eindigt
groot bloedbad
Stern: Sacharov-tribunaal in Nederland
GS0
Banisadr wordt
president Iran
EDWARD KENNEDY ZIT ZONDER GELD
Actie zwarten in Zuid-Afrika
Uitstel conferentie
over Afghanistan
ZATERDAG 26 JANUARI 1980
A. Sacharov
DEN HAAG (ANP/AP) - Op zo kort
mogelijke termijn zal in Neder
land een internationaal Sacha-
rov-gewetens-tribunaal worden
gehouden in een poging de situa
tie van de Russische geleerde te
verlichten en om het belang van
de persoon te belichten.
Het initiatief hiertoe is genomen
door de Russische arst pfof. dr.
Mikhail Stern en zijn zonen Vik
tor en August Stern die allen in
Nederland wonen en werken.
Prof Andrei Mikhail Stern heeft
tijdens zijn eigen gevangenschap
in een Russische concentratie
kamp veel steun ondervonden
van Sacharov. Deze is dinsdag
door de Russische autoriteiten
verbannen naar de provinciestad
Gorki die gesloten is voor wester
se journalisten.
Professor Stern kon tijdens een
persconferentie gistermiddag in
Den Haag nog niet zeggen wie
zullen deelnemen aan het tribu
naal. „Alle steun is welkom". Wel
is al contact opgenomen met
vooraanstaande personen uit de
wetenschap, politici, Russische
dissidenten in het westen, nobel-
prijswinnaars en met al diegenen
die zich driejaar geleden hebben
ingezet voor het stern-tribunaal.
Dit tribunaal heeft destijds „mijn
leven gered", aldus prof. stern, en
dient nu als voorbeeld voor de ac
tie ten behoeve van Sacharov.
Het Stern-tribunaal heeft nooit
plaatsgevonden omdat het doel
ervan al eerder was bereikt. Mik
hail Stern werd tien dagen voor
het tribunaal vrijgelaten, vijfjaar
voordat zijn gevangenisstraf zou
zijn verstreken.
Het is niet de bedoeling Sacharov
uit de Sovjet-Unie te krijgen het
geen hij zelf niet zou willen. Be
langrijkste doel van het tribunaal
is de Russische autoriteiten dui
delijk te maken dat zij hem „met
rust moeten laten" aldus Viktor
Stern. Hij voegde eraan toe dat
tijdens het tribunaal het belang
van de persoon Sacharov als „lei
der van een morele beweging"
uiteengezet moet worden voor de
Westerse wereld en uitgelegd
moet worden wat er met hem ge
beurt. De situatie waarin Sacha
rov zich bevindt is in wezen veel
erger dan men in het Westen
denkt, aldus prof Stern.
Het is voor hem persoonlijk zeer
belangrijk zijn activiteit te kun
nen voortzetten en zijn „plicht"
zoals hij die voelt te kunnen ver
vullen. De mogelijkheden daar
toe zijn hem nu ontnomen door
de verbanning naar een geïso
leerde stad.
Mikhail Stern en zijn zonen onder
steunen een boycot van de olypi-
sche spelen in Moskou. „Actie te
gen de Spelen is zeer belangrijk"
aldus prof. stern. Zij geloven niet
dat een dergelijke sanctie tegen
de sowjet-Unie de situatie van
Sacharov zal verergeren. Actie
uit het westen kan alleen maar
helpen, aldus Viktor Stern.
Het officiële persbureau Tass heeft
zich gisteren afkeurend uitgela
ten over de "bombastische en
hoogdravende" betuigingen van
steun aan de dissident Andrei
Sakharov. Tass ontkent dat hij
gearresteerd of verbannen zou
zijn. Het Russische persbureau
noemde het optreden tegen de
"afvallige en lasteraar" mensen-
lijk en eerlijk. "Sakharov is niet
verbannen", aldus Tass. "Hij is
Moskou uitgewezen".
PAGINA 9
Af. Stem
Duidelijkheid
Er zijn nog zoveel miljoenen lepra
patiënten, die geholpen moeten
worden. Dat het niet altijd even
goed loopt met de hulpverlening,
dat hebben wij gemerkt. Daar was
en is veel deining over. Verwarring
alom. Ongeacht wat anderen deden,
wij van de Leprastichting te
Amsterdam pakken het lepra
probleem serieus en deskundig
aan, zoals wij dat al 13 jaar lang
doen. De deining heeft geleid tot
minder financiële hulp aan de lepra
bestrijding dan verwacht werd.
Dit willen wij ter gelegenheid van
Wereldlepradag toch duidelijk
stellen. Wie zijn nu het slachtoffer:
de leprapatiëntenen
Goede leprabestrijding
vereist ook uw hulp.
