Mugabe zou opdracht tot moord
hebben
gegeven
WESTEN REAGEERT KOEL
Carter favoriet bij belangrijke
voorverkiezingen New Hampshire
Bezoek Van der Klaauw
aan Irak uitgesteld
Lading
olietanker
bedreigt
Griekse
kust
Amerika
onthutst
over
uitspraak
Chomeini
MAANDAG 25 FEBRUARI 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
CIA-directeur George Bush.
Alle anderen zijn reeds in de
eerste schermutselingen van
Florida. Iowa en Maine terug
gebracht tot figuranten. De
uitslagen in New Hampshire
zullen de verliezers dwingen
tot een besluit of het zin heeft
om zonder geld, zonder aan
hang en zonder vooruitzich
ten hun campagnes te blijven
voortzetten.
New Hampshire, een staat met
kleine steden, heeft duidelij
ke conservatieve tendenzen
bij een groeiende bevolking,
die onopnoudelijk is oeiaagd
door kandidaten met plei
dooien voor meer wapens,
minder belasting, minder re
geringsuitgaven. New
Hampshire is argwanend en
achterdochtig tegenover ex
perimenten en dat is ook al
gegeven de internationale
omstandigheden een reden
waarom Carter er zo goed
voorstaat in een stuk VS, dat
in het verkiezingsjargon
wordt gerekend tot Kenne
dy's achtertuin, weggestopt
als het ligt tégen zijn eigen
staat Massachusetts.
ter plaatse als de uitslagen
bekend worden.
In New Hampshire spelen de
niet by een dér partijen gere
gistreerde kiezers een grote
rol: in september waren er
176.000 republikeinen,
146.000 geregistreerde demo
craten en 159.000 onafhanke-
lijken. De onafhankelijken
mogen of voor democraten of
voor republikeinen stemmen,
de anderen niet. Omdat
George Bush al zeer vroeg is
begonnen zijn organisatie in
New Hampshire op poten te
zetten, maakt hij de meeste
kans op een groot aandeel in
de onafhankelijke stem
men.
Als Reagan weer verliest is het
aannemelijk dat steeds meer
aanhang naar Bush zal
vloeien. Wint hij echter, dan
krijgt de prille glorie van
Bush minder luister en zal de
onzekerheid onder de re
publikeinen toenemen. Kie
zers winnen met alle midde
len, dat was in New Hampshi
re het parool. Zodoende hapte
Rosalynn Carter gehoorzaam
in plaatselijke bakkerijpro-
dukten en verklaarden ae re
publikeinse kandidaten zich,
op John Anderson na, tegen
standers van meer controle
op vuurwapens in particulier
bezit.
War.t New Hampshire, onbe
langrijk als het is volgens de
maat der getallen, maakt en
breekt kandidaten. Vanwege
de ruime openbaarheid die de
media aan het gebeuren ver
lenen. De mouwen zijn opge
rold; de verkiezingen in de VS
staan op het punt te begin
nen.
Volgens Zuidafrikaanse krant
JOHANNESBURG/SALISBURY (GPD) - De opperbe
velhebber van de ZANLA-strijdkrachten van Robert Mu
gabe, Josiah Tongogara, die enkele weken geleden in Mo
zambique om het leven kwam, werd op bevel van Mugabe
vermoord.
BEIROET (AFP) - Enorme ravage in Beiroet nadat een bom in een auto explodeerde. Bij een bomaanslag
afgelopen zaterdag zijn zeker veertien mensen om het leven gekomen. De bom ontplofte in de auto van de leider van
de conservatieve milities in Libanon. Becliir Getnajel. De chauffeur en het twee jaar oude dochtertje van Gemajet
die inde auto zaten werden gedood. Gemajel zelf zat niet in het voertuig,dat op het moment van de aanslag voor
het ministerie van buitenlandse zaken in Beiroet stond.
De explosie richtte een enorme schade aan in de omgeving van het ministerie, waar ook het hoofdkwartier van de
falangislen staat.
