Cohen neemt alle vijgeblaadjes weg
Kinderboek
lange tijd
stiefkind
literatuur
Emaille borden
Nieuw op de
boekenplank
VRIJDAG 8 FEBRUARI 1980
EXTRA
PAGINA 21
De schrijver van het boek "De
naakte mens in beeld', Ed
ward Cohen, heeft ijverig alle
voor hem bekende afbeeldin
gen van naakte personen in
de schilder- en beeldhouw
kunst bij elkaar geveegd, deze
appetijtelijke bloterikken
naar thema ingedeeld, van
een simpele tekst voorzien en
vervolgens een uitgever (Het
Spectrum) zo gek gekregen
(of de uitgever is zelf zo gek
geweest) om deze optocht der
erotiek uit te geven.
Cohen neemt alle vijgeblaadjes
weg, maar weet zich verder
geen raad. Met grote blote
voeten stapt hy door dit on
derwerp heen, strooit hier en
daar wat mythologische of
bijbelse verhaaltjes en kan
maar niet genoeg krijgen van
Michelangelo, in zijn ogen de
allergrootste kunstenaar die
het melkwegstelsel ooit heeft
voortgebracht.
Het hoogtepunt van dit naakte
boek is voor Cohen dan ook
het 'Laatste Oordeel' van Mi
chelangelo (in de Sixtijnse
kapel), waar curieus genoeg
alle blote lichaamsdelen van
de vele gespierde lijven voor
zien zijn van een broekje of
lendedoek! De onzinnige uit
spraken die deze schrijver
echter doet op het gebied van
de kunstgeschiedenis, doen
sterk vermoeden dat Cohen
alles behalve een kunsthisto
ricus is. Opmerkelijk is dan
ook dat enige persoonlijke
gegevens van hem ontbreken.
Behalve dat de platen met blote
Eva's en Adams, Bathseba's,
Herculessen en Maya's visu
eel aantrekkelijk zijn, is de
tekst een parade van bela
chelijkheden. Om eens een
paar voorbeelden te noemen!
(op pag. 11) "In de Griekse
kunst vertoont het mannelijk
naakt meestal geslachtsdelen
van beperkt formaat" (ik zie
hem al met een centimeter
bezig), (over de drie gratieën,
pag. 23) "Ze zijn uitgebeeld
vanaf de Romeinse wand
schilderingen tot aan het eind
van de 18e eeuw, het meest
elegant wellicht door de
beeldhouwer Thorvaldsen"
(werkelijk?), (op pag. 35).
"Kenmerkend heeft Rem
brandt er zich slechts toe be
paald eenmaal een schilderij
met negerkoppen te maken"
(zo staat het er echt), (over
Courboet, op pag. 39) "Hij is
bovendien een mooie jongen
(overeenkomst met Rem
brandt en Dürer!) die..." (dat
heb ik nooit geweten), (op
pag. 40, een van zijn conclu
sies!) "De geschiedenis van
het naakt loopt vrijwel paral
lel met die van de kunst" (het
is niet te geloven), en tot slot
op pag. 86 "Het maniërisme
dat na Michelangelo de mode
van de Europese kunst wordt,
vraagt om lange figuren"
(heeft Cohen dan echt nog
nooit van Rosso, Pontormo,
Parmigianino etc. gehoord,
en dan een mode die om lange
figuren vraagt, het lijkt wel of
Cohen in jurken en step-ins
doet).
Deze voorbeelden spreken voor
zich, het hele boek staat er bol
van, en zelfs de minst in kunst
geinteresseefde zal er echt
niets aan hebben. Er is niets
op tegen om een enigszins
populair onderwerp binnen
de kunst uit te werken, maar
doe het dan wal goed. Dit
boek 29.50) is schandelijk
slecht. JURRIAAN VAN
KRANENDONK
In een kleine boekhandel ergens in Leiden staan boeken
van Tonke Dragt en Jan Terlouw broederlijk naast
Arendsoog en Dik Trom.
Een aardig voorbeeld van de veranderingen, die zich wat
kwaliteit en kwantiteit betreft in de jeugdliteratuur heb
ben voorgedaan.
Het kinderboek is lange tijd een
stiefkindje van de literatuur ge
weest en werd door veel auteurs
niet serieus genomen. Boeken uit
die periode weerspiegelen het
beeld van de toen heersende op
vattingen en vertonen meestal
dezelfde opzet.
