Sihanouk is weer welkom ARUBA NIET ONAFHANKELIJK Arabische wereld verrast door A fghanistan Frankrijk ontkent uraniumverkoop 'Witte dood' teistert Joegoslavië ALS VN AKKOORD GAAT Van der Klaauw in Venezuela: Gevechten in heilige stad Qom JACKPOT IN RHODESIË Ruim 7000 strijders aangemeld Zuid-Afrika ondervraagt Nederlander VITESSE Heelal-samenwerking ZATERDAG 5 JANUARI 1980 BUITENLAND PAGINA 9 BEIROET - In de Arabische wereld wordt uiteenlopend gereageerd op de Russische militaire inter ventie in Afghanistan. Hierbij is opvallend dat weinig of geen commentaar beschikbaar is van Arabische regimes die nauwe banden met Moskou onderhou den, en dat bijna alle „conserva tieve" Arabische landen de Rus sische rol in Afghanistan scherp hebben veroordeeeld. Dit ge beurde aanzienlijk sneller, open lijker en veel kritischer dan de Arabische reacties op de ontwik kelingen rond de revolutie van Chomeini in buurland Iran, net zoals Afghanistan een niet-Ara- bisch, maar wel islamitisch land. Terwijl de pers in Koeweit, Saoedi- Arabië, Qatar, Bahrein en Egypte de Russische interventie in Af ghanistan afkeurde, wenste het enige werkelijke marxistische regime in de Arabische wereld, Zuid-Jemen, de nieuwe Af ghaanse regering „succes in de strjjd tegen het imperialisme". Zuid-Jemen tekende vorig jaar een vriendschapsverdrag met de Russen, dat lijkt op de akkoorden welke de Sowjet-Unie met Kabul sloot en welke Moskou als rechtvaardiging gebruikte om duizenden troepen naar Afgha nistan te sturen om Babrak Kar- mals staatsgreep daar mogelijk te maken. Syrië en Irak - landen met half-har? telijke relaties met Moskou - rea geren nogal tweeslachtig: de Sy rische (staats)pers ziet in de ont wikkelingen in Afghanistan „het bewijs dat het prestige van Ame rika als grootmacht ernstig is af genomen". Het pro-Iraakse Bei- roetse blad „Al Liwa" daarente gen beschuldigt de twee super machten ervan „in het kader van hun zogenaamde ontspannings- politiek de wereld in invloedsfe ren te verdelen en te beheersen door middel van het enscéneren van ongeregeldheden en coups, zoals die in Afghanistan vorige week", aldus Al Liwa. Irak heeft, te zamen met andere Arabische-Golflanden, de laatste tijd voortdurend gewaarschuwd tegen dreigende interventie in de regio door de supermachten. De Iraakse pers heeft in feite het is lamitische revolutionaire regime in Iran ervan beticht zo'n inter ventie juist in de hand te werken door Amerikaans ambassadeper soneel in Teheran in gijzeling te houden en zodoende Washington een excuus te geven om militair in de Golf te gaan ingrijpen. Na het Russische optreden in Af ghanistan lijken de Amerikanen helemaal geen excuus meer no dig te hebben, zo redeneren de Irakezen. De Iraakse angst schijnt bewaar heid te worden door het bericht dat de VS overwegen militaire bases op te zetten in Israël en Egypte, een idee waar zowel de Israëli's als president Sadat voor te vinden zijn. Ondanks hun ge deelde angst voor de „Russische dreiging" in het Midden-Oosten en West-Azië, is Sadats stelling- name in deze zaak voor de Ara bieren het bewijs dat het Egypti sche staatshoofd zich geheel in dienst heeft gesteld van Ameri kaanse, niet-Arabische belangen in het Midden-Oosten. Van alle Arabieren hebben de Sa- oedi's het felst gereageerd op de Russische interventie in Afgha nistan, die in de kranten in Riad wordt afgeschilderd als een be dreiging- voor alle moslim-staten ter wereld en voor de islam zelf. De Saoedische reactie is de scherp ste sinds de (vermoorde) koning Feisal er in 1969 in slaagde een islamitische topconferentie te beleggen uit protest tegen de brandstichting door een joodse emigrant uit Australië in de Al Aksa-moskee in