De Leprastichting is gevestigd in
het Koninklijk Instituut voor de
Tropen te Amsterdam en is dé
nationale organisatie die lepra
patiënten helpt, ongeacht ras,
religie of politiek. Bepaalde
projekten worden medegefinan
cierd door de Nederlandse
overheid. Maar ook uw hulp blijft
onmisbaar.
Waar gaat het om?
Het gaat om de bestrijding van
lepra. Lepra wordt veroorzaakt door
een bacterie die de zenuwen aan
tast. Lepra is stiekem. Hoe eerder je
het merkt en er wat aan laat doen,
hoe beter het is. Lepra maakt
gevoelloos en daardoor kun je
ernstig verminkt raken. Minstens
15 miljoen mensen, vooral in de
derde wereld, lijden nog aan lepra.
Eén van de geneesmiddelen,
het DDS, blijkt de laatste tijd in veel
gevallen niet meer opgewassen te
zijn tegen de leprabacterie.
Gelukkig maar dat er nog andere,
zij het veel duurdere, middelen zijn.
Duidelijk is dat hulp nu meer dan
ooit noodzakelijk is.
p/a Koninklijk Instituut voor de Tropen
Mauritskade63,1092 AD Amsterdam
Telefoon (020) 938973*
PRETORIA (Reuter, AFP, DPA) - De eerste politiek gein-
spireerde gijzelingsaffaire in Zuid-Afrika, uitgevoerd
door drie zwarte stadsguerrillastrijders, is gisteren geëin
digd in een bloedbad. De drie mannen zijn doodgescho
ten door politie-agenten, die het bankgebouw in Pretoria
na een beleg van zeven uur bestormden. Twee vrouwelij
ke gijzelaars werden zwaar gewond en overleden op weg
naar het ziekenhuis. Drie politie-agenten en elf van de 15
gijzelaars raakten gewond.
De bestorming, die gepaard ging
met een zware beschieting van
het gebouw, was in twee minuten
voorbij.
In een verklaring van de politie
staat dat het besluit tot bestor
ming over te gaan, werd genomen
nadat de politie via afluisterappa
ratuur had gehoord dat de drie
bezetters om half acht plaatselij
ke tijd'hun gijzelaars wilden gaan
doodgschieten, als hun eis tot
vrijlating van de politieke gevan
genen dan niet ingewilligd zou
zijn.
De politie zegt ook dat de doden en
gewonden onder de gijzelaars
niet door politiekogels, maar
door kogels van de bezetters zijn
getroffen. Ze openden het vuur
op hen voor wij binnen waren, al
dus een politiezegsman. Twee
politiemannen liepen ook ver
wondingen op door een ontplof
fing van explosieven die aan een
deur bevestigd waren.
De drie mannen waren gewapend
met automatische geweren van
Russiche makelijk en met hand
granaten. Hun lijken zijn, volgens
het hoofd van de politie generaal
Geldenhuys, 'volledig doorzeefd'
met politiekogels. Tijdens de be
zetting had een grote politie
macht het bankgebouw omsin
geld. Voor de actie zijn speciale
elitetroepen en scherpschutters
ingeschakeld. Toen de avond viel
ging de politiemacht tot de aan
val over.
De drie mannen, die het bankge
bouw in Silverton (een voorstad
van Pretoria) tijdens het drukke
luch-uur bezetten, hadden de
vrijlating geëist van oud-ANC-
leider Nelson Mandela, de 'nr. 1'
onder Zuid-Afrika's politieke ge
vangenen. Ook verlangden ze de
vrijlating van de blanke Afrika
ner-dichter Breyten Breyten-
bach, die gevangen zit wegens raakte."zij
Zege vrijwel zeker
anti-apartheidsactiviteit. Vol
gens sommige berichten eisten ze
ook nog een miljoen rand (onge
veer 2,5 miljoen gulden), maar dat
werd door de directeur van het
bezette bijkantoor van deVolks-
kas' ontkend.
Eerste keer
Het is voor het eerst dat een zwarte
stadsguerrillagroep in Zuid-
Afrika een dergelijke gijzelings
actie uitvoert. In het verleden zijn
wel aanslagen gepleegd op poli
tiebureaus en overheidsgébou-
wen. De minister van politie, Le
Grange, zei dat de autoriteiten de
eisen van de overvallers geen
moment in overweging hebben
genomen, en dat er ook niet is
onderhandeld. Het politie-optre-
den moet een waarschuwing en
een voorbeeld zijn voor alle terro
risten, die er aan denken agressie»
te plegen tegen onschuldige
mensen en tegen de staat, aldus
de minister.
