'Regionale omroep moet
centraal gefinancierd'
i r
LIEVE CHOCO
maandag 21 januari 1980
Op vrijdag 4 januari bezocht ik
„Lucifer", de opvoering door
het Publiekstheater van Von
dels treurspel. De recensies
waren unaniem lovend, dus
ik wou het, na een aantal
Gysbreghts die ik in het verle
den met gemengde gevoelens
zag, nu wel eens met eigen
ogen zien, en met eigen oren
horen. De Stadsschouwburg
was uitverkocht. Ik merkte
dat ik bijna niet wegdroomde
van de tekst, en dankzij een
kalme, precieze zegging van
de verzen steeds kon blijven
volgen wat Vondel in zijn ze-
ventiende-eeuwse taaltje wil
de betogen.
Daarbij werd ik natuurlijk
goed geholpen door de wak-
kerhoudende mise-en-scène
waarin de Engelen op
schommels schommelend hun
verzen zeiden,of aaneen touw
dwars door het behang heen
gingen, nog afgezien van die
witte bal, die in het begin van
links naar rechts, en daarna
weer van rechts naar links
over het toneel rolde, en
waarvan ik na afloop, tijdens
de vrijdagse nabespreking
vergat te vragen of hij mis
schien „de wereld" symboli
seerde,of gewoon „de bal"? En
laat ik ook niet de papier-ma-
ché rotsblokken vergeten, die
samen met Ton Lutz de trap af
kwamen donderen, waardoor
ik even de illusie had naa
VPRO-programma te
ken.
Wat de tevredenheid over het
spel ongetwijfeld ook in de
hand heeft gewerkt was de
duur van het stuk, zoals het
door dramaturg Guus Rekers
en regiseur Hans Croiset was
gekortwiekt: met lange pauze
mee van tien voor half negen
tot half elf. Dat was in 1910
wel anders, in de regie van
Willem Royaards! „Van ach
ten tot half één Vondel, 't is mij
te machtig, hoeveel verdien
stelijks de opvoering moge
hebben", schreef de gevreesde
toneelcriticus Barbarossa in
De Telegraaf
Vleesselijk
Hij was een van de weinige cri
tici die het in 1910 niet prach
tig-mooi vonden, trouwens,
kij-
hoe onspeelbaar ,JLucifer"
volgens de overlevering ook
mag zijn, bij het navlooien op
het Nederlands Theater Insti
tuut van de recensies bleek,
dat ook latere voorstellingen
dan die van Royaards, alle
maal hun geestdriftige be
wonderaars hadden.
Royaards bracht het tot meer
dan 50 voorstellingen. Jóhan
de Meester met het Vlaamse
Volkstoneel in 1927 tot meer
dan 100 voorstellingen,
waaronder twee in... Parijs!
En dan te bedenken dat die
arme Joost van den Vondel er
in zijn hele leven maar twee
voorstellingen van heeft kun
nen zien! De première was op
2 februari 1654, Vondel was
toen 66 jaar. De regisseur was
Jan Vos.
,JIet tooneel is in den hemel",
was de aanwijzing die Vondel
had gegeven. Dat heeft hij ge
weten. De Kerckenraet was
ter ore gekomen „dat een tra
gedy is gemaeckt bij Joost van
den Vondel, ghenaempt Lui-
sevaers treurspel, van den val
der enghelen handelende,
waarin op een vleesselijke
manier de hooghe matery van
de diepten Godes met veele er-
gerlijcke en ongheregelde
verdichtselen wort voorge
steld"
Verbod.
Dé kerkeraad vroeg dus, nog
vóór de tweede voorstelling op
5 februari 1654, om een ver
bod. De burgemeesters (Am
sterdam had er toen méér dan
eentje, de stad had toen onge
veer 120.000 inwoners, even
veel als Arnhem nu) zeiden
dat ze het te druk hadden om
die tweede voorstelling met
een al te verbieden, maar een
derde zou er zeker niet komen.
En zo gebeurde het ook. Bijna
twee eeuwen lang werd ,Duci-
fer" niet meer opgevoerd.
Pas in het midden der 19e eeuw
verzorgde de Rederijkerska
mer Achilles weer een opvoe
ring, een halve eeuw later be
proefden Utrechtse studenten
er hun krachten op, maar men
kreeg er toch pas weer een
beetje aardigheid in nadat
Willem Royaards er een veel
geprezen voorstelling van
maakte. Eerst had hij echter
Vondels ,Adam in balling
schap" ten tonele gevoerd.
