Reisverkeersbalans: groter
tekort dan verleden jaar
Economie Iran
ernstig in
de problemen
Teelt
van
zeevis in
Nederland
mogelijk
PAGINA 20
MAANDAG 7 JANUARI 1980
DEN HAAG (ANP) - Het te
kort op de reisverkeers-
balans bedroeg vorig jaar
ongeveer 5.3 miljard gul
den. In 1978 was dat te
kort 4.6 miljard gulden.
De reisverkeersbalans
toont wat Nederlanders
in een jaar in het buiten
land uitgeven en aan de
andere zijde wat buiten
landers in een jaar in Ne
derland hebben besteed.
Hoewel het tekort nog steeds
groeit, is die groei de laatste jaren
minder snel. In 1978 was het ne
gatieve saldo nog 1.3 miljard
meer dan in het jaar daarvoor, het
afgelopen jaar was de stijging al
minder.
landse bestedingen in ons land
vorig jaar met 3 procent zijn toe
genomen tegen een achteruit
gang in 1978 met 5 en in 1977 met
9 procent. Dit verklaarde dr. M. C
Tideman, adviseur voor horeca
en toerisme en docent aan de Ho
gere Hotelschool in Schevenin-
Niet het slechte
schommelingen van de dollar en
het Britse pond zijn van invloed
geweest op het buitenlands be
zoek aan Nederland, maar wel de
achteruitgang van het zakelijk
bezoek aan ons land dat ook in de
bezoekcijfers wordt opgenomen.
Het in ons land bestede geld is
voor 60 procent afkomstig uit het
toerisme en voor de rest uit zake
lijk bezoek. Aan dit laatste punt
moet volgens dr. Tideman meer
aandacht worden besteed. De
oorzaak van het afnemend zake
lijk bezoek moet worden gezocht
in de afnemende groei van de we
reldhandel.
Voor dit jaar wordt een groei van de
wereldhandel met 2 procent ver
wacht. Vorig jaar was die groei
nog 7 procent en in de jaren daar
voor gemiddeld 10 procent. "De
invloed van het zakelijk verkeer
op onze reisverkeersbalans
wordt wel eens onderschat al
dus dr. Tideman.
Gewenning
slecht gaat komt wellicht ook,
omdat de gewenning aan de bui
tenlandse vakantie zo groot is
geworden dat men hiermee wil
doorgaan, hoewel de lagere in
komensgroepen het iets zuiniger
aan zullen moeten doen.
Bekijkt men het buitenlandse be
zoek aan ons land, dan valt op dat
de gemiddelde bestedingen per
dag achteruit gaan, maar dat dit
met de gemiddelde verblijfsduur
niet het geval is.
De verbetering die dr. Tideman
verwacht bedraagt op het punt
van de bestedingen ongeveer drie
miljard gulden. Jaren achtereen
schommelde dat bedrag tussen
de 2.7 en 2.8 miljard gulden.
Bij dit alles wees dr. Tideman erop
dat Nederland in vergewujking
met andere landen er niet zo on
gunstig voor staat, dankzij de in
ons land relatief geringe inflatie.
"Het bewaken van het prijspeil
zal zeer belangrijk blijven", zo
waarschuwde hij.
Hieraan heeft de horeca een waar
devolle bijdrage geleverd. Uit de
cijfers blijkt dat het gemiddelde
Nederlandse horecapakket jaren
op hetzelfde niveau is gebleven.
"Een compliment voor de horeca,
maar men moet bedenken dat het
dienstbetoon moeilijker wordt
naarmate prijsverhogingen no
dig worden", aldus Tideman.
