Polak: 'Je zou meer
willen en sneller'
Ford paraat
achter
de schermen
Mcsansizm
Amerika
gaat
kiezen
HP
deTijd
(3 en slot)
EISEVIERS
DONDERDAG 10 JANUARI 1980
PAGINA 19
Ronald Reagan.
Amsterdams burgemeester Wim Polak
AMSTERDAM - In 1980
zullen honderden histori
sche schepen de Amster
damse haven binnenzeilen
voor de manifestatie
„Sail". Treinreizigers zul
len bij het Centraal Station
eindelijk op de metro
kunnen overstappen of
koffie kunnen drinken in
het weer opgebouwde
Noord-Zuidhollandse kof
fiehuis.
Grote projecten komen dit jaar ge
reed: de Nieuwe Kerk op de Dam,
het Belgisch Cultureel Centrum
en het Leidseplein, terwijl dit jaar
ook de eerste paal zal worden ge
slagen voor het nieuwe muziek
theater annex stadhuis van Am
sterdam.
Maar de hoofdstad heeft dit jaar
ook te maken met bijna onoplos
bare problemen als woningnood,
verkeersstagnaties, verslaafden,
criminaliteit en een moeilijke
verhouding tussen politie en be
volking. Burgemeester Polak
zegt vermoeid: „Soms word je
ongeduldig, je zou meer willen en
sneller. De ene dag voel je je op
gewekter dan de andere. Maar ze
hebben geen burgemeester ge
vraagd die geen fouten mag heb
ben, dus die hebben ze ook niet
gekregen".
Dieptepunt
„Ik heb de indruk dat we wat de
woningnood betreft door het
dieptepunt heen zijn gegaan. De
woningbouwproduktie in Am
sterdam is beter, maar we zijn aan
onze limiet. Er is geen grond
meer over. We zullen met de
stadsvernieuwing voorlopig nog
op de woningbouw in de regio
van Amsterdam moeten rekenen.
Zelfs als je de stadsvernieuwing
aan de gang houdt, heb je die
overloop nodig".
- Binnenkort zal de Amsterdamse
politie in actie moeten komen te
gen groepen krakers.
Ja, er zijn veel woningen in de stad
gekraakt waar we niets aan doen.
Maar er zijn twee gevallen waar
ontruiming moet plaatsvinden",
zegt burgemeester Wim Polak.
„Het eerste betreft het gebouw
van de Technische Unie aan de
Keizersgracht, waarover het ge
rechtshof uitspraak heeft gedaan.
Ik heb daar niets over te zeggen.
Een burgemeester kan een uit
spraak van een rechter niet toet-
- Maar de wijze waarop de politie
zal optreden, heeft u wel in de
hand.
Polak: „De manier waarop wordt
door de tegenpartij bepaald. Wij
zijn niet van plan enig geweld te
gebruiken. Maar als men een
schip met puin en bussen verf het
huis binnenbrengt, moet je
daarmee rekening houden. Het
tweede ontruimingsgeval betreft
normale distributiewoningen in
de Van Woenselaarstraat. Door
die te kraken, zijn tienduizenden
woningzoekenden gepasseerd.
Willen wij ons distributiebeleid
enigszins geloofwaardig houden,
dan kun je daar niet in berusten.
Dit is toch een van de grote
problemen van 1980"
Museumstad
Over de verkeersproblemen in Am
sterdam zegt de burgemeester.
„Kijk eens, ik zeg altijd in een li
terfles kan maar één liter water.
In de Amsterdamse binnenstad
kunnen we maar een beperkte
hoeveelheid auto's hebben. De
gemeente kan geen wonderen
doen. Dus wat doe je dan. Je pro-
De weekbladen doen het ook deze
week nog eventjes rustig aan. De
Russische inval in Afghanistan
mag dan, zoals Vrij Nederland
zegt, een geschenk zijn voor
Jimmy Carter, het lijkt tevens
een geschenk voor de opiniebla
den die - terecht - allemaal zeer
veel ruimte aan deze zaak beste
den.