Bechir Gemajel is de zoon van de stichter van defalangistische partij, Pierre Gemajel Hij voert het bevel over alle
rechtse milities in Libanon.
Vorig jaar ontsnapten twee andere leden van de familie Gemajel aan aanslagen, Pierre Gemajel en Amin
Gemajel, een broer van Bechir.
De fulangisten vermoordden in 1978 de zoon van Soleiman Frangie, voormalig president van Libanon,en diens
ge^in, alsmede 33 inwoners van het dorp Ehden in Noord-Libanon. De aanslagen op de Gemujels worden gezien
als wraaknemingen van volgelingen van Frangie.
Commissie
Inmiddels heeft de door VN-secre-
taris-generaal Kurt Waldheim
naar Iran gezonden onafhanke
lijke commissie gisteren haar
eerste officiële contact met de
Iraanse regering opgenomen. Zij
had een gesprek met de minister
van buitenlandse zuken, Ghotb-
zadeh.
Radio-Iran meldde dat "de com
missie een bevredigende basis
voor haar werk heeft gevonden
en vastbesloten haar missie wil
uitvoeren". De commissie, die
bestaat uit juristen uit Syrié, Sri
Lanka, Venezuela, Algerije en
Frankrijk, was zaterdag in Tehe
ran aangekomen. Zij zul de Iraan
se grieven tegen de V.S. onder
zoeken evenals de misdaden
waarvan, de ex-sjah wordt be
schuldigd.
Volgens de radio waren de leden
van de commissie "zeer aange
moedigd door de verzekeringen
van samenwerking die de minis
ter van buitenlandse zaken had
gegeven".
Een woordvoerder van het Iraanse
ministerie van buitenlandse za
ken. Nasir-o-Sadat Salami, zei
gisteren dat de commissie niet de
Amerikaanse gegijzelden zou
ontmoeten. "Zij is hierheen ge
komen om een onderzoek in te
stellen naar de misdaden van de
sjah, niet om de gegijzelden te
ontmoeten", aldus de woord
voerder. "De twee kwesties heb
ben niets met elkaar te maken".
De leden van de VN-commissie
hadden later op de dag ook een
onderhoud met president Bani
Sadr. Nu het gesprek werd mee
gedeeld dut men gedurende twee
uur „gedachten over de arbeid
van de commissie" had uitgewis
seld, hetgeen door de leden van
de commissie als „buitengewoon
nuttig" was ervaren.
(Van onze correspondent Henk
Kolb)
WASHINGTON - In New
Hampshire woont minder
dan een half procent van de
Amerikaanse bevolking,
maar de staat speelt niettemin
een belangrijke rol in de
Amerikaanse presidentsver
kiezingen, omdat daar, per
traditie de eerste echte voor
verkiezingen worden gehou
den. Morgen 26 februari is het
zover en de democratische en
republikeinse kandidaten
hebben in de afgelopen week
de sneeuw platgestampt in
hun eindeloze ronden langs
potentiële medestanders.
Volgens de laatste opiniepei
lingen heeft president Carter
een comfortabele voorsprong
van zo'n twintig procent op
Edward Kennedy. Bij de re
publikeinen is het spannen
der de bijna zeventigjarige
ex-acteur Ronald Reagan tot
voor kort een onbetwiste
koploper, is ingehaald door
voormalig ambassadeur en
SALISBURY (AP) - Brit
se politieagenten lachen
om een collega, die, met
zijn helm als bescherming
tegen de zon op zijn ge
zicht, na de lange vlucht
bij de aankomst op het
vliegveld een dutje doet.
De agenten moeten toezicht
houden bij de komende
verkiezingen in Rhodesië.
ATHENE (GPD) - Een van de
mooiste stukken van de Griekse
kust, bij Pilos in het zuidwesten
van het schiereiland Peloponne-
sos, dreigt te worden vervuild
door olie na de ramp met de
Griekse tanker Irene Serenade.