SCHELLINKHOUT - Het leven gaat verder, ook zonder
een elektrische friteuseEn Jan en Anka Oonk uit het West-
J'riese Schellinkhout hebben gemerkt dat het leven net zo
prettig kan zijn zonder het energieverslindend apparaat
Hetzelfde geldt voor de mixer, de elektrisch aangedreven
klok, de haardroger, de ijskast en het elektrisch fornuis
Dat spid is derhalve eveneens uit hun mooie huis verwij
derd
Jan en Anka hebben het afgelopen
jaar radicale veranderingen in
hun leefwijze en die van hun twee
zoontjes aangebracht. Ze werden
energie-bewust en niet zo'n klein
beetje ook. Inmiddels heeft de
familie voor ongeveer 20.000 gul
den geinvesteerd in energiebe
sparende maatregelen. Het stel
hoopt eens de burgemeester van
het ongecompliceerde IJssel-
meerdorp te kunnen vragen de
elektriciteit af te snijden om op
die manier plechtig te laten zien
tot hoever ze zijn gegaan. Bij die
gelegenheid zal de burgemeester
ongetwijfeld spreken over „een
voorbeeld voor ons allen". Dat is
dan ook precies wat de Oonks
willen zijn.
Eind vorig jaar lachten Jan en Anka
zich een kriek. De zware storm
liet de windmolen op het dak van
hun huis zoveel stroom opwek
ken, dat de accu's overvol raak
ten. De rem moest op de propel
ler. Tegelijkertijd joegen de
OPEC-landen de prijs van de olie
omhoog. Jan dacht: „Hoe hoger
de olieprijs, des te meer geld wij
besparen" Dat kan een lekker
gevoel geven.
Even daarna trof Anka de oliereke
ning op de deurmat 931 gulden.
Vorig jaar was dat 2800 gulden.
Maar, eerlijk is eerlijk, toen was
de winter al voorbij. Toch ver
wachten ze dit jaar veel goedko
per uit te zijn. Wat de kosten van
elektriciteit betreft, is het bewijs
geleverd. Vroeger moest elke
twee maanden een bedrag vah
ongeveer 160 gulden worden
overgemaakt op de giro-rekening
van het Provinciaal Elektriciteits
Bedrijf Noord-Holland. De laat-
WEERRAPPORTEN 1
van hedenmorgen 7 uur
E &E cTS
Amsterdam zwaar bew. 7 3 8
De Bilt geheel bew. 6 1 6
Deelen geheel bew. 6 4 10
Eelde mist 6 -1 0.4
Eindhoven geheel bew. 6 4 4
Den Helder mist 7 2 0.3
Rotterdam geheel bew. 7 2 6
Vlissingen
Zd. Limbi
Aberdeen
Athene
doorspoelen met water uit de re
genput dat via een ingenieus sys
teem in de stortbak terecht komt.
Anka: „Het is natuurlijk gek dat
er met veel energie water wordt
gezuiverd om door het toilet te
worden gespoeld"
Anka en Jan zouden graag in con
tact willen komen met andere be-
spaarders, teneinde hun voor
raad ideeën op peil te houden. De
twee zeggen de indruk te hebben
dat veel mensen op de een of an
dere manier met energiebespa
ring bezig zijn, maar geloven dat
weinigen het net zo radicaal doen
als zij.
Jan zegt te hebben uitgerekend dat
het gezin over acht jaar ongeveer
26.000 gulden heeft bespaard. Hij
haalt het geld er dus wel uit, een
geruststellende gedachte. Anka
hoopt dat dit de mensen aan het
denken zet. Dat ze moeite gaan
doen om hun afhankelijkheid
van het gas- en lichtbedrijf te
verminderen.
Het beleid van de overheid deugt
niet, vinden Jan en Anka. „Men
mikt op grootschaligheid. Lokaal
is er veel meer te doen. Ze moeten
niet met een project het hele
energieprobleem willen oplos
sen. Dat kan niet" .Anka, kwaad:
„Aan de ene kant loopt Van Agt te
roepen over energiebesparing.