Geestelijken
In haar .Jlerinneringen" rept
Jacqueline Roy aar ds-S and-
berg slechts terloopt over lu
cifer", waarin ze Rafaël
speelde, maar haar herinne
ring aan een matinee van
,Adam in ballingschap" in
Vlaanderen voor geestelijken
uit kloosters en kerken wil ik u
niet onthouden:
gils je je blik over de zaal liet
gaan, zag je in keurige rijen
figuren zitten, je zou zeggen,
allemaal dezelfde figuren:
allen het hoofd gebogen over
iets, dat ze in de hand hielden:
Vondels ,A.dam in belling-
schap". Daar lazen zij ijverig
en onbeweeglijk alles in mee,
wat ze op het toneel zeiden.
Toen Adam de eerste zang ge
zegd had, was de beurt aan
Eva, maar Eva zei niets! De
Rey van Engelen, die, on
zichtbaar voor de zaal, achter
de heuvel stond, fluisterde
wat, eerst zachtjes, dan luider
en door elkaar.
Toen Adam ook bleef zwu.zag je
opeens alle hoofden in de zaal,
alsof ze aan een touwtje zaten
naar boven gaan en alle ge
zichten keken - voor de eerste
keer - naar het toneel, ver
baasd. Adam nam het heft
handen en vervolgde zijn
tekst. Er was een zucht van
verlichting en... de toehoor
ders hadden, huns ondanks,
toch even naar hetoneel geke
ken!"
Eva werd gespeeld door Jac
queline Royaards-Sand-
berg...
P&USP.'
zt£ iKH£-r 6oev'l
eeu vuur-
Gi-CEP 1PU P& HUIfe
KAM£R.„e£NJ
vouRsee^r
c? zoigTS>
Plannen minister Gardeniers gekraakt
DEN HAAG (GPD) - Minister Til Gardeniers van CRM moet rekening houden met een
lawine van kritiek vanuit de Tweede Kamer op haar nota over de regionale radio-omroep.
tijdens de openbare commissievergadering op maandag 28 januari gaan innemen.
Afgelopen vrijdag is op een hoorzit
ting namelijk gebleken dat géén
van de belanghebbenden - uit de
omroepwereld, de sociaal-cultu
rele sector en de provinciale en
gemeente-besturen - zich kan
vinden in de door de bewinds
vrouw voorgestelde gedecentrali
seerde financiering van haar
streekradio-plannen. Alleen de
Vereniging van Reclameadvies
bureaus voelt wel voor een „ge
mengde" bekostiging door Rijk en
lagere overheid
Deze plannen houden in dat elke
provincie over een eigen, regio
nale radio-omroep moet kunnen
beschikken. Zuid-Holland zou
door zijn grote bevolkingsdicht
heid zelfs twee van deze omroe
pen moeten krijgen. Het Rijk zal
volgens de beleidsnota van Gar
deniers in totaal ruim 19 miljoen
per jaar financieren; de provin
cies zullen elk meer dan één mil
joen gulden voor deze voorzie
ning. als daar tenminste prijs op
wordt gesteld, moeten bijdragen
De minister beschouwt regionale
(ether-) omroep als een welzijns
voorziening. Daarom dienen de
provincies in haar visie mee te be
talen aan streekradio, zoals so
ciaal-culturele activiteiten (club-
en buurthuiswerk, jeugd- en jon
gerenwerk) in het kader vaneen
rijksbijdrageregeling mede-gefi
nancierd worden door de lagere
overheden. Dit gebeurt volgens
het decentralisatie-principe: de
bevolking moet het beleid mede
bepalen. Maar: wie het beleid be
paalt, betaalt.
Twee
Op dit moment functioneren twee
streekradio's, namelijk de Stich
ting Regionale Omroep Brabant
(SROB) voor Zuidoost-Brabant
en Radio Stad voor Amsterdam
en omgeving. Zij bevinden zich
nog in een experimentcel sta
dium. Op 1 januari jl. liep dit, ge
heel door het Rijk (ministerie van
CRM) gefinancierde, experiment
af. Minister Gardeniers gaf aan
radio Stad echter nog een uit-
loopmogelijkheid tot 1 juli a.s. eri
aan de SROB tot 1 januari 1981.
Zij verleende deze toestemming,
omdat zij zowel de betrokken
gemeenten als beide provincies
de gelegenheid wilde geven om
tot een besluit over gedeelde fi
nanciering te komen. Zij behan
delde Stad en SROB verschil
lend, omdat zij zei geconstateerd
te hebben dat de bereidheid bij
Noord-Brabant groter was dan
bij Noord-Holland. De overige
negen provincies komen tot nu
toe nog niet in de discussie
De fracties van PvdA en CDA zijn
erkende voorstanders van decen
tralisatie van het overheidsbe
leid. De VVD is nooit uitgespro
ken supporter van dit beleid ge
weest. maar evenmin heeft zij
v
Minister Gardeniers
zich onwelwillend tegenover een
dergelijke spreiding van be-
•stuursverantwoordelijkheden
opgesteld. Daarom zal het voor
deze fracties - die van D'66 trou
wens ook - geen kleinigheid zijn
de komende week een antwoord
te vinden op de complete afwij
zing van de op deze decentralisa
tie-gedachte gebaseerde stree
kradio-plannen.
