Leidsch Dagblad | 1980 | 25 januari 1980 | pagina 29

'De divan': een
modern blijspel

it"25

ft

VRIJDAG 25 JANUARI 1980

Oklahoma is een musical waar
later een staat in Amerika
naar genoemd is. Goed of
fout? Om de waarheid te zeg
gen is het fout, hoewel ik me
cterk maak dat op de vraag
Moem eens een beroemde mu
sical?" meer mensen in de we
reld „Oklahoma" zullen ant
woorden dan wanneer je ze
vraagt: ,JNoem eens een be
roemde Amerikaanse
staat?".

Je kunt het ook anders stellen.
De staat Oklahoma telde in
1977 ongeveer 2.811.000 in
woners. De première van de
musical had plaats op 31
maart 1943 in het Sf. James
Theatre in New York. en de
musical bleef in dat theater
tot 29 mei 1948. Ruim vijf
jaar. Er volgde een toernee
door de Verenigde Staten, met
het gevolg dat „Oklahoma"
na acht en een half jaar door
8.000.000 mensen bezocht was.
Geen wonder dus dat de men
sen bij Oklahomaeerder
aan de musical dan aan de
staat denken!

De muziek van Oklahoma
werd gecomponeerd door Ri
chard (Dick) Rodgers. „O
what a beautiful Momin" is
een van de songs eruit. De tek
sten waren van Oscar Ham-
merstein II, met wie Rodgers,
behalve „Oklahoma"ook de
musicals ,£ound of Music",
„The King and I", en ,jSouth
Pacific" maakte, - om even de
bekendste te noemen.

Voordat hij met Oscar Ham-
merstein II begon samen te
werken, maakte Rodgers ne
gen en twintig avondvullende
musicals met tekstschrijver
Lorenz (Larry) Hart, waar
onder „Pal Joey". Uit hun sa
menwerking ontsproten be
roemde songs als Manhat
tan", Sentimental me",
With, a song in my heart",
„Mimi", ,J-&ver", ,JBewitched,
bothered and bewildered"
My favourite Things", Slue
Moon" en „The Lady is a
Tramp".

Funny Valentine

Hun beroemdste en meest ge

zongen song is waarschijnlijk
My funny Valentine". In het
onlangs verschenen „Groot
biografisch Muziek Naslag
boek", dat mij als muziekleek
een uitstekend en in elk geval
zeer fraai uitgevoerd na
slagwerk lijkt, wordt in het
hoofdstukje dat aan Richard
Rodgers is gewijd over My
funny Valentine" gezegd dat
dit nummer „zo populair
werd bij entertainers dat een
bepaalde nachtclub een clau
sule in de contracten voor
zangers toevoegde, waarin
het hun uitdrukkelijk verbo
den werd dat nummer te zin
gen".

Me dunkt dat je dan als compo
nist van songs wat bereikt
hebt in je leven! Ikzelf ben op
muziekgebied een volslagen
leek, ik bespeel geen enkel mu
ziekinstrument, maar ik ben
wel heel jaloers op mensen die
in staat zijn een melodie te
schrijven <jlie zich als een klit
aan het muzikale geheugen
van iedereen vastklemt, en ik
zou, als God mij daarover op
belde (en het zou me dan niet
kunnen schelen of Hij werd
doorverbonden door het Vati-
caan of de Wereldraad van
Kerken), zeker bereid zijn
mijn gehele journalistieke en
literaire oeuvre totaal te ver
nietigen als Hij mij in ruil
daarvoor aanbood dat ik, ge
doemd de volgende dag te
sterven, in mijn laatste uren
nog zoveel muzikale inspira
tie toegediend zou krijgen dat

ik in staat zou zijn één song in
de klasse van ,My funny Va
lentinete componeren.

Richard Rogers

Richard Rodgers was het geluk
beschoren zestig jaar lang de
ene song na de andere te com
poneren, vanaf zijn zestiende
jaar tot hij, een maandje ge
leden, op 77-jarige leeftijd
overleed. Omdat ik op 4 ja
nuari toch wat boodschappen
in Amsterdam moest doenbe
sloot ik bij de eerste de beste
grammofoonplatenwinkel de
plaat met de topsongs („The
Best Songs Richard Rodgers
Ever Wrote" of zoiets) van
Rodgers te kopen.