Het gelukkige gezin is de bouw
steen van de maatschappij, met
een verstandige vader en een lie
ve, gevoelige moeder. Meisjes
zijn huilebalken, maar jongens
zijn flink en stoer. Maak je nuttig
en lever prestaties, dan word je
geaccepteerd door de maat
schappij, is de levensfilosofie van
die tijd.
Ook discriminerende en rascisti-
sche beschrijvingen vormen
geen uitzondering: Oe-oe kreten
slakende negers met rokjes en
jattende zigeunerkinderen.
Boeken volgens deze cliché-matige
opzet zijn er nog steeds, maar
doen erg verouderd aan door het
sterk gewijzigde tijdsbeeld. Deze
als traditioneel gekenschetste
boeken worden tegenwoordig in
meerderheid overtroffen door
verhalen, die op een serieuze wij
ze naar het weergeven van een
meer eigentijds beeld streven.
Veel auteurs leggen zich er op toe
om "waarachtige" kinderen te
beschrijven in een levensechte
omgeving met problemen van
deze tijd. Dat een aantal schrij
vers hier uitstekend in slaagt,
blijkt wel uit de enthousiaste
reacties op hun boeken.
Stroom
Door deze veranderingen is er een
stroom van boeken verschenen
met de meest uiteenlopende on
derwerpen. Er verschijnen jaar
lijks ongeveer 1700 nieuwe titels!
Geen gemakkelijke zaak om uit
dit enorme aanbod een goed kin
derboek te kiezen.
De serieuze belangstelling voor het
kinderboek heeft de behoefte aan
informatie over jeugdliteratuur
sterk doen toenemen.
Een overzicht van wat er de laatste
jaren aan kinderboeken op de
markt is gebracht, is te vinden in
"Boek en Jeugd", een jeugdlec-
tuurgids voor school en thuis, die
één keer per jaar verschijnt. De
gids is een uitgave van de CPNB
(Collectieve Propaganda voor het
Nederlandse Boek) en de NBLC
(Nederlandse Bibliotheek en
Lectuur Centrum).
Stimuleren
Deze twee organisaties stellen zich
ten doel een uitgebreid overzicht
te geven van de kinderboeken die
meer bieden dan alléén leesvoer.
Clichéverhalen zal men in deze
gids dan ook sporadisch aantref
fen. Mevrouw van der Linden-
Bergstra, een van de samenstel
lers van "Boek en Jeugd", con
stateert dat de gids duidelijk in
een behoefte voorziet.
"Vorig jaar had de gids een oplage
van 22.500 exemplaren, waarvan
95% verkocht is, vooral aan
scholen, maar toch ook aan ou
ders, die zich willen oriënteren.
Het is mijn ervaring dat volwas
senen veel te weinig kinderboe
ken lezen. Via onze gids willen
wij de ouders stimuleren tot lezen
en ze aan het denken zetten over
wat ze lezen"
"Klassiekers"
De gids is onderverdeeld in een
aantal leeftijdsgroepen (0-4, 4-8,
8-13, 13 jaar en ouder) en rang
schikt ook boeken naar thema:
natuur- biografieën, geografie,
kunst, enz. Het grootste aantal
van de genoemde boeken is ge
durende de laatste vijf jaar ver
schenen, maar er zijn ook "klas
siekers" in terug te vinden
("Schoolidyllen" van Top Naeff!)
Afke van der Linden: "We hebben
bewust verhalen met al te veel
clichés niet opgenomen"
'Je mag een boek niet veroordelen
op grond van het eventueel ver
ouderde thema, ook de literaire
kwaliteiten spelen een rol. De Jip
en Janneke boeken van Annie
M.G. Schmidt zijn soms wel eens
cliché-matig (ze zijn dan ook al 20
jaar oud), maar ze zijn zo goed
uitgewerkt en geschreven, dat ze
op grond van hun kwaliteit in on
ze gids vermeld staan. Een sterk
religieus schrijver als W.G. van
der Hulst wordt niet genoemd,
omdat hij te zwaar en te moralise
rend "bij kinderen overkomt, on
danks zijn literaire vakman
schap. Ook de boeken van
Arendsoog hebben wij niet op
genomen vanwege de rascisti-
sche trekjes"
Kritisch
In Boek en Jeugd worden de boe
ken kort beschreven en van een
waardeoordeel voorzien. Het is
.opvallend dat vrijwel alle boeken
over het algemeen positief
beoordeeld worden: Een verhaal
wordt al gauw leuk, prachtig,
vrolijk, sfeervol, humoristisch en
oprecht genoemd.
