Mugabe ontsnapt
opnieuw aan
moordaanslag
„Russen nodig voor vrede
Carter in Maine in rooskleurige positie
Gijzeling in ambassade
gaat honderdste dag in
Oud-premier Todd aangehouden
Tito's
toestand
slechter
99
Bij ongeregeldheden
in Madrid één dode
Washington
onthutst
door Europa's
tegenzin
MAANDAG 11 FEBRUARI 1980
(Van onze correspondent Henk Kolb)
WASHINGTON - President Carter heeft
ook in Maine zijn democratische oppo
nenten senator Edward Kennedy en
gouverneur Jerry Brown (Californiè)
verslagen, in de eerste fase van het kie
zen van afgevaardigden voor de natio
nale partijvergadering waar deze zomer
de democratische presidentskandidaat
zal worden aangewezen. Met 90 procent
van de stemmen geteld, bleek Carter 44
procent en Kennedy 39 procent van de
stemmen te hebben behaald. Brown
schommelde rond 14 procent.
Nog slechts kort geleden toonden opinie
peilingen voor Carter een aanmerkelijk
minder rooskleurig beeld in deze staat,
die behoort tot het noordoostelijke ge
bied waar Kennedy zijn grootste aan
hang moet vinden.
Het verschil tussen Kennedy en Carter is
minder opmerkelijk dan dat in Iowa,
maar de presidentiële voorhoede is er
kennelijk in geslaagd door wat discrete
bijstand aan de campagne van Brown
het stemmenblok tegen Carter te splij
ten.
Voor Carter is het duidelijk, wanneer de
volledige uitslagen dit aanvankelijke
beeld bevestigen, dat hij zijn opmerke
lijke verrijzenis in de achting van het
Amerikaanse publiek ten spijt, binnen
eigen Democratische kring op de steun
van niet meer dan de helft van de stem
mers kan rekenen.
Hoop
Voor Kennedy is er niet veel hoop meer,
maar hij heeft in elk geval de halfslach
tigheid van zyn aanvankelijk voor alge
mene consumptie bestemde uitspraken
laten varen, terwijl Jerry Brown zich al
thans heeft gemanifesteerd.
Carter had eind vorige week juist zijn
plannen bekend gemaakt om zowel
mannen als vrouwen van 18 en 19 jaar tot
registratie voor mogelijke dienstplicht
te verplichten. Van duidelijk nadelige
politieke gevolgen is althans in Maine
niets gebleken, hoewel aan allerlei uni
versiteiten demonstraties tegen de
dienstplicht en zodoende ook tegen de
registratie zijn gehouden, die in een later
stadium nog een rol kunnen spelen, te
gen de tijd dat de veteranen van de Viet-
nam-oorlog hun overtuiging weer wat
hebben opgewarmd.
Spanning
De spanning in de Democratische gelede
ren is niet verdwenen. Maine heeft de
drukste verkiezingscampagne beleefd
van de laatste jaren, ondanks het feit dat
de president zich in het Witte Huis blijft
ophouden. Hij wil geen rechtstreekse
confrontatie met Kennedy, maar zijn
opiniepeilers vrezen dat op den duur
Carter toch op pad zal moeten, omdat
een Kennedy die zich als 'underdog'
manifesteert en o0 klagende toon pro
testeert tegen de onmogelijkheid om
Carter persoonlijk aan te pakken, nog
een gevaarlijk element kan blijken.
Niettemin: het blauw en wit van Kenne
dy's verkiezingscampagne is weer een
tilye verbleekt in Maine, en dat is in eer
ste aanleg het doel van de geslepen Ro
bert Strauss, die Carters campagne
leidt.
SALISBURY (AP) - De Rhodesische guerrillaleider Ro
bert Mugabe (52) heeft gisteren, voor de tweede maal in
vijf dagen, een aanslag op zijn leven overleefd.
De auto waarin hij zich bevond reed over een bom die op
afstand werd bediend.