Maar anderzijds verbiedt hij de
consumptie bevorderende STER
niet en laat hij de straatverlich
ting volop branden. Er is geen
eenduidig beleid". Dan: „De
maatschappij moet terug naar
kleinschaligheid.
WEERT SCHENK
ste keer kreeg Anka „18 Gld,
OOct" op het giro-blauw. De helft
van het bedrag waren vastrecht-
kosten. Dat is andere koek.
Hun aan de fraaie dorpsweg vrij
staande woning is niet aangeslo
ten op het aardgasnet. Vanwege
plaatselijke moeilijkheden be
reikte het aardgas Schellinkhout
vrij laat. De familie Oonks stookt
de centrale verwarming daarom
met olie.
De energiebesparing is natuurlijk
ook het gevolg van een reeds
aanwezige mentaliteit, laat Anka
weten. „We proberen altijd al be
wust te leven. Dan is het niet
moeilijk om de moeite van het
energie besparen'op te brengen"
Het eerste wat de familie Oonk
dit vooijaar deed was het afzwe
ren van de consumptie van vette
karbonades, dikke biefstukken
en sappige runderlapjes. Volgens
Jan en Anka kost de vleespro-
duktie veelte veel energie. „Denk
eens aan de wijze waarop bijvoer
wordt gemaakt, en besproei
ingsmiddelen!"
Het volgende dat werd aangepakt
was de isolering van het onder
komen. Jan doet dat allemaal
zelf, omdat het anders te veel geld
kost. Hij is nog niet helemaal
klaar. „Het isoleren kost veel tijd,
het is de grootste hap", zegt hij,
„maar het kost het minste geld en
het levert het meeste rendement
op. Ik denk dat het een dertig
procent van ons energieverbruik
bespaart"
Een paar maanden geleden kocht
de familie een Amerikaanse
windmolen. Het aan de voorkant
van hun woning nauwelijks
zichtbare apparaat, levert voor
lopig alleen nog maar stroom
voor de bovenverdieping. Dat is
een proef. Jan heeft in de slaap
kamers alle elektriciteitsleidin
gen veranderd. Alles is daar nu
twaalf volt. Hij maakte gebruik
van scheepsarmatur en. Jan en
Anka vinden het jammer dat de
windmolen niet voldoende
stroom levert voor de elektrische
installatie van de centrale ver
warming.
Het is duidelijk dat we hier met een
familie te maken hebben die niet
van half werk houdt. Ze zitten
nog boordevol andere energie
besparende plannen. Zo worden
er binnenkort zonnecollectoren
afgeleverd die het water in de
elektrische boiler gaan verwar
men. De wasmachine is het enige
luxe-middel die in huis blijft en
een voltage van 220 Volt nodig
heeft, want de televisie en de ra
dio schakelen binnen niet al te
lange tijd ook over op zwak
stroom. De zonnecollectoren
gaan echter eveneens het water
van de automaat verwarmen. Dat
is enorm besparend, want het
warmte-element van de wasma
chine verbruikt de meeste
stroom, aldus Jan.
Regenput
DEN HAAG (ANP) - Het op com
merciële basis kweken van zeevis
in Nederland kan voor diverse
vissoorten (Atlantische zalm, re
genboogforel, aal en tong) aan
trekkelijk zijn. De kweek zou
moeten plaatsvinden in drijven
de kooien in - al dan niet ver
warmd - zeewater in de monden
van bijvoorbeeld de Zeeuwse
stromen, de Waddenzee en de
Eems.
Dit staat in het rapport "Mogelijk
heden van commerciële kweek
van zeevis in Nederland dat in
opdracht van de Stichting van de
Nederlandse visserij is samenge
steld. Het rapport is vrijdag aan
geboden door oud-premier De
Jong aan de minister van land
bouw en visserij, Fons van dei-
Stee. De minister noemde het
rapport "de moeite waard om
verder uitgewerkt te worden.