Jeruzalem. Af keer van het communisme is een axioma in de Saoedische politiek. Communisme is voor Riad gelijk aan atheïsme Tot op de dag van vandaag weigert de Saoedische regering diplomatieke relaties aan te knopen met de Sowjet- Unie of ieder ander communis tisch regime. De Saoedi's maken zich al hoogst ongerust over de Sowjet-aanwe- zigheid in Zuid-Jemen en Ethio pië. De Saoedische reactie op de gebeurtenissen in Afghanistan kunnen wat overtrokken zijn teneinde de aandacht af te leiden van de kwetsbaarheid van het re gime in Riaad zelf, en van de grootscheepse zuiveringen aan de top van het Saoedische mili taire apparaat na afloop van de „Mekka-affaire", de langdurige bezetting van de grote moskee in Mekka door „religieuze fanati- De Saoedi's schijnen het „c nistisch gevaar in Afghanistan" te willen indammen door actie binnen het pan-islamitische we reldkader. Het valt samen met Amerikaanse pogingen militaire faciliteiten te verkrijgen in Saoe- di-Arabië en de Golf-regio. Tot nu toe hebben de Saoedi's zich ge distantieerd van de Amerikaanse bedoelingen. Maar zullen de anti communistische olieprinsen de ze houding kunnen volhouden indien de ontwikkelingen in Af ghanistan zullen resulteren in een openlijke Amerikaans-Rus sische militaire confrontatie? Of zal Saoedi-Arabië nu de moslim rebellen in Afghanistan meer fi nancieel gaan steunen? De Pakistanse president Zia UI Haq heeft onlangs een staatsbe zoek gebracht aan Saoedi-Arabië. Pakistan is op dit moment het belangrijkste land dat hulp ver leent aan en uitvalsbasis is voor de Afghaanse moslim-rebellen. Amerika heeft al aangkondigd de wapenleveranties aan Pakistan te willen hervatten. Pakistan zou bezig zijn eigen nucleaire atoomwapens te ontwikkelen, algemeen aangeduid als de „moslim-atoombom", dit in analogie met de „christelijke" (Amerikaanse) bom, Israëls jood se bom, Ruslands atheistische bom en India's hindoe-bom. TEHERAN - De studenten die de Amerikaanse ambassade in Te heran bezet houden hebben vol gens radio Teheran de uitlevering geëist van de Amerikaanse zaak gelastigde Bruce Laingen. Deze bevindt zich sinds het begin van de gijzeling, twee maanden gele den, op het Iraanse ministerie van buitenlandse zaken. Volgens radio Teheran willen de bezetters Laingen ondervragen over een reeks documenten die zij in de Amerikaanse ambassade gevonden hebben. Waarnemers menen hieruit te kunnen conclu deren dat de bezetters een of meer gijzelaars willen berechten. BELGRADO (UPI) - Hevige sneeuwval en temperaturen on der nul hebben de eerste week van het nieuwe jaar het verkeer in Joegoslavië onmogelijk gemaakt in een groot deel van het platte land. Volgens functionarissen zijn honderden steden en dorpen volledig ingesneeuwd en afgeslo ten van de buitenwereld. Tien tallen mensen zijn omgekomen door de kou of door verkeerson gelukken. Honderden auto's en bussen strandden in de sneeuw. Min stens zes mensen stierven een door de Joegoslaven genoemde "witte dood". Zij vroren dood in de sneeuw. Tientallen anderen kwamen om bij verkeersonge lukken door het slechte weer. Onder hen waren de 19 mensen die woensdag om het leven kwa men toen de bus waarin zy zaten in een rivier stortte. In een nieuwsuitzending werd de toestand op de wegen "een ver- keershartaanval" genoemd waar de automobilisten niet op voor bereid waren. NAIROBI (AP) - De vermaarde biologe en schrijfster Joy Adamson is door een wild dier, vermoedelijk een leeuw, aangevallen en gedood. Dat gebeurde terwijl zij in de buurt liep van een kamp in centraal-Kenia van waaruit zij het leven van de dieren in de natuur bestudeert. Joy Adamsom, die 69 jaar is ge worden, was de schrijfster van de bekende serie boeken