Mevrouw van der Linden geeft toe
dat er soms wel eens te snel een
positief oordeel is gegeven en
hoopt dat de redactie van de gids
zich bij de samenstelling van de
nieuwe "Boek en Jeugd", die in
juli verschijnt, wat kritischer zal
opstellen.
Wat de indeling in leeftijdsgroepen
betreft zegt mevrouw van der
Linden: "Zelf ben ik niet zo voor
die leeftijdsaanduidingen, zeker
niet op de boeken zelf. Je kunt zo
moeilijk bepalen welk boek bij
een 8-jarig kind past. Zoiets
hangt helemaal af van de intelli
gentie en taalontwikkeling van
het kind, en dat kan best heel
sterk verschillen, want een door
snee 8-jarig kind bestaat niet.
Het liefst zou ik leeftijdsaandui
dingen willen laten vallen. Maar
het blijkt dat een' leeftijdsver
melding de kopers van een boek
toch enige houvast biedt. Iemand
die een boek voor de verjaardag
van een kind moet kopen, zonder
het kind goed te kennen, moet
toch iets hebben om zich te kun
nen oriënteren"
Kinderboekwinkel
De meeste boekhandels bieden een
redelijke keuze aan kinderboe
ken. Wie echter wil kiezen uit
meer dan 3000 titels, moet naar
één van de twee kinderboekwin
kels, die ons land rijk is, in de
Amsterdamse Bloemdwars-
straat.
Guillaume Nivard, een van de op
richters van de kinderboekwin
kel, is erg behulpzaam en des
kundig op het gebied van jeugdli
teratuur. Hij vertelt dat meestal
de ouders nog steeds boeken
voor hun kinderen kopen, maar
dat de kinderen zelf zich wel
meer bewust worden van wat ze
graag willen lezen.
"We krijgen hier allerlei soorten
mensen uit alle milieus en af
komstig uit het hele land. Ook
komen hier veel scholen boeken
bestellen voor hun schoolbiblio
theek. Vooral tijdens de Kinder
boekenweek is het hier ontzet
tend druk. Ik verkoop dan het
meest de bekroonde boeken. Ik
geloof dat de Kinderboekenweek
een grote stimulans voor de kin
deren is, cue normaal geen goede
boeken lezen, om nu eens die
drempel over te stappen en een
boek van Guus Kuijer te kopen.
Dat heeft weer z'n effect op de lange
duur. Kinderen die niet zo veel
geld hebben om vaak een boek te
kopen, kiezen liever een boek van
een schrijver die ze kennen, om
dat ze toevallig tijdens zo'n week
een boek van dezelfde auteur
hadden gekocht.
Want laten we eerlijk zijn: Boeken
zijn stervensduur en welk kind
kan van zijn zakgeld zomaar een
boek kopen? Zo'n kind bedenkt
zich wel driemaal voor het een
boek koopt van een schrijver die
het niet kent".
Guillaume Nivard is van mening
dat je wel een selectie van goede
boeken moet maken, gezien het
gigantische aanbod, "anders kom
je er niet meer uit".
In oude stadswijken zie je ze nog. De veelkleurige emaille-reclameborden.
Zij vormden een vrolijke noot in het vaak grauwe straatbeeld. Aan het
eind van de jaren zestig raakten de emaille borden uit de gratie. Karton
en plastic was immers veel goedkoper.
Jacques Stakenborg en Jaap van Zadelhoff schreven, geïnspireerd door
de uitgave van Street Jewelry in Engeland, de geschiedenis van de
emaille borden. Het is vooral een leuk kijkboek geworden maar velen
zullen ook weieens moeten glimlachen om de oude reclameteksten
waarvan sommige zelfs nu nog op de produkten voorkomen.
En misschien zien we deze nog wel eens terug: "Niets dat zonnewarmte
meer evenaart dan goede antraciet in uw kolen haard".