Nelson Mandela, wiens vrijlating
de hoofdeis van de bezetters was,
zit sinds 1964 een levenslange ge
vangenisstraf uit op het gevan
genis-eiland Robben Island. Hij
volgde Albert Luthuli op als lei
der van het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC), een beweging die
gelijkberechtiging van de zwarte
bevolking van Zuid-Afrika eist.
Mandela kreeg levenslang wegens
sabotage en samenzwering tegen
de regering. Onder een groot deel
van de zwarte bevolking van
Zuid-Afrika heeft hij ondanks
zijn langdurige gevangenschap
een welhaast legendarische repu
tatie gekregen als leider van het
zwarte verzet.
SILVERTONZUID-AFRIKA - Een Rode-Kruiswerkster staat een
bij die bij de beëindiging van de gijzelingsactie zwaar gewond
op weg naar het ziekenhuis overlijden.
ISLAMABAD - De eerste buiten
gewone conferentie van de mi
nisters van buitenlandse zaken
van de islamitische landen is op
vezoek van Iran een dag uitge
steld (tot morgen) de conferentie
zal voornamelijk spreken over de
Sowjet-interventie in Afghanis
tan. Kaboel heeft echter bekend
gemaakt dat het niet van plan is
aanwezig te zijn.
De conferentie werd op verzoek
van Pakistan en Bangladesj bij
eengeroepen om een islamitisch
antwoord op de Russische inva
sie in Afghanistan te coördineren
in overeenstemming met andere
diplomatieke pogingen om te
rugtrekking van de Sowjet-troe
pen te verkrijgen.
Conferentiekringen zeiden dat en
kele Arabische landen proberen
de agenda uit te breiden met de
kwesties van de palestijnse rech
ten en normalisering van de be
trekkingen tussen Egypte en Is
raël. Dit zou volgens genoemde
kringen kunnen leiden tot een
verzachting van een felle anti-
Sowjetresolutie en zou kunnen
leiden tot een aanval op de V.S.
In de Pakistaanse hoofdstad heeft
een Afghaanse guerrillaleider
gisteren een "vrije islamitische
republiek"" in vier provincies
van Afghanistan uitgeroepen en
eert beroep gedaan tot buiten
landse militaire steun. Zia Khan
Nassry, voorzitter van de Af
ghaanse islamitische en nationa
listisch revolutionaire raad, deel
de verslaggevers in Islamabad
mee dat zijn strijders vier provin
cies met uitzondering van een
handvol steden die door Russi
sche troepen bezet waren, be
heersten.
De Pakistaanse regering die niet
graag de indruk wil wekken dat
zij de Afghaanse opstandelingen
steunt, beval Nassry binnen 24
uur het land te verlaten.
Westelijke diplomaten uitten zich
sceptisch over de verklaringen
van Nassry. Zij merkten op dat
geen van de minstens zes andere
groeperingen van guerrillastrij
ders ermee ingestemd had deel te
nemen in de zgn regering.
Nassry zei nog dat er, met ruim een
meter sneeuw in het bergachtig
gebied, weinig gevochten werd
tussen Russische militairen en
opstandelingen. De Sowjets voe
ren voorraden aan naar provin
ciesteden zoals Gardez en
Khowst die zij nog in hun macht
hebben".
TEHERAN (Reuter/AFP) - Het ziet
er naar uit dat de 46-jarige Abol-
hassan Banisadr, nu nog minister
van financiën en economische
zaken, de eerste president van
Iran wordt.
Volgens niet-officiële schattingen
heeft Banisadr bij de verkiezin
gen tussen 70 en 80 procent van
de stemmen gekregen. Admiraal
Madani komt op de tweede plaats
met iets onder de 20 procent. Of
schoon de uitslag nog niet vast
staat, verklaarde Banisadr gister
avond al zich winnaar van de ver
kiezingen te beschouwen. De
nieuwe president zal minder be
voegdheden hebben dan ajatól-
lah Chomeiny, maar niettemin
toch een belangrijk aandeel heb
ben in de uitvoerende macht. Hij
benoemt onder meer de premier.
Banisadr wil nu een congres van
zijn aanhangers beleggen om een
kandidatenlijst en program op te
stellen voor de parlementsver
kiezingen van volgende maand.
'Als het volk geen parlement
kiest dat in dezelfde richting
werkt als de president kunnen we
niet samenwerken, en zullen er
altijd moeilijkheden zijn tussen
het parlement, de president, en
Politiemannen
de regering', aldus Banisadr. Hij
heeft gisteren een bezoek ge
bracht aan ajatollah Chomeiny.
