NAVOenEG eensgezind
tegen de
Sowjet-Unie
"Parijs moet komen
met nieuw voorstel"
Geen enthousiasme OS-boycot
Sowjet-Unie
veroordeelt
eis van VU!
Onzekerheid
Bonn door
Afghanistan
Aanhang voor Edward
Kennedy groeit weer
WOENSDAG 16 JANUARI 1980
(Van onze correspondenten)
BRUSSEL-LONDEN - De meeste
NAVO-landen voelen weinig voor
een boycot van de Olympische
Spelen in Moskou als straf' voor
de Sowjet-Unie wegens de Russi
sche invasie in Afghanistan. Dit
bleek gisteren tijdens een zitting
van de NAVO-raad in Brussel,
waar het optreden van de NAVO-
landen tegenover Moskou werd
besproken.
Alleen Canada toonde zich een
voorstander van een olympische
boycot. Ook Engeland zou er voor
voelen geen atleten naar Moskou
te sturen zolang er Russische sol
De Europese Negen gaven de Eu
ropese Commissie opdracht
reglementen uit te werken om te
voorkomen dat de Europese
graanexporteurs het 'gat' zouden
proberen te vullen, dat is ont
staan door het besluit van Was
hington de export van 17 miljoen
ton graan naar de Sowjet-Unie op
te schorten. De EG zal ook de ex
port van kippen en varkensvlees
naar Rusland beperken. Alleen
de traditionele handel blijft on
aangetast.
De ministers van buitenlandse za
ken van de Negen spraken in een
verklaring hun grote zorg uit over
het Russische ingrijpen in Af
ghanistan, „een niet-gebonden
land dat behoort tot de islamiti
sche wereld". De invasie van
Moskou vormt een bedreiging
voor de vrede, veiligheid en sta
biliteit in deze regio, inclusief het
Indische subcontinent, het Mid
den-Oosten en de Arabische we
reld, aldus de verklaring.
De Negen herinneren eraan dat hun
opvatting over ontspanning be
tekent dat détente ondeelbaar is
en een wereldwijde dimensie
heeft. Dit werd ook benadrukt in
een verklaring die NAVO-secre-
taris-generaal Luns na afloop van
het NAVO-beraad oplas. „Déten
te is ondeelbaar en wederzijds".
De NAVO-landen zijn er ook van
overtuigd dat een dergelijk on
derneming (de Sowjet-invasie in
Afghanistan) niet straffeloos on
dernomen kan worden.
Belang
Wat dit laatste betreft, willen de
NAVO-landen bij de landen in de
Derde Wereld nog eens beklem
tonen „waar hun werkelijke be
lang" ligt, zoals van Nederlandse
kant werd opgemerkt. Speciale
aandacht zal daarbij worden be
steed aan de landen in de regio
rond Afghanistan. De Neder
landse woordvoerder betoogde
dat een „krachtige stellingname
van de NAVO een geruststelling
voor de Derde Wereld zou bete
kenen".
Misschien heeft de Sowjet-Unie
zich misrekend bij haar besluit
om in Afghanistan met militaire
macht in te grijpen, aldus nog de
Nederlandse vertegenwoordiger.
„Mogelijk was het Russiche op
treden bedoeld om een situatie te
bevriezen in plaats van te veran
deren. Na de schokgolf die is ont
staan, vooral in de Derde Wereld,
moet de prijs voor Moskou zo
hoog mogelijk worden gemaakt",
aldus de afgevaardigde uit Den
Haag.
daten in Afghanistan zijn. Van
Nederlandse zijde werd alleen de
verklaring van minister-presi
dent Van Agt van vrijdag her
haald. Daarin zei Van Agt dat de
Nederlandse regering geen fi
nanciële verantwoordelijkheid
wenst te dragen voor uitzending
van Nederlandse sportlieden
naar de Olympische Spelen.
