Rus pleit voor topgesprek over Perzische golf Onrust Afghanistan blijft Rapport over onlusten in Soweto openbaar Guerrilla strijders naar de stembus Opnieuw schandaal Italiaanse christen democraten ZATERDAG 1 MAART 1980 JERUZALEM - Een van de belang rijkste smaakmakers in de recen te Israëlische politiek, Yigal Al lo n, is gisterochtend plotseling overleden na een hartaanval. Al lon, die 62 is geworden, was vice- premier onder Golda Meir en mi nister van buitenlandse zaken in het kabinet-Rabin. Allon is vaak ten onrechte als een „duif' beschouwd. Weliswaar was hij een van de eerste politici in Israël die voor het erkennen van de Palestijnen als volk was (niet voor een Palestijnse staat) maar Allon was ideologisch ver bonden aan de omstreden neder zettingenpolitiek, zowel op de westelijke Jordaanoever als in de Sinaï. Hij stemde daarom niet voor de akkoorden van Camp David, omdat de ontruiming van de nederzettingen in de Sinaï daaraan verbonden was. Allon was niet bereid voor vrede neder zettingen op te geven. Een neder zetting vertegenwoordigde voor hem de hoogste pioniersidealen van de zionistische ideologie. Allons ideologie van politieke stra tegie komt voort uit zijn verbon denheid met de kibboetsbewe ging waartoe hij behoorde. De dogmatische „Kibboets Ha- meoechad" (de verenigde kib boets) is vooruitstrevend op so ciaal gebied, maar havikachtig op politiek gebied. Veel aanhangers van de Groot Israël beweging komen dan ook uit deze kib boetsbeweging voort - al be hoorde Allon daar zeker niet toe. Zijn politieke en sociale credo kwam tot uiting in het uit 1968 daterende zogenaamde Allon- plan voor de westelijke Jordaan oever, een uitstekende weergave van zijn politieke en sociale ideeën. Het Allon-plan gaat ervan uit dat de Westoever verdeeld moet wor den. Dichtbevolkte centra in Ju- dea en Samaria moeten terug naar Arabische soevereiniteit en de nauwelijks bevolkte Jordaan oever moet onder Israëlische controle blijven. Al is dit plan nooit officieel door enige Israëli sche regering aangenomen, de achtereenvolgende regeringen van de Arbeiderspartij hebben hun nederzettingen-politiek op dit plan afgestemd en langs de ri vier de Jordaan een gordel van nederzettingen gebouwd. Het plan is talloze malen, onder meer door Allon zelf, aan koning Hoessein van Jordanië voorge legd, maar deze heeft het steeds verworpen. Hoesseins standaard antwoord was: „Als Israël 100 procent van de bezette gebieden teruggeeft, inclusief ArabischJe- ruzalem, dan ben ik bereid. Voor ieder procent minder moet Israël met de PLO onderhandelen Allons plan sluit aan bij de zionisti sche ideologie van de socialisti sche beweging, die aan de wieg van de staat Israël heeft gestaan: een democratische joodse staat met een Arabische minderheid. Een annexatie van de bezette ge bieden - zo vreesden de socialis tische leiders - zou uiteindelijk tot een Arabische meerderheid leiden, en als gevolg zou hebben dat Israël niet langer een demo cratie zou blijven. Maar aangezien een ieder het er over eens was (en is) dat de grens van 1967 onverdedigbaar is in ge- val yan oorlog - het midden van Israël is dan slechts 12 km breed - leek Allons plan een ideaal com promis: het garandeerde een stra tegische militaire vooruitge schoven post die een Arabische aanval kon opvangen, en ver meed tegelijkertijd dat Israël eeuwig een miljoen vijandige Palestijnen zou moeten besturen. Allons erkenning van de Pale stijnen sloot dan ook aan bij het Jordaanse verenigde federatieve koninkrijk dat koning Hoessein in 1972 lanceerde, maar dat door de resoluties van de Arabische top van Rabat in 1974 in de ijskast ging. De komst van Begin als premier be tekende het einde, althans