Op de tanker, die op weg van Sy
rië naar Triëst in de baai vlakbij
het eilandje Sfakteria voor anker
was gegaan, deed zich door nog
onverklaarbare oorzaak een serie
explosies voor. De brand die uit
brak, woedde de hele nacht ea
zou met andere wind zelfs de stad
Pilos hebben bedreigd. Het schip
zonk gistermorgen vroeg met
naar schatting nog zo'n 80.000 ton
ruwe olie aan boo:d van de oor
spronkelijke 102.000. Twee van
de 31 bemanningsleden worden
vermist.
De tanker zonk verbazend snel. Als
de zee ter plaatse dieper was ge
weest, dan had voor het uitlekken
van de olie geen groot gevaar be
staan, aangezien deze dan door de
kou zou indikken. De tanker ligt
echter op een diepte van niet
meer dan 40 meter, zodat de olie,
als er geen effectieve maatrege
len worden genomen, zeker de
hele baai zal vervuilen. Een
strook olie van een kilometer
lang en 15 meter breed bedreigt al
de kusten, waar over twee maan
den het toeristenseizoen be
gint.
De Irene Serenade was verzekerd
tegen schade door vervuiling. De
in Londen gevestigde verzeke
ringsmaatschappij heeft in aller
ijl drie Nederlandse brandwee
rexperts en twee deskundige van
de bergingsmaatschappij Weis-
muller laten overkomen. Eerst-
genoemden kwamen te laat om
nog hun diensten te kunnen ver
lenen; de firma Weismuller on
derhandelt momenteel echter
met de Griekse firma Vernikos
over het gezamenlijk bergen van
de tanker.
De nu bedreigde baai van Navarino
was enkele jaren geleden aanlei
ding tot een van de eerste grote en
succesvolle milieucampagnes uit
de Griekse geschiedenis. Men
wist toen te verhinderen dat er
een scheepswerf en andere in
dustriële installaties werden ge
vestigd. Op de bodem van de baai
liggen, behalve nu de Irene Sere
nade, ook de wrakken van de
Turkse schepen die in 1927 verlo
ren gingen in de voor Turkije
noodlottige zeeslag bij Navarino,
waarin de Turkse vloot ten onder
ging door gezamenlijke actie van
de Engelse, Franse en Russische
vlootmachten. Dit feit droeg bij
tot het uitroepen van de Griekse
onafhankelijkheid enige jaren la
ter. Ook een gedeeltelijke ber
ging van deze schepen wordt nog
altijd overwogen.
Dat berichtte gisteren met grote
koppen het Zuidafrikaanse zon
dagsblad „Sunday Post" (vroeger
Sunday World) van de zwarte
journalist Percy Qoboza. Een
speciale correspondent van het
blad beweert dat Josiah Tongo
gara tegen een breuk tussen de
beide leiders van het Patriottisch
Front, Robert Mugabe en Joshua
Nkomo, was en daarom uit de
weg werd geruimd.
Volgens de Sunday Post zou een
zekere M. Mabhuru, die nog er
gens in de gevangenis in Mozam
bique wordt vastgehouden, een
brief naar Zimbabwe-Rhodesië
hebben gesmokkeld, waarin hij
alle bijzonderheden noemt. De
brief werd op 14 februari ge
schreven en aan de Britse ambas
sadeur in Mapoeto overhandigd.
De schrijver geeft daarin alle bij
zonderheden over de moord aan
de opperbevelhebber van de
ZANLA-strijdkrachten.
Josiah Tongogara speelde een be
langrijke rol bij de onderhande
lingen in Lancaster-House in
Londen en was een fel tegen
stander van een breuk ln het Pa
triottisch Front (Tongogara werd
in 1977 opperbevelhebber van de
ZANLA-strijdkrachten). Volgens
de officiële versie werd hij eind
december het slachtoffer van een
auto-ongeluk in de nabijheid van
Mapoeto in Mozambique.
De Britse autoriteiten in Salisbury
hebben inmiddels toegegeven
dat zij een brief over de raadsel
achtige dood van Josiah Tongo
gara hebben ontvangen.
