'De Appel' boekt succes
met Heijermansprogramma
(^V) vandaag
toegelicht
Fotoboek over zevert jaar De Appel
5Zevert vette dagen
Matig concert van
Residentie-Orkest
Protest9
als thema
in kinder-
produktie
van LAK
Koele danskunst
Krisztina de Chatel
MAANDAG 1", MAART 1980
PAGINA 5
LEIDEN - Vlak voor de presentatie van de
Heijermans-collage "Zeven vette da
gen" is er een fotoboek verschenen, dat
een terugblik biedt op de voorstellingen
die de toneelgroep 'De Appel' in de eer
ste zeven jaren van haar produktieye be
staan verzorgd heeft. "Zicht op zeven
jaar" begint met een overzicht van de
geschiedenis en de doelstellingen van
dit nog jonge gezelschap, geïllustreerd
met impressies van "huisfotograaf' Pan
Sok en afbeeldingen van decor- en kos
tuumtekeningen, en een bladzijden uit
het regieboek van Erik Vos.
Er wordt ook de nodige aandacht besteed
aan de beide theaters die in de geschie
denis van 'De Appel' een rol hebben ge
speeld: eerst het theater Aan de Haven
(geopend op 13 februari 1973) er. daarna
het huidige Appeltheater, de voormalige
remise van de (paarden)tram, waar 'De
Appel' vier jaar later onderdak vond.
Het grootste deel van de 124 pagina's
wordt echter in beslag genomen door
een repertoire-overzicht met complete
rolverdelingen van alle produkties tot en
met "Op de bodem" en een grote reeks
illustraties. De sampuwwHm» tuwn
Pan Sok en 'De Appel' resulteerde daar
naast in een expositie, eveneens onder
de titel "Zicht op zeven jaar" die mo
menteel op reis is langs verschillende
theaters in Nederland.
Het boek is behalve aan het theater en in
sommige boekhandels ook (voor 18,50)
verkrijgbaar bij het LAK aan het Leven
daal.
SCHEVENINGEN - Na het sombere Russische realisme
van Gorki is bij de toneelgroep 'De Appel' nu het meer
anekdotisch getinte realisme van Heijermans aan de
beurt gekomen.
Onder de titel "Zeven vette
dagen" heeft men onder re
gie van Christiaan Nortier
een vijtal Falklandjes en
kleine eenakter samenge
voegd tot een avondvullend
gheel waarvan in elk geval
gezegd moet worden dat het
eenr soms vermakelijk,
meestal ook bijzonder
boeiend avondje theater is
geworden.
In het begin ziet heter daar nog niet
naar uit. De opening met "De
dasspeld" leunt wel heel erg te
gen de pretentieloze anekdote
aan en wordt gespeeld op een
wijze die de associaties met een
revue:sketch alleen maar ver
sterkt. Van meer vindingrijkheid
getuigde het samenvoegen van
"De verveling" en De zeven vet
te dagen" tot een soort simultaan
toneel, mogelijk om dat in beide
Flaklandjes de gebeurtenissen
van een week worden beschre
ven. In "De verveling" is dat de
landerigheid van een welgestelde
dame, die gedurende de afwezig
heid van haar echtgenoot de tijd
tracht te doden met telefoonge
sprekjes met o.m een tot haar
vreugde zeer vrijpostige aanbid
der.
"De zeven vette dagen" toont de
andere kant van de sociale me
daille: een bedlegerige arbei
dersvrouw. die dagelijks van een
"sociaal bewogen dame" een
(steeds kleiner wordend) pan
netje versterkend voedsel toebe
deeld krijgt. Een geslaagd con
trast dat nog groter had kunnen
zijn als tegenover de gecultiveer
de flirtpartijen van Geert de
Jong, zowel met de telefoon als
met het publiek, een minder ka
rikaturaal getekende kraam
vrouw had gestaan. Wel wordt er
aldus langzaam maar effectief
een climax opgebouwd, die in het
gedeelte voor de pauze wordt af
gesloten met de tragi-komische
eenakter "Nocturne", door Heij
ermans opgedragen aan Esther
de Boer-van Rijk.