Het Emaille borden boek is een uitgave van De Viergang in Aarlanderveen
en kost f32,50.
H. v.d. HOEVEN
Hij verkoopt wel traditionele boe
ken zoals de Kameleon-serie (een
oude, erg populaire serie boeken
over een aantal Friese jongens,
die met hun boot de Kameleon
allerlei avonturen beleven) en
had tot voor kort nog stripverha
len in zijn winkel.
Maar met de verkoop van strips is
hij gestopt, omdat er weinig
vraag naar was en hij er niet zo
veel zin meer in had.
Mode
Drijft Guillaume Nivard wel eens
zijn zin door bij twijfelende en
onzekere klanten?
"Ik probeer kinderen niet teveel te
beïnvloeden, want sommigen
weten verdraaid goed wat ze wil
len. Als men mijn advies vraagt,
dan probeer ik wel een goed boek
te verkopen, waar ik zelf achter
sta.
De literaire kwaliteiten van een
verhaal vind ik eigenlijk nog be
langrijker dan het thema, of dat
nu traditioneel of maatschappij
kritisch is. Het is tegenwoordig
nogal mode om maatschappijkri
tisch te schrijven, als een soort
paspoort tot kwaliteit. Dat is na
tuurlijk onzin, zo krijg je boeken
die verschrikkelijk kunnen door
slaan, op het lachwekkende af.
Als ik de kans krijg adviseer ik dus
graag het betere boek, maar als
iemand graag een boek uit de
Kameleon-reeks wil hebben, dan
zal ik hem dat niet beletten".
MARGOT KLOMPMAKER
"BOEK EN JEUGD", jeugdlec-
tuurgids, uitgave van het CPNB
te Amsterdam en het NBLC te
Den Haag.
Kinderboekwinkel, Bloemdwars-
straat, Amsterdam.
„Tranen over Babylon". Nelson de
Mille.
Uitg. Het Spectrum. Prijs f29£0.
Twee Concordes, op weg naar een vre
desconferentie in New York, worden
gekaapt Aan boord een delegatie Is
raëlischs regeringsfunctionarissen.
De terroristen laten een van beide
vliegtuigen exploderen en dwingen
het andere in Irak te landen. Het
boeiende verhaal - een netwerk van
"suspence" en intrige - geeft blijk van
een grote kennis van de huidige ver
houdingen in het Midden-Oosten.
"Imperial 109". Richard Doyle
Uitg. Het Spectrum. Prijs f26£0.
Richard Doyle, achterneef van de ver
maarde Sir Arthur Conan Doyle, si
tueert zijn bijzonder spannende avon
turenroman aan boord van een
luxueuze vliegboot Deze is aan de
vooravond van de tweede wereldoor
log op weg van Durban via Cairo naar
New York. In het vrachtruim 440 sta
ven goud, in de passagierscabine een
roerige groep mensen. Op een meer in
de V.S. wacht een oud-oorlogsvlieger,
die zich van het goud wil meester ma
ken
"Midden-Oosten Kookboek". Clau
dia Roden. Uitg. Het Spectrum
Prijs f1220.
Handboek - met honderden gedetail
leerde recepten - van de culinaire tra
dities die in de diverse landen van het
Midden-Oosten bestaan.
"Effektief ouderschap"Frans M
Gerards, Toon Gordebeke en
Jeanne Brouwers. Uitg. Nelissen
Prijs f 18 $0.
Praktijkboek voor het omgaan met kin
deren.
"Bouwstenen voor opbouwwerk"
Piet Winkelaar. Uitg. Nelissen
Prijs f23$0.
Voor de helft een verhalenboek en voor
de andere helft theorie-boek, vanuit
de uitgangspunten, plaatsbepaling en
werkwyze van opbouwwerk geschre
ven.
"Reizen". Carolus Linnaeus (inlei
ding: Dick Hillenius, illutraties:
Stephen Lee). Uitg. Meulenhoff-
frxjs:J ZVJbU.
Carolus Linnaeus leefde van 1707-1778.
Hij studeerde medicijnen en natuur
wetenschappen, leefde enige jaren in
Nederland en promoveerde in Har
derwijk. Hij is de grondlegger van een
indeling in het planten- en dierenrijk
die hem onsterfelijke roem heeft be-
Het boek "Carolus Linnaeus Reizen
bevat fragmenten uit de dagboeken
die hij tijdens zijn reizen bijhield. De
jonge Engelse kunstenaar Lee heeft
de in het boek genoemde streken op
nieuw bezocht en ter plaatse de illu
straties gemaakt.