Bovendien moet nog worden inge
calculeerd dat mevrouw Garde
niers heeft verklaard dat zij niet
bereid is gemengde financiering
in het parlement te verdedigen.
De partij van de minister, het
CDA, zou gedeeltelijk met haar
plan mee willen gaan als er een
wettelijke regeling komt, waarin
een redactiestatuut en een conti-
nuiteit van tenminste vijf' jaar
wordt gewaarborgd.
Tijdens de hoorzitting bleek dat ei
genlijk alleen de FNV en de Om-
roepbonden.FNV nog het minst
fel in hun kritiek waren. Alle an
dere woordvoerders veegden de
vloer aan met het principe van
minister Gardeniers om tot re
gionale Financiering van deze
vorm van omroep te komen. Ge
mengde financiering, zo stelden
niet alleen de representanten van
Stad Amsterdam en SROB, maar
ook de provincies Noord-Bra
bant en Noord-Holland, de NOS
en de streekradio's van Noord
holland-Noord, Rotterdam-
Rijnmond en de IJsselmeerpol-
ders, tast de redactionele onaf
hankelijkheid van de radiojour-
der enige twijfel gebrek aan con,
tinuiteit.
Dat betekent weer dat de werkge
legenheid van de medewerkers
bij de streekradio's in gevaar
komt en dat er een zogenaamd
„tweede omroepbestel" (een
soort overheidsomroep naar het
voorbeeld van de ORTF in
Frankrijk) naast het bestaande
IZAAK, ALS J 'J CvAT t/AftDee
"ZOU TAAK- LlC-PTWR- Z>/A)
LUI 1/AÊtCEM
-UFW
I BASSET
De avonturen van Jommeke
vzr
CDCZ
~N\ Verdikke!
Jfe:
ZOETE OMELET
Begin met de vulling.
Wrijf twee volle eetle
pels Repelde of ge
schaafde amandelen zo
fijn rr. -gelijk Doe het-
amandclen en bitter
koekjes en meng er een
eetlepel oranjebloe
semwater door. een hal-
of fijngewreven konan
der. 1 \olle eetlepel
poeder- of basterdsui
ker. 1 eetlepel citroen
sap en 1 theelepel ci
troenrasp Klop 6 eieren
met 3 eetlepels melk
is geworden en sla de
omelet dubbel Bak op
dezelfde wijze een
tweede omelet Strooi er
seerde strepen over-
°tn WINA BORN
landelijke systeem kan ontstaan.
Bovendien werd er krachtig ge
klaagd over het feit dat voor
sommige (grotere) provincies één
regionale radio-omroep volstrekt
onvoldoende is.
Pressie
Volgens Omroep Brabant en Stad
Amsterdam zijn er nu al duidelii-
ke tekenen die er op wijzen dat er
pressie kan worden verwacht van
gemeenten, die deze regionale
omroep mede financieren, maar
waarop deze zelfde omroeporga
nisatie kritiek uitoefent. Die kri
tiek moet uiteraard kunnen wor
den uitgeoefend, maar de kans is
dan groot dat bij gedeelde finan
ciering zo n gemeente zijn bij
drage intrekt, met alle gevolgen
van dien. „De Tweede Kamer
mag dat gevaar niet onderschat
ten", aldus SROB-directeur Jac
ques Grijpink.
Wethouder Wolffensperger van
Amsterdam verklaarde dat mi-
nisterGardeniers gemeenten niet
in de verleiding mag brengen om
die redactionele onafhankelijk
heid te beknotten. Hij had zich er
zelf op betrapt dat berichten van
Stad over kraakacties, minder
heden en Ogem hem wel eens in
het verkeerde keelgat schieten.
„Er zou toch een situatie ont-
staannwaarin je als gemeentebe
stuur aan zo n medium geld zou
geven in ruil voor zware kritiek
op het beleid van datzelfde ge
meentebestuur. Zoiets moet de
bewindsvrouw voorkomen door
streekradio centraal te financie
ren". Zo luidden de woorden van
de hoofdstedelijke wethouder,
die overigens vond dat Stad ab
soluut behouden moest worden.
Een representant van de provin
cie Noord-Brabant zei dat de be
reidheid van de gemeenten in zijn
regio om mee te betalen nihil
Nachtvoorstelling: "Everything you al
ways wanted to know about sex", vr. en
za 11.30 uur, 16 jr.
