"Goudzwaard hoeft niet uit de partij" de weekbladen Volgens topman van CDA fractie: DERDAG 17 JANUARI 1980 GARDEREN - „Goud zwaard hoeft niet uit de partij, maar dan moet hij wel ophouden de semi-geestelijke vader van het CDA en zijn verkiezingsprogram te zijn. Het lidmaatschap van de NAVO zal, naar te vrezen is, een belang rijk controversieel item worden in de komende verkiezingsstrijd en de meningen binnen de PvdA geven met name weinig reden tot ge rustheid. De mogelijkheid van regerings samenwerking met de PvdA is niet uitgesloten, maar dan moeten de socialisten zich anders opstellen dan in 1973. Trouwens, uit het oogpunt van een stabiele kamermeer derheid is alles beter dan een minderheidsregering van CDA en WD. De fiisie van het CDA in oktober staat vast, al zullen enkele mensen dat niet meemaken. Ex-CDA-lei- der Aantjes is nu wat uit het lood, maar met die zaak moe ten we nu eens ophouden, als tenminste Aantjes zelf er ook eens mee ophoudt." Vlak voor zijn vertrek naar de Nederlandse Antillen zit de vice-voorzitter van de CDA- fractie in de Tweede Kamer, de CHU'er drs. Gerard van Leijenhorst, duidelijk op zijn praatstoel in zijn Garderense woning. In het CHU-par- tijblad De Nederlander had hij de gedoodverfde CDA- ideoloog Bob Goudzwaard, leider ad-interim voor een deel van het antirevolutionai re volk, flink de les gelezen Meneer Goudzwaard moest ophouden met zijn gezeur, want al zijn met name in het dagblad Trouw geventileerde kritiek op de koers van het CDA, op het kabinet-Van Agt, al zijn geschrijf over de CDA- beginselen, die tegen doelpo- litiek worden ingewisseld, dat alles begon volgens Van Leijenhorst behoorlijk ver velend te worden. En als Goudzwaard dan zonodig wilde opstappen, dan waren er in het AR-kamp genoeg bekwame lieden om Goud- zwaards werk in de CD A-pro gramcommissie over te ne men, alsook het werk van zijn collega's Aantjes en mevrouw Laning, die hun werk in die commissie ook hebben opge schort. Startsein - V/aren die uitlatingen in De Nederlander het startsein van de campagne om Goud zwaard es. zo snel mogelijk uit het CDA te lozen? Vice-voorzitter CD A-fractie Leijenhorst Van Leijenhorst „Ik heb in het nieuwste nummer van De Nederlander nog een verhaal geschreven als antwoord op de „verantwoording" van Goudzwaard in Trouw over beginsel- en doelpolitiek. Ik wil, wij willen Goudzwaard niet kwijt. Maar ik heb nog wat anders geschreven. En daarvoor had ik het schema van de ARP bekeken met be trekking tot de werkzaamhe den in de CDA-programma- commissie en toen kwam ik tot de conclusie, dat wanneer Goudzwaard blijft zeuren, we in tijdnood komen. En dat moet niet" - U hebt duidelijk geschreven, dat er wél anderen zijn die het werk van Goudzwaard ook kunnen doen en waar Goud zwaard zulke fundamentele kritiek heeft op het CDA zal hij toch niet die ommezwaai maken die u en anderen van hem verlangen. Met andere woorden, als'hij blijft door zeurenzult u toch tegen hem moeten zeggen: ga maar? Van Leijenhorst is niet van plan te zeggen, dat het overgrote deel van het CDA Goud zwaard zo langzamerhand kan missen als kiespijn. Inte gendeel, de inbreng van Goudzwaard in het CDA wordt als waardevol beti teld. Alleen, het idee van de partij ideoloog, dat zou ik toch af willen zwakken. Hij heeft niet het alleenrecht op het CDA- verkiezingsprogramma, al worden veel rapporten met zijn naam gesierd in de publi citeit. En het is zo, Goud zwaard neemt daar zelf ook geen afstand van. Maar ook anderen hebben in het pro gram een zeer belangrijk aan deel gehad. Ik noem mensen als Cremers, de KVP-gouver- neur in Limburg en CHU- voorzitter