Kosigin doet felle
aanval op het Westen
Top Palestijns
zelfbestuur
is in Den Haag
Tito laat
oproepen tot
ontspanning
Russische militaire machine
in Afghanistan zit vast"
Vance sluit reis door Europa in Londen af
Spanning in Rhodesië
neemt nog steeds toe
Roerig begin proces
tegen terroristen
VRIJDAG 22 FEBRUARI 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
Zonder voldoende voet aan de grond te krijgen
-
Van onze correspondent)
PAR1JS-LONDEN - De Ameri
kaanse minister van buitenland
se zaken Cyrus Vance kwam gis
teravond in Londen aan, zijn
laatste stop in zijn reis langs Eu
ropese hoofdsteden. Hij ver
klaarde in de Engelse hoofdstad
dat hij er niet in geslaagd was
unanieme steun te krijgen van
Amerika's grote bondgenoten
voor concrete strafmaatregelen
tegen de Sowjet-Unie naar aan
leiding van de inval in Afghanis
tan. Vooral met Frankrijk, waar
hij juist vandaan kwam, bleken
de meningsverschillen voorals
nog onoverbrugbaar.
Londen was de vierde en laatste
hoofdstad in het reisschema van
Vance. Hiervoor heeft hij achter
eenvolgens bezoeken gebracht
aan Bonn, Rome en Parijs. De
reacties in Frankrijk en Engeland
waren in alle opzichten de twee
uitersten: van Britse kant kreeg
Vance volledige openlijke steun,
van zijn Franse collega Frangois-
Poncet de meeste tegenwer
king.
Na een gesprek van twee uur (een
uur langer dan was voorzien) met
zijn Britse ambtgenoot Lord Car-
rington verklaarde Vance dat hij
het in principe met het Britse
voorstel om Afghanistan te „neu
traliseren" kon instemmen.
Hoewel hij het een „indrukwek
kend voorstel" noemde, vermeed
Vance de Amerikaanse goedkeu
ring eraan te hechten.
Frankrijk had al eerder de Ameri
kaanse poging om een mini-top
conferentie in Bonn te houden
gedwarsboomd. De Franse rege
ring wil in geen enkel opzicht de
indruk wekken aan de leiband
van de Verenigde Staten te lopen.
Hoewel ook in andere Europese
hoofdsteden kritiek is geuit op
Carter's eigenhandige optreden,
hebben de andere bondgenoten,
met Engeland voorop, naar bui
ten toe toch duidelijker de bond
genootschappelijke solidariteit
benadrukt. Maar alleen van de
Britten kreeg Vance expliciete
steun voor strafmaatregelen te
gen de Russen, zoals een boycot
van de Olympische Zomerspe
len.
Cyrus Vance bracht gisteren een
bezoek van drie uur aan zijn
Franse ambtgenoot Frangois-
Poncet. Daarbij is ook gesproken
over het voorstel van de negen
EG-landen om Afghanistan tot
neutraal gebied te verklaren en
de daarop gevolgde felle Sowjet-
Russische afwijzing van dit voor
stel.
Na afloop van de besprekingen
deelde de Amerikaanse minister
mee dat tussen Frankrijk en de
Verenigde Staten gelijkheid van
analyse bestaat ten aanzien van
de wereldsituatie na de Sowjet-
inval in Afghanistan, maar dat er
nog „enige verschillen van me
ning" waren overgebleven ten
aanzien van de middelen die
dienden te voeren tot het door de
beide landen eensgezind gefor
muleerde doel: de ontspanning in
de wereld.
Achter deze beleefde termen zijn de
oude tegenstellingen tussen
Frankrijk en de Verenigde Staten
blijven bestaan. De Amerikanen
willen harde sancties jegens de
Sowjets. Ze willen een boycot
van de Olympische Spelen, ze
willen ultimatums en ze willen de
voedselexport stoppen. In
Frankrijk voelt men er niets voor
- aldus president Giscard - om
„op te lossen in blokken". Zo veel
mogelijk wegen naar de Sowjet-
Unie dienen dan ook naar Franse
mening te worden opengehou
den.
