Chomeini
steunt
Bani Sadr
Islamitische top eindigt zonder werkelijk resultaat
Canadezen smokkelden
Amerikanen Iran uit
Spanning tussen Israël en Syrië
Chili niet naar
Spelen in Moslou
Russische
schrijvers
protesteren
Aanslag op Syrische
ambassade in Parijs
WOENSDAG 30 JANUARI 1980
(Van onze correspondent Harm, Botje)
CAIRO - „Geen koude oorlog en geen
inmenging van welke grote mogend
heid dan ook in onze binnenlandse
aangelegenheden". Met die niet-ge-
bonden formule zijn gisteravond de
deelnemers aan de islamitische top in
Pakistan naar hun hoofdsteden terug
gekeerd, juist op tijd om de geboorte
van de profeet Mohammed te kunnen
vieren.
Het succes van de formule moet nog blij
ken. In april komen de afgezanten voor
hun jaarlijkse zitting bijeen in Saoedi-
Arabië om de zaak te bekijken en even
tueel bij te stellen. Maar een succes
mag de top best worden genoemd en er
bestaat zelfs een gerede kans dat de
„formule van Islamabad" een herle
ving met zich brengt van de club van
niet-gebonden landen.
Op zich is dat al de moeite waard; door,
naast zoals gebruikelijk het Westen, nu
ook de Sowjet-Unie in de beklaagden
bank te stellen, is er een diplomatiek
nieuwtje in de na-oorlogse geschiede
nis opgetreden, en dat is opzienbarend.
Niet alleen de economische exploitatie
door het Westen maar ook de agressie
ve expansie van het Oosten is gehe
keld, en dat nog geen jaar na de „pro-
Russische" niet-gebonden top van
Havana.
Op het praktische vlak is de zaak in de
nevels blijven hangen. De Olympische
Spelen boycotten mag maar hoeft niet.
Egypte wordt om zijn onverbloemd
pro-Amerikaanse politiek veroordeeld
maar er zijn geen dwingende sancties
aan verbonden. De vloten uit het
„noorden" moeten wegblijven uit de
Indische Oceaan in het „zuiden" maar
te verhinderen valt dat verder niet. Er
moeten voor alles en nog wat, varië
rend van Iran tot de Hoorn van Afrika
en uiteraard Afghanistan, vreedzame
oplossingen komen, maar niemand
weet hoe.
Het enig werkelijk directe resultaat is de
ontzegging van het etiket „islamitisch"
aan het Afghaanse regime van Babrak
Karmal. Zijn in Pakistan verzamelde
Afghaanse tegenstanders kregen ech
ter van de conferentie geen status toe
gewezen.
Niemand had uiteraard verwacht dat het
gezelschap regeringen, te Islamabad
aanwezig, met doorbraken zouden
komen. Maar, nogmaals, daarin ligt het
belang ook niet. Dat ligt in de opleving
van de niet-gebonden traditie. En men
mag verwachten dat door Oost en West
heel wat druk zal worden uitgeoefend
om te vermijden dat die tendens zich
doorzet.
Een heel ander fenomeen is de verschui
ving van het zwaartepunt in de islam
zelf. De Aziatische zwaargewichten,
Indonesië (met meer inwoners dan de
hele Arabische regio), Maleisië, Pakis
tan en Bangladesj, blijken veel be
nauwder voor de Russiche expansie
dan Arabische groten als Irak of Alge
rije. Voorts hebben de Afrikaanse lan
den als Senegal en Nigeria een duide
lijk stempel op de conferentie ge
drukt.
Het centrum van de islam verschuift
zienderogen van het Arabische „moe
derland" naar de Aziatische en Afri
kaanse „koloniën". En hoewel dat voor
de Arabische moslims weinig uit zal
maken, is het voor de religie als zoda
nig een ongekend verschijnsel. Poli
tiek gezien is het voor de Arabische re
gimes zelfs een bron van zorg.
Voor het eerst speelden de Arabieren op
een islamitische top de tweede viool,
en de vrij plichtmatige verwijzing naar
Israël, de Palestijnse kwestie en de
zaak-Jeruzalem is een teken aan de
wand. De Syrische (en de Russische
satelliet-regering in Zuid-Jemen) heb
ben daar de logische consequentie uit
getrokken. Zij zijn niet versche
nen.
De Syriërs ontvingen zelfs met veel
aplomb de Russische minister van bui
tenlandse zaken Gromik een bezoek
dat werd afgerond met een veelzeg
gend en uiterst curieus communiqué.