MANILLA (DPA) - De Filip
pijnse oppositieleider Benig-
no Aquino is gisteren na een
verlof van drie weken weer
naar de gevangenis terugge
keerd, zonder dat hij een
ontmoeting met president
Marcos heeft gehad.
Aquino had tevergeefs gewacht
op een beslissing van de Fi
lippijnse president om zijn
verlof te verlengen. Na zijn te
rugkeer in de gevangenis
spraken waarnemers hun
twijfel er over uit of het wel
tot een ontmoeting zal komen
tussen de oppositieleider en
president Marcos, die wel in
teresse in een gesprek met
Aquino zou hebben, gezien
zijn eerdere voorstel aan
Aquino zitting te nemen in
een adviesraad over de staat
van beleg.
Aquino gold voor de presi
dentsverkiezingen in 1973 als
één van de kansrijkste tegen
kandidaten van Marcos. In
september van 1972 werd hij
echter na de uitroeping van
de nu nog van kracht zijnde
staat van beleg, gearresteerd
en door een militaire recht
bank wegens moord en on
dermijnende activiteiten ter
dood veroordeeld.
NAVO-secretaris-g ener aal Luns zei
na afloop van het NAVO-beraad
dat sommige landen zich erg
voorzichtig hadden uitgelaten.
Gewezen was op de grote moei
lijkheden met de sport-lobby's.
Andere landen hadden zich voor
stander betoond van verplaat
sing van de Olympische Spelen
naar pen andere hoofdstad.
WASHINGTON (DPA/UPI) - Ter
wijl de Verenigde Staten in
sterke mate op het internationa
le vlak actief zijn, gaat binnens
lands het politieke proces, dat
eind dit jaar uit moet lopen op
de keuze van de 40ste president,
schijnbaar ongestoord door.
Zo wordt volgende week dinsdag
in Iowa een "stemming" gehou
den onder de leden van de De
mocratische Partij, waar een
keuze kan worden gemaakt tus
sen president Carter en senator
Edward Kennedy, die tot dusver
gepoogd heeft de Amerikanen
duidelijk te maken dat het hun
aan leiding heeft ontbroken ge
durende de ambtstermijn van de
huidige president.
Kennedy kreeg gisteren steun
voor zijn kandidatuur van de
kant van enkele vakbonden:
Rijn-zoutverdrag op economi
sche of praktische gronden als
onhaalbaar werden verworpen".
Hij wees erop dat de Franse hou
ding inzake de zoutvervuiling
van de Rijn in Nederland „grote
onrust" heeft veroorzaakt.
Van der Meij zei nog dat Den Haag
verheugd is over de drie resolu
ties die het Europees parlement
heeft aangenomen over de Fran
se houding tegenover de zout
vervuiling van de Rijn. De Franse
bewindsman Jean Frangois Pon-
cet (buitenlandse zaken) zei op
zijn beurt dat het Europese par
lement geen enkele bevoegdheid
heeft om zich met deze kwestie
bezig te houden.
Minister Poncet herhaalde dat
Frankrijk de doelstellingen van
het Rijn-zoutverdrag volledig
blijft onderschrijven. De Duitse
staatssecretaris Von Dohyanani
(buitenlandse zaken) bepleitte
ook een „zo snel mogelijke" op
lossing van het probleem van de
zoutlozingen van de Franse kali-
mijnen, maar voegde eraan toe
dat hij begrip had voor het di
lemma waarin de Franse regering
zich bevindt.
voorzitter Douglas Fraser van
de verenigde automobielarbei
dersbond (met anderhalfmil-
joen leden) sprak zich vóór de
senator uit Massachusetts uit
bij diens streven de Democrati
sche kandidatuur in de wacht te
slepen ten koste van de kansen
van Jimmy Carter en van gou
verneur Edmund Brown van Ca-
lifornie.
Fred J. Kroll, die leider is van de
235.000 leden tellende bond van
spoorweg- en luchtvaartarbei
ders, zei zich persoonlijk voor
Kennedy te zullen inzetten.