Kennis en ervaring in de zeevisteelt
staan, vooral in West-Europa, nog
in de kinderschoenen. De laatste
jaren komen in andere westeuro-
pese landen in toenemende mate
commerciële kweekprojecten tot
stand, waarbij met name de
kweek van zalmachtigen zich
krachtig ontwikkelt.
De stichting van de Nederlandse
Visserij wilde, gezien de dreigen
de schaarste aan enkele vissoor
ten in Nederland, de mogelijkhe
den voor zeevisteelt onderzoe
ken. In het rapport wordt ge
concludeerd dat de kwekerij in
zee van zalm, forel, aal en tong
kan uitgroeien tot een produktie
van 4000 ton per jaar. Daarmee
zijn direct 100 tot 150 arbeids
plaatsen, en in totaal zo'n 500 ar
beidsplaatsen, gemoeid, zo ver
wachten de opstellers van het
rapport.
Staalarbeiders
wijzen bod
werkgevers af
LONDEN (Reuter) - De werk
gevers in de Britse staalin
dustrie hebben vrijdag een
extra loonsverhoging voor
gesteld om zo te komen tot
een beëindiging van de na
tionale staking in de gena
tionaliseerde bedrijfstak.
Bood de directie van het Britse
staalbedrijf (BSC) eerst een
loonverhoging van 6 pet, nu
wil zij 8 pet geven. In een eer
ste reactie verklaarde de lei
der van de bond van Britse
staalwerknemers, Bill Sirs,
dat het bod niet ver genoeg
gaat. Wel verklaarde Sirs
zich bereid het voorstel van
daag in het bestuur van zijn
bond te bespreken.
TEHERAN (ANP) - Ongeveer een jaar na de islamitische revolutie heeft
de economie van Iran nog steeds te kampen met tekorten aan grond
stoffen, leidinggevend personeel en kapitaal.
LONDEN (AP) - Een enorme menigte klanten verdringt zich op de servies-afdeling
van Harrods, het bekende warenhuisin Londen, waar zaterdag de uitverkoop begon
De aard en de omvang van deze
problemen worden duidelijk uit
een onlangs vrijgegeven rapport
van de Iraanse regering over de
economische situatie in Saveh,
een tachtig kilometer ten zuid
westen van Teheran gelegen
middelgrote industriestad.
Van de 15 ondernemingen waar
mee de regeringsstudie zich be
zighield, stonden er acht volledig
stil. De overige 7 werkten ver be
neden hun produktiecapaciteit
en hadden te maken met ernstige
moeilijkheden. Ten tijde van de
studie werkten er in een fabriek
voor de produktie van metalen
veren slechts 6 mensen, terwijl er
ai principe plaats is voor 300 ar
beiders. Van een verffabriek in
Saveh zegt het rapport dat het
uelangrijkste probleem, afgezien
van het feit dat de machines zijn
uitgebrand, bestaat uit een tekort
aan grondstoffen. Om bepaalde
politieke redenen worden geen
grondstoffen meer afgeleverd, zo
zegt het rapport, zonder overi
gens aan te geven welke deze re
denen zijn.
Het stokken van de leveranties van
grondstoffen en het chronische
gebrek aan kapitaal zijn niet de
enige factoren die een herleving
ran de particuliere sector van de
Iraanse economie in de weg
staan. Ook de politieke onzeker-
leid en de arbeidsonrust spelen
een belangrijke rol. Een Iraanse
ondernemer verklaarde dat zijn
abriek voor de produktie van
elektrische uitrusting tot drie
maanden na de revolutie goed
lad gedraaid. Volgens zijn zeg
gen ging het echter mis toen hij
werd gedwongen de fabriek over
te dragen aan een groep arbeiders
die zich het "islamitische genoot
schap" noemde en die werd ge
steund door een plaatselijke
mullah (een religieuze leraar).