over het gedrag van leeuwen waaronder de bestseller "Born free". Een functionaris van het we- reldnatuurfonds in Kenia, Ellis Monks, heeft meege deeld dat de uit Australië af komstige mevrouw Adamson vermoedelijk in het begin van de avond is aangevallen. Het was de gewoonte van de schrijfster aan het eind van elke dag alleen een stuk te gaan wandelen. De overledene, wier meisjes naam Joy-Friederike Victoria Gessner luidde, was sinds 1944 getrouwd met George Adamson, een Britse dieren- kenner en oppasser. Sinds dien had het echtpaar veel gedaan voor het beschermen van de dieren in de natuur. Na enige jaren ging Joy Adam son haar boeken schrijven, die zij verluchtte met door haar gemaakte foto's en teke ningen. (Van onze redactie buitenland) CARACAS (GPD/ANP) - Tijdens zijn ontmoeting met de Venezolaanse president Luis Herrera Campins heeft mi nister van der Klaauw verzekerd dat de Nederlandse poli tiek is gericht op het bewaren van de democratie in de Antillen en uitgaat van de Antillen als één geheel, dus geen onafhankelijk Aruba. Volgens van der Klaauw heeft Herrera Campins vertrouwen in de Nederlandse politiek en daarom ook in de toekomst van de Antillen. Eerder hadden verschillende Ve- nezolanen zich enigszins veront rust uitgesproken over het onaf hankelijkheidsstreven van Aru ba. Een onafhankelijk Aruba is volgens de Venezolanen niet le vensvatbaar en zal daarom "een prooi" voor Cuba kunnen zijn. Curasaso, Aruba en Bonaire liggen vlak voor de kust van Venezuela. Herrera Campins zei tegen van der Klaauw dat hij het historische feit dat de Antillen niet bij Vene zuela behoren, accepteert. Dit feit wordt geaccentueerd door een verdrag over de afbakening van de zeegrens tussen Venezuela en de Nederlandse Antillen. Giste ren werd ook een verdrag onder tekend ter voorkoming van het betalen van dubbele belasting in beide landen, hetgeen de handel zal bevorderen. Venezuela is bereid de Antilliaanse economie een impuls te geven door meer olieraffinage. De Ve nezolaanse oliemaatschappijen hebben al laten weten belang stelling te hebben voor deelne ming in het Shell-bedrijf op de QOM (AFP) - In de heilige stad Qom zijn gisteren straatgevech ten geleverd tussen aanhangers van de voornaamste twee reli gieuze leiders in Iran. Leden van de revolutionaire garde gebruik ten traangas om te verhinderen dat de woningen van de twee lei ders werden aangevallen. De strijd ging tussen volgelingen van de voorman van de turks- sprekende bewoners van de pro vincie Azerbeidsjan, Ayatollah Kazem Sjariat-Madari, en mede standers van ayatolla Roehallah Chomeini die de feitelijke mach thebber in Iran is. De ongere geldheden begonnen toen enige duizenden inwoners van Azer beidsjan een demonstratieve op tocht wilden houden naar het graf van een van de lijfwachten van Sjariat-Madari die vorige maand was vermoord. Zeker tien mensen moesten we gens verwondingen worden be handeld, maar het aantal gewon den was veel groter. LAS VEGAS (UPI) - De 67-jari- ge Jerry Sommer, een ta bakshandelaar die het wat kalmer aan is gaan doen, heeft donderdag een jackpot van 300.000 dollar gewonnen op een inzet van hem en zijn zoon van 15 dollar. Sommer had de verleiding niet kunnen weerstaan nog één keer de handel te hanteren in het Flamingo Hilton casino in Las Vegas alvorens de gok- stad de rug toe te keren. Antillen. Overigens wil de Antil liaanse regering eveneens een belang werven in de Shell-maat- schappij. Van der Klaauw wilde niet zeggen hoeveel geld daarmee gemoeid is en of dat geld uit ont wikkelingsfondsen afkomstig zal zijn. De minister zei gisteren ook er van overtuigd te zijn dat een samen werking tussen de Europese Gemeenschap en de landen