Overigens werden de Amerikanen
gisteren langs twee wegen her
innerd aan het drama van
Chappaquiddic-k, waar Edward
Kennedy in 1969 een hoofdrol
speelde in een auto-ongeluk dat
het leven kostte aan de 28-jarige
secretaresse Mary Jo Kopechne.
De krant "Washington Star" (met
een oplage van ruim 300.000
exemplaren) meldde, zich op een
onderzoek van deskundigen be
roepend, dat de lezing die Ken
nedy tot dusver van het voorval
gegeven heeft, verkeerd is.
Het in ruim 18 miljoen exempla
ren gedrukte weekblad "Rea
der's Digest" schrijft in zijn fe
bruarinummer dat uit nieuw
onderzoek door de meest voor
aanstaande Amerikaanse onge
luksdeskundigen gebleken is,
dat de senator op de ongeluks-
'dag meer dan tweemaal zo hard
op de brug waar vanaf hij in het
water stortte, toegereden was
dan hij steeds heeft gezegd.
Daardoor had hij zich, aldus de
Digest, aanzienlijk nonchalan
ter gedragen dan men tot nu toe
mendem
Vit enkele vraaggesprekken met
Britse atleten is verder gebleken
dat weinigen bereid zijn om de
Olympische Spelen te boycotten.
Een opinieonderzoek heeft verder
uitgewezen dat het vooral de ou
deren van over de 65 jaar zijn (51
procentdie vinden dat Engeland
zich zou moeten terugtrekken,
vergeleken met 28 procent van de
jongeren in de leeftijdsgroep van
15 tot 24 jaar.
De Lagerhuisgroepdie zich tegen
Moskou verzet als plaats voor het
vierjaarlijkse sportgebeuren,
heeft inmiddels contact met Mun-
chen en Montreal gezocht, als mo
gelijke vervangers.
PAGINA 9
PESJAWAR Reuter/AFP/UPI) -
De Sowjet-Unie heeft gisteren de
eis van de VN tot terugtrekking
van de buitenlandse troepen uit
Afghanistan veroordeeld. Tass
liet weten dat de resolutie van de
algemene vergadering van de VN
waarin deze eis staat, bedoeld is
om de veiligheid in Afghanistan
te ondermijnen.
De resolutie, aldus Tass, is de VN
opgelegd door Amerika China en
hun bondgenoten.
De Russische strijdkrachten in Af
ghanistan zouden versterking
krijgen. In berichten uit Afgha
nistan wordt gezegd dat er ka
nonnen, tanks en ander militair
materieel naar de Russische
troepen in dit land worden ge
zonden.
Uit het gebied van de Khyberpas
aan de grens tussen Afghanistan
en Pakistan meldde een corres
pondent van Reuter dat de Rus
sen zich daar op een langdurige
campagne schijnen voor te be
reiden. Volgens diplomaten in
Kabul, aldus de correspondent,
hebben guerrilla-eenheden uit
diverse Afghaanse stammen
Russische konvooien aangeval
len op de weg van Kabul naar de
Sowjet-Unie. Deze weg is van
grote strategische betekenis in
het huidige conflict
In Pesjawar zeiden Afghaanse
guerrillaleiders dat de strijd in
het oostelijke berggebied van Af
ghanistan de afgelopen twee da
gen is opgelaaid. Aan beide kan
ten zouden doden en gewonden
zijn gevallen.
De nieuwe Afghaanse regering van
Babrak Karmal tracht kennelijk
de Iraanse leiders te paaien. Zij
stuurde ^jatollah Chomeini, de
feitelijke machthebber in Iran,
een in hartelijke bewoordingen
gestelde boodschap, waarin
wordt benadrukt dat Kabul nau
we en vriendschappelijke be
trekkingen met Iran wil.