De eerste grammofoonplaten
zaak die ik binnentrad, een
van de meest gerenommeerde
in Amsterdam, kon me niet
helpen. Toen ik vroeg naar de
plaat met de topsongs van Ri
chard Rodgers, begon de win-
kelexpert te zoeken in de bak
Vocal male", aannemend
dat die Richa,rd Rodgers een
hem onbekende zanger was.
Ik leverde wat meer gegevens,
hij had nooit van hem ge
hoord, en een plaat van de
beste man had hij zeker niet,
anders had hij wel eens van
hem gehoord-

In de volgende grammofoonpla-
tenzaak, ook zeer gerenom
meerd, deed de naam Richard
Rodgers aanvankelijk geen
enkel lichtje branden, maar
na een telefoontje naar boven,
naar een nog grotere expert
op het gebied van de lichte
muze, kwam toch de plaat
„The Magic of Rodgers and
Hammerstein - 22 Show Top
pers" te voorschijn.

Ik heb alleen maar een' plaat
van die Rodgers samen met eh
Hammerstein, werd me ge
meld, maar ik legde uit dat
die laatste de woordjes had
geschreven en dat ik dus heel
content was met die plaat. In
zijn biografie zegt Andrej Sa-
charov dat zijn ouders hem
opvoedden in „respect voor de
beheersing van het gekozen
beroep". Niet iedere grammo-
foonplatenhandelaar is
blijkbaar in dat respect opge
groeid.

LEIDEN - „Een technische uitda
ging: een blijspel voor twee per
sonen dat ruim twee uur een
publiek moet boeien. Ik heb het
met veel plezier geschreven. Bij
het gesubsidieerde toneel kun je
er niet mee terecht. Daar zijn de
opvattingen zodanig geëvo
lueerd, dat een blijspel óf smerig
wordt gevonden óf niet in de pro
grammering past. Dus ben je
aangewezen op het vrije-produk-
tiecircuit. Ik moet zeggen: in die
sector worden nog risico's geno
men. De zaak is van de grond af
gefinancierd en uitgevoerd. Er
bestond nog niets. Ik heb duide
lijk gemaakt wat ik van plan was.
Toen pas ben ik gaan schrij
ven".

Manuel van Loggem praat over zijn
nieuwste blijspel, ,JDe Divan",
dat morgenavond in de Leidse
Schouwburg wordt opgevoerd.
Het gaat over een vrouw (ge
speeld door Cox Habbema), die
door haar man naar een psychia
ter (Jules Croisetwordt ge
stuurd, omdat zij niet in staat is
van andere mensen te houden,
r Ergens in het stuk zegt ze: „Vol
gens mij is liefde.... een vorm van
innerlijke wildgroei. Elefantiasis
v van de ziel".

Manuel van Loggem: „Er is met die
i vrouw niets aan de hand. Ze is
E niet ziek, al denkt haar man daar
anders over. Ze heeft geen
probleem. Het is niet het gebrui
kelijke gesodemieter over een
moeilijke jeugd. Hèt is alleen zo
met Ada - want zo heet ze - dat ze
niet van iemand wil houden. Ze
5 praat daarover met de psychiater.
t Alle belangrijke figuren in het le- I
k ven van Ada (vader, minnaar, 1
droomfiguur uit de dood) krijgen
gestalte in de psychiater. In het
eerste bedrijf wordt het verleden
opgeroepen, het tweede bedrijf
behandelt het heden en het derde
bedrijf de toekomst. Het is alle-'
maal erg streng gestructu
reerd".

t Psycho-therapie. Deze vorm van
geestelijke hulpverlening is weer
levendiger in discussie dan ooit.
Van Loggem weet er alles van.
Hij is zelf psycholoog en heeft ja
renlang aan psycho-therapie ge
daan. „Of ik hulp heb kunnen ge
ven, weet ik niet. In sommige ge
vallen misschien wel. Ik heb
meegemaakt dat mensen geluk
kiger bij me weggingen dan toen
ze kwamen. En dat was een grote
voldoening. Een grotere bevredi-
f ging nog dan een afgemaakt to-
neelstuk of boek. Overigens ben
ik van mening dat psycho-thera-
peuten veel te veel verdienen.
Daar ben ik erg op tegen. Ze leve
ren daarvoor veel te weinig ze-
kerheid".

Morgenavond in Leidse Schouwburg

p

In „De Divan" wordt ernaar verwe
zen door Ada. Ergens zegt zij: „U
geeft net zoveel zekerheid als het
weerbericht".

