Wie vertolkt in Egypte
buitenlandse politiek?
ZATERDAG 19 JANUARI 1980
PAGINA 31
CAIRO - Wie vertolkt in
Egypte de buitenlandse
politiek? President Sa-
dat of zijn minister van
buitenlandse zaken Bu-
trus Ghali. Het ant
woord is op het eerste
gezicht niet moeilijk:
president Sadat is de
baas. „Wat ik zeg, is be
palend", zou hij tegen
Begin in Assoean heb
ben gezegd. „Trek je
niets aan van wat ande
ren zeggen".
Tegenover Begin loopt Sadat in
de pas. Via zijn minister van
buitenlandse zaken Butrus
Ghali speelt hij mooi weer te
genover zijn Arabische broe
ders, wier belangen hij - on
begrepen als hij is - ondanks
alles blijft behartigen.
Begin en Sadat houden het
steeds mooi; strijken hun
meningsverschillen gl&d, en
leggen de nadruk op datgene
waar ze het over eens zijn.
Daar komt geen dreigend
woord aan te pas. Anders is
dat met Butrus Ghali, die
steeds weer somber roept:
geen echte vrede zonder de
verwezenlijking van Pale
stijnse rechten. Geen vluch
ten, geen handelsverdrag, in
feite een situatie van geen
oorlog en geen vrede.
Pijp
Het is niet voor het eerst dat de
president en de minister van
buitenlandse zaken een ande
re toon aanslaan. Onder een
van Ghali's voorgangers, Is-
maiel Fahmi, was het normaal
dat de president zelf vredig
zijn pijp rookte en tot Fahmi
sprak: „Give them hell". Zo'n
scenario lijkt ook nu niet on
mogelijk. Want als Ghali een
echte rebel zou zijn, en on
danks de oorvijg van Sadat
rustig doorgaat ongehoor
zaam te zijn, zoals in dit ge
sprek, dan zou hij wel ontsla
gen zijn.
Een dubbele-bodempolitiek
past veel beter bij Camp Da
vid, dat als het ware om twee
slachtigheid vraagt. Wat Be
gin en Sadat samen afspra
ken, moge dan bindend zijn;
de beslissingen worden - niet
toevallig - steeds door Begin
aangekondigd, en niet door
Sadat, hetgeen Sadat een ze
kere vorm van alibi geeft. Een
alibi tegenover de Arabische
wereld. Maar Sadat heeft
evenzeer een alibi tegenover
Israël nodig, en die vinden we
Door
Jaap van Wesel
Anwar Sadat.
Butrus Ghali.
in de bureaucratie. Want dat
besluiten van hogerhand - al
of niet met opzet - verzanden
in de bureaucratie, is in Egyp
te een doodnormale zaak.
Mooi weer
Het resultaat is dat Sadats dub
bele alibi hem in staat stelt
mooi weer te spelen tegen
over Begin, ten koste van Bu
trus Ghali, terwijl Butrus
Ghali ten koste van Begin
volhoudt dat Egypte in het
geheel niet van de Arabische
concensus afwijkt: het eind
doel is hetzelfde.
Volgens Pattir, de woordvoer
der van premier Begin, speelt
de Egyptische minister van
buitenlandse zaken Butrus
Ghali een lelijke rol bij het
normaliseringsproces tussen
Israël en Egypte. Tijdens de
topconferentie in Assoean
vorige week, verzekerde
Ghali dat Egypte geen nor
male betrekkingen met Israël
zal onderhouden als er geen
overeenstemming bereikt
wordt over Palestijnse auto
nomie. Begin deed zijn be
klag bij Sadat.
De taal die Ghali uitsprak, was
in strijd met de sfeer in As
soean tussen Begin en Sadat.
En Sadat gaf - volgens Pattir -
Butrus Ghali een standje over
zijn uitspraken, terwijl Begin
zelf, terug in Israël, vertelde
dat Sadat hem verzekerd had
dat hij, Sadat, de politiek be
paalt, en dat de afspraken met
Standje?
- Heeft Ghali een standje gehad
van president Sadat?
Dr. Butrus Ghali ontkent te
genover ons dat er sprake is
van meningsverschillen tus
sen hem en Sadat: „De rol van
het ministerie van buiten
landse zaken is om de politiek
van de president uit te voeren
en toe te passen. Er is geen
discrepantie tussen de presi
dent en buitenlandse zaken.
Sinds december 1977 her
haalt de premier van* Israël
dat er een dergelijk verschil
is. Dat is niet waar".