Inmiddels heeft de Amerikaanse
regering het bericht bevestigd
dat Russische strijdkrachten
stellingen hebben betrokken
langs de grens tussen Afghanis
tan en Iran. Gemeld was dat het
om en divisie van zeker 10.000
man ging, maar volgens Was
hington zijn het er niet zoveel.
Malcolm Toon, voormalig Ameri
kaanse ambassadeur in Moskou,
liet gisteren weten dat hij het vo
rig jaar, toen hij nog in functie
was als ambassadeur, het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken 'bijna dagelijks'
gewaarschuwd had voor een
Russiche inval in Afghanistan.
"Het verbaasde mij dan ook wel
te horen dat president Carter ver
rast was door de gebeurtenissen
in Afghanistan", aldus Toon.
GEWONDEN BIJ
BOMAANSLAGEN
NOORD-IERLAND
BELFAST (Reuter) - Op vier ver
schillende plaatsen in Noord-
Ierland zijn gisteren bommen tot
ontploffing gebracht door leden
van het verboden Ierse Republi
keinse Leger, waarbij vier men
sen, drie politieagenten en een
burger, gewond raakten.
In de buurt van de grens tussen de
Ierse Republiek en het onder
Brits bestuur staande Noord-
Ierland brachten de terroristen
een landmijn tot ontploffing op
het moment dat een particuliere
auto passeerde die onder politie-
geleide stond.
In Belfast pleegden twee vrouwen
bomaanslagen bij een bankge
bouw. De projectielen konden,
nadat de omgeving was afgezet,
tijdig onschadelijk gemaakt
worden. Bij aanslagen elders in
Noord-Ierland ontstond slechts
lichte schade.
De Amerikaanse onderminister
voor buitenlandse zaken V/arren
Christopher, die de VS in het
Brusselse overleg vertegenwoor
digde, drong echter niet aan op
een gemeenschappelijk optrekken
van de NAVO-landen op dit punt,
aldus welingelichte NAVO-krin-
Honderd Britse Lagerhuisleden
hebben een parlementaire motie
ondertekend, waarin het bestuur
van de Olympische Spelen met
klem wordt gevraagd de Spelen
niet in Moskou te houden wegens
„de Russische agressie in Afgha
nistan".
(Van c
correspondent Jan Gerritsen)
BRUSSEL - De NAVO-landen willen zoveel mogelijk en
verenigd front vormen tegenover de Sowjet-Unie. Dat is
de politieke betekenis van de afspraak die ze gisteren op
een speciale zitting van de NAVO-raad overeenkwamen.
De afspraak houdt in dat elk land zich zal onthouden van
enig besluit dat afbreuk zou kunnen doen aan een maat
regel dat een ander NAVO-land tegen de Sowjet-Unie
neemt.
Ongeveer op hetzelfde ogenblik
besloten de Europese Negen hun
handelspolitiek zo aan te passen,
dat de Amerikaanse maatregelen
tegen Moskou - zoals de stopzet
ting van de graanuitvoer - niet
zouden worden ondermijnd. Di
rect noch indirect, aldus de Bel
gische minister van buitenlandse
zaken Simonet, die hieraan toe
voegde: „Dit is de prijs die de
Sowjet-Unie moet betalen voor
de invasie in Afghanistan".
Het NAVO-beraad, waaraan spe
ciale afgezanten zoals de Ameri
kaanse onderminister Warren
Christopher (buitenlandse za
ken) deelnamen, leverde geen
nieuwe gemeenschappelijke
stappen tegenover Moskou op.
Wel zei secretaris-generaal Luns
dat de principe-afspraak „elkaar
niet voor de voeten te lopen" be
trekking had op „alle soorten
handel", dus niet alleen de leve
ring van agrarische produkten
aan de Sowjet-Unie.