De berichten over de gevolgen van
de overneming van fabrieken
door arbeiders zijn echter tegen
strijdig. In een de Islamitische
geestelijkheid goedgezind
dagblad verklaarde een mullah
onlangs juist dat de produktivi-
teit na overneming door arbei
ders sterk was toegenomen. Aan
de anders kant liet een door d.e
staat aangestelde fabrieksdirec
teur in de krant "Bamdad" weten
dezelfde problemen te hebben als
de particuliere or
namelijk een tekort aan grond
stoffen, veel bureaucratie en on
voldoende investeringen.
Niet alle sectoren van de Iraanse
economie hebben met proble
men te kampen. De olie-indus
trie, die van levensbelang is voor
het land, schijnt betrekkelijk
soepel te draaien. De leveranties
van onderdelen en de onder
houdswerkzaamheden verlopen
bevredigend, zo zegt men in de
olie-industrie. Andere projecten,
zoals de bouw van elektrische
centrales, worden met steun van
de regering voortgezet. Een aan
tal buitenlandse ondernemingen
heeft laten weten een redelijk
produktieniveau en een bevredi
gende afzet te kunnen handha
ven en winst te maken.
De schattingen van Iraanse eco
nomen van het aantal werklozen
in het land liggen tussen 2,5 mil
joen en vier miljoen. Deze situatie
verontrust de regering dermate
dat zij de gouverneurs van de
provincies naar Teheran heeft
ontboden voor een bijzondere
conferentie over de werkloosheid
later deze maand.
Op de korte termijn zijn de vooruit
zichten voor de Iraanse economie
somber. De reorganisatie van het
bankwezen zal de situatie nog
onoverzichtelijker maken en
nieuwe investeringen vallen pas
te verwachten wanneer er meer
zekerheid bestaat over het moge
lijke rendement.
GOUDPRIJS
675 DOLLAR
HONG KONG (Reuter) - De
goudprijs steeg vandaag op
de markt van Hong Kong tot
de recordprijs van 675 dollar
per ounce, aldus deelden
verkopers mee.
Het vorige wereldrecord werd
met 658 dollar afgelopen
donderdag in Hong Kong ge
vestigd. Zaterdag was geslo
ten met een koers van 630 in
de kroonkolonie en met 615
in New York op vrijdag.
1315.00e 1320,00
1250.00 1250,00
Land re Gl.
283,00 281.00
660.00 658.00
2110.00 2100.00
40.50 -10.00
296.30 295.10
201,00c 206.00
220.00 220.00
4700,00 4700.00
638.00 638.00
120.00 122.50
187.00 187.00
760.00 780.00
126.00
149.00
82l00
BELEGGINGS
INSTITUTEN
159,00 158.0
106,00
51.20
90,00
135,00
Unifonds
Chemical F
Col. Growtl
Dr. vfus F.
26.00
18^00
23.00
17,40
12.00
GOUD EN ZILVER
Cu..dp..j>: 35'.30 36431
BUITENLANDS
GELD
119.00
36/75
33.75
15.27
AMSTERDAM - De Amsterdamse
effectenbeurs begon deze week
met een verdeelde stemming. De
handel bleef aan de matige kant.
De scheepvaartsector had het
meteen al moeilijk. Zonder dui
delijke reden moest Van Omme
ren rond het middaguur maar
liefst 9.30 prijsgeven op 218.
KNSM verloor 3 op 97 en
Nedlloyd 2.50 op 71. De inter
nationals gaven een goed prijs
houdende stemming te zien. De
dollar was stabiel, terwijl Wall
Street afgelopen vrijdag iets ho
ger sloot. Unilever boekte de
grootste winst en wel 80 cent op
115.50. Kon. Olie werd 60 cent
duurder op 145.90. Philips en
Akzo stegen beide een dubbeltje
op resp. 20.70 en 23.20. De rest
van de internationale waarden
noteerden onveranderd.
Heineken daalde 1.20 op 67.60.
Deli daarentegen kon 1.50 stij
gen op 87.