voor lopig, van het plan-Allon. Begin staat uiteindelijk annexatie van de hele Westoever voor; hij be perkt nederzettingen-activiteiten niet tot de onbevolkte Jordaan- vallei. Voor de Arbeiderspartij, nu in de oppositie, is het plan-Allon nog steeds de basis voor een regeling met Jordanië. Voordeel van het plan-Allon in combinatie met au tonomie is dat op basis van dit plan het mogelijk is om meer au tonome bevoegdheden te geven aan de Palestijnse autonome raad dan Begin wil doen, omdat het uitgangspunt is dat de gebieden waar de autonomie geldt uitein delijk weer onder Arabische soe vereiniteit zullen komen. Dat is mogelijk ook de reden dat er in Jordanië nu een ietsje vrien delijker wordt gesproken over het plan-Allon. Niet als definitie ve oplossing, maar als interim- regeling. Kroonprins Hassan zei ons enige weken geleden na drukkelijk dat het plan-Allon als een „starter" een aanvaardbare basis is, „omdat het het beginsel van terugtrekking in zich heeft". Allon heeft sinds de Zesdaagse oorlog van 1967 aspiraties gehad om premier te worden. Maar steeds heeft hij de krachtmeting niet aangedurfd. Hij had uitste kende kansen in 1969 toen Levi Ehskol stierf. Zijn grote rivaal was toen Mosje Dajan. Het werd Golda Meir. In 1974 werd het Jit- zak Rabin, en pas vorig jaar be sloot Allon partijvoorzitter Shi mon Peres uit te dagen. De eerste ronde verloor hij een paar weken geleden, maar vriend en vijand waren het erover eens dat Allon niet kansloos was, en voor de verkiezingen in het jaar 1981 een tweede poging zou wagen om Pe res van de troon te stoten. Allon gold in Israël als een militaire held uit de onafhankelikheids- oorlog van 1948. Hij wbs op 24-ja- rige leeftijd al een briljant gene raal. „Allon was een briljant ge neraal maar heeft sindsdien niets meer gepresteerd", zegt een criti cus onaardig, maar niet helemaal onwaar. Allon was als minister van arbeid, immigratie, zeer middelmatig, vooral omdat hij zich te veel met buitenlandse za ken bezighield. Als minister van buitenlandse zaken was hij be trokken bij de interim-akkoor den die Israël onder Kissingers leiding met Egypte sloot. Allon geloofde dat zijn plan na de vrede met Egypte alsnog aan vaardbaar zou zijn voor Jordanië, hoewel koning Hoessein op een van hun vele geheime ontmoe tingen Allon eens toevoegde: „Yigal, zit niet zo te zeuren met je plan". MOSKOU (Reuter) - Een vooraanstaande Russische commentator heeft gisteren gepleit voor het beleggen van een Europese conferentie ter bespreking van garanties voor de olieaanvoer voor het westen uit het gebied van de Perzische Golf. Op deze bijeenkomst zou ook van gedachten moeten worden gewisseld over "gelijke handelstoegang voor alle landen tot dit gebied". (Van onze correspondent Karl Breyer) JOHANNESBURG - De onlus ten in Soweto en andere zwar te Afrikaanse woongebieden eisten van 16 juni 1976 tot 28 februari 1977 in totaal 575 mensenlevens. Onder de slachtoffers waren 494 zwar ten, 75 kleurlingen, vijf blan ken en een Indiër. Meer dan de helft van deze mensen stierf in Soweto. Dit staat te lezen in het rapport van de commissie Cillie, dat gisteren aan het Zuidafrikaanse par lement werd voorgelegd. Het rapport, dat door de onaf hankelijke rechter Cillie werd samengesteld, heeft een om vang van meer dan duizend pagina's en komt tot de conclusie dat het invoeren in Soweto van de Afrikaanse taal als medium op de scholen en verschillende andere on rechtvaardigheden van de apartheidsstaat, de directe oorzaak van het begin van de onlusten was. Ook het knoei werk van officiële vertegen woordigers van de blanke Bantoe-administratie en de onkunde van de overheid en de politie droegen ertoe bij dat de