De liefdevolle toewijding van de
gedienstige Brigitta (Catherine
ten Bruggencate) komt tot een
dramamatische ontknoping als
op een zwoele zomeravond blijkt
dat zowel zij als haar inmiddels
volkomen hulpbehoeftige werk
gever meer dan twintig jaar lang
een geheim voor elkaar verzwe
gen hebben.
Na de pauze volgt dan de langere
eenakter „Het Kind", het sterkste
deel van deze Heijermans-collage
door een geslaagde combinatie
van tragiek en sentiment met -
voor wie daar nu nog gevoelig
voor is - een felle aanklacht tegen
het in sterk godsdienstige mi
lieus opgedrongen schuldgevoel.
Hoewel de omstandigheden voor
een modern publiek misschien
niet altijd navoelbaar zijn, toont
Heijermans zich hier toch opval
lend modern in de behandeling
van het euthanasieprobleem, dat
van 'De Appel' een vertolking
krijgt waarbij volgens degelijk
ouderwets theaterrecept achter
elk woord een afgrond van gevoel
schuilgaat.
Was men zich voor de pauze nog
sterk bewust van het feit dat "De
Appel' met opzet een "histo
risch" beeld van Heijermans wil
de geven zonder al te veel verta
lingen naar een moderne taal en
moderne omstandigheden, in
"Het kind" viel de nadruk geheel
en al op de emoties van de beide
hoofdpersonen en konden alle
registers van dramatiek worden
opengetrokken.
Gewetensconflicten
Willem Wagter maakte hiervan
knap gebruik als de door gewe
tensconflicten verscheurde va
der, geassisteerd door een ge-
maakt-vrolijke Stein van Niek
Pancras en bescheiden dienst
bode van Annelies Knoop, die
binnen de geboden mogelijkhe-
den uiters alert bleek in haar ex
pressies.
Aangrijpend was hier Geert de
Jong, die na haar speelse frivoli
teit in "De verveling" een moe
derrol neerzette die haar aan het
begin van deze eeuw de betiteling
"Grote tragédienne" zou opleve
ren. Maar een actrice die op een
dergelijke manier met een in we
zen sentimentele tekst weet om te
Willem Wagter en Niek Pancras in "Zeven vette dagen"
gaan zonder ook maar één mo- ren ontwikkeld heeft
ment larmoyant te worden, ver- Zeven vette d K h
dient zo n predikaat ook binnen in een ingenieSs toneelbeeld van
Frits Jansma, die een gedetail-
ontwierp
de moderne theaterv
De Appel die in de afgelopen ja- leerd eenheidsde
dat de sfeer van tachtig jaar gele
den zonder overdrijving weergaf
en daarbij alle scènes toch een ei
gen gezicht verleende.
PAUL KORENHOF
LEIDEN - Het pianoconcert KV
503 in C van Mozart wordt weinig
uitgevoerd, en terecht. Het be
hoort niet tot de meesterwerken
van Mozart. De harmonische ca
priolen tegenover de naive the
matiek doen gekunsteld aan.
Waar met spanning naar uitgeke
ken is tijdens het concert van het
Residentie-Orkest in de Stadsge
hoorzaal zaterdagavond, is dan
toch nog in zekere mate een te
leurstelling geworden.
Want de gehele programmakeuze
was namelijk matig. De solist van
die avond was Andor Foldes, een
pianist die uit de tijd stamt, toen
technische vaardigheid nog niet
zo hoog ontwikkeld was als nu,
en toen ook aan innerlijke waar
den vaak meer voorbij werd ge
gaan. Dat deed hij ook nu. Bo
vendien zat hij technisch niet
helemaal vast in het zadel en liet
nogal eens wat "steekjes vallen",
die hij echter bewonderenswaar
dig opving. Toch heeft hij veel
fraaie pianistiek laten horen. De
strijkersbezetting was hier te
groot en te grof. Dirigent Michael
Tilson Thomas heeft trouwens
geen gelukkige avond gehad. De
"Egmont"-ouverture van Beet
hoven, overwegend te langzaam
en te vlak uitgevoerd, miste dra
matische spanning, die hij
slechts aan het eind even in
bracht.