Van Leeuwen. U vindt het misschien vreemd, maar in het algemeen deel ik de ideeën van Goudzwaard. Bij het uitkomen van het boek ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de ARP heb ik zijn inbreng daarin openlijk geprezen. Maar waar ik moeite mee heb dat is zijn rol van de semi-bui- tenstaander". ,Als Goudzwaard wat te ver tellen heeft, waarom doet hij dat dan niet via de daartoe geëigende kanalen. Waarom komt hij dan in Dronten niet op het spreekgestoelte, maar schrijft hij in plaats daarvan een artikel in Trouw. Het CDA kan niet zo worden zoals Goudzwaard dat wil. Er zijn meer mensen dan hij. We moeten naar een CDA waarin CHU, KVP en ARP voluit kunnen functioneren" Beginselpolitiek Van Leijenhorst „Wat Goud zwaard wil, dat is beginselpo litiek. Ik vind zijn onder scheid tussen beginsel- en doelpolitiek veel te scherp. Wat je je als CDA'er moet af vragen is, waar leg je als christelijke partij de nadruk op. Welnu, dat is de beginsel- politiek. Maar buiten dat pro beer je als beginselpartij wat te verwezenlijken en daar voor is een doel nodig, een doel dat de middelen overi gens niet mag heiligen" - Maar velen hebben nu juist na het kernwapendebat de in druk, dat de middelen wel ge heiligd zijn. „Als je - en dat is naar mijn smaak te veel gebeurd - dat onderscheid doel-beginsel ophangt aan het kernwapen debat dan wek je op zijn minst de indruk, dat je met begin selpolitiek bezig bent geweest en wanneer dat niet goed is geweest, dat het dan maar doelpolitiek moet worden. Een belangrijk ding heeft Goudzwaard trouwens ook gezegd: we moeten niet uit de NAVO". De vice-fractievoorzitter van het CDA uit nog meer onge noegen op de handel en wan del van het ARP-fenomeen Goudzwaard: het „onge vraagde advies" waarmee hij vooijaar 1979 op de proppen kwam, een advies over hoe het kabinet zich zou moeten beteren. „Met dit advies had hij ook de geëigende wegen kunnen bewandelen, hij had het naar voren kunnen bren gen op een congres. Welnu, daarna is de commissie- Steenkamp gekomen..." Uitsloven - Die tot een negatieve conclusie kwam. .Tijdens de laatste algemene beschouwingen kreeg het kabinet een voldoende. De tijden waren ook veranderd en als er nu een punt is ge weest waarop het CDA Goudzwaard ter wille is ge weest. dan is het juist dit rapport geweest, waarvoor diverse mensen zich hebben moeten uitslo ven en waarvan men later zei: nou ja, het was eigenlijk niet nodig geweest". ,Een ander punt, de kernwa penparagraaf in het program. Goudzwaard lanceerde een aanval op defensieminister Scholten (CHU). Toen is er contact met Goudzwaard op genomen en is er gezegd: wat nou, eerst heb je de zaak on dertekend en nu distantieer je je ervan. Goudzwaard nam toen vervolgens zijn woorden tegenover Scholten terug. Kijk, dit vind ik nu een voor beeld van wankelmoedig heid" - Maar moet Goudzwaard nu weg of niet en moeten met hem ex-dissidenten verdwijnen? U zegt Goudzwaard niet kwijt te willen, maar u verlangt van hem een koersverande ring, die van hem niet is te verwachten. Dan is toch de conclusie: Goudzwaard stap op, maar wat dan? ,Stel je voor, dat Bob eruit gaat en stel je voor, dat hij met een eigen lijst komt. Dan zie ik hem met zijn volgelingen twee kamerzetels krijgen, in het gunstigste geval mis schien drie. Dat zou je de PPR-II-beweging kunnen noemen. Maar dat is versplin tering en ik denk niet dat Goudzwaard dat wil. Ik denk, dat hij en de dissidenten bin nen het CDA een belangrijke rol kunnen spelen" Voorhoede ,Kijk, Goudzwaard zou zich happy voelen in een voorhoe departij. Maar dat is het CDA niet. Het CDA is de grootste regeringspartij en het