'Vrouwen
hebben
soms de
bestraf
fende
hand van
de man
nodia
ZATERDAG 19 JANUARI 1980
PAGINA 23
TEHERAN - „De sluier is
geen minderwaardige
dracht. Het is een re
volutionair symbool
van de waardigheid van
de vrouw en een teken
van oppositie tegen het
verloederde bewind
van de sjah".
Een op de vijf in Teheran
rondwandelende
vrouwen is blijkbaar
met de verloedering
nogal ingenomen,
evenals trouwens de
werkneemsters van het
ministerie van natio
nale begeleiding, die
zonder sluier en met
glanzend gelakte nagels
de telefoon en de type
machine bedienen. De
Iraanse vrouwen, dat is
duidelijk, hebben de
„oorlog rond de cha
dor" gewonnen, want,
in tegenstelling tot
Chomeini's eerdere
plannen, is het dragen
ervan niet ver
plicht.
Toch neemt, gezien de enorme
rollen zwart katoen die de ij
verige textielhandelaren van
de bazar in hun winkels heb
ben uitgestald, de revolutio
naire bewustwording van de
Iraanse vrouw gestadig toe:
het spul wordt bij meters te
gelijk door de winkelende
dames ingeslagen. Er is zelfs
een islamitisch damescomité
gevormd dat, met de Koran in
de hand, zich opmaakt om'
onislamitische mannen om
de oren te slaan en actief wil
bijdragen aan de islamitische
inbreng van de Iraanse
vrouw.
Rol
De rol van de vrouw in het Iran
van de ayatollahs vormt een
prettige bron van discussie
tussen de seksen en gezegd
moet worden: het groi van de
vrouwen- bevindt zien er wel
bij. Dat kan nauwelijks an
ders want zoveel is er in Iran
nu ook weer niet veranderd.
„Moeders behoren in de keu
ken" en hoewel de maat
schappelijke bovenlaag wat
geëmancipeerder is dan de
rest, alle verloederende po
gingen van de goddeloze sjah,
de zionisten en de Amerika
nen ten spijt, op het uitge
strekte Iraanse platteland is
in de vijfendertig jaren van de
sjahs regering niet bijster veel
veranderd. Een groot aantal
vrouwen vindt zelfs dat met
het bewind van de imam be
tere omstandigheden zijn ge
schapen voor de vrouw dan
ooit.
Zo wordt in de straten en in de
bussen van de hoofdstad be
duidend minder geknepen en
betast dan vroeger, beweert
men, een euvel dat onder het
tahoutirregime van de sjah
(tahouti betekent zoveel als
goddeloos) aan de orde~van de
dag was. Ook het aantal ver
krachtingen is drastisch te
ruggelopen - er staat zonder
pardon de doodstraf op -, zijn
de hoeren tot gelovige staats
burgeressen omgeschoold en
is de strip-tease verboden. In
de dure villa's van Noord-Te-
heran wordt nog steeds ge
danst en geswingd op de dis
co-beat, met glazen wodka in
de hand, maar de kans op
vernederende vermenging
der geslachten is met het slui
ten van de cafés en discothe
ken tot vrijwel nul geredu
ceerd en daarmee het geknij p
van de baan.
Vlees
Het ayatollaat in Qom ziet dat
allemaal goedkeurend toe. De
scheiding der geslachten is
tenslotte officiële regerings-
politiek en hoewel de ayatol
lahs beseffen dat het vlees
vaak sterker is dan de leer be
seft men in de moskeeën van
Iran de seksuele tijd mee te
hebben.
De positie van de vrouw in de
islam is altijd al een moeilijke
zaak geweest. Geslachtsdrift
op zich is niet zondig - de sek
suele escapades van de pro
feet Mohammed waren le
gendarisch in hun frequentie
en gevarieerdhëid - maar het
moet wel in het huwelijk
worden gekanaliseerd want
anders is het slecht. De
vrouw, zo verzekeren de
moellahs van hoog tot laag,
mag geen seksueel object zijn
maar, uiteraard in het huwe
lijk, een voorwerp van ver
troeteling en verzorging,
waarbij men er ongezegd van
uitgaat dat ze minder, of in ie
der geval niet normaal wer
kende hersens heeft.
„Vrouwen reageren veel te
emotioneel", aldus de aarts-
ayatollah Rouhani, knus ge
zeten tegen zijn boekenkast.