- U ziet geen tegenstelling tussen
datgene wat president Sadat
op de persconferentie in As
soean heeft gezegd en datgene
wat u zegt?
„Nee, want het hoofdidee van
president Sadat is dat hij van
plan is volgens het boek te
wen bij het uitvoeren van het
vredesverdrag. Dat is ook de
politiek van buitenlandse za
ken".
- Komen er dan op 26 januari
vluchten van de nationale
luchtvaartmaatschappijen
zoals Begin, mede namens
Sadat heeft verklaard in As-
„Geen commentaar. Dat moet u
aan de minister van lucht
vaart vragen".
-In Cairo wordt de opening van
een luchtlijn op zo korte ter
mijn bureaucratisch onmo
gelijk genoemd.
„Wij houden ons aan datgene
wat met Sadat is afgespro
ken".
- De grenzen zijn in Assoean
voor de tweede keer open ver
klaard. Wat is daarvan de
praktische betekenis?
„De grenzen zijn open. Iedereen
kan volgens de afspraak die ik
met Mosje Dajan gemaakt
heb toen hij minister was, een
visum aanvragen. Er zijn on
geveer 2000 aanvragen inge
willigd".
Technisch
- Is het mogelijk om op 26 ja
nuari met de auto de grens
over te gaan?
„Technisch wel".
„Er is hier, geloof ik, een Israë
lisch team om een geschikte
plaats te zoeken. Ik weet het
niet precies. De Israëli's vin
den dit soort details erg be
langrijk, maar ik heb helaas
andere en belangrijker din
gen te doen".
- Waarom legt Begin verklarin
gen af namens president Sa
dat Dat is het vorig jaar in El
Arish gebeurd, en nu in As
soean weer. Dat is toch diplo
matiek hoogst ongebruike
lijk.
„Dat moet u Begin vragen".
- Maar bent u het ermee eens dat
„Dat moet u Sadat vragen. Ik
spreek voor mezelf, niet voor
president Sadat".
- Maar als president Sadat het
ermee eens is wat Begin ver
klaart, dan is dat ook bindend
voor u.
„President Sadat heeft op een
beleefde manier duidelijk
gemaakt wat belangrijk is en
dat alles volgens het boekje
gaat".
- Verwacht u op 26 januari ver
dere strafmaatregelen van de
Arabische landen? Tot dusver
zijn de ambassadeurs terug
geroepen, maar alle andere
Arabische ambassades heb
ben nog een volledige staf, op
de ambassadeurs na, en onder
andere vlag.
Kloof
- Zou het zo kunnen zijn dat als
gevolg van de gebeurtenissen
in Afghanistan en Iran de
kloof tussen Egypte en de
Arabische wereld kleiner
wordt?
„De gebeurtenissen in het Mid
den-Oosten moeten een extra
reden zijn waarom we het
vredesproces moeten ver
snellen. En het vredesproces
wordt versneld door de Pale-
stijnen te helpen met zelfbe
schikking. Dat lost de tegen
stellingen in de Arabische
wereld op. Het afwijzings
front is evenals Egypte uit op
vrede met vreedzame mid
delen. Dat is heel belangrijk,
en de westerse pers heeft dat
niet opgemerkt. De verschil
len met .Egypte gaan alleen
over de procedure. Maar ze
willen allemaal vrede in dit
gebied. En iedereen heeft de
resolutie 242 en het bestaan
van de staat Israël er
kend".
Op de vraag of Egypte contac
ten met de PLO heeft, wilde
minister Ghali niet in
gaan.
- Begin heeft eens gezegd dat
Sadat u Peter noemt in plaats
van Butrus als hij kivaad op u
is. Heeft hij u na Assoean Pe
ter of Butrus genoemd?
„Dat zijn leugens van Begin. Ik
sta met de president op uit
stekende voet".
NEDERLANDSE ANTILLEN -
Een delegatie van Eerste- en
Tweede-Kamerleden bezoekt
momenteel de Nederlandse
Antillen. Het bezoek, dat twee
en een halve week duurt, staat
in het kader van het zoge
naamde contactplan, een
reeks ontmoetingen tussen de
parlementen van de beide
rijksdelen, die dienen om het
onafhankélijk-worden van de
Antillen te begeleiden.
Nadat dinsdag op de eerste dag
van het bezoek een korte be
spreking werd gewijd aan de
evaluatie van het vorige be
zoek, kwam woensdag de kern
van de zaak aan de orde: wel
ke vorm moet de onafhanke
lijkheid aannemen? De situa
tie is zeer complex. Aruba, op
één na het grootste eiland (ca.