heeft daardoor een speciale ver antwoordelijkheid en een an der karakter. De AR heeft in dat geheel altijd wat schoten voor de boeg kunnen lossen. En laten we niet vergeten: ook de ARP is voor de CDA- fusie. En die fusie gaat zeker op 1 oktober door, al zullen er CDA'ers zijn die dat niet zul len meemaken". ..Als er zorgen bestaan - zorgen waarvoor overigens geen re denen aanwezig zijn - over het ontstaan van een soort pragmatische christen-de mocratische partij zoals de Duitse CDU, dan deel ik die zorgen. Maar er bestaat geen aanleiding toe. En laten we wel wezen, de worsteling die in de CDA-fractie is gevoerd over het kernwapenvraag- stuk lijkt in de verste verte niet op een soort doel-bena- dering". ;Na afloop van het kernwapen debat heb ik nog lang met en kele dissidenten gesproken, met Borgman onder andere; gesprekken waarin alles is opgehelderd. Alleen: er be stonden beoordelingsver schillen tussen 6 en 19 de cember, tussen het stemmen voor de eerste mctie-Stemer- dink en het effect dat daarvan werd verwacht, en het toch tegenstemmen tegen de tweede motie-Stemerdink. Het was een vraagstuk van wanneer ga je te ver en verlies je invloed binnen de NAVO en wanneer ga je niet ver ge noeg en bereik je daardoor niets" Geloofwaardig - Zou het volgens u nog geloof waardig zijn als de ex-CDA- dissidenten toch weer kandi daat worden gesteld bij de volgende kamerverkiezin gen? Van Leijenhorst geeft daar geen hard antwoord op. „De CHU heeft niets met die problema tiek te maken, de KVP heeft er één ja, dat moeten de on derscheiden partijen zelf uitmaken. Maar wat de me ningsverschillen binnen de fractie betreft, gèloofik dat de. verwachtingen over de me ningsverschillen tussen de dissidenten en de rest van de fractie somberder zijn dan de werkelijkheid. Want hoe ope reert men binnen zo'n grote fractie - als je een week na het debat elkaar weer tegenkomt, dan is de stemming: we gaan weer verder. Ik denk dat ook 0 de taxatie door de dissidenten zelf onderschat is. Als je je geweten opklopt en daarmee naar buiten treedt, zo duide-' lijk, dan kun je moeilijk meer terug. Ik denk, dat men met het steunen van de eerste mo tie-Stemerdink het kabinet een extra duwtje heeft willen gegeven, zo van: probeer het uiterste te bereiken" - Maar de dissidenten stonden toch onder grote druk. In hoe verre hadden ze de vrijheid bij hun mening blijven? Van Leijenhorst lachend: „Ja, als je je beginselen zo duide lijk naar buiten brengt, dan kun je in vrijheid je beslissin gen nemen". - De dissidenten zouden dan voor zichzelf alle mogelijkhe den hebben afgekapt. vAls je zo aan je beginselen zegt vast te houden, dan kun je er voor jezelf ook de consequen ties uit trekken. En al die ver halen over de massage door Lubbers. Zijn laatste woor den in het fractieberaad wa ren: mensen, jullie moeten zelf beslissen. Misschien had hij de hoop dat hij door zijn roerende woorden de tien al binnen de lijnen had. Dat is meer het karakter binnen de KVP. Een glas wijn daar, een babbeltje hier, maar dat is er in de ARP niet. Daar strijk je ze er eerder mee tegen de ha ren in. Men kan er ook tegen over elkaar erg hard zijn" Lijsttrekker - De taxatiefout van Lubbers met de voor hem verstrekken de gevolgen: buigen voor Van Agt en geen lijsttrekker bij de komende verkiezingen. .Lubbers maakte daar een taxatiefout en Van Agt - dat bleek ook duidelijk in Dron ten - heeft nu zeker de beste papieren voor het lijsttrek kerschap en ik vind hem ook geschikt als lijsttrekker, al heeft Lubbers ook de kwali teiten daartoe". - Na het kernwapendebat is een ander vraagstuk aan de op pervlakte gekomen: