ubliek
'Tk zal wel es wat bedenken"
Alle informatie in huis via een druk op de knop
Noordwijker
A. Caspers
ergerde
zich aan
ondbakken
Dieren-EHBO ook in Leiden
Het aantal 'doings' van de
klok in het Leidse stadhuis
kluchten
TELETEKST EN VIEWDATA
VRIJDAG 8 FEBRUARI 1980
«'in m
PAGINA 19
door
Sjak
Jansen
Er gaat geen doordeweekse dag voorbij, of ik ben in
de stad en regio wel op zoek naar mensen en dingen
voor deze rubriek. Tips en wensen voor 'Publiek' kunt
u 's middags tussen één en twee uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. Schrijven mag natuurlijk
ook.
Naar aanleiding van de cursus dieren-EHBO, die
dierenarts G. J. Lette in Alphen aan den Rijn
leidt, was dinsdag in deze rubriek een vraagge-
sprekje met deze Alphenaar te lezen. Hij vertel
de toen onder meer dat deze cursus, die in ons
land uniek heette te zijn, in andere steden beslist
navolging verdient.
Mevrouw Besjes van de Leidse dierenbescher
ming is het daar helemaal mee eens. „Maar",
voegt ze er aan toe, „zo uniek is die cursus niet.
Wij van de Leidse dierenbescherming organise
ren al vanaf 1974 zo'n cursus cn men krijgt nog
een diploma ook. Toevallig gaat maandag een
nieuwe cursus van start."
Dat wilde mevrouw Besjes maar even kwijt. Niet
om te muggeziften, „maar", vraagt ze zich af,
zouden mensen uit Leiden en omge
ving voor zo'n cursus helemaal naar Alphen i ij-
dcn, als het dichterbij huis even goed kan."
Voor de nieuwe cursus die met ingang van komen
de week op twaalf achtereenvolgende maan
dagavonden in restaurant Boerhaave aan de
Boerhaavelaan te Leiden wordt gegeven, kan
men zich nog aanmelden (tel. 122847).
De cursus staat onder leiding van dierenarts F.
van Gooi uit Katwijk. In tegenstelling tot colle
ga Lette in Alphen, gebruikt Van Gooi ter illu
stratie wel levende huisdieren.
„Voor zover ik weet, ondervinden die dieren dat
niet als een kwelling", stelt mevrouw Besjes.
„Mijn hond heeft het bijvoorbeeld een hele tijd
gedaan. Die vond het verrukkelijk telkens met
verband te worden ingepakt. En hij is notabcne
een reu, kunt je nagaan."
Hein van Woerden zei ten slotte
dat het verreweg de meeste
mensen niet opvalt. „Pas
wanneer je hen er op atten
deert, gaat er pas een licht
op."
'Zimmer nvt FrühstCck' is voor
een d'.J autobiografisch.
„Behalve die verstrooide pro
fessor dan, die er in mee
speelt", zegt Caspers, „want
die heb ik nimmer te gast ge
had in de tijd dat ik kamers
verhuurde
Het aardige van dit blijspel is
dat de schrijver tevoren al
wist welke spelers 'm zouden
spelen. Vandaar dat hij hen de
rollen op het lijf heeft kunnen
schrijven.
Generale
Ja, dat is me erg meegevallen"
verklaart Caspers. „Trou
wens het hele schrijven op
zich. Ik heb er weliswaar het
nodige aan moeten verande
ren, maar dat hoort zo, geloof
ik. Maar hopen dat het bij het
publiek in de smaak zal val
len."
„Wanneer het maar iets ge
smeerder loopt dan bij de ge
nerale. Toen liep er van alles
in het honderd. Het ging zelfs
dermate veel fout, dat ik er
niet van heb kunnen slapen"
lacht de Noordwijker
Heeft u er wel eens bij stilgestaan dat de klok
van het Leidse stadhuis op elk half uur, in
plaats van een ferme doing precies het
aantal keren slaat dat de klei ne wijzer (naar
boven afgerond) aangeeft? Nee? Nou het is
omdat ik gisterochtend al wandelend op de
Breestraat pal voor het stadhuis bemerkte
dat m'n veter los zat. Anders zou ik er wel
licht ook aan zijn voorbijgegaan
premiere van 'Zimmer mit
Frühstück', een onvervalste
Noordwijkse klucht in drie
bedrijven van de hand van..
jazeker A. Caspers.
Badgasten
De 52-jarige Noordwijker heeft
het 'm toch maar geflikt. Een
blijspel over een de beleve
nissen van een zo'n doorsnee
Noordwijks gezin dat in het
seizoen kamers verhuurt aan
Duitse badgasten. Zeventig
bladzijden vol grappige dia
logen, in nog geen twee
maanden tijds geschreven.