Al wil de Franse regering in geen
enkel opzicht de indruk wekken
aan de leiband van de Verenigde
Staten te lopen, aan de andere
kant heeft president Giscard
kortgeleden zijn verbintenissen
jegens de NAVO - en dus ook de
Verenigde Staten - nog eens be
krachtigd. Bovendien is er geen
Franse generaal die er niet van
overtuigd is dat in geval van wer
kelijk gevaar de hulp van de Ver
enigde Staten onontbeerlijk
is.
De houding van pesident Giscard
vond steun in een telegram dat
deze ontving van de Roemeense
president Ceausescu ter gele
genheid van het honderdjarig be
staan van de diplomatieke be
trekkingen tussen beide landen.
In dit telegram sprak de Roe
meense president de wens uit dat
beide landen zouden samenwer
ken om een eind te maken aan de
verslechtering van de internatio
nale toestand.
Een dag voordat de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken
in Parijs arriveerde hield de
Amerikaanse ambassadeur in
Parijs, Arthur Hartman, een toe
spraak voor leden van de Ameri
can Club, waarin hij sprak over
„de moeilijkheden die wij ten
aanzien van Afghanistan hebben
met onze Europese vrienden".
Met zoveel woorden sprak de
ambassadeur ervan dat „het zoe
ken van een derde weg tussen
Washington en Moskou de duffe
stank verspreidt van neutralisti-
sche absurditeit". Als voorbeeld
van deze absurditeit herinnerde
ambassadeur Hartman aan een
episode in 1939, toen de Belgen
het nodig achtten militaire ma
noeuvres te houden tegen Frank
rijk (om een wit voetje bij Hitier
te halen).
Hoewel ambassadeur Hartman bij
de besprekingen tussen de minis
ters Francois-Poncet en Cyrus
Vance aanwezig was, wilde men
in Parijs graag vaststellen dat
men zich bij voorkeur wenste te
houden aan de mededelingen van
Vance, en niet aan die van de
Amerikaanse ambassadeur.
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Vance i
zijn Britse collega Carrington.
(Van onze correspondent Koen Corver)
MOSKOU - Na een afwezigheid van vier maanden is de
Russische premier, Aleksei Kosigin, gisteren op zijn
36ste verjaardag weer in het openbaar verschenen tij
dens een toespraak in het Bolsjoi-theater in de Sowjet-
hoofdstad. Hij deed een felle aanval op het Westen, dat
volgens hem „de ontspanning tussen Oost en West pro
beert te ondermijnen".
r maanden weer in
De Russische premier sprak giste
ren in het kader van een zogehe
ten „verkiezingsbijeenkomst"
Zondag worden namelijk de le
den van de Opperste Sowjet
(„parlement") gekozen. Aange
zien in elk district maar één kan
didaat kan worden gekozen, staat
de uitslag van deze „verkiezin
gen" al bij voorbaat vast.
Kosigin sloot zich in zijn drie kwar
tier durende toespraak aan bij de
huidige Russische kritiek die
zich vooral concentreert op Was
hington, „dat een luidruchtige
propaganda-campagne heeft
georganiseerd met betrekking tot
een zogenaamde Sowjet-drei-
ging"
Amerika
De Russische regeringsleider
schoof de verantwoordelijkheid
voor de huidige internationale
spanningen toe aan Amerika en
sommige andere NAVO-lidsta-
ten, maar verklaarde dat Moskou
niettegenstaande deze ontwik
kelingen bleef streven naar vrede
en internationale samenwerking.
Voor wat de eigen economie be
treft spoorde Kosigin aan tot gro
tere efficiency en noemde als
knelpunten onder andere het
spoorwegvervoer en de machi-
nebouw-industrie. Als rege
ringsleider is Kosigin formeel
verantwoordelijk voor de eco
nomische ontwikkelingen in de
Sowjet-Unie.
Sinds oktober vorig jaar was de re
geringsleider nergens meer ge
signaleerd, nadat hfj volgens
welingelichte bronnen een zware
hartaanval had gehad. Op dok
tersadvies houdt Kosigin nog
steeds rust, waardoor hij nog niet
in staat is om zijn normale drukke
werkzaamheden te hervat
ten.