welke richting is het CDA bezig op te aaan. Sommiaen zien een opschuiven naar rechtsook al als gevolg van de politieke blokvorming van PvdA en D'66 ter linkerzijde en CDA en WD aan de rechterkant. Van Leijenhorst „Wat vraagt u nu van mij: dat ik moet bewij zen dat het CDA niet rechts is? Ik vraag het de critici om aan te tonen dat het CDA ver- rechtst. Neem het milieube leid, ontwikkelingshulp, het energievraagstuk. Daarin zou je het CDA niet rechts kun nen noemen". fMaar neem nu eens het vraag stuk van het lidmaatschap van de NAVO. Dat vraagstuk zal zeker aan de orde worden gesteld, omdat wij de NAVO kritisch, maar loyaal moeten volgen. Maar praktijk is dan wel dat D'66 en PvdA zich dan weer wat linkser op moeten stellen en dat kan er eventu eel toe leiden dat je geen loyaal lid meer bent of dat je er zelfs uitstapt". Je kunt wel getuigenispolitiek gaan bedrijven, maar dan krijg je daardoor ten eerste een door ons gevreesde „Al- leingang" van West-Duits- land, en dat is griezelig, en ten tweede is er het punt, dat wil je greep op de bewapenings wedloop houden, dan moeten we op hetzelfde niveau met de bondgenoten verder kunnen praten. En daarmee bevind ik mij op de lijn van Van der Stoel (PvdA)" NAVO - Wordt de NAVO een belang rijk punt in de verkiezings strijd? Van Leijenhorst „De eerste fa se van het kernwapendebat hebben we achter de rug, maar ik ben bang dat het in de tweede fase zal gaan om de NAVO zelf, over het lidmaat schap". - Den Uyl en PvdA-voorzitter Max van den Berg hebben ge zegd dat Nederland lid moet blijven. ..Uit mijn contacten met PvdA'ers blijkt dat er bij de socialisten een belangrijke stroming tegen de NAVO is, en ik ben niet gerust over deze ontwikkelingen. Wat we met het kernwapendebat hebben bereikt, is dat we het automa tisme van de kernbewape ning hebben doorbroken. De discussie, het debat, heeft bij ons ook heel wat teweegge bracht" Oppositie - Het toekomstbeeld van het CDA wordt niet eensluidend gunstig genoemd. Opschui ving naar rechts, linkervleu gel dood en verlies bij de ka merverkiezingen. Het CDA zou dus in de oppositie terecht kunnen komen. Wat vindt U daarvan? Van Leijenhorst „De verlies- tendensen zijn er inderdaad. Aan het zitten in de oppositie zie ik persoonlijk goede kan ten zitten". - Zou u toch niet met de PvdA willen samenwerken? Jk zie graag een zo stabiel mo gelijke regeringsmeerder heid, ook in belang van het land al lijkt dat het lood-om- oud-ijzer-principe. De meer derheid die het kabinet nu heeft met twee zetels, is erg krap. Er hoeven maar een paar man in je fractie dwars te liggen of je zit in de proble men. De mogelijkheid van een samenwerking met de PvdA sluit ik niet uit, maar dan moet de PvdA het CDA anders tegemoet treden - op voet van gelijkwaardigheid - dan in 1973". Niet zo gaaf - Christelijke politiek, wat is dat nu eigenlijk: beginselen opofferen aan eenheid en macht? Van Leijenhorst „In artikel 1 van het program politieke overtuiging staat dat het bij belse getuigenis van Gods beloften en geboden beslis sende betekenis heeft op mens, maatschappij en over heid. Daarmee lever je in de eerste plaats alle ideologieën in, daartoe verbind je je sa men en daarmee plaats je je zelf in een perspectief dat uit stijgt boven dit leven. Maar tegelijk zit er erg veel mense lijks bij. Daarom ben ik er persoonlijk toe geneigd niet te hoog van de toren te blazen, het is een mengeling van principes en aardse praktij ken. Ik kan het altijd niet zo gaaf zeggen als Goudzwaard, want zo gaaf is het niet al tijd" WILLEM FRANSSEN [LSEVIERS Een nieuwe Elseviers-rubriek Na tuur handelt over de come-back