De Syrische president Assad kon niet
worden overgehaald het Russische op
treden in Afghanistan te steunen, maar
de Russen hebben wel beloofd dat top
conferenties in Moskou met Assad
voortaan zullen worden opgeluisterd
door een tète-a-tète Assad-Brezjn-
jev.
De Syrische eer is daarmee gered: vorig
jaar kreeg het Syrische staatshoofd in
Moskou te horen dat Breznjev ziek was
terwijl de Russische president, nog
geen dag na Assads aftocht, op het
koude vliegveld van Moskou stond om
de Zuidjemenitische afvaardiging van
Mohammed Fatah Ismael te ontvan
gen.
TEHERAN (AFP/DPA/Reuter) - De leider van de
islamitische revolutie in Iran, ajatollah Cho
meini, heeft gisteren ondubbelzinnig steun be
tuigd aan de met grote meerderheid tot eerste
president van de islamitische republiek geko
zen Abdolhassan Bani Sadr.
Voor radio en televisie dankte de
"gids van de revolutie", verder
zijn landgenoten voor de waardi
ge wijze waarop 2ij hadden ge
stemd. Dat het vorige week vrij
dag nergens tot relletjes kwam,
bewijst de politieke volwassen
heid van het Iraanse volk, aldus
Chomeini die nog steeds in een
ziekenhuis verblijft. Zijn artsen
hebben overigens gemeld dat de
patiënt duidelijk aan de beteren
de hand is. Naar hun mening kan
hij binnen enkele dagen het zie
kenhuis verlaten.
De speelruimte van de zojuist ge
kozen Bani Sadr is een vraag
punt: tegen zijn kennelijke voor
nemen "alleen te regeren" is niet
alleen geprotesteerd door de reli
gieuze hiërarchie, ook de aan
Moskou getrouwe communisti
sche partij "Tudeh" heeft zich
kritisch uitgelaten over de sterke
persoonlijke aspiraties van Bani
Sadr. In Teheran verwacht men
niet, dat Bani Sadr op zijn eentje
initiatieven in de gijzelingszaak
kan nemen vóór de verkiezingen
voor een wetgevende vergade
ring, die uitgesteld zijn tot begin
maart.
Koerden blij
MOSKOU/BONN (AFP) - Een
groep Moskouse schrijvers heeft
in een gisteren uitgegeven ver
klaring de deportatie van Sacha-
rov bestempeld tot een "terug
keer naar het Stalinisme".
In hun verklaring vragen de Mos
kouse auteurs zich af waartoe de
interne verbanning van Sacharov
dient. Volgens hen is het een slag
voor allen die zich "de donkere
dagen van het stalinisme" herin
neren. De verklaring is onderte
kend door Gueorgui Wladimov,
voorzitter van de Russiche afde
ling van Amnesty International",
Wladimir Woinovitsj, de be
roemde schepper van de roman
figuur "soldaat Iwan Stjonkine",
J oeri Kornilov, Wassili Aksionov,
inspirator van de jonge schrij
versgroep achter het tijdschrift
'Metropole' en Lydia Tsjou-
kowskaja, alsmede door de ge
schiedschrijver en voormalig di
plomaat Ewgueni Gnedine en de
socioloog Pomrantz.
In een gisteren aan de Russiche
ambassadeur in Bonn overhan
digde protestbrief wijt de West-
duitse afdeling van Amnesty In
ternational de deportatie van Sa
charov naar Gorki aan de Olym
pische Spelen die komende zo
mer in Moskou zullen worden
gehouden. Volgens deze organi
satie, die toeziet op de naleving
van de mensenrechten, hangt de
verbanning van de dissident sa
men met de verplaatsing van een
aantal politieke gevangenen uit
een gevangenis nabij de Russiche
hoofdstad naar een plaats in het
oosten van de Sowjet-Unie,
eveneens met het oog op de
Olympische Spelen. Ook baptis-
tische gemeenten in Moskou en
omgeving worden bedreigd met
deportatie, aldus Amnesty in de
brief.
Zeker 70.000 inwoners van de pro
vinciehoofdstad van Iraans
Koerdistan, Sanandaj, liepen gis
teren in de stad te hoop om hun
vreugde te uiten over de terug
trekking van leden van de (para
militaire, aan Chomeini getrou
we) revolutionaire garde. Dit
hebben Koerdische bronnen
meegedeeld.
De terugtrekking van de revolutio
naire gardisten is een van de con
crete resultaten van overleg tus
sen leiders van de Koerdische
minderheid en een zware delega
tie van de autoriteiten in Teheran.
In december hielden tweeduizend
personen een zit-demonstratie
voor het kantoor van de gouver
neurvan Koerdistan in Sanandaj.