Met oproepen tot nationale eenheid
en verzoening hebben twee poli
tieke leiders in Rhodesië, het
toekomstige Zimbabwe, dit
weekeinde pogingen gedaan de
alom gevreesde hervatting van de
burgeroorlog na de verkiezingen
van deze week te voorkomen.
Zowel Joshua Nkomo van het
Patriottisch Front als bisschop
Abel Muzorewa van de UANC
spraken gisteren over de nood
zaak een einde te maken aan de
oorlog die in dit land nu al 14 jaar
aan de gang is.
Nkomo sprak in Gwelo, in het cen
trum van het land, waar juist in de
nacht van zaterdag op zondag by
een bomexplosie twee doden wa
ren gevallen en de katholieke
drukkerij en uitgeverij 'Mambo'
volledig was verwoest. Het blad
dat door Mambo werd uitgege
ven, 'Moto', was na een afwezig
heid van enkele jaren juist weer
verschenen.
Nkomo verklaarde dat niemand -
geen enkele blanke boer - die zijn
land gebruikt, bang hoeft te zijn
voor onteigeningen. Mugabe
heeft zich daarover altijd wat om
zichtiger uitgelaten; bekend is
dat velen in zijn partij wel voelen
voor radicale maatregelen tegen
het blanke grondbezit. Ook eiste
Nkomo de vrijlating van de nog
vastzittende politieke gevange
nen; volgens de autoriteiten zou
den dat er rond 1500 zijn, die ech
ter allemaal worden beschuldigd
van strafbare feiten.
Intussen hield in Salisbury de Brit
se gouverneur Lord Soames nog
steeds consultaties over de vraag
of hij in bepaalde gebieden van
het land de verkiezingen zal af
gelasten, omdat daar te veel inti
midatie heerst. Ook wordt er tus
sen Soames, zijn militaire advi
seur generaal-mqjoor Sir John
Acland en de leiders van de Ge
menebest-macht druk overlegd
over het tijdstip waarop de zgn.
monitorgroepen hun posities en
het land moeten verlaten. De mi
litairen zitten in zeer kwetsbare
posities vlak bij de verzamelge
bieden van de guerrillastrijders,
en generaal Acland vreest dat zij
weerloze slachtoffers zullen zijn
als de verkiezingsuitslag niet in
goede aarde valt bij de zwaar be
wapende guerrillastrijders van
ZANLA en ZIPRA. Soames ech
ter speculeert op de redelijk goe
de verhoudingen die schijnen te
zijn gegroeid tussen de Gemene
best-troepen - die zorgen voor het
voedsel van de guerrillastrijders -
en de mensen van ZANLA en
ZIPRA.
Afzeggen
Robert Mugabe, leider van ZANU
(één van de vleugels van het pa
triottisch front), heeft zaterdag
een verkiezingstoespraak in de
stad Umtali, in het oosten van
Rhodesië, uit veiligheidsoverwe
gingen afgezegd. Het zou de laat
ste keer zijn dat Mugabe vóór de
verkiezingen van volgende week
in het openbaar zou verschijnen.
De afzegging volgde nadat de Rho-
desische politie vrijdag buiten
het stadion van Umtali, waar Mu
gabe zyn aanhangers zou toe
spreken, een granaat had ont
dekt. Eerder deze maand óver-
leefde Robert Mugabe al twee
moordaanslagen.
Vandaag is de laatste dag waarop
de partijen officieel verkiezings
campagne mogen voeren.
Woensdag wordt er voor het eerst
gestemd, vrijdag voor het laatst,
zaterdag en zondag gebeurt er
niets. Maandag begint het tellen
van de stemmen in de provincie
hoofdplaatsen; woensdag
maart zal de uitslag bekend wor
den gemaakt.
DEN HAAG (GPD) - In de westerse
hoofdsteden wordt in eerste in
stantie voorzichtig gereageerd op
de rede die Brezjnjev vrijdag uit
sprak. De Russische partijleider
zei tegenover kiezers in de con
greszaal van het Kremlin dat de
Sowjet-Unie zich uit Afghanistan
wil terugtrekken „zodra alle
vormen van buitenlandse in
menging tegenover regering en
volk van Afghanistan zijn opge
houden". Tegelijk is bekend ge
worden dat president Carter no-
belprijswinnaar Willy Brandt
heeft gevraagd te bemiddelen
tussen Oost en West in de kwestie
Afghanistan.