opstand in Soweto op 16 juni 1976 begon. Rechter Cillie komt verder tot de conclusie dat andere oor zaken van de gebeurtenissen, die niet alleen Zuid-Afrika maar de gehele wereld schok ten, te zoeken zijn in de pas- jeswet, het systeem van de thuislanden en verschillende andere methodes van discri minatie. Het rapport verwijt de Bantoe-autoriteiten dat zij niet voldoende op de hoogte waren van de groeiende on rust in Soweto en de regering niet voldoende geïnformeerd hadden, ook bestonden er misverstanden, onzekerheid en ontevredenheid over het invoeren van de Afrikaanse taal op de zwarte scholen. Op grond van het gepubliceer de rapport komen verschil lende leiders van de Zuidafri kaanse oppositie tot de conclusie dat vooral dr. An- dries Treurnicht, die in 1976 verantwoordelijk was voor het Bantoe-onderwijs, niet begreep wat er in Soweto en andere zwarte woongebieden gaande was. De leider van de nieuwe Re publiek-partij, Vause Raw, zei gisteren in een verklaring dat dr. A. Treurnicht als plaatsvervangend minister volledig gefaald heeft. Me vrouw Helen Suzman, lid van de progressieve federale par tij, zei eveneens dat Treur nicht bewezen had volkomen onbekwaam te zijn en dat hij nu eindelijk zijn ontslag moest nemen. Dr. Treurnicht, is in het tegenwoordige kabi- net-Botha minister voor sta tistieken en toerisme. Volgens Nikolai Portugalov, een belangrijke functionaris bij de voorlichtingsdienst van het cen traal comité van de Sowjetrussi- sche communistische partij, zou het voorgestelde forum "een gunstig alternatief bieden voor de gevaarlijke ontwikkeling van de gebeurtenissen in het betrok ken gebied", waartoe Washing ton zou hebben aangezet. In het artikel dat door het persbureau Tass werd verspreid, werd scher pe kritiek geoefend op de stelling van president Carter dat de Per zische Golf "een gebied van vitaal belang voor de Verenigde Staten In Washington verklaarde gisteren de Amerikaanse oliemagnaat Armand Hammer, dat president Leonid Brezjnjev tegenover hem de Amerikaanse vrees dat de Sowjet-U,nie wellicht tegen Pa kistan en de olievoorraden aan de Perzische Golf zal optreden, vol komen onzin had genoemd. De 81-jarige Hammer is een van de weinige Amerikanen die gemak kelijk toegang hebben tot de Russische leider. Parallel Portugalov gaf als zijn mening dat "de belangen van alle Europese landen in zekere mate parallel lo pen" wat het gebied van de Perzi- Tito verder achteruit WENEN - Het drama van de al bij na twee maanden doodzieke Joe goslavische president Tito sleept zich naar het absolute einde. Het Joegoslavische volk wacht in fei te alleen nog op het bekendma ken van zijn dood. Na het laatste bulletin van het team van behan delende artsen van gisteren waarin wordt verklaard dat de gezondheidstoestand van Tito onveranderd slecht is, wordt hier onofficieel uit medische bronnen in Ljubljana en Belgrado verno men dat het Joegoslavische staatshoofd op geen enkele me dische behandeling meer rea geert. Als de Joegoslavische president voor het weekeinde mocht ster ven, zal dit volgens ingewijden niet eerder dan maandag worden bekendgemaakt, om zodoende emotionele demonstraties op straat te voorkomen. sche golf betreft. Dat geldt vol gens hem ook voor de Sowjet- Unie. Hij haalde bondskanselier Helmut Schmidt aan die in een recent vraaggesprek zei dat Mos kou een potentiële koper van olie uit dat gebied is. Volgens het artikel zouden alle 33 Europese landen, samen met de Verenigde Staten en Canada moeten meedoen aan de voorge stelde conferentie. Deze staten ondertekenden in 1975 in Helsin ki de slotverklaring van de confe rentie over Europese veiligheid en samenwerking. De voorstellen van de te houden conferentie