De distributie van Hervormd Ne
derland levert dit nieuwe jaar wat
problemen op. Het blad was gis
teren net als vorige week nog niet
bij de kiosken verkrijgbaar en
kan dus helaas niet worden be
sproken.
MAGAZINE
'Sowjet-wals over Afghanistan"
staat in grote letters op de vuur
rode omslag van Elseviers Maga
zine. In een commentaar pleit
D.M. van Rosmalen voor andere
middelen dan alleen maar eco
nomische en morele druk: steun
aan de vrijheidsstrijd van de Af
ghaanse moslims, bewapening
van Pakistan in samenwerking
met China, een politiek bondge
nootschap van niet gebonden en
westerse landen in de bedreigde
regio's en een entente cordiale
tussen de Verenigde Staten, Ja
pan en China met duidelijke poli
tieke en militaire afspraken.
beert het openbaar vervoer te be
vorderen. Het lijkt immers rede
lijker datje de trams met een paar
honderd passagiers vrijbaan
geeft ten koste van een paar au
to's met hooguit vijf perso-
Het aantal opbrekingen in de bin
nenstad is eind vorig jaar dras
tisch teruggebracht. „Die werk
zaamheden zijn bekeken op het
aspect bereikbaarheid en nood
zakelijkheid. Ze hangen samen
met de aanleg va., de binnenring
rond het centrum en de vernieu
wing van de riool- en gasleidin
gen langs de grachten. Als die
zaak stuk is, kun je het niet gaan
uitstellen".
„Een autovrije binnenstad. Je kunt
van Amsterdam natuurlijk een
museumstad maken, zoals in Ve
netië is gebeurd, maar men moet
eens gaan kijken naar de stin
kende mesthopen die er rond het
centrum van Venetië zijn ont
staan. Zo lang in Amsterdam een
economisch en zakelijk centrum
bestaat, kun je het verkeer niet
uitsluiten. De omzet die in de
winkels en warenhuizen rond De
Dam wordt behaald, betekent
ook dat er een enorme aanvoer
van produkten nodig is. Die kun
je niet per tram of per trekschuit
afhandelen".
Buitenlanders
De zogenaamde etnische minder
heden in Amsterdam, zowel de
60.000 legalen als de illegalen,
vormen een groot probleem. In
tegenstelling tot de Amsterdam
se hoofdcommissaris van politie,
Sanders, die de grote aantallen
illegalen in een recente toespraak
allemaal in de criminele hoek
plaatste, zegt Polak genuan
ceerd: „Bij de illegalen heb je
Sig. W. Wolf is niet optimistisch
over de toekomst van Suriname.
De helft van de gehele bevolking
zal eind dit jaar in Nederland zit
ten. "Grote verbittering en apa
thie zijn de kenmerken van wat er
van Suriname nog is overgeble
ven", schrijft hij.
Dominee Abma van de SGP werd
door Alice Oppenheim opge
zocht. "Als mijn woorden strie
men is het niet de bedoeling om
pijn te doen, maar om als het wa
re te winnen in geestelijke zin",
vertrouwt hij haar toe.
Michel van der Plas recenseert de
recensies van de oudejaarsconfe
rence van Wim Kan. Hij is het niet
eens met de critici die schreven
dat Kan vreselijk goed was, want
er waren best wel wat vraagte
kens. Aan de andere kant is hij
het ook niet eens met de mensen
die schreven dat Kan milder en
bezadiger is geworden. Hiermee
wordt volgens Van der Plas een
betreurenswaardige tendens be
vestigd die al geruime tijd de Ne
derlandse kunstkritiek in de
breedste zin karakteriseert.