Nu echter hoorde ik twaalf sla
gen uit het carillon komen.
Daarom uitleg gevraagd bij
bureau voorlichting, dat zich,
op het moment dat ik m'n
vraag voorlegde, zei af te vra
gen waarom men zich dat niet
eerder had afgevraagd.
Men Verwees mij naar Hein van
Woerden, de gemeenteamb
tenaar belast met carillonza
ken en deze zei het verwon
derlijk te vinden waarom ik
dat verwonderlijk vond. Im
mers, Hein had bijna zijn le
ven lang gewoond bij de Wil-
librorduskerk in Oegstgeest,
dat ook zo'n carillon heeft.
Hein wist te vertellen dat op het
hele uur de Bourdonklok
(met haar 6000 kilo de zwaar
ste klok van het carillon) slaat
en op het half uur de één na
zwaarste klok (2500 kilo), die
derhalve minder luid klinkt.
A. Leer, directeur van klokken
gieterij Eijsbouts in het Bra
bantse Asten, bij wie het
A. Caspers
met het
aan de
Nederlandse
kusten zo
bekende
bordje
Het is
ook de
titel van
de door
hem
geschreven
klucht
„Bah, al die oudbakken, flauwe kluchten die
men elk jaar weer speelt", redeneerde
Noordwijker A. Caspers vorig jaar onte
vreden, toen de toneelvereniging van de
Reddingsbrigade haar jaarlijkse uitvoering
had.
Zo kon dat volgens hem niet langer en daarom sprak hij
tot regisseur Jan Koemans: „Ik zal wel es wat bedenken,
want met de oubollige stukken die jullie telkens weer
uit de kast halen, is het niks meer gedaan." Dat was dus
precies een jaar geleden.
Hedenavond acht uur, twaalf Reddingsbrigade in het Lido-
maanden later dus, beleeft de theater in de badplaats de
Gemeente
ambtenaar
Hein van
Woerden,
die belast
is met
carillonzaken
geeft tekst
en uitleg
bij de
klokken in
het stadhuis.
Leidse carillon in beheer is,
beaamde dat een klok die op
het half uur hetzelfde aantal
keren slaat als op het hele uur,
niet zo gangbaar is.
HILVERSUM (GPD) - Binnen af
zienbare tijd zal iedereen over
een „huiscomputer" kunnen be
schikken. Een computer, die ons
alle gewenste informatie ver
schaft op het scherm van ons ei
gen televisietoestel, door mid
del van een druk op de knop.
Er zijn twee soorten van deze
„huiscomputers": Teletekst en
Viewdata. Beide systemen ogen
hetzelfde (de opgevraagde in
formatie verschijnt op het tele
visiescherm), maar in principe
is de werking toch heel verschil
lend. Teletekst is verheven tot
een omroeptaak, terwijl de PTT
zich heeft opgeworpen als
Viewdata-specialist. De proef
nemingen met Teletekst gaan
medio april van start, terwijl de
PTT enkele maanden later on
der de naam Viditel het Viewda-
ta-systeem gaat uittesten.
Er is nog een belangrijk verschil:
Teletekst is gratis; op Viditel moet
men zich abonneren. Teletekst
kan namelijk door iedereen op
gevangen worden via de normale
televisieantenne. Viditel daaren
tegen gaat via de telefoon. Wie de
experimenten met Teletekst wil
volgen, kan voor rond 3000 gul
den een aangepast (kleuren)tele-
visietoestel kopen. De proefne
mingen met Viditel-Viewdata
zijn echter voor een 'selecte groep
die een abonnement heeft.
De meningen rond Viewdata en
Teletekst zijn nogal verdeeld.
Teletekst hoort niet bij de om
roep thuis maar bij de kranten,
zeggen de dagbladuitgevers.
Aanvankelijk reageerden de
dagbladen heel schrikachtig op
het informatiefenomeen Tele
tekst. Er kwam een zelfde soort
paniekreactie als 28 jaar geleden
bij de invoering van televisie.
Wim Stokla, projectleider van het
NOS-Teletekst-experiment, weet
zeker dat de nieuwe elektroni
sche media de kranten niet zullen
schaden. „Hoe Teletekst er zal
gaan uitzien, weten vye nog niet;
dat is ook de reden van het expe
riment. Persoonlijk zou ik het
liefst zien als sociaal informatief
medium. Ik denk aan ondertite
ling van Nederlandstalige actuele
programma's voor doven en
slechthorenden, beschouwingen
als achtergrondinformatie over
op televisie aangekondigde ac
ties, omroepgebonden informa
tie, de vacaturebank, hooi-
koortsberichten, noem maar
op".