zouden naar de Verenigde Naties moeten gaan die vervolgens bruikbare garanties zouden moe ten formuleren, aldus Portuga lov. De Russische commentator noem de het gebied van de Perzische Golf een kruitvat dat elk ogenblik kan ontploffen, met rampzalige gevolgen voor het westen. Hij be schuldigde de VS van het volgen van een 'avonturierspolitiek' in het betrokken gebied en van "verkwisting van energie, zonder rekening te houden met hun bondgenoten". West-Europa zou worden gedwongen zaken te doen met de Amerikaanse olie maatschappijen, die het beleid van Washington in het gebied van de Perzische Golf zouden bepa len. "Wanneer Amerikaanse oliemonopolies de wereldpoli tiek van de VS in kwesties van oorlog en vrede gaan bepalen en bijdragen tot het scheppen van een explosieve situatie in het Golfgebied, is het tijd voor West- Europa om de alarmklok te lui den", aldus Portugalov. SALISBURY (Reuter/UPI) - Zwarte nationalistische guer- rilleros in Rhodesië wissel den gisteren even het geweer om voor het stembiljet om op de laatste dag mee te doen aan de verkiezingen die van Rho desië het onafhankelijke Zimbabwe maken. De 22.000 guerrilleros van het Patiriottisch front op de ver zamelplaatsen die als uit vloeisel van de wapenstil stand werden ingericht, voegden zich bij de 2.280.000 zwarte burgers - ongeveer 80 procent van het vermoedelij ke aantal stemgerechtigden - die op woensdag en donder dag al hun stem hadden uit gebracht. De verkiezingen maken een einde aan negentig jaar blan ke overheersing in de laatste Afrikaanse kolonie van Groot-Brittannië en de 50-ste onafhankelijke staat van Afrika, Zimbabwe. Er is een guerrilla-oorlog van zeven jaar voor nodig geweest. In Salisbury verklaarden alle drie de grote zwarte politieke partijen dat zij zich het recht voorbehouden de verkie zingsuitslag wanneer zij vol gende week dinsdag wordt bekendgemaakt, aan te vech ten. De partij van het Patriottisch Front van Nkomo zei gisteren dat zij de geldigheid van de verkiezingsuitslag in twijfel zou kunnen trekken. Woord voerder Wollie Masururwa beschuldigde de Verenigde Afrikaanse Nationale Raad van aftredend premier bis schop Abel Muzorewa van 'levensgrote fraude' door het organiseren van het meer dan één keer stemmen. Volgens Musarurwa heeft Mu- zorewa's partij allerlei schoonmaakmiddelen ge hanteerd om de speciale vin- gerverf die dubbel stemmen moest voorkomen, uit te wis- De onfeilbaarheid van het sys teem is al aangevochten door een van de zes kleine partijen die aan de verkiezingen heb ben meegedaan en die heeft gezegd dat de verf verwijderd kon worden door een beken de Amerikaanse frisdrank. Muzorewa heeft Nkomo's en Mugabe's partij beschuldigd van uitgebreide intimidatie van kiezers. "De mogelijkheid is bepaald niet uitgesloten dat de juiste wil van het volk niet wordt uitgedrukt", schreef de bis schop aan gouverneur Soa- Hij zei de kwestie persoonlijk met Lord Soames te willen doornemen wanneer de uit slag bekend is, aangezien zij rechtstreeks van invloed zou kunnen zijn op mijn houding tegenover het resultaat'. Een groep van tien Britse par lementsleden heeft gisteren verklaard dat verkiezingen voor onafhankelijkheid de al gemene wens van het electo raat vrij goed zouden weerge ven. Het was de eerste officiële ver klaring over de verkiezingen door een van de vele groepen waarnemers die toezicht hebben gehouden op de gis teren geëindigde volksraad pleging. üe uit de twee grote politieke partijen in Groot-Brittannië samengestelde groep ging echter niet zo ver 'te zeggen dat de verkiezingen 'vrij en eerlijk' waren verlopen - de maatstaf die op de Rhedesië- confemtie in Lancaster Hou se in Londen was aangege ven. De