Hofland en Brugsma hebben het in
de Haagse Post beide over de
kwestie Afghanistan. Brugsma
waarschuwt dat het "blijvend
Door Roelie Meijer
ontzettend veel arme mensen die
hier gewoon werk proberen te
vinden. Maar je hebt ook een
groep van echt misdadige ele
menten. Door de gebeurtenissen
in Libanon bijvoorbeeld heb je
een stukje onderwereld uit Liba
non hierheen gekregen. Op dat
soort illegalen maken we jacht,
maar niet op de andere niet-gere-
gistreerde buitenlanders. We
hebben daar geen mensen voor
en ook als we die wel hadden
zouden we ze niet kunnen ber
gen. Het huidige justitionele
vreemdelingenbeleid is niet in
gesteld op opvang en verwijde
ring van zoveel mensen".
Twintig procent van alle kinderen
die in Amsterdam geboren wor
den, hebben ouders die elders
zijn opgevoed. Bij de buitenland
se werknemers komen nu de
conflicten van de tweede genera
tie volop bovendrijven. Over de
Surinaamse inwoners van de
hoofdstad, voor een belangrijk
deel grote en gebroken gezinnen,
zegt burgemeester Polak: „Er
komen er nog elke maand mas
sa's bij. Ik denk dat Amsterdam,
Den Haag en Rotterdam wat dit
betreft een onevenredig zware
last dragen".
Criminaliteit
„Na alle narigheden rond chro
nisch verslaafde jongeren van vo
rig jaar zijn we nu in wat rustiger
vaarwater gekomen. Zij het niet
zonder problemen". „In tegen
stelling tot wat iedereen heeft
voorspeld, zijn we nu zo ver dat
door de wc spoelen van wapenbe
heersing en dentente-pogingen
diefstal uit eigen portemonnee be
tekent". Hofland heeft het over de
veel gehoorde veronderstelling
dat Afghanistan het Vietnam van
de Russen wordt, iets waarop in
het Westen volgens hem hier en
daar hoopvol wordt gespecu
leerd. "Leedvermaak en revan-
chisme zijn niet de beste inspira
tiebronnen voor een buitenlandse
politiek want ze leiden tot be
wustzijnsvernauwing en verdoe
zelen essentiële delen van de wer
kelijkheid", aldus Hofland.
Ischa Meijer sprak met de geleerde
broer van Gerard, Karei van het
Reve en met mensen die hem
goed kennen. Gerard zelf wilde
geen interview maar volstaat met
een schitterende Reviaanse
schriftelijke verklaring over zijn
broer. Niet Van het Reve, maar
Cornelis Verhoeven kreeg dit jaar
de P.C. Hooftprijs. Karei van het
Reve hierover "Het is toch ook
een distinctie om bekend te zijn
we aan een volgende fase begin
nen te denken. De methadonbus
ondervond in het begin ook al
leen maar tegenstand. Ik heb de
indruk dat het aantal verslaafden
niet toeneemt. Maar er is een ver
schuiving. Nu is de cocaïne weer
in opmars vanuit Zuid-Ameri-
ka".
De politie doet volgens Polak over
het algemeen gesproken goed
werk. Naar aanleiding van de
bankoverval, waarbij de politie in
december j.l. twee overvallers
doodschoot, zegt de burgemees-
ten „Ik heb massa's brieven ge
had waarin op emotionele manier
de kant van de politie wordt ge
kozen. Het waren wat je noemt
opmerkelijke reacties. Ik wil daar
alleen maar mee zeggen dat de
ook gehoorde kritiek niet repre
sentatief is voor de gehele bevol
king. In mijn toespraak tot de
Amsterdamse politie heb ik ge
wezen op de juistheid van een
democratische controle op de
politietaak. Problemen moeten
besproken kunnen worden, Ik
heb ook gezegd dat politie-optre-
den op zichzelf maatschappelijke
problemen niet oplost, althans
wat de diepere oorzaken betreft.
Daarvoor zijn andere middelen
nodig".