65.000 inwoners), leeft al ja
ren in onvrede met het groot
ste eiland Curacaoca.
150.000 inwoners) door wie
het zich betutteld voelt. Aruba
wil dan ook op z'n eentje zelf
standig worden, los van de
andere vijf eilanden. De be
volking heeft zich daar in een
referendum voor uitgespro
ken. De grote inspirator van
deze onafhankelijkheidsge
dachte is Betico Croes, leider
van de MEP.
Curacao, waar de landsrege
ring zetelt, is steeds voorstan
der geweest van onafhanke
lijkheid van de zes eilanden te
zamen. De drie bovenwindse
eilanden, waarvan St.-Eusta-
cius en Saba elk maar ruim
1000 inwoners tellen, schijnen
het liefst met z'n drieën bij el
kaar te willen blijven; de drie
te zamen zouden de staats
rechtelijke banden met Ne
derland. willen handha
ven.
Zoals bekend is er, om voor deze
ingewikkelde situatie een
oplossing te vinden, een ko-
ninkrijkswerkgroep inge
steld. Van Nederlandse zijde
heeft daar een aantal des
kundigen zitting in, van An
tilliaanse kant een aantal
politici. De werkgroep zal zo
mer '80 rappofrt uitbrengen,
waarna een politieke ronde
tafelconferentie zal vol
gen.
De Arubaan Betico Croes heeft
vele functies. Hij is sinds een
maand voorzitter van het An
tilliaanse parlement, hij is
woordvoerder van de op één
na grootste partij in het par
lement en hij is steunpilaar
van de onlangs gevormde re
gering-Dom Martina. Boven
dien is hij lid van de konink-
rijkswerkgr oep. Woensdag
morgen gaf hij de voorzitters
hamer over aan zijn plaats
vervanger, om namens de
MEP zijn visie te geven op de
komende onafhankelijk
heid.
Jk zal u zeggen welke kant het
opgaat in de koninkrijks
werkgroep zei Croes. „Uit
gangspunt is de soevereiniteit
van alle eilanden. De drie bo
venwinden willen samen blij
ven, dus het gaat om vier (een
heden, Aruba, Bonaire, Cura
cao en de bovenwinden. Alle
vier de eenheden zullen hun
eigen ministerraad krijgen en
hun eigen Hof van Justitie. Er
zullen gezamenlijke basisre
gelingen zijn, en de wetgeving
zal parallel lopen. Wijzigin
gen kunnen alleen na onder
ling overleg tot stand komen.
Er zal geen hoger toezicht zijn
op elk eilandsgebied, maar
een institutioneel hof zal de
„eenheidswetten" toetsen. Elk
Door Jan Terlouw,
lid Tweede Kamer
voor D'66
eiland zal op eigen benen
staan, maar we zullen elkaar
wel onderling bijstaan".
De onthulling van Croes over de
richting waarin de konink-
rijkswerk groep zou denken,
werd onmiddellijk ontkracht
door de volgende spreker, ook
van Aruba, ogk lid van de ko
ninkrijkswerkgroep, de heer
Eman van de AVP.
„Wat Croes zegt, is onjuist", zei
Eman. ,JHet advies van de
werkgroep gaat regelrecht in
de richting van het bewaren
van staatsrechtelijke betrek
kingen tussen de eilanden.
Niks soevereiniteit"
Hoe dit ook zij, er zit kennelijk
beweging in de standpunten
van de verschillende politieke
partijen. Betico Croes leek
minder strak n zijn beplei
ten van volstrekte onafhan
kelijkheid. Hij besteedde nog
al wat tijd aan volkenrechte
lijke relaties die zouden kun
nen blijven, tussen de eilan
den onderling en met Neder
land.
Vertegenwoordigers van Cura
cao lieten geluiden horen die
erop duiden dat loslaten van
de staatsrechtelijke banden
tussen de eilanden onderling
bespreekbaar is. Ook het
standpunt van de Nederland
se politieke partijen is in be
weging. PvdA-woordvoerder
Van Krimpen liet zich veel
gematigder en genuanceerder
uit over het tijdstip van onaf
hankelijkheid van de Antillen
dan PvdA-sprekers in het re
cente verleden. Zo eindigde de
bespreking over dit onder
werp in een rustige feer. Het
wachten is op de aanbevelin
gen van de koninkrijkswerk-
groep.