Op een milde manier wordt dus een
loopje genomen met het hele in
stituut van de psycho-therapie.
„U telt beter dan u rekent", vindt
Ada als de psychiater haar dui
delijk maakt dat in zijn vak een
uur niet meer dan drie kwartier
betekent. Een zachtaardige, soms
wat oneerbiedige bejegening dus
van Van Loggems vroegere vak,
waar hij nog met grote liefde aan
terugdenkt. „Nee, ik oefen het
vak niet meer uit. Ik ben het
trouwens ook op latere leeftijd
gaan studeren. Er was een soort
behoefte bij me, om mijn schrij
versschap een onderbouwing te
geven. Schrijver namelijk ben ik
altijd al geweest. Ik heb liedjes
gemaakt, in de journalistiek geze

ten, toneelrecensies geschreven
en veel aan handschriftkunde
gedaan. Ik heb die studie met
ontzaglijk veel plezier gedaan.
Maar het schrijven ging door. En
nu wil ik eigenlijk niets anders
meer dan schrijven. Dat is vooral
een kwestie van leeftijd. Uit het
fonds van de eeuwigheid liggen
voor mij nog een paar aandelen
op me te wachten. De tijd die
overblijft, vind ik, moetje zo aan
genaam mogelijk doorbrengen.
Voor mij is schrijven aange-

Manuel van Loggem heeft zich in
„De Divan" veel vrijheden kun
nen permitteren, juist omdat hij
weet waar hij over spreekt als het
over „de psyche" van de mens en
psycho-therapie gaat. „Nou, in
het tweede bedrijf geeft Ada de
dokter een zoen, dat gebeurt niet
in het vak. Nee, het is ook geen
case-history, geen stuk geba
seerd op een „geval". Ik heb het
toneel en de psychiatrie niet
vermengd. Als het één toch enige
invloed op het ander heeft gehad,
dan kan het alleen maar heel on
dergronds aanwezig zijn. Psy
chiatrie is geen literatuur, en om
gekeerd. Daarom heb ik ook zo
veel science-fiction geschreven,
zuivere verbeeldingskracht, in
het geheel niet gebaseerd op wat
ik op spreekuren geleerd
heb".

Lichtvoetig

„De Divan" is in eerste plaats een
blijspel. Van Loggem. „Het is een
heel modern, abstract stuk,
waarin tal van aspecten van het
hedendaagse samenleven van
mensen rationeel en lichtvoetig
benaderd worden. Ik hoop echt
dat de problemen herkenbaar
zijn. Cox (Habbema) doet het
voortreffelijk als scherpzinnige,
onafhankelijke vrouw, die ten
slotte toch slachtoffer wordt.
Maar meer zeg ik er niet
over".

(Kleine vaart)

Anita Smits 23 130 sw Athene nr Tessa-
mniki,

Antarctica 23 vn Amsterdam nr Antwer-

^tlantic Horizon 23 rede Abidjan.
Atlantisch 23 dw Lissabon nr Dakar,
[girka 23 80 zw Kaap Finisterre nr Letret,
Calypso 23 20 zw Holyhead nr Land's
End,

'Delfborg 23 vn Boulogne nr Delfzijl,
iDutch Faith 23 vn Rotterdam,

Dutch Master 23 ten anker Tees,
Elizabeth Broere 23 vn Rotterdam nr
Duinkerken,

Fairload 23 rede Puerto Limon,
Gabriella 23 270 w Cap^ Race nr St.

Gerda Smits 23 vn Rotterdam,

Imke 23 rede Leixoes nr Hartlepool,
"Leid -

Lynbaansgracht 27 verw. Hamburg,
Mare Magmum 23 vn Rotterdam nr Cor-
nngton.

Mercator 23 pass Goeree nr Bremen,
Midsland 23 te Rotterdam,

Musketier-2 23 100 n Finisterre,

Netty 23 ts Rotterdam,

Norstar 23 vn Rotterdam nr Hull,
Pacific Empress 23 pass Las Palmas nr
Falmouth.

Quack 23 te Rotterdam,

Singelgracht 23 rede Lagos,
Slotergracht 23 300 zzw Gran Canaria nr
Lagos,

Victorie 23 n Engels Kanaal nr Great

(Grote vaart)

Aldabi 23 120 zw Finisterre nr Santos,
Antilla Bay 23 te Istanbul.