Garfield Todd
BELGRADO (Reuter) - In het her
stel van president Tito van Joe-
geslavië is, na de recente amputa
tie van zijn linkerbeen, vertra
ging opgetreden als gevolg van
problemen met de nieren en de
spijsvertering. Dit hebben Tito's
specialisten in Belgrado bekend
gemaakt.
De 87-jarige Joegoslavische leider
moest op 20 januari zijn linker
been laten amputeren, nadat een
eerdere operatie was mislukt om
een bloedprop weg te nemen en
de verspreiding' van koudvuur
tegen te gaan. In het medisch
bulletin van gisteren, uitgegeven
door het ziekenhuis waar Tito
verblijft, staat: "De laatste dagen
is het herstel van de president
van de republiek Josip Broz Tito
vertraagd als gevolg van spijsver
teringsmoeilijkheden en bepaal
de moeilijkheden in verband met
de nierfunctie. De voor een be
handeling noodzakelijke maat
regelen worden getroffen"
In bulletins van de laatste weken
was steeds aangekondigd dat Ti
to voorspoedig herstelde.
Doodstraf 133
maal toegepast
in Zuid-Afrika
KAAPSTAD (AFP) - In Zuid-Afri-
ka zijn vorig jaar 133 mensen ter
dood veroordeeld en terecht ge
steld door middel van de strop, zo
deelde één dezer dagen de Zuid-
afrikaanse minister voor het ge
vangeniswezen, Louis le Grange,
mee.
De gehangenen waren onderver
deeld in 98 zwarten, 33 veroor
deelden van gemergd bloed en 2
blanken.
Volgens Amnesty International is
Zuid-Afrika één van de landen in
de wereld waar de doodstraf het
veelvuldigst wordt toegepast.
In Zuid-Afrika zitten momenteel
247 personen levenslange gevan
genisstraf uit.
Men reed in konvooi, de wagen van
Mugabe werd niet geraakt, bij
twee andere voertuigen braken
de ramen. Vijf personen werden
licht gewond. Een auto schoot
van de weg en kwam na 60 meter
tot stilstand.
Op een vraag aan de politie wie de
aanslag kon hebben gepleegd
werd slechts gezegd: "Dat weten
wij niet maar het is duidelijk dat
iemand de heer Mugabe niet
mag"
De aanslag geschiedde toen Muga
be en de zijnen op weg waren
naar de luchthaven Fort Victoria,
die ongeveer 250 kilometer ten
zuiden van de Rhodesische
hoofdstad ligt.
Meteen na de aanslag zijn militai
ren op zoek gegaan naar de da
ders maar gisteravond waren nog
geen verdachten aangehouden.
De landmijn was ontploft via een
draad van 30 meter lengte. De
ontploffing had in de weg een
diepe krater doen ontstaan, aldus
de politie.
Mugabe is van Fort Victoria naar
Salisbury gevlogen. Aldaar aan
gekomen weigerde hij de pers te
woord te staan.
Alvorens naar Fort Victoria te rij
den had Mugabe op een grote bij
eenkomst van aanhangers van
zijn zanu (Zimbabwe African Na
tional Union) een toespraak ge
houden waarin hij onder meer
een scherpe aanval had gedaan
op de Britse gouverneur Lord
Soames die volgens hem de te
Londen gemaakte bestandsaf
spraken, het zogenaamde Lan
caster House-accoord, had ge
schonden. "Soames moet kiezen:
wordt het oorlog of vrede? Wij
zijn voor de vrede maar als hij de
oorlog verklaart hebben wij geen
keuze. Hij gebruikt zijn be
voegdheden om politieke kandi
daten uit te schakelen. Als hij de
ZANU zou verbieden dan zal de
ze zich van de verplichtingen
vastgelegd in het Lancaster Hou
se-accoord geheel terugtrekken"
"Lord Soames wil ons verbieden,
opdat onze tegenstanders win
nen. Dat wil hij. Hij en de Britse
regering zouden Muzorewa wil
len zien winnen"
Oud-premier
SALISBURY - Garfield Todd, van
1954 tot '58 premier van Rhodesië
is zaterdag in Shabani in het zui
den van het land, aangehouden
en later na tussenkomst van Lord
Soames weer vrijgelaten. Vol
gens de politie wordt hij verdacht
van hulp aan terroristen.
zijn vrouw heeft aan Reuter mee
gedeeld, dat haar man vrijdag
avond de politie telefonisch had
gevraagd waarom de hoofdon
derwijzer van een plaatselijke
school was aangehouden. De po
litie had gezegd dat hij de vol
gende ochtend op het bureau
moest komen, dat dan alles wor
den uitgelegd. Toen hij daar
kwam, werd hij gearresteerd.