De scholen, winkels en over
heidskantoren, die toen hun deu
ren hadden gesloten uit solidari
teit, gaan vandaag weer open, al
dus een woordvoerder van sjeik
Ezzeddin Hosseini, de geestelijke
leider van de Koerden.
Nederland
"De Nederlandse regering juicht
het toe dat het nieuwe staats
hoofd van Iran Bani Sadr, op de
mocratische wijze is verkozen",
aldus heeft de woordvoerder van
het ministerie van buitenlandse
zaken gisteren in Den Haag ver
klaard. "Zij hoopt dat hij in staat
zal zijn de binnenlandse proble
men en die van de buitenlandse
betrekkingen van Iran tot een
oplossing te brengen".
Libanon
Faroek Kaddoemi, chef van de af
deling politieke zaken van de
Palestijnse bevrijdingsorganisa
tie (PLO) die op het ogenblik een
officieel bezoek aan Griekenland
brengt, heeft op een persconfe
rentie in Athene verklaard dat de
Iraanse vrijwilligers die in Da
mascus zijn aangekomen om deel
te nemen aan de strijd tegen Is
raël vanuit Libanon, geen enkele
ervaring hebben en "naar Iran
zullen terugkeren".
pana:dese ambassade in Teheran werd vrij plotseling gesloten. Later werd bekend dat de ambas-
sade Amerikanen een schuilplaats had geboden om ze daarna met valse papieren 1 ran uit te smokkelen
i' tran, die hulp nodig hebben van de Canadese ambassade, kwam de sluiting hard
- het gebouw.
Voor buitenlanders i A I
aan. Bedremmeld stonden zij gisteren voor de gesloten deuren i
WASHINGTON/MONTREAL
(Reuter/AFP) - Zes Ameri
kaanse diplomaten, die zich
in de Candadese ambassade
in Teheran verborgen hadden
gehouden, zijn Iran uitge
smokkeld.
Het nieuws over de ontsnap
ping kwam 24 uur nadat Ca
nada de tijdelijke sluiting van
zijn ambassade in Teheran
had aangekondigd. Het werd
in Montreal bevestigd door
premier Joe Clark van Cana
da. Hij zei dat ambassadeur
Kenneth Taylor, die gisteren
een lange vakantie in Europa
begon na de aankondiging
van de sluiting en terugtrek
king van het Canadese am
bassadepersoneel, Ameri
kaanse diplomaten een
schuilplaats in de ambassade
had geboden en hen van de
nodige papieren had voorzien
om uit Iran te kunnen komen.
Taylor zou op deze wijze vol
gens onbevestigde berichten
tussen de 12 en 25 employees
van de Amerikaanse ambas
sade hebben geholpen. Tay
lor begon de ambassade als
schuilplaats voor de Ameri
kanen te gebruiken op 4 no
vember, toen men in Iran
Amerikanen begon op te
pakken.
Hoeveel Amerikaanse diploma
ten in totaal Iran met Canade
se hulp hebben verlaten was
niet duidelijk. De ontsnap
ping van zes werd gisteren
gemeld door een regerings
functionaris in Washington.
Maar volgens andere berich
ten waren dit de laatsten van
een hele groep, die in de af
gelopen paar dagen het land
zou zijn uitgebracht met be
hulp van reisdocumenten van
ambassadeur Taylor. De slui
ting van de Canadese ambas
sade zou het sluitstuk van de
hele operatie zijn geweest.
Volgens La Presse, een Fran
stalig blad dat in Montreal
verschijnt, verlieten de Ame
rikanen Iran met Canadese
diplomatieke paspoorten, die
bestempeld waren met ver
valste Iraanse diplomatieke
visa. Ambassadeur Taylor
zou in voortdurend contact
hebben gestaan met Ameri
kaanse functionarissen en de
Amerikaanse en de Canadese
regering zouden de ontsnap
ping van de Amerikanen
hebben beraamd.
Bij de zes Amerikaanse diplo
maten, die in het afgelopen
weekeinde al Iran per vlieg
tuig verlieten met gewone
lijnvluchten, ging het om
twee mannen en twee echtpa
ren, zo verklaarde de Canade
se minister van buitenlandse
zaken Flora MacDonald.
Premier Clark van Canada zei te
betreuren, dat de zaak in de
openbaarheid was gekomen.
Liever had hij gewacht totdat
de kwestie van de gegijzelden
in Iran zou zijn opgelost. De
Canadese minister van bui
tenlandse zaken verklaarde
maandag te hebben besloten
tot sluiting van de ambassade
in Teheran en het terugroe
pen van het resterende per
soneel vanwege de "enorme"
druk op deze mensen.