„Gat"
De Europese Negen voegden direct
een bescheiden daad bij het
woord. Zij besloten op aandrang
van West-Duitsland de Arabische
Golfstaten uit te nodigen voor
een veelomvattende dialoog. De
Europese Commissie moet voor
stellen gaan uitwerken voor hulp
aan Afghaanse vluchtelingen in
Pakistan. De boterexport naar de
Sowjet-Unie wordt voorlopig
stilgelegd. Over export van
hoogwaardige technologie naar
het Oostblok werd niet gespro
ken, omdat de Gemeenschap op
dit punt geen gemeenschappelijk
beleid heeft.
Nederland over Rijn-zoutverdrag:
BRUSSEL - De regering
heeft Frankrijk een schot
voor de boeg gegeven met
het oog op het komende
overleg over het Rijn-
zoutverdrag. In de Euro-
pese ministerraad deed
staatssecretaris Van der
Meij (Europese zaken) gis
teren een beroep op Parijs
„met nieuwe voorstellen
te komen die getuigen van
realiteitszin".
Marcos zet
tegenstander
opnieuw in
gevangenis
Eind januari komt de internatio
nale Rijncommissie bijeen.
Frankrijk heeft aangekondigd
dat het dan met nieuwe voorstel
len zal komen om de vervuiling
van de Rijn met zout tegen te
gaan. Zoals bekend besloot de
Franse regering afgelopen herfst
het Rijn-zoutverdrag niet ter
goedkeuring aan het Franse par
lement zou voorleggen omdat er
geen meerderheid voor was.
Volgens het Rijn-zoutverdrag wa
ren de Fransen verplicht de lo
zing van zout in de Rijn door de
Franse kalimijnen in de Elzas aan
banden te leggen. Nadat Den
Haag de Nederlandse ambassa
deur in Parijs had teruggeroepen
voor overleg om zo de Neder
landse teleurstelling over het
Franse regeringsbesluit te de
monstreren, verzekerde Parijs
dat het de aangegane verplich
tingen toch wil nakomen.
Staatssecretaris Van der Meij
noemde het gisteren een vereiste
dat de Franse voorstellen van
realiteitszin zullen getuigen en
„geen ideeën zullen behelzen die
al vroeger in het overleg over het
BONN - De Russische inval in
Afghanistan heeft in Bonn
voor spanningen gezorgd. De
Westduitse regering weet nog
altijd niet precies hoe er moet
worden gereageerd. Rege
ringswoordvoerder Armin
Grunewald heeft weliswaar
bevestigd dat de belangen
van Washington gelijk zijn
aan die van de Bondsrege
ring, maar hij wilde niet zeg
gen of dit ook betekent dat de
solidariteit met de Verenigde
Staten voorrang heeft boven
een Europese overeenstem
ming met vooral Frankrijk.
Evenals Frankrijk wil de
Bondsrepubliek vasthouden
aan de ontspanningspolitiek,
en daarom dient er voorzich
tig te worden gemanoeu
vreerd. Het motto is daarbij:
„Berlijn is dichterbij dan Ka-
bul".
De ontspanningspolitiek is al
tijd het paradepaard van de
sociaal-liberale regerings
coalitie geweest. Door deze
politiek is het voor miljoenen
Westduitsers mogelijk ge
worden naar het Oosten en
vooral de DDR te reizen. Om
gekeerd waren duizenden
„exile-Duitsers" in staat zich
definitief in de Bondsre
publiek te vestigen. Dat pro
ces mag volgens de Westduit
se regering door de Russische
overval op Afghanistan niet
worden gestopt.
Vandaar dat regeringsleider
Helmut Schmidt er niet aan
denkt zijn geplande bezoek
aan de Oostduitse staats- en
partij chef Erich Honecker en
de Russische secretaris-gene
raal Brezjryev af te zeggen.
„De dialoog met het Oosten
moet verdergaan".
Aanvankelijk had de CDU-
CSU-oppositie zeer gematigd
op de gebeurtenissen in Af
ghanistan gereageerd. Toen
de bondsregering prijzende
woorden voor die houding
over had, veranderden de
christen-democraten hun
standpunt bijna 180 graden.