Atlantic Crown 23 te Le Havre,

Atlantic Star 24 vn New York nr Go
thenburg,

Bothniaborg 23 te Rotterdam,

Breda 23 te Rotterdam,

Chevron Rome 24 Juaymah,

Diloma pass 23 Las Palmas nr Bonny.
Flevoland 23 vn Valparaiso nr Talcu-
huano,

Fossarina 23 rede Curacao,

Honolulu 23 ten anker Puerto Limon,
Incotransspeed 24 te Long beach.
Incotranspirit 23 vn Portland nr Oak
land,

Kennemerland 23 400 wnw Fort Aleza nr
Santos,

Latirus 23 ten anker Oranjestad,
Mijdrecht 23 te Kaohsiung,

Nedlloyd Hongkong 24 te Manzanillo.
Nedlloyd Houtman 24 te Melbourne,
Nedlloyd Kembla 24 te Coosbay,
Nedlloyd Niger 23 vn Albany nr Sydney,
Nedlloyd Rotterdam 24 vn Miami nr
Charleston,

Nedlloyd Rijn 23 vn Bremen nr Rotter-

NedLloyd Schie 23 te Kaapstad,
Safocean Auckland 24 te Mauritius,
Winsum 23 vn Lagos nr Monrovia,

Zaria 24 te Teesport.

Zou er nu echt geen hemel

bestaan voor dieren?...
Dan is onze Choco erin!...

'A

■M

l tyi

Vernikkeld, kijk nu daar!

O, lieve Choco!

AARDAPPEL-BEIG
NETS

Schil 750 gr aardappe
len en rasp ze. Roer er
onmiddellijk daarna 2

stukjes. Meng alles goed
door elkaar. Schep er
telkens een volle eeUe-

laagje olie bakken, bo-

Agenda

Leidse bioscopen

CAMERA: "Schiet niet op de tandarts",
da. 7.00 en 9.15 uur. al.

Kindermatinee; "De grote prijs van SmI
orenberg", za. en wo. 2.30 uur, zo. 2.00

1.30 c

LUXOR: "Escape from Alcatraz", da.
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 .-n
9.15 uur, 16 jr.

Nachtvoorstelling: "The Eiger sanc
tion", vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.

LIDO 1: "Apocalypse now", da. 2.30 en
8.00 uur, 16 jr.

LIDO 2: "Die Blechtrommel", da. 2.30 en
8.00 uur, 16 jr.

LIDO 3: "Quadrophenia", da. 7.00 en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, do., vr., ma. en
di. ook 2.30 uur

Kindermatinee: "Tekenfilmcarrousel",
wo. en za. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur
STUDIO: "Manhattan", da. 7.00 en 9.15
uur, do., vr.,"ma. en di. ook 2.30 uur, al.
Kindermatinee: "Jungleboek", wo. en
za. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur
REX: "Sex-airlines", da. 2.30, 7.00 en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 18 jr.
Nachtvoorstelling: "Kostschool voor
ontucht", vr. en za. 11.30 uur, 18 jr.
TRIANON: "Race naar de schroot
hoop", da. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook
4.45 uur. al.

Alphense bioscopen
EURO 1: "Apocalypse now", da. 2.30 en
8.15 uur, zo. alleen 4.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Winnetou in de do-

Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden

Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)

Bezoekuren
ziekenhuizen

Diaconessenhuis:

Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-

Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.

Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond-

Academisch Ziekenhuis

Voor alle patiënten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:

Elke dag:

14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-

Maandag tlm vrijdag

1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag:

14.45-15.00 uur.

Bezoek aan ernstige patienten:\
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.

Bezoektijden Kinderkliniek:

Dagelijks:

15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.'

Bezoektijden kinderafdeling:

Elke dag.

Alphen aan den Rijn

Rijnoord: ie en 2e Uas llllihï.
13.30-14.15 en 18.30-19 30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18 30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.18.30 uur.

Geluidshinder
Schiphol

Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).

•allei",

1.30 c

Nachtvoorstelling: "Way of the dragon",
za. 12.15 uur, 16 jr.

EURO 2: "City on fire", da. 1.45, 6.45 en
9.15 uur, zo. ook 4.15 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: zie Euro 1
EURO 3: "Het eiland van de nieuwe
monsters", da. 2.00. 7.00 en 9.30 uur. zo.
ook om 4.30 uur, 12 jr
Nachtvoorstelling: "Hooper", za. 12.15
uur. 16 jr.