van het Andes-pact (Venezuela, Bo livia, Ecuador, Colombia en Pe ru) de democratie in die landen ten goede zal komen. Van der Klaauw heeft met de Vene zolaanse regeringswoordvoerder gesproken over de rol van het Andes-pact, tot voor kort een voornamelijk economisch sa menwerkingsverband, waartoe tien jaar geleden in de Colom biaanse stad Cartagena werd be sloten. Het Andes-pact kreeg vo rig jaar zomer een politieke im puls door het eendrachtig optre den van de vijf landen bij de di plomatieke crisis rond Caracas. Ook bij de laatste top van de Or ganisatie van Amerikaanse Sta ten presenteerden de vijf zich als een hecht blok en zij speelden een belangrijke rol in de lidstaat Bolivia, nadat kolonel Natusch Busch een staatsgreep had ge pleegd die tegen alle democrati sche normen indruiste. Inmid dels wordt er binnen het Andes- pact hard gewerkt om tot een soort van een klein EG'tje uit te groeien. In Brussel, bij de Europese Ge meenschap, ligt sinds een delega- PARIJS (AP) - De Franse commis sie voor atoomenergie heeft persberichten ontkend als zou Frankrijk betrokken zijn in der verkoop van Nigeriaans uranium aan Pakistan en Libië of dat la dingen uranium uit Nigerië zou den zijn gestolen. Michel Pecquer, directeur van de commissie, bevestigde dat twee mijnmaatschappijen waarin Frankrijk een minderheidsbe lang in heeft uranium aan beide landen hadden verkocht, maar benadrukte dat deze verkopen door Nigerië waren gedaan, uit het Nigeriaanse deel van de pro ductie. Pecquer zei dat de verkopen in de afgelopen drie jaar - 258 ton aan Libië en 110 ton aan Pakistan - volkomen legaal en in overeen stemming met de voorschriften van het internationale agent schap voor atoomenergie waren geweest. De recente berichten in de Franse en Britse pers over diefstal van een transport uranium uit een van de mijnen eerder dit jaar werden door Nigerië en de com missie ontkend, maar een Nige riaanse regeringsfunctionaris gaf tie van de Andes-landen daar vo rig jaar een bezoek bracht, een dossier dat moet worden uitge werkt tot een samenwerkings verband, namelijk op cultureel en sociaal gebied. Van der Klaauw is door de Venezolaanse autoriteiten gisteren min of meer gevraagd in Brussel een goed woordje voor de Andes-landen te doen. De minister staat positief tegenover het eventuele samen werkingsverband, en het ligt in de verwachting dat hij aan het Venezolaanse verzoek zal vol doen. SALISBURY (UPI) - Het Britse militaire gezag in Salisbury heeft meegedeeld dat tot dusver 7.300 guerrillastrijders van het Patriot tisch front gehoor hebben gege ven aan de wapenstilstandso- proep en zich hebben gemeld bij de verschillende verzamelpun ten. Er lopen nu nog naar schatting 9.000 guerrillastrijders rond een paar uur voor het verstrijken van de aanmeldingstermijn op het middernachtelijk uur van vrijdag op zaterdag. Een woordvoerder van gouverneur Lord Christopher Soames zei gis teren dat de wapenstilstand technisch gezien verrassend goed is verlopen. Tussen de offi cieren van het waarnemerskorps, de Rhodesische officieren en de guerrillastrijders is volgens hem goede samenwerking ontstaan. toe dat verkopen waren gedaan aan Libië en Pakistan. Die onthulling verhoogde de vrees die bij westerse regeringen be staat over het Pakistaanse kerne nergieprogramma en over een mogelijke Pakistaanse kernbom, ondanks alle herhaalde ontken ningen van president Zia UI Haq. Ook werd de VTaag opgeworpen wat Libië nu precies met het ura nium van plan is. De twee uraniummijnen zijn ei gendom van de Nigeriaanse rege ring, Cogema, een maatschappij die voor 100 percent eigendom is van de Franss commissie voor atoomenergie, en van een aantal andere Franse en