Todd is destijds als premier in on
genade gevallen, omdat hij te
hard van stapel zou zijn gelopen
met de liberalisering van de ras
senpolitiek. Sinds 1965 is hem
door het bewind van Smith
tweemaal een tijdlang zijn
bewegingsvrijheid ontnomen.
Hij mocht toen zijn boerderij, die
20.000 ha groot is, niet verlaten,
niet telefoneren en zonder toe
stemming geen bezoekers ont
vangen.
Todd was tegen het eenzijdig onat-
hankelijk verklaren van Rhode
sië. Hij betuigde herhaaldelijk
zijn steun aan de zwarte nationa
listen. Vorig jaar trad hij bij de
constitutionele besprekingen in
Londen op als adviseur van Jos
hua Nkomo, één van de leiders
van het patriottisch front.
Intussen heeft Zambia de repatrië
ring van Rhodesische vluchte
lingen opgeschort "wegens de
onmenselijke behandeling die zij
van de overheid in Salisbury
moeten ondergaan" Dit is zater
dag door de Zambiaanse radio
bekendgemaakt.
Functionarissen van het Zam
biaanse ministerie van buiten
landse zaken hadden in een op
vangkamp in Rhodesië geconsta
teerd, dat de vluchtelingen wer
den gemarteld.
Explosief situatie in Rhodesië is
volgens de Tweede-Kamerleden
R. ter Beek (PvdA) en J. de Boer
(CDA), zeer explosief. Ze hebben
dit zaterdagmorgen op schiphol
verklaard na hun aankomst uit
Salisbury. Als onofficiële waar
nemers bij de komende verkie
zingen hebben zij een bezoek van
ruim één week aan Rhodesië ge
bracht.
Eén van de oorzaken is volgens hun
zeggen de houding van de Britse
gouverneur Lord Soames, die
volledig zou steunen op het oude
Rhodesische bestuursapparaat
en die volgens De Boer nauwe
lijks meer onpartijdig is te noe
men. De druk van alle partijen, de
kamerleden spraken van links tot
rechts en van zwart tot blank, om
de verkiezingsdatum van 27 fe
bruari aanstaande te verschuiven
naar een later tijdstip, worden
door Soames volledig van de
hand gewezen.
.e. zo°n van ajatollah Chomeini in gesprek met gegijzelden in de Amerikaanse ambassade in Teheran. De
gegijzelden werden met een bezoek vereerd door de zoon van Chomeini en de Grieks katholieke aartsbisschop
Capucci die als gevolg van de festiviteiten ter gelegenheid van de 1-jarige islamitische revolutie
WASHINGTON/TEHERAN (Reu
ter/ANP/AP) - De gijzeling van
ongeveer 50 Amerikanen in de
ambassade van Teheran duurt
vandaag 100 dagen.
Om verschillende redenen neemt
de hoop dat deze mensen spoedig
vrij zullen zijn toe alhoewel vaste
aanwijzingen hiervoor voorals
nog ontbreken.
De Russische president Leónid
Brezjnev heeft een officiële
boodschap aan Iran gezonden
waarin hij de nadruk legde op het
vertangen in het Kremlin naar
"goede nabuurschap" met Iran,
zo meldt radio Moskou gisteren.
Gemeld werd dat de boodschap is
verzonden aan de Iraanse heerser
ajatollah Chomeini ter gelegen
heid van de eerste veijaardag van
de Iraanse revolutie.