Hij werd voor het laatst gezien toen
hij de Syrische president Hafez
Assad uitgeleide deed na enkele
dagen van besprekingen in Mos
kou. Officiële mededelingen
worden er nooit gedaan over de
gezondheid van Kremlin-mach-
thebbers en aan deze regel heeft
men zich ook gehouden tijdens
Kosigins ziekte. De Sowjet-pre-
mier werd tijdens zijn afwezig
heid vervangen door de eerste
plaatsvervangende premier, Ni
kolai Tichonov (74), die in no
vember werd opgenomen in het
politbureau van de communisti
sche partij waarvan ook Kosigin
lid is.
BELGRADO (UPI) - De dood
zieke Joegoslavische presi
dent Josip Broz Tito heeft gis
teren krachtig opgeroepen tot
het hernieuwen en het verder
ontwikkelen van de ontspan
ning in de wereld. Tito deed
zijn oproep in een boodschap
aan president Carter, aan de
Russische leider Leonid
Brezjnjev en aan andere we
reldleiders.
Gezien de ernst van Tito's ge
steldheid wordt de oproep
wellicht zijn laatste grote po
litieke daad.
Volgens de verklaring van het
ministerie van buitenlandse
zaken in Belgrado is Tito's
boodschap - samen met een
brief van vice-president Lazar
Kolisevski - overhandigd aan
de ambassadeurs van Ameri
ka, Cuba en Guinee om ze aan
hun leiders door te sturen. De
Amerikaanse ambassadeur
Lawrence Eagleburger
noemde de boodschap "di
rect van toon".
Naast Carter en Brezjnjev heb
ben ook de Cubaanse presi
dent Fidel Castro - de huidige
voorzitter van de beweging
van niet-gebonden landen die
Tito meehielp opbouwen - de
Guinese president Sekou
Toure en de Indiase premier
Indira Gandhi de boodschap
ontvangen. Volgens Belgrado
zal minister van buitenlandse
zaken Josip Vrhovec per
soonlijk met mevrouw Gand
hi over de kwestie spreken
tijdens zijn komende bezoek
aan India.
Volgens de in Belgrado ge
publiceerde verklaring had
president Tito het plan bood
schappen te sturen naar de
staatshoofden of regerings
leiders van verscheidene niet-
gebonden of vriendschappe
lijke landen om zijn stand
punten uiteen te zetteh over
de huidige problemen in de
wereld. De tekst van enkele
boodschappen was al begin
februari door president Tito
goedgekeurd met de bedoe
ling dat hij ze zou tekenen zo
dra hij het ziekenhuis zou
verlaten. Echter, uit de bulle
tins van de medische raad is
bekend dat de gezondheids
toestand van de president dit
niet mogelijk heeft gemaakt.
Intussen heeft president Tito
vice-president Lazar Koli
sevski de bevoegdheid gege
ven de teksten van de goed
gekeurde boodschappen te
versturen.
In de verklaring heet het verder
dat de boodschap van Tito
"verband houdt met de zor
gelijke situatie in de interna
tionale betrekkingen en met
de behoefte op zo groot mo
gelijke schaal de internatio
nale gemeenschap en alle
landen inspanningen te doen
verrichten met het doel de
ontspanning te hernieuwen
en te ontwikkelen als een
universeel proces naar het
versterken van vrede en vei
ligheid in de wereld". Minis
ter Vrhovec heeft in zijn ge
sprekken met de betrokken
ambassadeurs, bij het over
handigen van de boodschap,
"de nadruk gelegd op het be
lang dat Joegoslavië als een
niet-gebonden land hecht aan
het zo snel mogelijk wegne
men van de gevaarlijke cri
sishaarden, die de vrede en de
onafhankelijkheid van veel -
met name - niet-gebonden
landen in gevaar brengen.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG - Nadat eerder Parijs
en Londen waren afgewezen als
nieuwe ontmoetingsplaats, zal
het volgende Israëlisch-Egyp-
tisch-Amerikaanse topgesprek
over de Palestijnse autonomie
volgende week woensdag tot en
met vrijdag in Den Haag plaats
vinden. Nederland speelt bij deze
besprekingen geen enkele rol,
behalve die van gastheer.