„Teletekst is een verlengstuk van
de omroep en voor zaken die op
de televisie niet genoeg uit de
verf komen. Ondanks het feit dat
ik het liefst dit soort informatie
via Teletekst zou geven, moet er
toch ook nieuws in. Teletekst is
een razendsnel medium. Berich
ten kun je desnoods elke minuut
verversen en actualiseren. Het is
een mogelijkheid die je moet be
nutten. Maar parallel aan snel
heid loopt oppervlakkigheid. We
kunnen geen diepte geven. Je
moet hét nieuws op Teletekst
zien als uitgebreide krantenkop
pen. We hebben maar heel be
perkte ruimte. Voor diepgraven
de achtergrondverhalen zul je
toch altijd de krant nodig blijvèn
hebben".
Evenals de meeste omroepmensen
vindt Wim Stokla Teletekst een
duidelijke omroeptaak. „Tele
tekst wordt via de ether naar de
ontvangers getransporteerd. Het
zijn dezelfde signalen als die voor
televisie worden gebruikt. En als
de dagbladen gaan roepen: het is
geen televisie, maar een krante
naangelegenheid, zou het NOS-
journaal dat ook zijn, evenals de
actualiteitsrubrieken. De kran
ten zullen het meer moeten zoe
ken in de Viewdata. Het is onzin,
te denken dat Teletekst de on
dergang van de dagbladen zou
betekenen; integendeel, deze
twee media kunnen elkaar aan
vullen, net zo goed als Viewdata
de Teletekst zou kunnen aanvul
len".
Vertaler
Voor de goede orde even de hoeda
nigheden van Teletekst en View
data uitgelegd: Teletekst komt
via de ether op het televisietoe
stel en het is éénrichtingsverkeer,
Viewdata echter komt op het tv-
toestel per telefoonkabel, en er is
tweerichtingverkeer. Daar komt
nog bij dat Teletekst vrijwel gra
tis wordt, terwijl Viewdata duur
betaald zal moeten worden (10
cent per minuut boven de tele
foonkosten). Beide systemen
hebben één overeenkomst, de
ontvanger (het televisieapparaat)
zal een decoder of vertaler nodig
hebben.
Teletekst is veel beperkter van op
zet dan Viewdata. Een televisie
beeld is opgebouwd uit 625
beeldlijnen, waarvan er 25 niet
gebruikt worden. Twee daarvan
kunnen door Teletekst worden
benut. Wie de beeldhoogte van
zijn televisietoestel te klein in
stelt, kan boven het beeld die
twee lijnen met verspringen
stipjes zien. Om uit die twee lij
nen een volledig beeld te kunnen
samenstellen, moet het televisie
toestel de genoemde decoder met
geheugen bevatten.
De NOS zendt elk kwart van een
seconde een pagina Teletekst uit.
Hierdoor kan Teletekst in princi
pe niet meer dan 100 pagina's per
zender bevatten, omdat anders
de wachttijd te lang zou worden.
Met 100 pagina's is de wachttijd
ongeveer 20 seconden. Wat Ne
derland betreft, kan de totale op
een bepaald ogenblik beschikba
re hoeveelheid Teletekst dus 200
pagina's bedragen: elke zender
honderd.
Het televisietoestel met decoder
heeft ook bepaalde „snufjes":
wanneer de kijker dat wil, kan hij
tijdens de uitzending van een
gewoon televisieprogramma op
de hoogte worden gehouden van
actualiteiten. Breken bijvoor
beeld de dijken door, dan ver
schijnt dit nieuws in een paar re
gels op het scherm over het tele
visieprogramma heen.
Viewdata kent geen beperking van
het aantal pagina's. In principe
kan dit systeem eindeloos wor
den uitgebreid, volgens het
„boom-principe": is de ene com
puter vol, dan schakel je er ge
woon een verse achter.
Onbegrensd
Het begrip wachttijden is Viewdata
vreemd. Bovendien is het aantal
mogelijkheden met Viewdata
onbegrensd. Naast het feit dat er
traditionele kranteninformatie in
zal komen, kunnen ook hele en
cyclopedieën en andere naslag
werken in de computer worden
ingevoerd. Bovendien kunnen
bepaalde groepen mensen View
data in eigen besloten kring ge
bruiken. Omdat het tweerich
tingverkeer is en men dus „vra
gen" aan de computer kan stel
len, kan men zaken tot in de
kleinste details aan de weet ko
men. Bijvoorbeeld de bioscoop
agenda. Via Viewdata kan men er
achter komen welke film op een
bepaalde avond in Lutjebroek
draait, hoe laat de film begint en
of er nog kaartjes zijn. Het is in
principe zelfs mogelijk via View
data toegangsbewijzen te bestel
len.