Hetzelfde geldt voor de vijfde
Symphonie van Sibelius, die in
terpretatief zo spanningsloos
verliep, dat zij slaapverwekkend
werd. Wanneer de kennismaking
met deze jonge dirigent geen
overweldigende indruk heeft
achtergelaten, dan is het hem niet
helemaal aan te rekenen omdat
hij met een weinig spectaculair
programma niet veel groots kon
laten horen. Misschien zal hij zijn
kwaliteiten later nog eens kun
nen tonen.
BEP RIJNDERS
LEIDEN - Dat het thema 'pro
test' ook al is doorgedrongen
tot het genre van het kinder
theater bewees gistermiddag
in een vol LAK-theater een
produktiegroep van eNVe-
Drama. Als uitgangspunt was
door regisseur Sjef v.d. Lin
den (op part-time basis ver
bonden aan de in Utrecht ge
vestigde 'Academie voor Ex
pressie door woord en ge
baar') gekozen voor een door
scholieren op te voeren to
neelstuk tijdens de ouder
avond.
Het stuk speelt op de Sint Jo
hannes School en tijdens de
repetities o.l.v. juffrouw
Kleiburg (Jacqueline Klei
burg), juffrouw Meyers (Ma-
riëtte Meyers), juffrouw de
Jonge (Yet de Jonge) en me
neer van Boekei (Rob van
Boekei) lijkt alles (wat kleine
incidenten daargelaten) feil
loos te verlopen. Mijnheer
Van Boekei en de leerlingen
spannen samen om 'uit pro
test' tijdens de ouderavond
een veranderd toneelstuk op
te voeren.
De hoofdonderwijzer meneer
De Rooy (Irene de Rooy)
springt bij het zien van zoveel
"onnozelheid en brutaliteit"
bijna uit z'n vel, terwijl juf
frouw Kleiburg, heftig geba
ren makend, tracht duidelijk
te maken, dat zij ook niet be
grijpt, wat er aan de hand is.
Maar de leerlingen van de
Sint Johannes School (o.a.
Truus Groenewegen, Janne-
ke Wesseling, Marjolein Bie-
rens en Patsy Macon) trekken
zich van de ergernis van de
hoofdonderwijzer, luid aan
gemoedigd door het jeugdige
publiek in het LAK-theater,
niets aan.
De première van gistermiddag
kon een succes worden door
de enthousiaste reacties van
de kinderen en hun ouders:
de spontaniteit, waarmee
vooral de 'leerlingen' speel
den en niet in het minst het
sfeervolle décor, dat zich in
korte tijd van 'twee huizen in
een straat' liet bouwen tot 'het
paleis van de koningin, die
aan reuma lijdt'. Het aspect
van de pop van de oude man,
die de koningin kon genezen
kwam beslist te geforceerd
Maar de reacties daarop van de
koningin waren weer zo ver
rassend origineel, dat er voor
de kinderen toch voldoende
te genieten overbleef. Daar
om werd de LAK-kinderpro-
duktie 'Moeten is niet leuk'
gistermiddag haast als van
zelf een succes. De kleine
dramatische oneffenheden,
alsmede de soms wat ver
brokkelde continuïteit doen
we dan graag af als 'verschijn
selen in de marge'.
BERT KOEkEBAKKER
LEIDEN - Kil, koel en klinisch. Deze en dergelijke woor
den vloeien als vanzelf uit de pen bij het kijken naar 'Lines',
een van de vier choreografieën, die de dansgroep van Kris
hna de Chatels zaterdagavond in het LAK-theater in beeld
bracht.