van de vos. zwetende Carter en de woor- en "Onmacht van een super- vormen de voorplaat van llseviers Magazine. G. Philip lok analyseert de situatie waarin e Verenigde Staten zich be vin- en. Hij schrijft "Het is de on- lacht, het onvermogen van de president om een beleid uit te zet- om in afdoende mate te luis- naar zijn adviseurs, en om beleid vervolgens om te zetten i praktische politiek - gebaseerd 'P realisme, niet op morele dag- Iromerij - die centraal staat". De chrijver wijt de moeilijkheden an Amerika voor een groot deel an het beleid van Carter, Ameri- is volgens hem nog steeds de papieren tijger", zoals het eens oor Communistisch China is enoemd. "Het Amerikaanse eleid is tot dusverre door bange meegaandheid gekenmerkt. Hoe tiders valt de tegemoetkomend- eid uit te leggen die Carters in- .ïssen ontslagen VN-ambassa- eur Andrew Young heeft be- jegens Afrikaanse guerril- der in dit blad een uitgebreid met de theoloog Hans üng, waarin Küng betoogt dat s Kerk Schillebeeckx geestelijk iltert. De theoloog zegt verder, k was niet bereid me te onder erpen aan de inquisitie". VRIJ NEDERLAND Vrij Nederland opent deze week met de loonpauze, met reacties van Den Uyl op het kabinetsbe sluit, een verslag van de gang van zaken rond de besluitvorming "De CDA-fractie is zo goed als helemaal buiten spel gezet" en de conclusie dat wat zich deze we ken aan regeringsbeleid ontrolt het resultaat is van een coalitie tussen Andriessen en Lubbers: "Lubbers voelde er niets voor om nieuwe bezuinigingen op de so ciale uitkeringen voor zijn reke ning te nemen. Dan desnoods maar een loonmaatregel. Zo von den Andriessen en Lubbers el kaar". Eveneens in dit blad een achter grondverhaal over "de Antillen- route", de vaak fortuinlijke ma nier om belastingen te vermijden op het belastingparadijs Curacao. "Op de Leidse universiteit waar de Nederlandse belastinginspec teurs worden opgeleid, schatten ze dat de Nederlandse belasting dienst meer dan een miljard per jaar aan zijn neus voorbij ziet gaan, richting Antillen". Rob Sijmons schrijft over een oud fenomeen, dat nu ten tijde van de gijzelingsactie in Iran weer van stal gehaald wordt, de "hersen spoeling" of ook wel de "over- identificatie". Als voorbeeld noemt Sijmons de slachtoffers van Molukse kapingen: "Als zij, ondanks het gebeurde enig be grip trachten te wekken voor de Molukse zaak wordt hen meteen een psychiatrisch etiket opge plakt over-identificatie met de agressor". Verder komen in Vrij Nederland de stijgende goudprijs en de gevol gen hiervan aan de orde, een ver haal over Gandhi en een stuk van Johanna Fortuijn over ontwik kelingshulp. "Ontwikkelings hulp schept vaak alleen weer nieuwe problemen". De kleuren- bijlage is gewijd aan A. Conan Doyle en zijn schepping Sherlock Holmes. In de Tijd worden geen optimisti sche verwachtingen geuit over de terugkeer van Gandhi als hoofd van de nieuwe Indiase regering. Jaap Walg legt uit hoe Gandhi, ondanks een besmet verleden, een groot gedeelte van het volk achter zich kreeg. "In feite heeft ze nooit iets speciaals gedaan voor welke groep dan ook. Zij weet de sentimenten echter han dig te bespelen. "Grote verande ringen verwacht de schrijver niet "Als we zién hoe Indira in het verleden haar innerlijke kracht heeft gebruikt mogen we verwachten dat in India voorlo pig alles bij het oude zal blijven" Onder de titel de speculant en de woningnood wordt in de Tijd aandacht besteed aan de onroe- rend-goedmagnaat Ton Fagel. Verslag wordt uitgebracht van bezoeken aan krakers van Fagel's panden. In een brief aan de kra kers had Fagel geschreven: "Oké, jullie hebben die panden