Het lijdt geen twijfel, dat nieu
we politieke stormen zullen
losbarsten als de onafhanke
lijkheid concreter moet wor
den ingevuld. De voortekenen
waren woensdag al merk
baar.
Js Nederland bereid", zo vroe
gen vele Antilliaanse spre
kers, ,#ich garant te stellen
voor de externe veiligheid van
de Antillen na de onafhanke
lijkheid?" Met andere woor
den, wil Nederland die één of
meer Antilliaanse soevereine
staten verdedigen tegen vij
anden van buiten?
De Nederlandse parlementsle
den reageerden daar zeer voor
zichtig op. Het is ook nogal
wat, je garant te stellen voor
de militaire veiligheid van
èèn of meer onafhankelijke
staten die 10.000 kilometer ver
weg liggen. Het is een onder
werp dat nog veel studie zal
vergen.
Nog niet is gesproken over de
weerbaarheid van de Antil
liaanse eilanden in andere
dan militaire zin. Het gebied
is te klein om in eigen onder
wijs te voorzien. Nu al, met
Nederland nog op de achter
grond, is het aantal goed op
geleide Antillianen beneden
het nodige. Het lijkt nauwe
lijks mogelijk, op eigen kracht
een behoorlijk functionerend
bestuurlijk apparaat te
handhaven.
De economische weerbaarheid
is ook klein. Toerisme is een
belangrijke bron van devie
zen, maar die deviezen zijn
dan ook hard nodig. Vrijwel
alles moet worden ingevoerd,
vooral ook voedsel. De lonen
zijn hoger dan op andere Ca-
raibische eilanden, waardoor
het zeer moeilijk is concurre
rend te produceren in de in
dustrie. Dit en vele ander
problemen moeten onder ogen
worden gezien. De draag
wijdte van het probleem
wordt duidelijk als men beseft
dat het gaat om een gebied en
een inwonertal van de grootte
van de provincie Zeeland.dat
in vier soevereine staten zal
moeten worden opgesplitst.
Zelfs in het vruchtbare, geïn
dustrialiseerde en met een
goed wegennet uitgeruste
Zeeland zou dat geen geringe
opgave zijn.
Al jaren lang proberen wij onszelf wijs te maken dat
de koude oorlog voorbij is. Als de Russen Cubanen
in het veld stuurden keken wij daarom meest de
andere kant op. Maar nu zij in Afghanistan geen
Cubanen bij de hand hebben, kunnen wij er niet
meer omheen.
Wij zullen hoe dan ook rekening moeten houden met het feit dat
hun bewapening uitloopt op de onze. Een mogelijke opvoering
van de bewapeningswedloop heeft ook belangrijke economische
aspecten. Daarover gaat het in het volgende.
- Van belang is allereerst dat Rusland tegelijk een militaire reus en
een economische dwerg is. Op de vraag hoe dat komt luidt het
antwoord: juist daardoor. De Russen hebben een economisch
systeem dat hen in staat stelt ontzaglijk veel middelen in te zetten
voor enkele beperkte doeleinden. Daarvoor kiezen zij dingen uit
die grote macht en naar buiten groot aanzien oproepen: kernbe
wapening en ruimtevaart.
Alles wat daarvoor nodig is nemen zij er eerst af en de rest is voor
het levensonderhoud van de bevolking. Die rest is niet veel. De
mensen staan nog steeds eindeloos in de rij voor dagelijkse ge
bruiksartikelen. Als de laatsten in de rij te horen krijgen: jammer,
maar over twee weken is er misschien weer nieuwe voorraad, is
het intussen wellicht donker geworden. Zij kunnen dan nog juist
de nieuwste Spoetnik over zien vliegen. Daar moeten zij zich dan
maar mee troosten. Men kan niet alles hebben.
Bewapening
De Russische produktie per hoofd bedraagt nog niet de helft van
die in het Westen. Toch maakt de grote voorrang voor de bewa
pening dat er nog meer aan wordt uitgegeven dan in de Verenig
de Staten. Die last drukt dus onevenredig zwaar. Op het eerste
gezicht zouden we daarom misschien denken dat Russen veel
r dan het Westen belang hebben bij ontwapening. Maar hun
s daar niet mee in overeenstemming.
Misschien is de bewapeningslast nog niet zwaar genoeg. Als wij
hun uitdaging aanvaarden en ook zelf de bewapening steeds
hoger opjagen, komt er een moment waarop zij moeten afhaken,
zodat wij aan het langste eind trekken.