De „Union" is een felle cam
pagne tegen de regeringscoa
litie in Bonn begonnen onder
het motto „Een totaal debacle
van tien jaar Ost-politik".
Kandidaat-kanselier Franz-Jo
sef Strauss zei dat „de firma
Brandt, Bahr, Wahner en
Schmidt het Duitse volk heeft
misleid". Er was maar één
remedie, namelijk dat hij,
Strauss, die altijd al had ge
zegd wat de werkelijke be
doelingen van de Sowjet-
Unie waren, het roer in Bonn
zou overnemen. Terwijl ie
mand als SPD-voorzitter en
Nobelprijswinnaar Willy
Brandt ernstig waarschuwt
voor overreacties ...„die tot
oorlog kunnen leiden"...
CDU-afgevaardigde Mertens
zegt echter, dat Washington
op moet houden een ont
spanningspolitiek te steunen
zoals die door de regering-
Brandt in gang is gezet. Vol
gens Mertens moet er in de ja
ren '80 een „voortdurende,
berekenbare en doelbewuste
politiek worden gevoerd, die
binnen het westelijk bondge
nootschap is afgesproken en
die niet vandaag Brezjdjev
omarmt en hem morgen weer
vervloekt".
De CDU-CSU vindt dat
Schmidt niet naar Honecker
en Brezjnjev moet reizen, dat
er ernstig moet worden nage
dacht over een boycot van de
Olympische Spelen in Mos
kou, dat de Sowjet-Unie geen
kredieten meer moet krijgen
en dat er geen technische
produkten aan Rusland meer
moeten worden geleverd die
direct of indirect tegen het
Westen of de Derde Wereld
kunnen worden gebruikt.
Verder vindt de oppositie dat de
door de Sowjet-Unie al be
stelde voedingsmiddelen
moeten worden bestemd voor
de ernstig in nood verkerende
landen van de Derde Wereld.
Er wordt ook gepleit voor een
uitbreiding van de westerse
invloedssfeer in het Midden-
Oosten, zodat olietransporten
in geval van nood kunnen
worden beveiligd.
Deze uitlatingen moeten ook
weer niet zo worden geïnter
preteerd dat de CDU-CSU te
rug wil naar de koude oorlog.
Strauss legt er nog altijd de
nadruk op dat hij als geen an
der „aan de vrede hangt", dat
hij weliswaar geen „pacifist
uit overtuiging" is, maar een
„pacifist uit verantwoor
ding". Er moet echter, zeg"»
Strauss, afscheid worden ge
nomen van de „illusies van de
ontspanningspolitiek".
Dit jaar, in oktober, zijn er in
West-Duitsland bondsdag
verkiezingen. Daarvoor
wordt gekozen in de deelsta
ten Baden-Wurttemberg,
Saarland en Noordrijn-West-
falen. Het ligt dus voor de
hand dat de verkiezingsstra
tegen van de CDU-CSU zich
afvragen of Afghanistan er
niet toe by kan dragen, hoe
cynisch dat misschien ook
klinkt, dat hun kandidaat
Strauss de volgende rege
ringsleider van de Bondsre
publiek wordt. Dat ziet
Strauss zelf ook zo. De oppo
sitie belijdt krachtig solidari
teit met de Amerikanen, ter
wijl de regering als een slap,
niet tot handelen in staat zijnd
stelletje wordt afgeschil
derd.
Voor Helmut Schmidt is de si
tuatie er niet gemakkelijker
op geworden. Hij kan, als lei
der van de machtigste Euro
pese bondgenoot, de Ameri
kanen niet in hun hemd laten
staan. Maar hij kan evenmin
de Russen zo hard voor het
hoofd stoten dat daardoor de
ontspanningspolitiek voor
goed als museumstuk wordt
bijgezet.
Senator Kennedy: op