buitenlandse ondernemingen. Pecquer zei dat elke deelnemer volledige zeg genschap had over zijn aandeel in de productie, maar geen enkele controle had over de anderen. Hij wilde niet ingaan op de even tuele Libische plannen. Wel verwees hij naar de recente uit spraak van de Nigeriaanse presi dent Seyni Kountche, dat Nigerië het eigendom, de exploitatie en de verkoop van zijn uranium con troleert. "We hebben gehandeld in overeenstemming met de voorschriften van het internatio nale agentschap, om alleen ura nium te verkopen wanneer het agentschap de garantie heeft ge geven dat de koper het voor vreedzame doeleinden zal ge bruiken". Pecquer en andere functionarissen benadrukten dat ondanks alle bezorgdheid over de uranium- verkopen, het materiaal van wei nig waarde was zonder de vereis te technologie, en dat de ver spreiding van die technologie het werkelijke probleem was. In weerwil van heftige Amerikaan se tegenstand tekende Pakistan in 1976 een contract voor de aan koop van een uraniumfabriek, waar het materiaal tot plutonium omgewerkt zou worden. In 1978 verwierp Zia echter een Frans voorstel om het contract zodanig te veranderen dat de fabriek plu tonium zou produceren dat niet geschikt was voor kernwapens. In de afgelopen zomer bevestigden diplomaten dat westerse inlich tingendiensten een Pakistaans plan hadden ontdekt om via lege maatschappijen onderdelsn van een uraniumverrijkingsfabriek te kopen. Vorig jaar werd er be zorgdheid gewekt door de ont hulling dat een Pakistaanse we- JOHANNESBURG (AP) - Her- bert Ruitenberg, een voor malig medewerker van de mensenrechtenorganisatie, Amnesty International, is door de Zuidafrikaanse vei ligheidspolitie ondervraagd over zijn activiteiten in dat land, zo heeft de politie giste ren bekend gemaakt. Ruitenberg, die verklaarde vijf dagen geleden voor het ver garen van informatie naar Zuid-Afrika te zijn gekomen, werd opgepakt nadat de plaatselijke kantoren van een christelijke groepering waren doorzocht. Wie deze kantoren had door zocht was niet bekend maar Anthony Russell, bij wie Rui tenberg logeerde, maakte be- PASADENA (UPI) - Amerikaanse en Russische natuurkundigen gaan samenwerken bij de bestu dering van zwaartekrachtgolven die ontstaan na uiterst heftige gebeurtenissen in het heelal. Een tenschapper, dr. Abdel Quader Khan, van 1972 tot 1975 toegang had tot geheime onderzoeksge gevens in de uraniumverrijkings fabriek Urenco in Almelo, en daarna terug was gegaan naar Pakistan. Een andere bron van zorgen voor westerse diplomaten zijn berichten dat Libië en Irak het Pakistaanse nucleaire pro gramma gefinancieerd hebben. (Van onze correspondent Bob Man- tiri) BANGKOK - Als de Ver enigde Naties ermee ak koord gaan dat prins No rodom Sihanoek via Thailand naar Cambodja terugkeert om aan het hoofd van nationalisti sche strijdkrachten de strijd aan te binden tegen de Vietnamezen, dan is de Thailandse regering be reid hem op haar grond gebied toe te laten, zo heeft de Thailandse pre mier Kriangsak laten we ten. Generaal Kriangsak reageerde op een verklaring van Sihanoek in een interview met het Indonesi sche weekblad Tempo. Daarin zegt het voormalige Cambod jaanse staatshoofd dat hij van plan is naar zijn land terug te ke ren zodra Thailand toestemming geeft om via Thailands grondge bied naar zijn vaderland terug te gaan. In het zelfde interview zei Sihanoek dat hij op het ogenblik met China aan het onderhande len is over een militaire oplossing in Cambodja. De prins weigerde in details te treden, maar diplo matieke kringen menen dat Si hanoek mogelijk wapens heeft gevraagd van China voor de na tionalistische krachten die hij wil aanvoeren in de strijd tegen de Vietnamezen. Hij