Toch staat deze bewapeningswedloop als uitputtingsrace niet voor
ons open. Onze publieke opinie staat dat niet toe, zoals we kort
geleden in Nederland nog hebben ervaren. In Rusland speelt de
publieke opinie bijna geen rol. De regering kan daar haar eigen
gang gaan. De bewapening is in Rusland alleen een grote last
voor de bevolking, maar niet voor de regering. Bij ons valt dat
Als de Russen dan ook, tussen twee militaire acties in, even een
olijftak op een van hun tanks plaatsen, zakt de bewapeningsin
spanning van het Westen al weer in. Overigens heeft bfj ons
herbewapening in den periode van economische slapte ook gun
stige gevolgen, namelijk voor de werkgelegenheid. In verband
hiermee is het misschien interessant te bedenken hoe een groot
scheepse ontwapening in het Westen zou uitwerken.
Pikant
Als de Russen plotseling met vrede zouden dreigen, bijvoorbeeld
door hun troepen uit enkele belangrijke satellietlanden terug te
trekken, zouden wij vermoedelijk een flinke economische neer
gang niet kunnen vermijden. Daarbij is het pikant te bedenken
dat de Russen op een in lang niet afgestofte plank van hun partij
archief nog een geloofsartikel hebben liggen over de onvermij
delijke ineenstorting van de Westerse economie. Die ineenstor
ting houden zij zelf tegen door hun oorlogsdreiging!
Hoe staat het met de mogelijkheid van rechtstreekse economische
druk op Rusland? Daar maken de Amerikanen thans veel werk
van. De Russische economie is op dit punt de laatste tijd steeds
kwetsbaarder geworden. Hun economische stelsel werkt niet
goed meer. Het is uitermate geschikt gebleken een onontwikkeld
land op te vijzelen tot een halfontwikkeld land. Dat gebeurde
door met grote dwang voorrang te geven aan de zware industrie.
In het begin is daar alles raak. Het komt alleen op de kwantiteit
aan.
Maar na een bepaald punt wordt verdere vooruitgang afhankelijk
van de toepassing van meer verfijnde technieken. Hetzelfde sys
teem van dwang van bovenaf dat de snelle kwantitatieve ontwik
keling mogelijk maakte staat de verdere kwalitatieve ontwikke
ling in de weg. Hier komt men met een verstarrende bureaucratie
namelijk niet ver mee. Alleen op de punten waar alles op alles
wordt gezet kan men zich met het Westen meten. De rest wordt
verwaarloosd.
Zo blijft de Russische economie halverwege steken. Men kan al
leen nog verder komen door de economische banden met het
Westen aan te halen, waarbij het er vooral om te doen is, moderne
Westerse technieken te importeren. Dat geeft het Westen de mo- -
gelijkheid daadwerkelijke economische druk uit te oefenen.
Graaninvoer
Grote kwetsbaarheid bestaat er ook op landbouwgebied. Het land
kan zich in de meeste jaren niet zelf voeden. Zonder grootscheep
se graaninvoer uit de Verenigde Staten zou er veelvuldig honger
zijn. Men denke wat dit betreft aan het verhaal over de school,
waar de onderwijzer de kinderen vertelde wat een grote zegen het
zou zijn als de hele wereld communistisch zou zijn. Maar, vroeg
een klein meisje, waar moeten we dan ons graan kopen?
Daar staat tegenover dat de Amerikaanse boeren er ook belang bij
hebben hun graan te verkopen. Tegenover de zwakte die door het
Russische meisje werd aangewezen staat een andere zwakte:
waar moeten we dan ons graan verkopen? We zien dan ook dat de
Amerikaanse regering het overtollige graan van de eigen boeren
wil opkopen. Maar dat kost veel geld. Hoe lang zullen de Ameri
kaanse belastingbetalers dat willen opbrengen?
Het zou ook gevaarlijk zijn, economische sanctves zo hoog op te
dat de tegenstander vrijwel gewurgd wordt. Dan heeft hij
s niets meer te verlieten bij het onb°oerkt inzetten van zijn
militaire macht.
Het komt er allemaal op neer dat de Russen in hun streven naar
machtsvergroting altijd het initiatief hebben. Wij kunnen niet
anders doen dan afwachten waar zij de volgende klap zullen
uitdelen. Daarop kunnen wij vrijwel nooit afdoende antwoorden.
Blijvend flink zijn is in het Westerse systeem niet mogelijk. Onze
kracht wordt in zwakheid volbracht.