Onaandoenlijke danstaal, omgezet
in een streng abstracte bewegings-
compositie. Een compositie die ge
vormd wordt door rechte lijnen en
even dwingend voorgeschreven
diagonalen, uitgevoerd op een door
zestien lichtstaven afgebakend
vierkant vlak. Het steriele karakter
van dit strakke danspatroon wordt
behalve door dit liehtproject van
Jan P. Vrolijk
(59) overleden
Jan van Munster nog extra geac
centueerd door de witte kleding,
waarin de vijf danseressen, die op
basis van een serie zich steeds her
halende bewegingen verschuivin
gen in de choreografische structuur
aanbrengen, gehuld gaan
In tegenstelling tot een eerder op de
avond door Kristina de Chatel zelf
uitgevoerde solo. waarbij het gaat
om een serie van bewegingen, die
per herhaling van het muzikale
•uimtelijk
verschil i>
druk op
te.
ligt bij 'Lin
vingen ii
de
i der
MARCHE-EN-FAMENNE - In een
ziekenhuis te België is vrijdag
overleden de oorspronkelijk uit
Alphen aan den Rijn afkomstige
Jan P. Vrolijk. Hij werd 59 jaar
oud.
Jan Vrolijk, die autodidact was,
kreeg tijdens zijn leven in toene
mende mate waardering voor zijn
romantische schilderijen (vooral
de landschappen in Zuid-Hol
land inspireerden hem) en voor
zijn aardewerk. De laatste jaren
woonde en werkte hij in België.
Deze verschuivingen lopen zoals de
choreografe ook duidelijk stelt niet
synchroon met de verschuivingen
binnen de door Philip Glass ge
componeerde muziek. Al die zo
breed uitgesponnen herhalingen
en al die zo langzaam uitgevoeide
verschuivingen die kenmerkend
zijn voor wat tegenwoordig 'mini
mal dance heet. oefenen door hun
dwangmatige karaktei wel een ze-
•kkingskracht uit op de
argelo
ken het de
lyrisch ïnge-
stelde liefhebber van hetzij de puur
gankel
jke moderne danskunst.
academische hetzij de moderne
Stieng
•r gebeeldhouwd ballet
dans op de lange duur wel moeilijk
werk te
nslotte weer in Afwijkend
om stil op zijn stoel, laat staan op
een ch
oleografie van Kristina d
het puntje daarvan, te blijven zit-
Chatel
op muziek van Xenakis
Geheel tegenovergesteld aan deze
druk 1
ezochte LAK-theater wen
kille afstandelijkheid bleek desoio
geopen
d. Het publiek had voor d
An jou gevoelig en mei mooie
prestal
armbewegingen door Jose Wav ge
dansgr
iep. die overigens niet gi
danst op sfeervolle panfluitmuziek
ren. niet veel meei ovei dar
van Geoig ZamfuEen typisch
oen bel
eefci applaus.
nakkelijk toe- PIETER C. RUSIER
NEDERLAND I -
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Kortweg (NOS)
18.50 - Staatsloterij (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Staaltje de locomotief (NCRV)
19.05 - Lucy en Mr. Moonev (NCRV)
19.30 - Minivoetbalshow (NCRV)
20.40 - Honger, Doe. (NCRV)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Op zoek naar de Lutheal (NCRV)
22.30 - Tot besluit (NCRV)
22.45 - Journaal (NOS)
NEDERLAND II -
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.25 - Italiaans: Avanti avanti (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Doctor Snuggles (AVRO)
19.05 - AVRO's Toppop (AVRO)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Liedjes van Toon (AVRO)
21.20 - Televizier Magazine (AVRO)
22.00 - Een ruiter rijdt voorbij (AVRO)
23.00 - Journaal (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Regionaal prgr. NDR: 18.00 Sport-
progr. 18.30 Actualiteiten. 18.45
Kleuterprogr. 18.55 Panser Ge-
schichten. 19.25 Cultureel progr.
19.59 Programma-overz. WDR: 18 00
Amusementsprogr. Aansluitend Pa
role Chicago. 18.30 Gesprek. 18.40
Natuurserie, 19.15 Aktualiteiten.
19.45 Informatief progr.). 20.00
Journaal. 20.15 Rot und Schwarz.