Burgemeester Wim Polak ergert
zich over veel misvattingen over
Amsterdam. Hij zegt: „Het is vol
strekte onzin om te denken datje
niet veilig in Amsterdam kunt
rondlopen. Amsterdam is niet
gevaarlijker dan andere grote
steden. Maar mensen moeten na
tuurlijk geen kostbaarheden in
hun auto laten slingeren en geen
grote bedragen in hun tas mee
dragen. Er is wel onvrede en on
rust in de stad en dat is een naar
gevoel, maar onleefbaar, nee, dat
is niet waar".
als de man die die prijs niet ge
kregen heeft".
Ton van Dijk dook in de wereld van
de Frietsticks, Chipito's Ring-
lings, Pretletters, Knutselknab-
bels, OeiOei, Mamamia's, Lache
bekjes. Kortom eindelijk weer
eens een verhaal over die gewo
ne, vertrouwde chips. Hij be
schrijft hoe de Pindarinda de
grootste flop uit de Nederlandse
snack-historie werd.
De Tijd is voor een groot deel ge
wijd aan de bisschoppen-synode
die volgend week in Rome be
gint. Het blad heeft zelfs de com
plete agenda afgedrukt. Bisschop
Bluyssen van Den Bosch schrijft
geen wonderen van de synode te
verwachten. "Van de ene kant
ben ik, eerlijk gezegd, huiverig
gestemd Van de andere kant
WASHINGTON - In Republi
keinse kringen koestert men
weinig illusies: de kansen zijn
gering dat een van de kandi
daten uit de partij die een joli
ge olifant als symbool heeft
gekozen, zich in het Witte
Huis zal kunnen vestigen, per
medio januari 1981. Meer dan
het spektakel van het Witte
Huis zal de uitslag van andere
verkiezingen, voor Senaat en
Huis van Afgevaardigden bij
voorbeeld, of voor gouver
neursposten van staten, het
succes bepalen van de partij,
die zich sedert Nixon voor
namelijk heeft doen kennen
door retoriek.
Zulke begrippen als conserva
tief en liberaal, rechts en
links, vormen geen watervast
kenmerk voor de politieke
partijen in de VS. Het gevolg
is dan ook de opmars van de
mannen van het midden, de
compromis-artiesten van wie
geen wezenlijke vernieuwing
kan worden verwacht en die
zich uitstekend op hun ge
mak voelen in de smalle mar
ges die in de Amerikaanse
politiek voor werkelijke be
leidsveranderingen beschik
baar zijn. Ze zijn gehoorzaam
aan traditie, lopen altijd net
jes op het trottoir en nimmer
op het gazon als dat niet mag.
Keurige mannen voor een
volk zonder wezenlijke poli
tieke structuur, dat „politiek"
kent als toepassing van macht
en de grenzen van het vrije
ondernemerschap in die rich
ting profijtelijk heeft ver
legd.
Acteur
Een welgestelde zeventigjarige,
die als middelmatig acteur in
middelmatige fïlms-met-mo-
raal enige naam maakte en
vervolgens gouverneur werd
van de staat Californië, voert
het tien man sterke Republi
keinse peloton aan: Ronald
Reagan. Zijn geverfde haar
ten spijt een begenadigd
spreker, wiens sentimenten
voorschrijven dat „goed zijn"
het gebruik van geweld niet
bij voorbaat uitsluit, zoals de
boodschap van zijn films al
verkondigde in het zwart-wit
dat hem nimmer meer heeft
verlaten.
Dan is er John Connally, voor
malig Democratisch gouver
neur van Texas, voormalig
Meningen op deze
pagina zijn voor
rekening van de
auteurs.
word ik gedreven door vertrou
wen. In elk geval zie ik een syno
de, ook deze synode als een hoop-
vpl kerkgebeu ren waar mensen in
geloof bijeen komen om in en door
hun inspanningen de Geest Gods
tot zijn recht te laten komen. Inde
gegeven situatie zal de synode
zich als zodanig waar moeten
maken!"