„Mannen zijn veel rationeler
en daarom moet de man de
vrouw leiden. Vrouwen kun
nen veel moeilijker de alge
mene gang van zaken over
zien en hebben daarom de
leidende en soms bestraffen
de hand van de man nodig,
anders loopt het slecht met ze
af', zo meent een Teheraanse
hojatoleslam, vriendelijk
naar een groepje dames sta
rend dat staat te bidden op het
voorplein van de moskee.' De
dames zelf, naar hun mening
gevraagd, knikken de hoja
toleslam glimlachend toe en
lopen giechelend en heftig
kwebbelend weg, welwillend
begeleid door een enorme
i van hun geestelijk
hoeder die, zich omdraaiend
zegt „u ziet wat ik be
doel".
Helaas
Helaas zien niet alle Iraanse
dames dat zo. De meest pro
minente van hen, de keizerin
Farah, zit inmiddels op een
eiland bij Panama, maar haar
lijvige bibliotheek verraadt
wat de meer ontwikkelde
Iraanse vrouw van dit aardse
gewemel vindt. Voor Farah
betekende dat nogal wat fe
ministische literatuur, psy
chologische verhandelingen
over het wezen van de tweede
sekse, met daartussendoor,
nogal lachwekkend, een Ne
derlands boek, „Moeder en
kind" geheten van ene dr. B.
W. Tummers te Baarn. Ver
moedelijk een geschenk van
Victor, maar afgezien van dit
werk blijkt uit haar omvang
rijke boekenbezit dat de kei
zerin een der drijvende krach
ten achter de vrouwenbewe
ging in Iran was.
Dat is sneu, want de hele vrou
wenbeweging is daarmee tot
tahouti verklaard. Daar is
nogal wat verzet tegen, want
veel vrouwen zien in het on
beperkte gebruik van het ta-
houti-etiket een sluipende
vorm van discriminatie ter
wijl een aantal Iraansen, na
het lezen van de Koran, zich
ronduit geschokt tonen over
wat in dat boek over hen
wordt geschreven.
Slaan
„In de Koran staat dat mijn man
me mag slaan", aldus een#
doktersvrouw uit Noord-Te
heran geschokt. „En er is
niets dat ik daartegen kan
doen". Haar vriendin vertelt
het zielige verhaal van weer
een andere vriendin die onder
de familiewet van de sjah
echtscheiding kreeg (haar
man was een pure sadist, zo
schijnt het) en onlangs de
deur opendeed om daar het
„monster", de vinger op de
bel gepriemd, aan te treffen
vergezeld door drie revolu
tionaire gardisten. Meneer
liep goedkeurend knikkend
het huis in, inspecteerde het
meubilair en de Perzische ta
pijten en vroeg op hoge toon
om haar bankboekje. .,De fa
miliewet van de sjah is als
zondig en islamitisch met te
rugwerkende kracht opgehe
ven en we zijn dus nog steeds
getrouwd','aldus manlief, die
vervolgens een deel van de
inboedel door de revolutio
naire wachters de gereed
staande verhuiswagen in liet
dragen. Niet alleen in het rijke
noorden maar ook in het arme
zuiden van de stad zijn derge
lijke verhalen op te pik
ken.
Scheiding
Begin december demonstreer
de een honderdtal arbeidsters
voor het kantoor van het lo
kale comité (een soort wijk
raad) tegen hun ontslag op
staande voet uit een naburige
flessenfabriek. Reden: de
nieuwe zeer islamitische di
recteur was bezig de door
Chomeini zo gewenste ge
slachtelijke scheiding op zijn
werkvloer door te voeren. Om
de twee mannelijke toezicht
houders op de inpakafdeling
het aanzien van de dames te
besparen waren ze alle hon
derd maar ontslagen. Hun
felbegeerde arbeidsplaatsen
werden meteen verdeeld on
der werkloze vrienden en
verwanten van het toezicht
houdende tweetal.
Dat is de wrange uitwerking:
aan de bewuste politiek van
de sjah en zijn keizerin om
steeds meer vrouwen in het
arbeidsproces en universitai
re opleidingen te betrekken
wordt dus langzaam maar ze
ker een eind gemaakt. Het
ayatollaat heeft de werkende
Iraansen zelfs ronduit verteld
dat, om het werkloosheids
probleem onder de mannelij
ke gelovigen op te lossen,
vrouwen bij ontslag prioriteit
gaan krijgen. „De vrouwen
moeten", aldus Qom, „daar
mee blij zijn want door die
opoffering promoveren zij
zichzelf tot martelaressen van
de islamitische revolu
tie".