De vertegenwoordigers van de drie
landen, premier Chalil voor
Egypte, minister van binnen
landse zaken Burg voor Israël en
Carter's speciale afgezant voor
het Midden-Oosten Linowitz
hebben elkaar al herhaaldelijk
gesproken over dit onderwerp als
uitvloeisel van de Camp David
akkoorden, maar zonder noe
menswaardige vooruitgang te
boeken.
In Den Haag verklaarde de woord-
Voerder van het ministerie van
buitenlandse zaken dat Neder
land bij deze onderhandelingen
een volstrekt passieve rol speelt.
„Wij hebben niets anders gedaan
dan geen bezwaar maken, toen
ons werd verzocht de bijeen
komst in Den Haag te houden".
Hij benadrukte dat de organisatie
van de topontmoeting in handen
is van de drie betrokken partijen,
en dat de enige Nederlandse be
moeienis bestaat uit het treffen
van de nodige veiligheidsmaat
regelen.
Uit het feit dat de bijeenkomst in
Den Haag wordt gehouden mag
niet worden afgeleid dat er een
wijziging is gekomen in de Ne
derlandse Midden-Oosten-poli-
tiek, aldus de woordvoerder. Ne
derland heeft zich, net zo min als
de andere EG-partners, nooit
volledig achter de Camp David-
benadering gesteld en wil geen
partij kiezen in het geschil tussen
de Camp-David-partners en de
andere landen in het Midden-
Oosten.
Uit diplomatieke kring is verno
men, dat Israël Parijs en Londen
als vergaderplaats heeft afgewe
zen, als uiting van ongenoegen
over de houding van Frankrijk en
Engeland tegenover de vredes
besprekingen van Sadat en Be
gin. De Engelse regering heeft
onlangs voorgesteld de VN-re-
solutie 242 aan te vullen met het
zelfbeschikkingsrecht voor de
Palestijnen, die hun lot nu in deze
resolutie omschreven zien als een
„vluchtelingenprobleem".
Uit Jeruzalem is gemeld dat ook de
namen van Zürich en Genève in
dit verband gevallen zijn. Overi
gens heeft de woordvoerder van
het Israëlische ministerie van
buitenlandse zaken ontkend dat
de keuze voor Den Haag enige
politieke betekenis heeft.
(Van onze correspondent Fred Sanders)
SALISBURY - Buiten de Rhodesische hoofdstad Salisbury wordt
dicht bij het vliegveld een tentenkamp opgeslagen. Onmiddellijk
na afloop van de Rhodesische verkiezingen, volgende week vrij
dag 29 februari, zullen alle Britse en andere toezichthouders en
waarnemers bij wapenstilstand en verkiezingen in afwachting
van evacuatie worden ondergebracht in dat tentenkamp. Berich
ten over deze haastige evacuatie, waarvoor de Britse regering zou
hebben gevraagd om de inzet van Amerikaanse reuzentrans-
portvliegtuigen, hebben gisteren bijgedragen aan dagespannen
sfeer in Salisbury.
De woordvoerder van Lord Soames in Rhodesië, Nick Fenn, heeft
deze berichten tegengesproken en „misleidend" genoemd. Hij
gaf wel toe dat er noodplannen waren, maar zei ook dat de Britse
gouverneur een „zo goed mogelijke regeling getroffen wil heb
ben wanneer de troepen van het Gemenebest zich terugtrekken".
Veel duidelijkheid over wat er dan wel met deze Gemenebest
macht zal gebeuren leveren deze dubbelzinnige uitspraken ech
ter niet op.
De spaning neemt hier nog steeds met de dag toe. Ook de arrestatie
en daarop volgende vrijlating van een van de belangrijkste kan
didaten van Z ANU-PF, Justin Nyoka, droeg bij tot verhoging van
de geladen situatie. Nyoka zelf vertelde „Ze beweren dat ik in
Shabani (een stad in het zuiden van Rhodesië) opruiende taal zou
hebben gesproken op een bijeenkomst. Ik ben al 20 jaar niet in
Shabani geweest".
Ook tegen de oud-premier van Rhodesie, Garfield Todd, een van de
belangrijkste blanke adviseurs van Joshua Nkomo, zijn de be
schuldigingen ingetrokken. Hij-werd verdacht van hulpverle
ning aan guerrillastrijders. Todd bevond zich op het moment van
het ten laste gelegde niet eens in Rhodesië, maar in Nieuw-Zee-
land. Aangenomen wordt dat in beide gevallen de politie uit
politieke motieven heeft gehandeld.