Tegenover al deze voordelen staan
ook nadelen. Zoals de bedreiging
van privacy. Wie zich „abon
neert" op Viditel-Viewdata,
krijgt van de PTT een geheel ei
gen en geheim gebruiksnummer
en wachtwoord. Met zijn num
mer en wachtwoord moet de
klant zich steeds melden om toe
gang tot de computer te krijgen.
Het is echter heel goed mogelijk
dat de buurman of een kennis
achter uw nummer en wacht
woord komt. Hij kan dan op grote
schaal op uw kosten informatie
krijgen. Dat dergelijke dingen
snel gebeuren, bewees een on
derzoek onder studenten in Ca
nada. Een kwart van hen bleek
het wachtwoord van een ander te
hebben misbruikt en een ander
kwart had getracht de program
ma's van anderen in de war te stu
ren. Met Viewdata is het dus op
passen geblazen.
Bij Teletekst kunnen dit soort
problemen niet ontstaan, en al
zou het wel kunnen, het is niet
interessant, want Teletekst is gra
tis.
Maar terug naar het Teletekst-ex-
periment. In de maand april gaat
de NOS 50 Teletekst-pagina's (el
ke pagina bestaat uit 14 regels,
met elk 24 karakters of letters)
brengen. Niet de hele dag, maar
zolapg er een testbeeld of pro
gramma te zien is. In de loop van
het jaar zullen de experimenten
langzaam worden uitgebreid.
Wim Stokla: „Dat doen we op drie
manieren; ten eerste gaan we de
uren dat de pagina's ververst
worden steeds meer uitbreiden.
Eerst doen we dat alleen op
werkdagen, maar later ook in de
weekeinden. Ten tweede gaan we
van 50 naar 100 pagina's, en ten
derde beginnen we in augustus
met het ondertitel-experiment.
Dit is met name bedoeld voor do
ven en slechthorenden".
Jn dat ondertitel-experiment gaan
we alleen betrekken wat we bin
nen de omroep nog niet weten.
Dus programma's van titels voor
zien waarvan geen scripts be
staan. We gaan uitzoeken hoe
lang een en ander duurt en hoe
veel werk het is. Er is heel weinig
ervaring op dit gebied. Onderti
telen is heel arbeidsintensief
werk. Eén man kan in één werk
dag ongeveer 15 tot 30 minuten
ondertitelen. Het zoeken is dus
naar een snellere manier. Op de
universiteit van Southampton in
Engeland is men bezig met de
ontwikkeling van een soort au
tomatische ondertitelingsma
chine. Ik noem dat instant-onder-
titeling. Het apparaat is echter
nog niet geschikt voor de prak
tijk. De ondertiteling van actuele
uitzendingen is echt belangrijk.
Een onderzoek bij doven en
slechthorenden gaf als resultaat
een enorme'behoefte naar onder
titels bij actualiteiten".
In het jaar dat de experimenten du
ren, zal iedere drie weken de op
zet van de Teletekst-uitzendin-
gen veranderen. Dn o«r. He juiste
vorm te vinden. Begin 1981 ga„t
Stokla met een evaluatierapport
naar de raad van bestuur van de
NOS, en pas dan zal worden be
keken hoeveel geld Teletekst
gaat kosten, hoe een en ander or
ganisatorisch in elkaar moet gaan
steken, hoe zwaar de nadruk op
doven en slechthorenden moet
liggen en of het hoe dan ook
doorgaat. In het onwaarschijnlij
ke geval dat het project wordt
geannuleerd, zullen de 21 mede
werkers die aan het eind van het
experiment bij Teletekst hun
brood zullen verdienen, weer
naar hun oude omroepfuncties
teruggaan. De redacteuren die
van buiten worden aangetrok
ken, krijgen een arbeidsovereen
komst voor de duur van het expe
riment.
Kosten
Teletekst dient een weinig kosten
de operatie te worden. De kosten
zullen in principe niet op het
publiek verhaald worden, maar
uit de algemene omroeppot be
taald worden. Belangrijk punt is
ook wat de positie van Teletekst
zal worden. Wim Stokla: „De po
sitie is nog steeds niet bepaald
De verantwoordelijke man is de
programmacommissaris televi
sie. Pas na het experiment kan
worden gekeken welke plaats
Teletekst binnen het bestel gaat
innemen. De vraag is natuurlijk,
wat de inbreng van de zendge
machtigden zal worden. Ik vind
dat we een vorm moeten vinden
waarin alle omroepen kunnen
participeren. Dat is pluriform.
Wil je een aardig medium, dan zal
het geïntegreerd moeten zijn. We
moeten zoeken naar een vorm
waarin het bestel zijn weerklank
zal hebben".
1»