Aansluitend Loterij-uitslag. 21.15
Doe. sene. 21.45 Muziekprogr. 22.30
Aktualiteiten. 23.00 Die Jagd. 0.25
Journaal.
DUITSLAND II
18.20 I.O.B. Spezialauftrag. 19.00
Journaal. 19.30 Popmuz. 20.15 Op
voedkundig magazine. 21.00 Aktua-
DUITSLAND ID WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Cursus
Duits. 19.00 Reportage. 19.45 Jour
nal 3. 20.00 Journaal. 20.15 Discus
sie. 22.00 Aufstand in Patagonien.
23.45 Journaal.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.00 Tekenfilmserie. 18.05 Jeugdse
rie. 18.30 Open School. 19.00 Infor
matief progr. 19.30 Verkeerstips.
19.37 Mededelingen en Morgen.
19.45 Journaal. 20.10 Weerbericht.
20.15 Spelprogr 20.50 Ontsnap
pingsroute. 21.40 Filmreportage
22.40 Journaal. 22.55 Open
School.
et de
s de luthéal destijds
Ravel schreef muziek voor het
Op 30 april 1919 kreeg de Belg Georges Cloetens van het ministe
rie van industrie een zogenaamd „brévet d invitation voor zijn
luthéal.een mechanisme dat in een vleugel kon worden gebouwd en
waarmee uitzonderlijke klanken konden worden geproduceerd.
Drie jaar later werd Cloetens voor dit instrument
perfeclionnemenV' uitgereiktErg populav
niet. Alleen de componist Mau
instrument van Cloetens.
De eerste versie van Ravels ..Tziganewas geschreven voor viool en
luthéal - op 15 oktober 1924 werd dit merkwaardige instrument
voor het eerst bespeeld tijdens de wereldpremière van de Tzigane in
Parijs: Beveridge Webster bespeelde het instrument van Cloetens.
Later orkestreerde. Ravel dit werk (dat in eerste instantie alleen
voor viool en luthéal werd geschreven) en weer later ontstond de
versie voor viool en piano, die de meest gebruikelijke iverd. De
luthéal verdween al gauw uit de muziekwereld, hoewel de naam
van het instrument wel vermeld bleef op het muziekpapier
Violist Theo Olof speelt al zo n 35 jaar de Tzigane van Ravel, maar
pas kort geleden viel zijn oog op het woord lutheal. In geen van de
hem ter beschikking staande boeken over muziek kon Olof dit woord
terugvinden en alleen met het gegeven dat de lutheal in de oor
spronkelijke versie van de Tzigane door Ravel was voorgeschreven
ging de violist op zoek naar dit vrijwel onbekende instrumentHij
interesseerde de NCRV-televisie voor zijn speurtocht en vc
is dan ook de documentaire „Op zoek naar de lutheal te z
Nederland 1,2155 i
vond
RADIO
Muziek in NCRV studio 2 - NCRV. Maandagavond om 20.00 uur
via Hilversum 2. Het ensemble Sour Cream, bestaande uit Frans
Bruggen. Kees Boeke en Walter van Hauwe, staat centraal in deze
uitzendingDe drie blokfluitspecialisten spelen een programma
van Bach tot hedendaags. Geopend wordt met een trio-sonate in D
van Bach en het programma wordt met een prelude van dezelfde
com pon ist besloten
Literame - NCRV Vanavond 2130 uur via Hilversum 2. De hele
uitzending is gewijd aan Eduard Douwes Dekker, beter bekend als
Multatuli. Op 18-jarige leeftijd vertrok hij naar Indie om in de
gouvernementsdienst carriere te maken. In 1856 belandde hij in
Lebak op West-Java, waar hij maar 84 dagen bleef. Deze periode
wasechter bepalend voor zijn verdere leven en schrijverschap. Hier
vond plaats wat hij in Max Havelaar beschrijft: Een einde pogen te
maken aan het uitzuigen en afpersen van de arme bevolking door
een inlands hoofd.