Woordvoerder Hodding Car
ter van het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse za
ken zei dat Washington vanaf
het begin van het drama op de
hoogte was van de aanwezig
heid van de zes in de Canade
se ambassade.
Westelijke diplomaten in Tehe
ran spraken grote verbazing
uit op het horen van het
nieuws van de ontsnapping.
Ook de Iraanse minister van
buitenlandse zaken Gotbza-
deh reageerde met een "Daar
weet ik niets van af, vraag
maar reacties aan de bezetters
van de Amerikaanse ambas
sade".
De studenten die de Ameri
kaanse ambassade in Teheran
bezetten, willen weten hoe de
zes stafleden zonder voor
kennis van de Iraanse rege
ring uit het land hebben kun
nen vluchten.
Een woordvoerder van de stu
denten zei vanmorgen: "Het
ministerie van buitenlandse
zaken moet op de hoogte zijn
van het aantal diplomaten in
Iran. Hoe kan het dan dat
meer Canadese diplomaten
konden vertrekken dan er
waren?"
De studentenwoordoverder zei
dat het incident van geen in
vloed zal zijn op hun behan
deling van de 49 Amerikanen
die zij in handen hebben en
evenmin verwacht hij vergel
dingsmaatregelen tegen Ca
nadezen die nog in Iran zijn.
Situatie wordt nauw let-
i de gaten gehouden"
(Van onze correspondent
Jaap van Wesel)
JERUZALEM - Premier Begin
heeft verklaard dat Israël geen
plannen heeft om Syrië aan te
vallen, wèl volgt hij de situatie
aan zijn noordelijke grens nauw
lettend. „Israël mag niet het risi
co nemen opnieuw verrast te
worden", aldus Begin, daarmee
doelende op een mogelijke Syri
sche verrassingsaanval op Is
raël.
Er zijn in Israël Syrische troepen
concentraties in Libanon waar
genomen, die in Libanon officieel
'hergroepering' wordt genoemd.
Alle eerdere berichten over Is
raëlische beschietingen, aanval
len en paraatheid zijn intussen
van alle kanten tegengesproken.
Zo sprak de Libanese regering
een bericht van de Christelijke
Falangistenradio tegen als zou
den 100 Israëlische tanks Liba
non zijn binnengevallen. Israël
zelf ontkende een beschieting
van de stad Tyrus in Zuid-Liba-
non, en Unifil ontkende eerdere
berichten als zou er een staat van
verhoogde paraatheid zijn in het
Unifil-gebied.
Israëlische militaire kringen spre
ken niet van paraatheid van het
Israëlische leger, of verhoogde
paraatheid, maar gebruiken de
zelfde term als Begin, dat de si
tuatie 'nauwlettend gevolgd
wordt'. In dat kader heeft minis
ter van defensie Weizman giste
ren ook de commissie voor. bui
tenlandse zaken en defensie van
de Knesset gisteren op de hoogte
gesteld van de toestand aan de
grens met Libanon en Syrië.
De vrees in Israël is dat het regime
van president Assad zich zozeer
in het nauw gedreven zal voelen
vanwege binnenlandse moeilijk
heden, dat het via een gewapende
actie tegen Israël een afleidings
manoeuvre zal trachten te vin
den. Premier Begin bracht de vo
rige week die vrees onder woor
den toen hij over mogelijke
agressieve Syrische plannen
sprak, die uiteraard direct vanuit
Syrië werd uitgelegd als een mo
gelijk Israëlisch aanvalsplan.
Militaire bronnen, en later minister
van defensie Weizman hebben
sindsdien echter nadrukkelijk
tegengesproken als zou er een
oorlog tussen Israël en Syrië op-
SANTIAGO/CHILI (UPI) - Chili
heeft gisteren bekend gemaakt
dat het niet meedoet aan de
Olympische Zomerspelen in
Moskou vanwege de Sowjetrus-
sische interventie in Afghanis
tan.
Het Chileense Olympisch Cpmité-
waarvan 24 van de 33 ledén aan
wezig waren - besloot eenstem
mig tot boycot van de Spelen.
Een boycot was het comité aanbe
volen door president Augusto
Pinochet.
Chili had een ploeg van 35 atleten
naar Moskou willen afvaardigen.
Senaat
De Amerikaanse Senaat heeft zich
gisteren uitgesproken voor een
verplaatsing, verdaging of afge
lasting van de Olympische Zo
merspelen.