De officiële verzekering omtrent de
vriendschappelijke bedoelingen
van de Sowjets jegens Iran,
kwam temidden van Westerse
berichten over verhoogde Russi
sche militaire activiteit langs de
Iraanse noordwestelijke grens.
Die berichten waren door het
Russische persbureau "laster
lijk" genoemd.
Voor het eerst sedert anderhalve
maand geleden heeft de Iraanse
televisie zaterdag beelden uitge
zonden van de gegijzelden in de
Amerikaanse ambassade in Te
heran. Men zag opnamen van het
bezoek van de zoon van de aja
tollah Chomeini, ahmad Cho
meini, en de Grieks katholieke
geestelijke Hilarion Cappuci.
Op een persconferentie waar
schuwden de studenten die de
gegijzelden in hun macht heb
ben, de nieuwe president, Abol-
hassan Bani-Sadr en de revolu
tionaire raad "het pad van de
imam te volgen". Een woord
voerder van de studenten zei dat
er geen vooruitzicht op vrijlating
van de Amerikanen was zolang
de sjah niet door Panama was
uitgeleverd aan Iraan.
Bani-Sadr, heeft gisteren opnieuw
gezegd dat hij niet zal aanvaarden
dat de "islamitische studenten"
die de Amerikaanse ambassade
bezetten, 'op regeringsniveau
handelen".
"Als die studenten de lijn van de
Imam volgen moeten zij begrij
pen dat zij zich niet met dergelij
ke zaken moeten bemoeien. Want
er is een centrale machtseenheid
nodig zodat samenzweerders
geen voordeel kunnen trekken
uit een veelheid van centra van
besluitvorming. Voor het parle
ment geldt hetzelfde. Als de ka
mer (die op 7 maart gekozen
wordt) niet eensgezind is zal Iran
uiteenvallen", aldus de presi
dent.
De leider van de Palestijnse bevrij
dingsbeweging (PLO), Yasser
Arafat, is vannacht in Teheran
aangekomen voor een tweedaags
bezoek. Arafat zal de feestelijk
heden bijwonen ter gelegenheid
van de eerste veijaardag van de
Iraanse revolutie. Het is zijn
tweede bezoek aan Iran sinds de
islamitische revolutie.
Arafat zal tijdens zijn bezoek een
ontmoeting met ajatollah Cho
meini hebben, als diens gezond
heidstoestand dat toelaat.
Afghaanse president:
LONDEN (GPD/Reuter) - De Afghaanse president Babrak
Karmal heeft gezegd dat de Russische troepen zijn land
voorlopig niet zullen verlaten omdat zij nodig zijn voor
"vrede en bescherming"
Zolang er gevaren van buiten dreigen, zullen de Russen
blijven". Hij zei dit in een vraaggesprek met een corres
pondent van The Times in de hoofdstad Kabul.
MADRID (GPD) - Aanhangers van
extreem-rechts en extreem-links
zijn gisteren in de Madrileense
volkswijk Vallecas met elkaar
slaags geraakt. Balans: een dode
en twee gewonden. Aanleiding
tot de ongeregeldheden was de
door de provinciale autoriteiten
verboden bijeenkomst van de ex
treem-rechtse vakbond FNT in
een bioscoop. De politie heeft
Bias Pinar, leider van de ex
treem-rechtse partij Fuerza Nue-
va (FN), die nauwe betrekkingen
heeft met de vakcentrale FNT,
verzocht onmiddellijk de plaats
van de rellen te verlaten.
Volgens de civiele gouverneur van
Madrid is de 22-jarige Vincente
Cuervo Calvo doodgeschoten
door extreem-rechtse elementen.
De vader van het slachtoffer heeft
verklaard dat zijn zoon geen lid
was van een politieke parüj, nuv.ii
uitgesproken politieke voorkeu
ren had. ,,Hij was met drie vrien
den op weg om zijn verloofde op
te halen".
De provinciale autoriteiten verbo
den zaterdag op het laatste mo
ment de bijeenkomst van de vak
bond FNT, omdat men ongere
geldheden vreesde.
