hun
persoonlijke rancunes zitten op
te zouten en er daardoor, wan
neer het zover is, des te wilder
op los kunnen rammen. Ziehier,
zij het iets uitvergroot, het por
tret van de Mobiele Eenheid, zo
als dat in omloop is.
De afgelopen weken is dit beeld er
niet florissanter op geworden.
Met name de ontruimingsacties
in de Vondelstraat zullen het
imago van de Mobiele Eenheid
niet ten goede zijn gekomen, te
meer daar er in dat geval sprake
was van een probleem dat zeer
veel Amsterdammers aangaat: de
woningnood. Wanneer je er als
politieman uitgerekend in zo'n si
tuatie opuit wordt gestuurd met
helm, „mandje" en wapenstok,
hoefje niet op luide toejuiching
van de burgerij te rekenen.
Aan de andere kant is de herinne
ring die de Mobiele Eenheid
sinds recente schermutselingen
aan bepaalde groepen Amster
dammers bewaart, haar evenmin
erg dierbaar. Sterker: de politie is
zich rotgeschrokken van het ge
weld waarmee de Mobiele Een
heid is geconfronteerd. Zozeer
zelfs, dat onze zegsman, die nauw
betrokken is bij het optreden van
de M.E., zijn naam noch zijn func
tie in de krant vermeld wil zien.
„In de sfeer die er nu in Amster
dam tussen politie en burgerij
bestaat, moeten we zelfs gaan
denken aan de persoonlijke vei
ligheid van ons en ons gezin",
zegt hij. „Je kunt nu alles ver
wachten".
We praten met hem, omdat in de
enorme publiciteitsgolf rond de
gebeurtenissen in Amsterdam,
de stem van de Mobiele Eenheid
zélf eigenlijk nauwelijks is ge
hoord. Bovendien blijkt er een
grote onbekendheid met struc
tuur en werkwijze van de M.E. te
zijn. De Amsterdamse politie is
zelf niet de eerste om hieromtrent
in de publiciteit te treden. Onze
informant voelt dan ook eigenlijk
niets voor een gesprek. „In de
eerste plaats is er dat veiligheids
aspect; we voelen er niets voor
om bepaalde mensen op ons
spoor te zetten. Er worden al po
gingen gedaan om ons M.E.-op
leidingscentrum met de grond
gelijk te maken en er is al heel wat
materieel vernield"
„Verder is dit geen gunstige tijd
voor ons. We zitten nog midden in
de nasleep van de ontruimingen,
volgende week is er weer een
staatsbezoek en we zijn druk be
zig met de voorbereidingen voor
30 april. Inderdaad ja, dat zal me
een feest worden..
Terugslaan
Waarvan is de politie nu zo ge
schrokken, in de Vondelstraat?
Van een grotere tegenstand
waarmee de M.E. te maken
kreeg? „Nou, vroeger was het zo
dat als de M.E. verscheen, de
straat ook schoon was. Dat was
het effect van het uitvoeren van
charges, bijvoorbeeld. We heb
ben dat in de jaren zestig gezien.
In 1975, bij de ontruimingen in de
Nieuwmarktbuurt, ging de bur
gerij voor het eerst terugslaan,
met stenen gooien. Men had zich
toen ook voor het eerst bewapend
met stokken en dergelijke"
,Wat we nu hebben gemerkt, is dat
bepaalde mensen er opuit zijn
onze agenten echt opzettelijk let
sel toe te brengen. Dat blijkt ook
uit de aard van de verwondingen:
allemaal gezichtletsel"
Wat je ziet, is dat er trottoirtegels
aan stukken worden geslagen,
die agenten in het gezicht worden
gegooid. En men was gewapend
met honkbalknuppels, ijzeren
staven, kettingen. Laat ik er ove
rigens meteen bij zeggen dat ik
het in hoofdzaak heb over de lie
den die zich het kraakgebeuren
eigen hebben gemaakt om rot
zooi te trappen. Ik weet zeker dat
als er één van onze mannen was
gebleven in de Vondelstraat, ze
hem totaal in elkaar zouden heb
ben getrapt en geslagen. Nou,
met een dergelijke verharding
hebben we nu te maken".
Aan de andere kant is er ook nogal
wat kritiek op het optreden van
de Mobiele Eenheid, buiten de
barricaden. Bij het Klachtenbu
reau zijn dertig klachten binnen
gekomen.
,Er is daar hard opgetreden. Er is
helaas geschoten. Er zijn gewon
den gevallen. Ik weet het. Er zijn
vast ook mensen bij geweest die
er niets mee te maken hebben,
„Nee. Dat is nog nooit voorgeko
men. Het is natuurlijk niet zo dat
wij het maar met alles eens zijn.
Er wordt, ook over dat huisves
tingsbeleid, hier in de wachtka
mer stevig gediscussieerd, hoor.
Maar ons vak is die opdracht uit
te voeren. Wij hebben te doen wat
ons opgedragen wordt. Als je dat
niet wil of kan, dan heb je het
verkeerde vak gekozen. Als je er
moeite mee hebt in je werk pijn of
zelfs letsel te veroorzaken, dan zit
je als politieman op het verkeerde
pad. Het is nu eenmaal verweven
met het vak. Het is een boeiend
vak, maar ook een rotvak"
Eigen mening
De politie wordt mondiger. Dat
blijkt al uit het feit dat de politie
bonden hun meningen over het
politiewerk naar buiten brengen.
„Zoals ik zei, de politie heeft na
tuurlijk een eigen mening. Ik heb
een heel duidelijke mening over
het huisvestingsbeleid. Het is
heel eenvoudig: in Amsterdam
zijn meer dan 5000 woningzoe
kenden; dan is er dus iets met dat
beleid. Nou, vanuit die overwe
ging vind ik dat de politie zich
soms wat afstandelijker moet op
stellen. Je moet niet direct op ge
kraakte panden afhollen, die al
jarenlang als speculatieobject
leeg staan. Laat ze hun gang maar
gaan. Laat die gemeente eerst
maar eens meteen beleid komen.
Men kan niet meer over de rug
klungelen".
,Iets anders is het als bijvoorbeeld
- wat ik heb gezien - oude men
sen van hun spaarcentjes een
pandje aan de gracht hebben ge
kocht, daar een jaar een aanne
mer in hebben gehad om het he
lemaal op te knappen. En als er
dan krakers intrekken die de boel
op zijn kop zetten, dat is heel
schrijnend".
Onze zegsman is niet erg optimis
tisch over de toekomst in zijn
vak. „Nogmaals, ik ben erg ge
schrokken, van mensen die agen
ten kennelijk levensgevaarlijk
willen verwonden. Ik vraag me af
waar dit heengaat en, wat dit
werk betreft, waar begint het en
waar houdt het op? Hoe ver kun
je als M E gaan? Kijk, een mili
tair ruimt zijn tank op en is weg.
Die agent van de Mobiele Een
heid staat de volgende dag weer
op straat. Als die verharding nog'
toeneemt, dan weet ik het echt
niet meer. Als de M E. het ooit
niet meer aankan, hoe moet dat
dan straks? Er blijft niet veel
over, hè? Ik ben daar erg op te-