In Washington was gisteravond
nog geen officiële reactie te horen
op Brezjryevs speech. Privé zijn
Kennedy zelf, hoewel betogend
dat de verschillen geringer
zijn dan de opinieonderzoe
ken lijken aan te tonen, heeft
in de afloop van deze voor-
verkiezingen in New-
Hampshire, waarbij recht
streeks afgevaardigden naar
de nationale conventies deze
zomer worden gekozen, toch
niet zoveel vertrouwen. Zijn
organisatie heeft reserverin
gen afgezegd voor een zaal
waar op de verkiezingsavond
moest worden feestgevierd,
en de senator zelf is niet eens
DEN HAAG (ANP) - Het officiële
bezoek dat minister Van der
Klaauw van 23 tot 26 februari aan
Irak zou brengen is door zijn
Iraakse collega voor onbepaalde
tijd uitgesteld. De Iraakse am
bassadeur in Den Haag heeft za
terdagmiddag minister Van der
Klaauw gezegd dat zijn regering
eerst verduidelijking wilde heb
ben van het Nederlandse stand
punt ten aanzien van de Midden-
Oosten problematiek nu de Ne
derlandse regering heeft toege
staan dat van 27 tot 29 februari in
Den Haag het gesprek tussen de
de meningen in regeringskringen
er nogal verdeeld over. Een aan
tal ziet het als een hoopvol teken,
dat Moskou een uitweg zoekt uit
een crisis die steeds meer
problemen oproept, zowel mili
tair als in diplomatiek opzicht.
„De moeite van nader onderzoek
waard", zo zeggen zij. Maar de
meerderheid blijft sceptisch en
ziet er niet meer in dan een po
ging de negatieve reacties in de
wereld na de Russische inval te
neutraliseren en de aandacht af te
leiden naar vermeende Ameri
kaanse en Chinese complotten.
Zy zien het meer als het begin van
t een al eerder voorspeld Russisch
vredesoffensief.
In het jongste nummer van het
Westduitse weekblad 'Der Spie-
Verenigde Staten, Israel en
Egypte plaatsvindt.
Minister Van der Klaauw heeft al
lereerst zijn spijt uitgedrukt dat
zijn bezoek niet kon doorgaan.
Vervolgens, zoals ook reeds twee
dagen geleden bij monde van de
woordvoerder van het ministerie,
erop gewezen dat Nederland bij
deze bijeenkomst een volstrekt
passieve rol speelt en niet anders
heeft gedaan dan geen bezwaar te
maken tegen het doen houden
van dat gesprek in Den Haag. De
minister benadrukte dat Neder
land traditioneel gastvrijheid
biedt aan conferenties zonder
gel' staat dat de vroegere bonds
kanselier en SPD-voorzitter
Willy Brandt door Carter is ge
vraagd te bemiddelen in de Af-
ghanistan-ciisis. Carter zou dit
gevraagd hebben toen Willy
Brandt als voorzitter van de
Noord-Zuid-Commissie een be
zoek bracht aan het Witte Huis op
15 februari. Van de Nobelprijs
winnaar voor de vrede zelf was
geen commentaar te verkrijgen,
maar 'Der Spiegel' zegt dat hij er
tegen opziet zonder goedkeuring
van de huidige kanselier Schmidt
naar Moskou te gaan.
Bij de reacties in de Europese
hoofdsteden is voorzichtigheid
troef. In EG-knngen ziet men de
voorwaarden die Brezjryev voor
een terugtrekking formuleerde -
zich te bemoeien met de zuken
welke besproken worden. Met de
organisatie, die geheel in handen
is van de betrokken partijen,
heeft Nederland niets van doen.