verwacht dat de Chinese leiders hun steun aan het Pol-Potregime zullen laten vallen zodra de nationalistische strijdkrachten zijn gevormd. In zijn reactie zei premier Kriang sak dat Sihanoeks terugkeer nut tig zou zijn als daardoor de span ning aan de Thailands-Cambod- jaanse nse grens wordt vermin derd. „Maar als door zijn terug keer de strijd verhevigd wordt, dan hoop ik dat hij uit Cambodja wegblijft", aldus de Thailandse premier. kend dat zeven veiligheidsa genten bij de kantoren waren gearriveerd. Zij hadden de deuren geforceerd en later van voor het gebouw staande auto's de banden leeg laten lopen. woordvoerder van het Cahfor- nisch instituut voor technologie heeft gezegd dat onderhandelin gen over een gemeenschappelijk onderzoeksprogramma afgerond Intussen heeft de Maleisische mi nister van buitenlandse zaken, Tengku Achmad Rithauddeen, gist ^ren verklaard dat hij in Ha noi de wens van de ASEAN-lan- den om tot een dialoog te komen met de Vietnamese leiders over een politieke regeling in Cam bodja naar voren zal brengen. Rithauddeen vertrekt 9 januari naar Hanoi. De Vietnamese lei ders hebben uitdrukkelijk laten weten dat de Maleisische be windsman alleen welkom is als vertegenwoordiger van de Malei sische regering en niet van de As sociatie van Zuidoost-Aziatis che landen (Asean) waarvan Ri thauddeen roulerende voorzitter is. De ASEAN, die bestaat uit Thai land, Singapore, Maleisië, Indo nesië en de Philippijnen hebben vorige maand op een informele bijeenkomst in Koeala Loempoer Rithauddeen aangewezen naar Hanoi te gaan om de dialoog met Hanoi namens de ASEAN te be ginnen. Hoewel hij er nu als ge zant van de Maleisische regering heen gaat. zou hij van die gele genheid gebruik maken om het standpunt van de ASEAN in het Indochinese conflict uiteen te zetten. Diplomatieke waarnemers achten het onvermijdelijk dat Rithaud deen ook de resolutie ter sprake zal brengen die de Asean in de VN heeft ingediend en die met grote meerderheid van stemmen werd aangenomen. Daarin wordt de onmiddellijke terugtrekking van de Vietnamese troepen ge vraagd en een internationale con ferentie over Cambodja voorge steld. ROME - De Italiaanse regering heeft gisteren bekendgemaakt dat zij nog voor het einde van dit jaar Venetië door kunstwerken gaat beschermen tegen vernieti gende overstromingen. De overstromingen komen elk jaar voor en zetten dan duizenden huizen en winkels en het plein voor de basiliek van San Marco blank. Hennie Muller, de commandant van de veiligheidspolitie in Johannesburg verklaarde gisteren dat hij een "kort ge sprek" had gehad met Rui tenberg en dat deze kort daarna was vrijgelaten. Ruitenberg deelde aan verslag gevers mee dat hij in Zuid- Afrika op vakantie was en dat hij eveneens de plaatselijke politieke situatie onderzocht. "Ik ben adviseur van verschei dene Nederlandse partijen en kerken inzake de houding en de graad van bewustzijn van de zwarte bevolking hier", al dus Ruitenberg. Het Zuidafrikaanse persbureau Sapa meldde dat Ruitenberg vandaag per vliegtuig in Ne derland terugkeert. Hjj zei ook de toegenomen span ning tussen de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie na de gebeur tenissen in Afghanistan de over eenkomst niet zou mogen scha den. De overeenkomst voorziet in de samenwerking en uitwisseling van geleerden van het Californi- sche instituut en de universiteit van Moskou. Sinds 1970 is er al samengewerkt bij het onderzoek naar zwaartekrachtgolven. ADVERTENTIE DONDERDAG 10 JANAUARI Toegangsprijs 10,-, aanvang 20.30 uur Stadsgehoorzaal Leiden. Voorverkoopadres: Gé Hofenk, Haarlemmerstr. 66, Leiden, tel. 071-121980

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 9