Gaan de spelen gewoon door in
Moskou, zoals voorgenomen is,
dan wil de Senaat dat de Ver
enigde Staten ze boycotten. Een
desbetreffende resolutie kreeg 88
stemmen voor en 4 tegen. Vorige
week al nam het Huis van Af
gevaardigden een soortgelijke
resolutie aan. Daar was de stem
verhouding 386 tegen 12.
Overigens is en blijft de beslissing
over deelneming van Ameri
kaanse sportlieden aan de Olym
pische Spelen voorbehouden aan
het Olympisch Comité van de
Verenigde Staten (USOC).
Na een vergadering van anderhalf
uur heeft het Olympisch Comité
van Israël gisteren in Tel Avi v een
beslissing over deelneming aan
de Olympische Zomerspelen uit
gesteld. Aangekondigd werd dat
het comité zeker niet vóór 20 fe
bruari een definitief standpunt
zal innemen. "Het is niet noodza
kelijk nu te beslissen", zei voor
zitter Jitzak Ofek, "We wachten
rustig de politieke ontwikkelin
gen af. We hopen dat de situatie
binnen een maand een wat dui
delijker beeld geeft".
Noorwegen
Het Olympisch Comité van Noor
wegen is vóór een boycot van de
Zomerspelen in Moskou. Het de
finitieve besluit tot een boycot
wordt echter pas genomen na af
loop van de vergadering van het
internationaal Olympisch Comi
té in Lake Placid begin februari.
Het Olympisch Comité van Finland
maakte bekend in elk geval deel
te nemen aan de Spelen in Mos
kou. "Finland wil in geen enkele
omstandigheid betrokken wor
den in een boycot", aldus een
woordvoerder.
Daarentegen heeft het mini-olie
staatje Bahrein de boycot al afge
kondigd. Bahrein volgde het ini
tiatief van Qatar van vorige week.
Oost-Duitsland
Manfred Ewald, voorzitter van het
Olympisch Comité van Oost-
Duitsland, heeft de Amerikaanse
president Carter opnieuw verwe
ten zich op ongeoorloofde wijze
met de Olympische Spelen te
bemoeien. Het Internationaal
Comité moet volgens Ewald Car
ter duidelijk maken dat hij de
sport niet mag storen.
Ewald uitte zijn beschuldigingen
gisteren in Oost-Berlijn tijdens
*de presentatie van de Oostduitse
ploeg voor de Olympische Win
terspelen van Lake Placid. De
Oostduitse afvaardiging zal be
staan uit ten minste 53 sportlie
den. Mogelijk wordt de ploeg nog
met vijf sporters aangevuld.
Cyprus kant zich tegen een boycot
van de Zomerspelen. Dit ver
klaarde een regeringswoord
voerder. Cyprus sprak zich wel
uit voor een definitieve vestiging
van de Olympische Spelen in
Athene.
handen zijn, en Begins vrees is
sindsdien teruggebracht tot de
term 'nauwlettend volgen' om
zodoende de zaak niet te doen es
caleren.
Minder doden
in verkeer
W.-Duitsland
MÜNCHEN (DPA) - Het aantal
verkeersslachtoffers in West-
Duitsland is vorig jaar voor het
eerst sinds vijftien jaar gedaald.
Zoals de Westduitse automo
bielclub Adac gisteren bekend
maakte, kostte het autoverkeer in
de Bondsrepubliek vorig jaar aan
12.975 mensen het leven, 1687
minder dan in 1978.
De Adac noemt de daling van het
slachtofferaantal opvallend in
aanmerking genomen dat in de
zelfde periode zes procent meer
auto's op de Westduitse wegen
verschenen.
PARIJS (Reuter/DPA) - Bij een
bomaanslag op de Syrische am
bassade in Parijs is gisteren een
dode gevallen, terwijl acht men
sen werden verwond. Twee
bommen ontploften vrijwel ge
lijktijdig op twee verschillende
verdiepingen, kort voor de aan
komst van de Syrische vice-pre
mier en minister van buitenland
se zaken, Abdel Halim Chaddam.
Mogelijk was de aanslag tegen
hem gericht.
De dode was een Syrische employé
van de consulaire afdeling van de
ambassade. Deze afdeling werd
door de explosie vernield (zie fo
to). Onder de gewonden van wie
er verscheidene in ernstige toe
stand verkeren, bevinden zich
twee Syrische en vijf Franse
vrouwelijke personeelsleden,
terwijl de achtste gewonde een
Franse voorbijganger was.
Het was niet direct bekend wie voor
de aanslag verantwoordelijk was.
Verschillende organisaties heb
ben de verantwoordelijkheid op
geëist.