In het bijzonder heeft de minister
ambassadeur Abu al Khail dui
delijk gemaakt dut het loutere
plaatsvinden van het bewuste
overleg in Den Haag in geen en
kel opzicht een wijziging inhoudt
van de Nederlandse politiek ten
aanzien van het Midden-Oosten
conflict. De Iraakse ambassadeur
heeft de minister toegezegd een
en ander terstond aun zijn rege
ring te Bagdad over te brengen.
„het ophouden van alle vormen
van buitenlandse inmenging" -
als een eerste en schroomvallige
reactie op het voorstel van de EG-
ministers van buitenlandse za
ken om een „neutraal" Afghanis
tan te garanderen in ruil voor
Russische terugtrekking uit dat
land. De eerste reacties uit Mos
kou op dat voorstel waren vol
komen negatief, en men ziet in
Brussel in Brezjryevs woorden
een mogelijke kentering in deze
opstelling.
Ook In Bonn was de regering te
rughoudend. Op de avond van de
speech nog verklaarde kanselier
Schmidt dat de rede aantoont,
dut Moskou „begint de zaken nog
eens te overdenken". Minister
van buitenlandse zaken Gen-
scher drukte zich nog voorzichti-
WASHINGTON/TEHERAN
(GPD/AFP/Reuter) - De Ver
enigde Staten zijn onthutst, ver
ward, verontwaardigd en ernstig
bezorgd over het feit dat Irans
geestelijk leider, ajatollah Cho
meini, een in april te kiezen par
lement wil laten beslissen over de
vrijlating van de Amerikaanse
gegijzelden. Volgens zegslieden
wijkt dit besluit af van de nog
steeds geheime voorwaarden, die
president Carter ertoe hébben
gebracht een VN-commissie naar
Teheran te luten gaan voor een
onderzoek. Een dezer dagen sug
gereerde Carter nog dat de be
vrijding van de gevangenen eer
der op korte dan op lange termijn
mocht worden verwacht.
In kringen van de Verenigde Naties
te New York heerst eveneens te
leurstelling, omdat VN-secreta
ris-generaal Waldheim blijkbaar
redenen had om een Iraanse toe
zegging omtrent de vrijlating te
verwachten, zodra de commissie
haar werk zou zijn begonnen. De
Verenigde Staten hopen dat
Chomeini's verklaring het delica
te bouwsel van afspraken waarop
Waldheim toezicht heeft gehou
den, niet zal doen instorten. Maar
hoewel de Amerikanen er ener
zijds niet in geloven dat Chomei
ni's „persoonlijke opvatting" let
terlijk moet worden genomen,
vrezen zij tevens dat er meer ach
ter schuilt dan een verklaring
voor intern gebruik in Iran.
ONLUSTEN - In het centrum van
Rome hebben zaterdag jongelui
brandbommen gegooid naar de
politie, uit protest tegen de
moord op één van hen, de 19-jari-
ge Valerio Verbano, die vrijdag
door drie onbekenden voor de
ogen van zijn ouders was dood
geschoten.
Ongeveer 5.000 linkse jongeren
trokken door de straten bij de
universiteit. Zij staken een lege
bus in brand en beschadigden het
plaatselijke kantoor van de neo-
fascistische partij MSI.
ger uit. Hij zei in een interview
met 'W-.'lt am Sonntag', dat alleen
via onderhandelingen opgehel
derd kan worden of de verklarin
gen van Brezjnjev een positief
signaal vormen. Hij speelde de
bal terug naar Brezjnjev door te
zeggen: „Nu moeten op de woor
den van di' Sowjet-Unie ook da
den volgen
De oppositie reageerde uitgespro
ken negatief. Zaterdag beschul
digde Franz Josef Strauss zijn ri
vaal voor de komende verkiezin
gen, Helmut Schmidt, van het
v ilgen van eer- „op illusies geba-
s -rde" ontspanningspolitiek.
hij zei dat iedereen die geloofde
d; t de Scwjets zich uit Afghanis-
U I z luden terugtrekken, maar
beter ,in d* zandbak kan gaan
ti »elen
Na toespraak Brezjnjev