'Zijn gezondheid is goddank
goed', aldus Banisadr over de aja
tollah, die voor angina pectoris
(hartbeklemming) wordt behan
deld.
Banisadr wordt beschouwd als een
van de theoretici van de islamiti
sche revolutie. Hij heeft in Frank
rijk economie gestudeerd. Hij
geldt op economisch gebied als
een radicaal: voorstander van
vergaande nationalisaties, terug
keer van het stadsproletariaat
naar het platteland en een gelei
delijke afschaffing van de rente.
Tijdens zijn kortstondig minis
terschap van buitenlandse zaken
liet hij doorschemeren dat hij de
gijzeling in de Amerikaanse am
bassade beschouwt als een mis
leid avontuur. Hij vindt dat zijn
land onafhankelijk van de su
permachten moet blijven.
De opkomst was belangrijk groter
dan bij het referendum over de
grondwet, vorige maand. Ajatol
lah Chomeiny stemde vanaf zijn
ziekbed. Volgens de staatsradio
hebben aanhangers van enkele
kandidaten beweerd dat Cno-
meiny hun man heeft gesteund,
maar de stemming is geheim en
alleen de ajatollah en God weten
hoe hij heeft gestemd, aldus de
radio.
doodgeschoten Landbouw SU
GENUA (AFP/UPI) - Bij een aan
slag in Genua zijn gisteren een
luitenant-kolonel van de carabi
nieri en zijn chauffeur doodge
schoten, terwijl een kolonel van
het leger werd gewond. Het drie
tal zat in een auto die vanuit een
andere auto onder vuur werd ge-
Terwijl de chauffeur op slag dood
was, overleed de luitenant-kolo
nel Tuttobene korte tijd later aan
zijn verwondingen. Tuttobene
was hoofd van de carabinieri in
Genua.
In totaal zijn dit jaar in Italië nu zes
personen bij terroristische aan
slagen om het leven gekomen.
De uiterst linkse groepering 'Prima
Linea' liet later in een telefoonge
sprek met een plaatselijk blad
weten dat zij verantwoordelijk
was voor de aanslag.
tegenvallend
MOSKOU (ANP) - Het Russische
dagblad Izwestja heeft gisteren
bevestigd dat de economische
groei in de Sowjet-Unie in het af
gelopen jaar veel lager is uitge
vallen dan de doelstelling. De in
dustriële groei bedroeg 3,4 pro
cent, terwijl het economisch plan
voorzag in een groei met 5,7 pro
cent. De agrarische produktie
verminderde met 4 procent. Het
nationale inkomen van de Sow
jet-Unie nam met twee procent
toe, minder dan in een van de ja
ren na de tweede wereldoorlog is
voorgekomen.
President Brezjnew heeft twee
maanden geleden al kritiek geoe
fend op de economische presta
ties van zijn land op grond van
voorlopige gegevens.
WASHINGTON - Voor Edward
Kennedy, Amerikaans senatoren
presidentskandidaat, gaan de za
ken niet naar wens. Niet alleen
heeft hij in Iowa een verplette
rende nederlaag moeten slikken
in de eerste rechtstreekse con
frontatie met president Carter,
maar bovendien heeft de interna
tionale situatie Kennedy beroofd
van het ene grote argument dat
hij als reden voor zijn eigen greep
naar het presidentschap han
teerde: Carters gebrek aan leider
schap.
Kennedy heeft in weerwil van al
zijn bombastische opwinding
over Carters falen (ten overstaan
van een gestaag verminderende
belangstelling) nimmer kunnen
duidelijk maken waarom de natie
hem als president zou moeten
kiezen. De geesten van het verle
den, waarvan sommige hem tot
de erfgenaam van een legende
maken en een andere tot een in
veel opzichten voortvluchtige,
blijven hem voortjagen.
Maar de naam „Kennedy", eens het
symbool van macht, succes, so
ciale bewogenheid en frivoliteit,
is voor Edward Kennedy een
sleutel geworden tot de eenvou
dige waarheid dat de kiezer van
vandaag niet wenst te investeren
in onzekerheden. De Kennedy-
ballon is doorgeprikt en de resul
taten zijn aangrijpend.
Edward Kennedy, een zeer rijk
man, beschikt nauwelijks over
geld om het vervolg te betalen
van zijn verkiezingscampagne,
die nu in New Hampshire en
Massachusetts moet worden
voortgezet. De Boeing 727 waar
van hij a raison van 5000 dollar
per dag al dan niet gebruik maak
te staat aan de grond.