Kees Boonman sprak met Jan van
Eldik, de verguisde bestuurder
van de Vervoersbond FNV, die
tijdens de havenstaking van vo
rig jaar september een grote rol
speelde. De havenstakers verwe
ten hem niet genoeg voor hun
belangen op te komen. Van El-
dik: "Het is natuurlijk het meest
simpele om de eisen van stakers
over te nemen. Maar dat is korte
termijn politiek. De haven moet
ook na '79 draaien".
Toch hebben de stakers wel iets be
reikt, want de Vervoersbond kan
nu wat zelfstandiger opereren
binnen de FNV. Van Eldik zegt
dan ook nu: "Als simpele be-
Republikeins minister onder
Nixon, voormalig beschul
digde in een schandaal rond
melkleveranties maar vrijge
sproken. Een man van Texas,
waar alles groot is, luidruch
tig en baatzuchtig. Toen hij
over zijn verleden in de be
klaagdenbank werd onder
vraagd antwoordde hij (ter
sluiks verwijzend naar Ken
nedy): „Ik ben vrijgesproken.
En ik heb niemand om het le
ven gebracht".
Connally heeft meer geld voor
zijn verkiezingscampagne in
gezameld dan welke kandi
daat ook (bijna 8 miljoen dol
lar) en hij heeft federale fond
sen geweigerd om het daar te
kunnen uitgeven waar hij het
nodig acht. De overheid ver
schaft de kandidaten even
veel geld als zij uit bijdragen
van maximaal 1000 dollar per
gever, bijeen kunnen bren
gen, maar stelt wel voorwaar
den aan de besteding.
Ouderwets
Volgens Connally is hij de enige
Republikein die Ronald Rea
gan van de nominatie kan af
houden en de heren slaan el
kaar dan ook navenant om de
oren met ouderwetse uit
spraken over de klappen die
de VS in het buitenland zou
den moeten uitdelen, welke
aan de politieke realiteit van
het moment geheel voorbij
gaan. Op 8 maart wil Connally
Reagan in Zuid-Carolina van
de mat vegen.
Een andere kandidaat: Howard
Baker, de constructieve lei
der van de Republikeinse se
naatsfractie, een van degenen
die niet alleen financieel in
moeilijkheden is en organisa
torisch te kort schiet, maar
ook een politicus, die bij her
haling Carter heeft gesteund
(zoals bijv. bij de stemming
over de ondertekening van
het Panama-verdrag) wan
neer het politiek landsbelang
dat eiste. Hij is onder de ge
matigden een beter alterna
tief voor Reagan dan Con
nally, maar zijn invloed mani
festeert zich vooral in Was
hington.
Vervolgens George Bush, een
zeer talentvol man: ex-direc-
teur van de CIA, ex-ambassa-
stuurder zeg ik op dit moment:
donder maar op met dat strakke
keurslijf want dat levert weinig
op". Precies dezelfde kreten dus
die enkele maanden geleden ook
nog op het Afrikaanderplein wa
ren te horen.
I/Tl
VRU NEDERLAND
De voorpagina van Vrij Nederland
is geheel gevuld met Afghanis
tan. Een groot deel van die pagina
wordt in beslag genomen door
een tekening waarop staat aan
gegeven hoe de militaire
krachtsverhoudingen in de Ara
bische Zee en de Indiase Oceaan
liggen.
Aardig om te lezen is een verhaal
over de werkwijze van de PvdA-
fractie in de Tweede Kamer. VN
verslaggever Max van Weezei
mocht de wekelijkse fractiever
gadering van de grootste politie
ke partij bijwonen en sprak daar
naast met een aantal PvdA ka
merleden. Er heerst een grote
matheid binnen de fractie. En
daarnaast is er nog de grote kloof
tussen de spraakmakers van de
partij en de mensen uit de regio
die nauwelijks aan bod komen.