Volgens de geestelijk leider van
Teheran, ayatollah Montazen,
is dat martelaarschap dubbel
bevrijdend omdat de Iraan
sen zich eindelijk weer aan
hun goddelijke roeping kun
nen wijden: koken en kinde
ren krijgen. Om te bewijzen
dat er toch geen discriminatie
is'wordt met grote frequentie
een tweetal vrome vrouwen
opgevoerd die het ver hebben
gebracht in de religieuze
hiërarchie. De ene is een
vrouwelijke moellah uit Te
heran, de andere een moejta-
hid (wetuitlegster) in Ispa
han. Nee, ze geven geen inter
views want u zou er alleen
maar naar toe gaan omdat ze
Onpopulair
Van de vele in Iran opererende
partijen en groepjes zetten ei
genlijk alleen de marxistische
Fedayin zich in voor volledige
gelijkgerechtigdheid van de
vrouw. De Fedayin zijn nogal
onpopulair - door het officiële
gezag worden ze afgeschil
derd als baarlijke duivels - en
dat maakt de zaak voor de
vrouwen er niet gemakkelij
ker op. Zoals met zoveel za
ken in Iran is de Chomeini-
familie er kundig in geslaagd
in het emancipatievraagstuk
fiks te polariseren en de voor
standsters van het alterna
tief in de verdachte hoek te
drukken; wie de sluier niet
wil is of een agente van het
trio sjah-zion-Amerika, kort
om een aanhangster van de
verloederde goddeloosheid
van het ancien régime tahouti
dus, of een communiste, dus
eveneens verloederd en god
deloos.
Veel keuze daartussen is er niet
en dus slaan de vrouwen in
Iran hun zwarte abba om of
doen in ieder geval een saai
gekleurde doek over het op
ruiende kapsel. Op die manier
is men, zoal niet van het para
dijs in het hiernamaals, in ie
der geval van rust in het he
den verzekerd. In een poging
er maar het beste van te ma
ken prijzen zelfs de meer
vooruitstrevende dames
sommige onvermoede hoe
danigheden van de chador.
„Het is een prima gewaad om
boodschappen in te doen",
menen twee Teheraanse
huisvrouwen in de rij voor
hun zeeprantsoen. „Vroeger
moesten we ons altijd keurig
kleden en konden nooit zo
een-twee-drie de straat op
wippen. Nu gaan we gewoon
in ons schort met krulspel
den, en desnoods in pyjama,
de straat op, geen mens die
het ziet".
Gefriemel
Door de meer aantrekkelijke
studentes van de universiteit
van Teheran wordt vooral de
afstotende leUjkheid van de
chador op prijs gesteld.
„Geen geknijp en gefriemel of
smerige opmerkingen meer.
Ik kan in dit ding helemaal
anoniem mezelf zijn op een
manier die ik vroeger niet
voor mogelijk had gehouden.
Toen durfde ik niet alleen de
bus in. Nu loop en rijd ik vrij
door de hele stad rond. Geen
mens die op me let, ik vind het
heerlijk".
Of een studente in de chemie,
op haar zwarte abba aan de
kapstok wijzend: „Vroeger
vond ik dat ding vernederend
en discriminerend. Nu niet
meer. Ik draag de chador niet
omdat ik als vrouw een min
derwaardig wezen zou zijn
maar om de mannen te helpen
zich te beheersen. Z i j zijn
aanstotelijk. Daar ben ik nu
van af.
De chador is dus blijkbaar min
der verfoeilijk dan door velen
wordt gedacht maar de cha-
dor-draagsters geraken wel in
grote opwinding als de ande
re maatregelen van de over
heid ter sprake komen. „Wel
gelijke straffen maar geen ge
lijke beloning", zo drukt een
groep de nieuwe grondwet
bediscussiërende studentes
het uit. „Er is geen sprake van
dat we dit op ons laten zitten",
aldus een paar maatschappe
lijke werksters uit het arme
Zuid-Teheran. En, in de r\j
winkelende huisvrouwen:
„Toen het erom ging de sjah
te verdrijven mochten we
fraai vooraan demonstreren
om het leger af te schrikken.
De islamitische republiek is
er grotendeels dankzij onze
inzet gekomen. Laten ze
vooral niet denken dat we ons
van die plaats laten verdrin
gen".
Dat is fraaie taal, maar niet ie
dereen gelooft enn. Op het
vliegveld Mehrabad zit een
vader met zijn twee dochters
te wachten ip het uitgaande
vliegtuig naar Athene. Hij
komt weer terug - „Ik heb
mijn bedrijf nu eenmaal hier"
-. maar zijn dochters niet„We
proberen in Athene of Lon
den een visum te krijgen voor
de Verenigde Staten", zegt
een van de meisjes. „In Iran is
voor vrouwen geen toekomst
meer. En op die zalvende be
loften van Chomeini zijn we
ook uitgekeken".