ge kraakt, maar nu ga ik een punt scoren. Ik win toch, ik heb het geld en de mensen". Evenals in Vrij Nederland in de Tijd een interview met leden van de anti-militaristische actiegroep Onkruit. Er wordt gesproken over de "criminalisatie van On kruit". Verder in de Tijd een vraaggesprek met Berte Meijer schrijfster van recepten en een synodeverslag uit Rome. Van Aardenne praat over een "vorkje bij het Bestek" in een ge sprek over de loonpauze, de ko mende extra bezuinigingen. "Het zal heel lang duren voordat ie mand met een academische op leiding inziet dat het zin heeft om de vuilnisman beter te betalen dat de pas afgestudeerde. Het is meer een psychologisch proces dan een economisch". Hij voelt zich thuis in de WD, omdat hij liberaal is, "D'66 is géén liberale partij. D'66 staat in sommige op zichten links van de PvdA". Een onderzoek in het Leids Aca demisch Ziekenhuis naar stol lingsfactoren in het bloed van af gedreven vruchten heeft geleid tot een grootscheepse actie van o.a. de Evangelische Omroep. Emma Brunt gaat nader op de zaak in en onderzocht wat be doeld werd met uitspraken als "je kunt dit volkomen vergelijken met toestanden in de concentra tiekampen waar proeven werden gedaan met gevangenen", die ge daan werden door een arts tijdens een uitzending van de EO. Zij concludeert "Een hysterische campagne tegen Terwiel (de in ternist, die het onderzoek in het Leids Academisch Ziekenhuis leidt, red.) om langs die weg stemming te kweken tegen de abortushulpverlening in Neder land is een zeer ongewenste po ging om ingewikkelde ethische vraagstukken te onderwerpen aan een soort volksgericht". Eveneens in HP een verhaal over Gandhi; "Zijn ze in India gek ge worden"? en een verslag van de oprichting van de Duitse milieu partij, de Grünen. Op de poppa gina een portret van Marianne Faithfull, "een adellijke junkie" hervormd nederland In Hervormd Nederland wordt nog nagepraat over de kernwapen zaak. Na een bezoek aan Amerika komt Herman de Lange tot de volgende conclusie: "In feite was de beslissing reeds in het begin van 1979 in kannen en kruiken, hoewel de NAVO nog geen for meel besluit had genomen. In de cember bekrachtigde de NAVO- raad pas de al vroeger getroffen beleidsbeslissingen. De tijd hier tussen heeft men gebruikt om de regeringen van Nederland, Bel gië en m mindere mate de Bonds republiek in staat te stellen volksvertegenwoordigers en po litieke opiniegroepen te verzoe nen met de onvermijdelijkheid van deze beslissing". Van de Russische correspondent Klaus Bednarz een analyse van de reacties van de bevolking van d% Sowjet-Unie na de Russische inval in Afghanistan. Ook pro beert hij een verklaring te zoeken voor "Het inval: "Heh vermijden van een verscherping van deze spanningen (de politieke span ningen in de wereld red.) is terzij de gesteld sinds de NAVO in Brussel tot de plaatsing van nieuwe kernwapens in West-Eu ropa had besloten en president Carter een drastische opvoering van de uitgaven voor de bewape ning had afgekondigd". Ook m Hervormd Nederland een artikel over een onderwijspro- jekt, dat natuurkundeonderwijs op de middelbare scholen in een breder maatschappelijk kader wil plaatsen. NAS (Natuurkunde in de Samenleving). De reacties van de leerlingen zijn vry posi tief. De Rembrandtscholenge- meenschap in Leiden doet ook mee aan dit projekt. Een leerling zegt als er een groepje mede scholieren voorbijloopt "Pik er maar eentje uit en vraag naar de voor- en nadelen van kernener gie, dan komt er niks uit. Nu we NAS hebben gehad weet je dat tenminste". MARIJKE KOOL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 11