Ondanks het verbod en de zware
politiebewaking verschenen
zondag bij de bewuste bioscoop
twee groepen van ongeveer 150
personen. Onder zowel de groep
van extreem-rechtsen als ex
treem-linksen waren sommige
personen gewapend met ijzeren
kettingen en knuppels. Een van
de extreem-linkse deelnemers
gooide een molotov-cocktail, die
ontplofte zonder schade aan te
richten. De politie heeft vijf arres
taties verricht.
"De Sowjet-Unie zal de komende
weken proberen de internatio
nale kritiek op haar interventie in
Afghanistan af te zwakken door
een symbolische terugtrekking
van een deel van de Russische
troepen uit dat land, zo verwach
ten Amerikaanse functionarissen
die een reis door het gebied van
de Perzische Golf hebben ge
maakt. Intussen zal de Sowjet-
Unie proberen haar militaire en
politieke positie in Afghanistan
te verstevigen.
Washington verwacht ook dat de
Sowjet-Unie zal proberen munt
te slaan uit de politieke instabili
teit in Iran. Moskou zou daarom
graag zien dat de kwestie van de
gijzeling in de Amerikaanse am
bassade nog een tijdje blijft sle
pen, aldus deze functionarissen.
De Sowjet-Unie zal waarschijn
lijk geen invasie van Iran over
wegen, maar wel een voortzetting
van een politiek van ondermij
ning en intimidatie, zo menen ze.
Opvoering van de militaire be
drijvigheid in de grensprovincies
zou een onderdeel van die cam
pagne kunnen zijn.
In Oost-Afghanistan zijn de ge
vechten toegenomen nadat Rus
sische versterkingen waren aan
gekomen. Volgens betrouwbare
kringen die vluchtelingen en rei
zigers citeerden, waren in de af
gelopen dagen 2.700 Sowjet-mili-
tairen naar Jalalabad overgevlo
gen ter versterking van de naar
schatting 1.000 Russen die daar
gestationeerd waren sedert de in
terventie in Afghanistan.
Bij gevechten die ongeveer negen
dagen geleden begonnen, wer
den islamitische guerrillastrij
ders de situatie meester in het be
stuursgebied van Karna, ca 15 km
ten oosten van Jalalilbad, waarbij
enkele Russische tanks werden
buitgemaakt.
Op een persconferentie in Pesha
war, Pakistan, deelde de leider
van één van de grootste guerrilla
organisaties mee dat bij gevech
ten in de afgelopen 20 maanden
110.000 Afghanen, onder wie
vrouwen en kinderen, werden
gedood. Er waren 2.500 Russi
sche militairen omgekomen, al
dus de leider, Gulbuddin Hek-
matjar.
Hij voegde er aan toe dat tot de naar
schatting 500.000 Afghaanse
vluchtelingen in Pakistan 250.000
guerrillastrijders behoorden.
Zijn medewerkers voorspelden
dat binnen zes weken, nadat de
ergste sneeuw gesmolten zou
zijn, een guerrilla-offensief op
grote schaal zou beginnen. Gul
buddin zei dat 30.000 Russische
moslims onder de Russische
troepen waren vervangen door
Russen uit andere delen van de
Sowjet-Unie omdat zij blijk had
den gegeven van sympathie je
gens de islamitische guerrilla
strijders.
LICHAAM GEVONDEN - Een
voorbijganger heeft gistermid
dag in het water van het Rijn-
Schiekanaal in Rijswijk het stof
felijk overschot van een ongeveer
40-jarige man ontdekt. Omdat het
lijk verschillende verwondingen
aan borst en hoofd had, sluit de
Rijswijkse politie een misdrijf
niet uit.
WASHINGTON - Frankrijks
weigering op 20 februari in
Bonn deel te nemen aan een
gesprek met de Amerikaanse
minister van buitenlandse
zaken Cyrus Vance en de be
langrijke Europese bondge
noten, heeft het politiek pres
tige van de VS geen goed ge
daan. Niet zonder onthutsing
hebben functionarissen van
het ministerie van buiten
landse zaken nu laten weten
dat Vance toch naar de
Bondsrepubliek komt, voor
een serie bilaterale gesprek
ken. Van het gezamenlijk
westelijk machtsvertoon dat
Carter kennelijk in gedachten
had, komt nauwelijks meer
iets terecht.