In Kabul zijn de meeste winkels en
zaken gesloten nadat tot een al
gemene staking is opgeroepen
door mohammedaanse leiders.
Tekenen wijzen erop dat de staking
WASHINGTON (Reuter/AFP) - Amerikaanse regerings
functionarissen hebben gisteren in Washington gezegd
dat de Russische militaire machine in Afghanistan vol
komen vastzit. De islamitische rebellen hebben grote de
len van Afghanistan onder controle en ook het feit dat het
Afghaanse leger steeds verder uiteenvalt, plaatst de Rus
sen voor grote moeilijkheden, aldus de functionarissen.
De gelederen van de rebellen wor
den versterkt door overlopers uit
het Afghaanse leger die hun wa
pens meenemen. Het is nu zover,
zo zeggen de functionarissen, dat
de rebellen meer soldaten van het
officiële leger in hun rijen tellen
dan het Afghaanse leger zelf.
De Amerikaanse regeringsfunctio
narissen zeiden te verwachten
dat de Sowjet-Unie dit voorjaar
haar troepen sterkte in Afghanis
tan, die nu 70.000 man bedraagt,
met 25.000 tot 50.000 man zal op
voeren.
De Sowjet-Unie heeft naar schat
ting 70.000 manschappen in Af
ghanistan, waarvan er 30.000 aah
de grenzen staan, zo heeft een
woordvoerder van het Pentagon
gisteren met-gedeeld.
Eerder waren getallen van 80.000
tot 95.000 manschappen ge
noemd.
De woordvoerder bevestigde dat de
V.S. nu 20 schepen in de Arabi
sche -zee hebben tegenover 32
van de Russen. De slagkracht van
de Amerikaanse vloot aldaar is
echter groter doordat er twee
vliegdekschepen bij zijn, de Co-
ral Sea en de Nimitz, met onge
veer 140 vliegtuigen.
De woordvoerder bevestigde dat de
V.S. het gebruik van tactische of
andere kernwapens in de Perzi
sche Golf niet uitsluit wanneer de
crisis mocht verscherpen.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft ook be
richten ontvangen over scher
mutselingen bij Kabul. De Sow
jet- en Afghaanse troepen zou
den in staat van alarm zijn ge
steld.
De Afghaanse president, Babrak
Karmal, is voor het eerst sinds
een maand weer in het openbaar
verschenen toen hij gisteren
deelnam aan een diner op de
Sowjetrussische ambassade in
Kabul. Met hem kwamen de vice-
premier, Assadoella Sarwari, en
andere, onbekende leden van het
Afghaanse Politburo.
WEST-B ERLIJN (DPA)- Vooreen
rechtbank in West-Berlijn is gis
teren een proces begonnen tegen
Gabriele Rollnik, Angelika Go-
der, Gudrun Stürmer en Klaus
Viehmann, die van terroristische
activiteit worden beschuldigd.
Gabriele Rollnik zou, in samen
werking met de andere verdach
ten van de .beweging van de 2de
juni', de president van de West-
berlijnse rechtbank Günter von
Drenkmann hebben vermoord
en de voorzitter van de Christen-
Democratische Partij in West-
Berlijn Peter Lorenz hebben ont
voerd. Ook zouden de verdachten
in Wenen de Oostenrijkse indus
trieel Walter Palmers hebben
ontvoerd.
De vier beklaagden werden giste
ren na tumult in de rechtszaal de
zaal uitgestuurd.
Nadat de rechter het verzoek van de
verdediging, de beklaagden die
in twee afzonderlijke hokjes, met
gepantserd glas beveiligd, waren
gezeten in een gemeenschappe
lijk deel te zetten begonnen be
klaagden te roepen en te schel
den. De rechter sloot hen daarop
van de behandeling uit.
Talrijke toeschouwers lieten daar
op protesten horen en weigerden
op bevel van de president de
rechtszaal te verlaten. Daarop
werden zij door ongeveer twintig
politiemannen met de gummik
nuppel uit de zaal verwijderd.
Later werden de toeschouwers
weer toegelaten.