Technici van United Airlines heb
ben er pijlsnel de speciale stoelen
uitgesloopt teneinde het lucht
vaartuig zo snel mogelijk weer in
de normale diensten te kunnen
opnemen. Kennedy spaart daar
mee in de maand februari 125.000
dollar. En slechts wanneer die
maand hem successen brengt is
er enige kans dat hij het toestel
weer zal kunnen huren.
Kennedy moet winnen in de partij
raden van Maine op 10 februari en
de voorverkiezingen in New
Hampshire op 26 februari om nog
een kandidaat van betekenis te
zijn. Het is een veeg teken dat hij
een rondreis die vooral beoogde
geld in te zamelen in tien steden
in een week, heeft afgezegd.
Want het leek niet waarschijnlijk
dat er veel financiers zouden ko
men om hem verder op weg te
helpen, na de uitslagen in Iowa.
Immers, het heeft geen zin te in
vesteren in een kandidaat, die
nauwelijks nog kansen lijkt te
hebben.
Kennedy's val wordt niet alleen
veroorzaakt door het feit dat Car
ter op een golf van internationaal
tumult verrees uit schier eindelo
ze misère. Kennedy heeft politie
ke fouten gemaakt, door mis
schien wel terechte maar ver
keerd gelanceerde kritiek op Car
ter en de sjah, door zich bij her
haling zo te verwarren in zijn zin
nen dat hij vrijwel onbegrijpelij
ke reeksen van niet samenhan
gende lettergrepen bleef uitsto
ten.
Hij is de kwestie-Chappaquiddick
niet kwijtgeraakt, zijn zoge
naamd openhartige uitleg werd
niet als zodanig gewaardeerd en
hij kon in het algemeen zijn eigen
ambities niet rechtvaardigen. Hij
bleek ook te pochen: in plaats van
3 miljoen dollar bleek hij tijdens
de eerste zeven weken van zijn
campagne 2,5 miljoen dollar te
hebben vergaard.
Politiek belangrijke verklaringen
van solidariteit met zijn zaak,
zelfs van collega's in de Senaat
die hem aanvankelijk tot de kan
didatuur hadden aangezet, ble
ven uit. Erger nog, senatoren als
Ribicoff (Connecticut), en Mus-
kie (Maine) neigen ertoe zich tot
Carter te bekennen.
Kennedy's strategie draagt dan ook
alle kenmerken van een wan-
hoops- offensief in de noord
oostelijke staten. Zijn politieke
grondwerkers zijn teruggetrok
ken uit belangrijke staten in het
midden-westen om al hun aan
dacht te besteden aan Maine,
New Hampshire en Massachu-
sets waar hij (omdat hij die staat
vertegenwoordigt in de Senaat)
zeker zal winnen.
Maar zelfs als hij de slag in New
England (zoals de noordoostelij
ke staten tezamen worden beti
teld) zou doorstaan met zijn aan
zien nog redelijk intact, ontbre
ken hem vervolgens de middelen
om in het Midden-westen, Illi
nois, Indiana en Ohio, een effec
tieve campagne te organiseren.
En zonder die staten kan hij het
Witte Huis wel vergeten.
Kennedy heeft nog maar zo weinig
geld, dat een aantal van zijn me
dewerkers deze maand geen sala
ris krijgt. Plannen voor een mas
saal ontslag zijn uitgesteld. Al
enige tijd doet het gerucht de
ronde dat zijn financieel mana
ger, Morris Dees (die in 1976 Car
ter's belangen behartigde) er ge
noeg van heeft omdat zijn schrif
telijke campagne geen contribu
ties van betekenis oplevert.
Geld is dringend nodig. Want de'
media willen boter bij de vis voor
reclame-spots ter wille van de
kandidaat. Dat geld is er niet.
Inmiddels heeft Kennedy voor zijn
kandidatuur zo'n drie miljoen
dollar ingezameld en een miljoen
aan staatsfondsen ontvangen,
volgens een regeling die beoogt
uitwassen te voorkomen bij het
kopen van invloed door bedrij
ven en individuen bij kansrijke
kandidaten. Van dit geld zou nu
nog zo'n 200.000 dojlar over zijn.
De wet zegt dat kandidaten die
van staatsgelden gebruik maken
uit eigen zak niet meer dan 50.000
dollar mogen bijdragen. Rijk zijn
helpt dus niet.
De verkiezingscampagne van Ed
ward Kennedy, tragisch als dat
mag zijn, vertoont een opmerke
lijke analogie met het bekende
sprookje „De Nieuwe Kleren van
de Keizer".
Edward Kennedy: rijk zijn helpt n