EURO 4: "De vier vuisten van de dui
vel", da. 1.30,6.30 en 9.00 uur, zo. ook 4.00
uur, al.

Bioscoop Voorschoten

GREENWAY: "Piranha", vr. 7.00 en 9.15
uur, za. 4.00, 7.00 en 9.15 uur. zo. 4.00 en
6.15 uur, wo. 8.15 uur. 16 jr
Le locataire", zo. en ma. 8.45 uur, di.
8.15 uur, 16 jr.

Kindermatinee: "Billie Turf, het dikste
studentje ter wereld", za., zo. en wo. 2.00
uur, wo. ook 3.45 uur

c@udcYlieuuis.

25 JANUARI 1980
Honderd jaar geleden stond in

de krant:

- Een verzamelaar van bankbil
jetten van verschillende lan
den in alle mogelijke waar
den kwam onlangs in het bezit
van een Engelsch bankbiljet
van vijf pond, waaraan een
merkwaardige geschiedenis
verbonden is. Toen n.l., thans
ongeveer 61 jaar geleden.dat
biljet in betaling werd gege
ven op een handelskantoor tre
Liverpool, ontdekte de kas
sier, die het tegen het licht
hield om het watermerk te on
derzoeken een ige rooda chtige
strepen, waarvan hij de her
komst niet kon thuisbrengen.
Eindelijk ontdekte men langs
scheikundigen weg, dat het
letters waren, met bloed ge

schreven tusschen de gedrukte
lijnen "van het geldwaardig
papier. Er stond het volgende,
Als dit biljet ooit in handen
komt van John Dean van
Long-Hill, bij Carlisle, dan
verneme hij dat zijn broer te
Algiers in slavernij zucht".

Bedoelde john werd toen op
gespoord en door tusschen-
komst der Britsche regeering
mocht het dezen gelukken, na
betaling van een aanzienlij
ken losprijs, zijn broeder uit
de handen der Algerijnen le
redden. Deze. die elf jaren in
slavernij had doorgebracht,
vertelde dat hij bedoelde let
ters had geschreven met een
hout ie. gedoopt in zijn bloed.

De ongelukkige, in het va
derland teruggekeerd, genoot
niet lang van de herkregen
vrijheid: de ontberingen op de

Vijftig jaar geleden:
- In India heeft het Britsche
gouvernement twee samen
zweringen tegen het wettig
gezag ontdekt. Zoo is m het
noordelijk deel van Bombay
een fabriek aangetroffendie
ingericht was voor de fabri
cage van bommen en andere
helsche machines. In verband
hiermede zijn dertien perso
nen gearresteerd. Een groot
aantal ambtenaren der Brit
sche geheime politie heeft
deelgenomen aan tal van
huiszoekingen, waarbij do
cumenten werden ontdekt,die
betrekking hadden op een
samenzweringwelke het En-
gelsche regime met geweld
daden wil omverwerpen. Ook
hier gaat het om een algemee-
ne beweging tegen het Brit
sche gezag.

y BAAI WÊT
GSSKV vCWCENINö
OM IÉTS MUTTIISS CV>
HAMFEN TE MgePgNi.

een taak in
HET >e*/&N tySUCT ££N

SN. NIET G£IU«IG

T FAT T
I WAAK Z'JM 7
JOIHRPP HEEFTEEN
TAAK, MAAK £KG S£-
UJKKiöZlETHU EC
TOCH Nl£T UIT

joua ree. ii

GA É£N EiKSÉ-

WA SlFgWNö

MAKÉNJ. GA

JÉ/MÊÊ

nts i sry i /vie-,

MÊNÉ&Z FANFA
MAAK pg FuCHT

Kceer: IK MOÉT

NAAK FE STAK,
•BCOPSOMAPFENI

p<oeN

12AAK ,CIBT JE FPAAISE CEK K- HET t>US
(jOEP CjGCJAAN PIT \JAAR JE HEBT AJ
pAAR K.LE/AIE. PRÉ>e.te/lEAJ. ZBC, EEASS IETS
7/'/3,N +IET PRAAjC

/UCM. LAÏHWIAS.

'Z(e je dat ik nietdleen icr
smakend kijk maar tegelijte
^tyd ook wyn sfcocvt Heer t
f en weer zniep!

JA.OICAY.
Aisjesuerr

FRED BASSET

De avonturen van Jommeke