Britse gouverneur van Rho desië, Lord Soames, zei on langs dat de verkiezingen een zo juist mogelijk inzicht in de gevoelens van de 2.800.000 kiezers zouden moeten ge- KABUL, MOSKOU, PESWAH- WAR (AFP, Reuter) - In Kabul en andere Afghaanse steden duren de acties tegen de aanwezigheid van de Sowjet-interventiemacht en tegen het Afghaanse rege- rinsleger voort. De Afghaanse re gering zegt dat de rebellen zich schuldig maken aan moord op vrouwen en onderwijzers, en aan brandstichting in scholen en zie kenhuizen. In de eerste weken na de invastie van de Sowjettroepen meldde de Afghaanse regering niets over daden van verzet, de regering wilde toen vooral ook de indruk wekken over brede steun in het land te beschikken. Maar sinds de golf van stakingen en straat gevechten een week geleden los barstte beweert de Afghaanse re gering dat rebellen zich schuldig maken aan gruweldaden. Het regeringsblad 'Kabul New Ti mes' heeft opnieuw bericht dat de Amerikaanse inlichtingen dienst CIA achter de onrust zit, zo meldt radio-Moskou. Radio- Moskou noemt vier namen van Amerikaanse agenten die vanuit Pakistan de 'anti-Afghaanse acti viteit' geleid zouden hebben. Eerder had de Afghaanse rege ring melding gemaakt van de ar restatie van een CIA-agent. ge naamd Robert Lee, of Robert Lezzard, die zal worden berecht. Executies Het Russische persbureau spreekt op gezag van het Afghaanse persbureau Westerse berichten tegen, als zouden de afgelopen week in Kabul ongeveer duizend mensen zijn terechtgesteld. Wel zijn deelnemers aan de ongere geldheden gearresteerd, maar er is niemand terechtgesteld, aldus Tass. Ook diplomaten in Kabul hechten weinig geloof aan de be richten over standrechtelijke executies. Die berichten waren afkomstig uit kringen van Af ghaanse rebellen in Pakistan. Westerse reizigers, die gisteren uit Afghanistan in Nieuw Delhi aan kwamen, bevestigden daarente gen dat islamitische leiders zijn geëxecuteerd. Ook zouden leden van de sji-ietische minderheid zijn opgepakt omdat hun een lei dende rol in de organisatie van anti-Sowjet-manifesties wordt aangewreven. Volgens deze reizigers onderhoudt de Sowjet-Unie sinds afgelopen woensdag een nieuwe luchtbrug naar Kabul vQor de aanvoer van militair materieel en aanzienlijke versterkingen. Dag en nacht wordt het geluid van landende en opstijgende vliegtuigen gehoord. aldus deze zegslieden Ze vertel len ook dat Afghaanse veilig heidstroepen systematisch huis zoekingen uitvoeren op zoek naar verborgen wapens. De algemene staking, die een week geleden begon, zou nu verlopen omdat veel winkeliers door de autoritei ten worden gedwongen hun za ken weer te openen. Westduitse handelaren vertelden dat don derdag nog talrijke moslems in de straten van Kabul met groene vlaggen - het symbool van de is lam - demonstreerden tegen de aanwezigheid van Sowjet-mili- tairen. Volgens Westerse correspondenten zijn bij de straatgevechten van de afgelopen week zeker meer dan 200 mensen om het leven geko men. De rebellie werd vooral be streden door het Afghaanse leger. De Sowjettroepen beperkten zich tot steunverlening aan de Afghaanse militairen. Wel vlogen Russische vliegtuigen laag over de stad, in een poging de menig ten betogers uiteen te drijven, maar voor zover bekend is door deze toestellen niet op de menig ten geschoten. Ook namen Sow- jet-pantservoertuigen deel aan patrouilles en steun-operaties voor het Afghaanse leger. Wel zijn er berichten dat Afghaanse militairen het vuur openden op ongewapende betogers. Vance De Amerikaanse minister van bui tenlandse zaken Cyrus Vance heeft gisteren onverwacht een half uur gesproken met de Russi sche ambassadeur Anatoli Do- brinin. Ze hebben onder meer