"Je hebt de belangrijke fractiele
den, de hogere klasse. Wij zijn de
mindere goden", zegt Kamerlid
deur bij de VN, die de groep
van betrekkelijk kanslozen
overtuigend aanvoert. In die
achterhoede bevinden zich de
scherpzinnige senator Robert
Dole (die met Ford als presi
dent in 1976 vice-president
had kunnen worden), een
hakbijl van de oude soort, de
conservatieve Philip Crane,
lid van het Huis van Af
gevaardigden die al sedert
augustus 1978 bezig is zich
zelf aan te prijzen, en zijn col
lega John Anderson, een ge
matigd man met heldere doch
controversiële gedachten
over in Amerikaanse ogen ra
dicale middelen ter oplossing
van zo'n probleem als het
benzineverbruik. Hij wil de
belasting op de brandstof
verhogen. In de VS is dat
zoiets als vloeken in de
kerk.
Afronding
Ter afronding: senator Larry
Pressler, die vooral de aan
dacht trekt vanwege zijn be
trekkelijke jeugd (37), de tra
gische idealist Harold Stas-
sen (72) en een zakenman uit
Californië, Bepjamin Fer
nandez, wiens naam vermoe
delijk nimmer meer in een
relaas over Amerikaanse poli
tiek zal opduiken, tenzij hij na
zich in brand te hebben ge
stoken van de Golden Gate-
brug in San Fransisco
springt. In de coulissen dan
nog Gerald Ford, voor het ge
val de Republikeinen geen
kandidaat met een duidelijke
meerderheid kunnen produ-
Maar het zijn de Amerikanen
die moeten kiezen en betalen,
zonder zich in hun parochiële
betrokkenheid zeer bewust te
zijn van het feit dat zij niet al
leen het staatshoofd van de
Verenigde Staten aanwijzen,
maar ook de leider van het zo
genoemde Vrije Westen. Te
meer omdat van de 75 miljoen
mensen die sedert 1960 de
stemgerechtigde leeftijd
hebben bereikt tweederde
zich niet als stemmer heeft la
ten registreren, zijn het vooral
de kiezers van middelbare
leeftijd die de uitslag bepalen
vooralsnog. Vijftig miljoen
stemmen evenwel kunnen
een enorm verschil ma
ken.
Voorspellingen zijn daarom
vooralsnog zinloos, maar toch
boeiend. Carter ligt voorlopig
het best in de race, bij gebrek
aan beter.
Wijnie Jabaaij die met deze uit
spraak waarschijnlijk haar de
buut in de landelijke pers maakt.
Joop den Uyl klaagt over het ge
brek aan deskundigheid binnen
de fractie: "We barsten van de ge
neralisten. De vlotte praters
stromen wel door naar de fractie.
Je komt niet meer op de lijst als je
geen praatje over je hebt".
Tamar verbreekt haar stilzwijgen
over de Weinreb-zaak. Drie jaar
geleden kwam het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumentatie met
het 1683 pagina's tellend rapport
dat vernietigend voor Weinreb
(en dus ook al zijn medestanders)
was. Tamar liet toen weten dat zij
niet zo snel kan oordelen maar na
bestudering op de zaak terug zou
komen. Haar lang verwachte
reactie is een anti-climax. Tamar
zegt zich volledig achter het boek
van Aad Nuis te scharen dat eind
vorig jaar over de Weinreb zaak
verscheen.
Op de achterpagina van Vrij Ne
derland is tenslotte nog te lezen
dat alle afscheidsrecepties en di
ners die de Utrechtse commissa
ris van de Koningin, professor
Verdam deze maand houdt, de
provincie 50 duizend gulden kos
ten. Volgens de voorlichtings
dienst van de provincie heeft
niemand daarop commentaar
gegeven. Dat zal dan over een
paar dagen wel anders zijn.
MARK KRANENBURG