"Insecten". Jean Henri Fabre. (In
leiding: Dick Hillenius, illustra
ties: Stephen Lee). Uitg. Meulen
hoff. Prijs f 29 £0
Jean Henri Fabre (1823-1915), doctor in
de natuurwetenschappen, besteedde
de laatste 30 jaar van zijn leven aan de
studie van de insekten. Het resultaat
hiervan legde hij vast in "Souvenirs
entomologiques", een standaardwerk
in tien delen over het gedrag van in
sekten.
Het boek "Jean Henri Fabre Insekten
bevat een selectie uit dit omvangrijke
werk. Ook voor deze uitgave maakte
Stephen Lee de illustraties ter plaatse:
in de Provence.
"De Dollard". GA. Stratingh/CA.
Venema. Uitg. Landelijke Ver
eniging tot behoud van de Wad
denzee. Prijs (incl. BTW) f29,75
Deze geschied-, aardrijks- en natuur
kundige beschrijving van de boezem
der Eems verscheen in 1855 by Oom-
kens, Zoon en Schierbeëk te Gronin
gen.
"Zeezeilen". WP. Coolhaas. Uitg.
Van Kampen en ZoonPrijs f 85 ,-
Tweede, herziene druk van "varen op
het IJsselmeer, de Zeeuwse en Zuid
hollandse stromen, langs de kust en in
volle zee". In eerste instantie werd het
boek geschreven door J.H. Coolhaas,
wijlen de vader van de auteur. Toen de
vierde druk was uitverkocht, heeft de
zoon, bekend internationaal wed
strijdzeiler. het werk geheel herschre
ven, aangevuld, gewijzigd en tenslotte
voorzien van de nieuwe titel "Zee-
zeilen"
"Het verzonkene"Jeroen Brou
wers. Uitg. Arbeiderspers. Prijs
f20,-.
Tweede druk. Van de eerste oplage gin
gen 350 genummerde exemplaren
hors commerce naar relaties van De
Arbeiderspers ter gelegenheid van de
jaarwisseling 1979-1980.
"Zij is mijn bruid". Ds.HJ.Hegger
Uitg. Evangelische Pers. Prijs
f 19,80.
De schrijver heeft verschillende bijbelse
grondmotieven in zijn uiteenzettin
gen naar voren gebracht, o.a. De een
heid van de christenen, het volstrekte
geloofsvertrouwen in Christus en de
gemeente als een levend lichaam.
'De koudste winter in Peking"
Hsia Cfyih-Yen. Uitg. A.W. Sijt-
hoff. Prijs f29 20.
Het beklemmende verhaal van een poli
tieke couo in China. De schrijver van
deze thriller, Hsia Chih-Yen (pseudo
niem), werd in Peking geboren en op
gevoed, maar leeft nu in ballingschap.
Uiteraard is zijn boek over de elkaar
bitter bestrijdende leiders van het
land, de rol van de ondergrondse
jeugdbewegingen en de mensen in de
landbouwcommunes, in China nooit
officieel verschenen.
"De achtervolging van Benjamin
Grossman". Robert Fish. Uitg.
A.W. Sijthoff. Prijs: f2920.
SS'er neemt aan het einde van de tweede
wereldoorlog de identiteit aan van een
joodse gevangene om uit handen van
de geallieerden te blijven. Hij belandt
in Israël en wordt daar brigade-gene
raal in het leger. Maar te veel mensen
raken op de hoogte van zijn geheim.
"Back Gammon". Robin Clay. Uitg
Het Spectrum. Prijs f620.
Back Gammon, een eeuwenoud spel,
staat weer midden in de belangstel
ling. Het instructieboekje van Clay is
een handleiding zowel voor beginners
als gevorderden.
"Eten en Drinken". Charles Wen-
tinck. Uitg. Het Spectrum. Prijs
f2920.
Ontelbare kunstenaars zijn geïnspireerd
door zulke alleaaagse levensverrich
tingen als eten en drinken. In dit
tweede deel van de serie "Wij en de
kunst" zijn alle tyden en scholen ver
tegenwoordigd.