LUXOR: "Escape from Alcatraz", da.
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en
9.15uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Nevada Smith", vr
er. za. 11.30 uur, 16 jr.
LIDO 1: "Apocalypse now", da. 2.30 en
8.00 uur, 16 jr.
LIDO 2: "Airport '80", da. 2.30, 7.00 en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, al.
LIDO 3: "Quadrophenia", da. 7.00 en
9.15 uur, do., vr., ma. en di. ook 2.30 uur,
12 jr.
Kindermatinee: "Tekenfilmcarroussel",
woe. en za. 2.30, zo. ook 4.45 uur
STUDIO: "Manhattan", da. 7.00 en 9.15
uur, do., vr., ma. en di. ook 2.30 uur, al.
Kindermatinee: "Jungleboek", woe. en
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dagelijks var
uur en van 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: dag. var
(alleen voor echtgenoot)
uur en van 18.30-19.30
laatste kwartier van mie
bezoek.
Kinderafdeling: dag. i
11.15-12.OOuur
van 15.00-16.00
lur. Babyshow
dag- en avond-
an 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag tlm vrijdag
I8J0-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek.
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling.
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18 30-19 30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij bet in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
Nachtvoorstelling: "Licht op groen voor
de maagd", vr. en za. 11.30 uur. 16 jl
TRIANON: "Een moordbandiet", da.
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur,-al.
Bioscopen Alplien
EURO 1: "Apocalypse now", da. 1.30 en
8.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstel.'ing: "Black Belt Jones",
za. 12.15 uur, U5 jr.
EURO 2: "Jaguar", da. 2.15, 7.00 en 9.30
uur, zo. 2.00.4.30,7.00 en 9.30 uur, za. ook
nachtvoorstelling om 12.15 uur, 16 jr.
EURO 3: "Quadrophenia", da. 2 00, 6.45
i 0.15 li
6.45 e
Nachtvoorstelling
angst", za. 12.15 i
EURO 4: "De vier
1.45, 6.30, 9.00 uu
ui jr.
listen op safari", da.
;o. 1.30, 4.00, 6.30 en
c(0udC 1 lieuius
21 JANUARI 1980
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- In den laatsten tijd komen in
den zuidoostelijken hoek van
Europeesch Rusland nu en
dan tijgers voor. Zoo had een
van die roofdieren in de om
geving van Golot-Ubani meer
dan vijftig stuks vee ver
scheurd. De boeren hadden
die verwoestingen aan beren
en wolven toegeschreven,
maar toen in December jl. de
bergen dicht met sneeuw be
dekt waren, ontdekte men
sporen van groote dieren,
welke wist men niet. Twaalf
met bijlen gewapende boeren
gingen daarop ter jacht. Bij
een hellend bergvlak hoorden
zij plotseling een vrecselijk
gebrul: de tijger trad te voor
schijn en wierp zich woedend
te midden van de boeren. Drie
hunner werden ernstig ge
wond, maar gelukkig brach
ten zij er het leven af, door
dien ze diep in de sneeuw zon
ken. Een der overige jagers
sprong moedig op het ver
scheurend dier toe en met een
krachtigen bijlhouw verbrij
zelde hij hem den kop. Voor
dat het dier neerzeeg, kim het
razende beest zijn aanvaller
nog met den klauw een paar
geduchte verwondingen in het
gezicht toebrengen. Toen de
tijger gevallen was, werd hij
gevild en nu eerst bleek het
welk een kolossaal exemplaar
men had ontmoet. Van den
muil tot aan den staart had
hij een lengte van bijna twee
meter. De boer, die den tijger
velde, kreeg de huid en heeft
haar voor 150 roebels te koop
aangeboden.
VijfliQ jaar geleden:
- In Queretaro in Mexico is het
bij een begraj'enis tot een ge
weldige paniek gekomen.
Toen de kist in het graf zou
worden neergelaten, verbrak
de schijn Jdoode het deksel,
klom uit de kist en nam on
middellijk de vlucht.
De vele omstanders, hevig ont
steld door het gebeurde,
vluchtten weg voor den uit de
doden herrezene. Bij de pa
niek bleken grafmomumen-
ten, hekwerken e.d. gexiaarhj-
ke hindernissen te zijn. Velen
hebben dan ook min of meer
ernstige verwondingen op-
geloopen.
-Bij Gerea in den Amerikaan-
schen staat Ohio heeft een per
sonentrein op een overweg een
autobus gegrepen, welke
schoolkinderen vervoerde. De
chauffeur en tien kinderen
werden gedood, de overigen
licht gewond.