over Afghanistan gesproken. Amerikaanse functionarissen opperden de mogelijkheid dat Vance binnenkort de Russische minister van buitenlandse zaken Andrei Gromiko zal ontmoeten om te zien of een regeling kan worden ontv/orpen voor het her stel van de neutraliteit van Af ghanistan. Zo'n gelegenheid zou zich kunnen voordoen als Vance en Gromiko elkaar tezijnertijd in Belgrado ontmoeten voor de be grafenis van de Joegoslavische president Tito. ROME (DPA) - Terwijl het Italiaan se parlement spreekt over de in stelling van een commissie die een onderzoek moet instellen naar het schandaal betreffende de in New York terechtstaande bankroetier Michele Sindona. is er een nieuw schandaal ontdekt in de christen-democratische partij van Italië. De minister voor de koopvaardij. Franco Evangelisti, heeft toege geven dat hij zelf en anderen in de christen-democratische partij grote geldsommen hebben ont vangen van de bouwonderne ming van de gevluchte gebroe ders Caltigirone. Deze drie za kenlieden zijn kort voordat zij wegens bedriegelijke bankbreuk zouden worden opgepakt, begin februari naar het buitenland uit geweken. Zij worden ervan ver dacht dat zij jarenlang door mid del van smeergeldbetalingen kredieten van overheidsbanken en andere gunsten hebben weten los te krijgen. Communisten, socialisten, radica len en neo-fascisten hebben in het parlement vragen over de zaak-Caltagirone gesteld. Daar over zal volgende week vrijdag worden gesproken. Intussen heerst onder de christen-demo craten grote opwinding. Ver scheidene afgevaardigden van deze fractie hebben kritiek gele verd op minister Evangelisti om dat hij in het openbaar uitspra ken over de zaak heeft gedaan. Bij het nieuwe schandaal gaat ook de justitie niet vrijuit. De ge broeders Caltagirone hadden namelijk op nog niet opgehel derde gronden hun paspoorten teruggekregen, hoewel er een ge rechtelijk onderzoek tegen hen gaande was. Daardoor konden zij volkomen legaal naar het bui tenland vertrekken. In dit ver band hebben 34 advocaten in een gemeenschappelijke verklaring het vermoeden uitgesproken dat ook aan deze gang van zaken een politiek luchtje zit. Premier van Thailand treedt af JAKARTA - Thailand gaat onzeke re tijden tegemoet. Premier Kriangsak kondigde gisteren on verwachts zijn aftreden aan nog voordat de oppositiepartijen een motie van wantrouwen tegen hem konden indienen in het par lement. De vijf oppositiepartij en hebben de moeilijke taak om nu met elkaar tot overeenstemming te komen wie het land moet lei den. Het zal een groot probleem worden om een duurzame coalitie te vormen en het zal een gevecht worden om de kabinetsposten en over hoe het beleid er moet uit zien. In de daarop te verwachten chaotische situatie is het volgens diplomatieke waarnemers niet ondenkbaar dat de militairen op nieuw zullen ingrijpen. Een on stabiele burgerregering achten de militairen, volgens den waai - nemers, niet verantwoord gezien de gespannen situatie aan de grens met Kampuchea en een mogelijke Vietnamese inval in Thailand. Zilaclie in Nederlandse ambassade DEN HAAG (ANP)- Vier militante leden van de Spaanse anarchisti sche vakcentrale CNT hebben gistermiddag een "sit-in" actie in de Nederlandse ambassade in Madrid gehouden. Doel van de actie was de teruggave aan de vakcentrale van dat ge deelte van hun archief dat berust bij het instituut voor sociale ge schiedenis van d<- gemeentelijke universiteit Amsterdam. Al eer der voerde het CNT hiervoor ac tie. Het nationale comité van de CNT heeft verklaard dat de "sit- in" een vreedzaam karakter had. De Nederlandse ambassade heeft niet om assistentie van de politie gevraagd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 9