18.11 (S) Aktua. 18.25 De verhalen
van Virgilius van Tuil. 18.30 (S) De
Kinderplatenbak. 18.45 (S) De pla-
neteneter, hoorspelserie. 19.02 (S)
Tross-Country. 20.02 (S) Zomaar 's
avonds. 21.30 (S) Michel en Louis.
22.02 (S) TROS Big Band Show.
NOS 23.02 (S) Met het oog op mor
gen. AVRO 0.02 AVRO's Radiojour
naal. 0.10 (S) Pim Jacobs Plantens-
cala. 1.02 (S) One o'clock jump. 2.02
(S) AVRO's Service Station. 6.02 (S)
AVRO: Muziek en verkeersinforma-
HILVERSUM II
18.00 (S) Muziek in vrije tijd. 18.50
P P Uitzending van D 66 19,00
Rondom het woord. 20.00 (S) Muziek
in Studio 2. 21.30 (S) Literama-
maandag. 22.25 Bond zonder naam.
22.30 Open School. 23.25 Muziek van
eigen tijd. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
NOS. 18.03 (S) De Avondspits met de
NaUonale Hitparade. AVRO 19.02
(S) Franse nieuwe. 19.30 (S) Folk li
ve. 20.02 (S) Praatpaal. 21.02 (S) Su
perclean Dreammachine. 22.02 Ra
diojournaal. 22.10 (S) Blues, ballads
beat. 23.02 (S) AVRO's Swingti-
DINSDAG 18 MAART
HILVERSUM I
AVRO: 7 02 Vervolg muz. en ver-
keersinfor (7.03 en 8 03 Radio-
journ 9.03 Tekst en uitleg. 9.08 (S)
Concertant. 10.02 De Zandbakshow.
10.10 (S) Arbeidsvitaminen 1102
Lord ZeeDsop. feuilleton. 11.30 (S)
Rondom twaalf 12.30 (S)Mon vieux,
ma vieille. 13.03 Radiojoum. 13.20
De AVRO diligence 13.55 Beurs
plein 5. 14.02 (S) 'n Middagje AVRO.
16 02 Hersengymn. 16.30 De Zand
bakshow. 16.38 Kat in de zak. 17.02
S) Gas terug.
HILVERSUM II
KRO: 7 00 Nws. 7.10 Ochtendgymn
7.20 Het levende woord. 7 30 Nws
7.36 Echo. (8.00 Nws.) 8.30 Nws 8 36
Amus.muz. 8.50 Postbus 900 9 00
Gymn. voor de vrouw 9 10 Waterst.
9 15 Scheepspraat. 9.20 De letter M
10.30 Ouder worden we allemaal.
11.00 Ik sta hier niet voor de banken
te praten 11.30 Ratel. 12.16 OVER-
HEIDSVOORL Uitz. voor de land
bouw KRO: 12.26 Meded. tb v
land- en tuinbouw 12.30 Nws. 12.36
Echo. 13.00 Nws. 13 11 Goal 13 30
Lange vingers. 14.30 Open School.
15.15 Opvoeden in geloven. 15 30
Geen verboden toegang 16 30 Het
praatprogr. 17.24 Meded 17 30 Nws
17.36 Echo,
HILVERSUM III
sodemeurders 8.30 (S) Holland ze
zeggen 10 30 (S) Typisch Jansen
11.30 (S) VARAs Zoek plaatje 13 30
(S) Spitsbeeld. 15.30 (S) Popkrant.
16.30 (S) Beton
HILVERSUM IV
tros; nws. 7 02 (S) Capriccio 9 00
Nws 9 02 (S) Muzin 9 30 <S) Van
heinde en verre. 10 00 (S) Opus tien
tot twaalf 12 00 Nws 12.02 (S) In
termezzo 13 00 (S) De meest ver
kochte kl.iSM. ke Um 13 30 (S)
Koren-Korpsen 14 00 Nws 14 02(S)
De hoge "C" 14 30 (S) Guitantcitcn.
15.00-17.00 (S) Belcantonum.