Te Washington wordt de schuld
nu snel toegeschoven aan de
Europese gastheren, maar
nog afgezien van de vraag
welke paarden door wie voor
Welke karretjes moesten
worden gespannen, staat pre
sident Carter voor de misluk
king van zijn crisisbeleid op
drie belangrijke punten.
Terzelfder tijd wordt het duide
lijk dat de NAVO op dit mo
ment geen samenhang biedt
waarop Carter zich buiten de
strikte beperkingen van het
Atlantisch Handvest mag
verlaten. Alle dreigende taal
ten spijt, en in weerwil van
alle pogingen om terughou
dende bondgenoten te mobi
liseren voor sancties tegen
Iran, heeft Carter zonder veel
nader overleg besloten die
sancties nog niet in hun volle
omvang toe te passen.
De Russische inval in Afghanis
tan is, zeggen politieke ana-
lysten in Washington, ver
moedelijk een vergissing ge
weest voorzover het ging om
de reacties in de wereld en
met name die van de zoge
naamde „Derde Wereld".
Desondanks heeft Carter
Amerika teruggevoerd naar
een nieuw soort koude oor
log.
Enerzijds bood dit hem de weg
uit tal van binnenlandse poli
tieke dilemma's (onder meer
de ratificatie van SALT-2 en
de verkiezingen, die zich
vooral leken toe te spitsen op
energie en inflatie), aan de
andere kant heeft dit beleid
Amerikaanse zwakheden aan
het licht gebracht.
De VS, een halve omtrek van de
aardbol verwijderd van de
Perzische Golf, beschikken
wel over de mogelijkheid om
troepen naar dat gebied over
te brengen, doch zonder
steun van bondgenoten kun
nen die militaire inspannin
gen nooit genoeg zijn om
eventuele Sowjet-expansie
daar het hoofd te bieden.
Maar de bondgenoten van de
VS staan geenzins te dringen
om het Amerikaanse voor
beeld te volgen in de toon en
de aard van hun reacties.
Het hele politieke bouwwerk
dat Jimmy Carter had ge
grondvest op zijn eerbied
voor de mensenrechten en de
vastbeslotenheid die ook el
ders in de wereld te doen eer
biedigen, verdween met
„Iran" en de steun die aan
Pakistan nu wel moet worden
gegeven. En plotseling bleek
dat Amerika een eerder
scherp veroordeeld regime
als dat in Argentinië nodig
had om eèn graanboycot te
gen de Russen meer gestalte
te geven. De Argentijnen de
den niet mee.
Nu hebben de VS een beleid in
elkaar geflanst, op zeer korte
termijn, dat bij bondgenoten,
met eigen belangen en een ei
gen beleid, weerstanden op
roept.
De VS kunnen blijkbaar niet
ophouden die bondgenoten
dat beleid, waarvoor Carter
zelfs de aanduiding „doctri
ne" kreeg toegeschoven, op te
dringen. Omwille van „soli
dariteit".
Dat is niet genoeg helaas, maar
in de VS vallen nu reeds de
eerste geluiden te beluiste
ren, die zeggen dat bondgeno
ten niet mogen verwachten
dat Amerika zijn steden en
burgers tot de gegijzelden van
hun (Europese) veiligheid zal
maken, wanneer zij hun
machtigste bondgenoot niet
steunen in zijn politiek.
Kortom: de duimschroeven van
de machtspolitiek worden
aangedraaid en dat kan nog
tot opmerkelijke confronta
ties leiden, wanneer westelijk
Europa te kennen blijft geven
niet tot machtsinstrument
van de VS te willen worden
gemaakt, zonder dat behoor
lijk overleg heeft plaatsgehad
omtrent de doelstellingen van
het gezamenlijke beleid.
Vance komt dan ook, na
Frankrijks weigering te Bonn
aan te treden, vooral om te
lijmen.
