Valse tonen op literair klavier Seizoenopruiming (1) Lust voor het oog en de maag door Boudewijn Büch Thriller Bittere waarheid Nieuw op de boekenplank "Kleine fondsen", zo heten in het uitgeversjargon kleine uitgeve rijtjes. Het zijn ook wel eens uit geverijen die heel groot en be roemd waren in het verleden maar nu zijn ingestort. Nijgh en Van Ditmar is zo'n voorbeeld. Vroeger een fonds met majestueu ze auteursvandaag vervallen tot een onaanzienlijk boekenmaker- tje. Welnu: die kleine fondsen zijn ac tief. Je wordt er beroerd van. Niet omdat ze proza uitgeven. Niks hoor. Poezie! Wagonladingen vol in de allerberoerdste beletterin gen en kaftjes. En het wordt nóóit wat met die kleine fondsen. Bij mijn weten is er de laatste jaren, op één na, niet een enkel dichter of dichteres via zo'n kleine uitgeverijtje tot boven op de Parnassus geklommen. Die uitzondering is Jan Kal. Via de toen nog beginnende uitgever Loeb groeide hij uit tot een erkend belangrijk dichter. Zij die verzen maken willen hun naam gedrukt gezien. Dat is ze ker. Of het goed is dat ze bespro ken worden - daar twijfel ik aan. De krantelezer wordt aangera den de hier besproken bundels ze ker niet te kopen en de verzenma kers die de revue in deze bespre king passeren kunnen maar beter ophouden met schrijven. Want het is een diepe treurnis wal de recen sent met karrevrachten krijgt aangereikt. Maar ja, zij die hun lier in een wilg hangen vangen nu eenmaal ook een beetje wind. Aangekondigd als een cyclus boek jes in drie deeltjes, schreef Sonja Prins er toch maar vier. Brieven aan mijn zuster verscheen bij SoMA inde ANK A-reeks. Wat die twee rare namen moeten voor stellen weet ik nietde boekjes van de vroeger toch niet ten onrechte gewaardeerde dichteres zijn fe ministisch. Het lijkt wel of de du vel er mee speelt maar die femi nistische literatuur is huilen met de pet op. Sonja Prins verkoopt de lezer een variantzo iets als 'marxistisch feminisme'Dus wordt er 'gepro- duseerd' (let op de spelling) en 'kapitalies verkracht'. Vier voze boekjes, dus. Lucas Metsier stort zich met twee boekjes maar direct op de markt. Het ene in een uiterst ingewikkeld kaftje, is een vertaling van en in leiding tot de Pers Omar Khayyam's Robaiyat. Helaas dwingt ondeskundigheid mij ten aanzien van deze vertaling de mond te houden. Metsiers eigen verzen. Zeven soorten water ook bij uitgeverij Livret te Utrecht, is niet zoals het eerste boekje opge dragen aan 'Marijke' maar aan wel vier mensen: voor A. en M.ev M en A. Heeft Metsier in ieder geval vier ko pers van zijn dichtwerkje, niet- boekje met regels als: 'klokken zingen zware kinderhemd' (te veel Werumeus Buning gelezen, Matsier! acht ik ruim voldoende. Aanwijsbaar, zo heten de verzen van Jenny Fleur, verschenen in eigen beheer maar gedrukt bij drukkerij Brero te Leiden. Fleur heel eigenlijk Jenny van der Hei den, zo lees ik achterop de bundel. Waar een pseudoniem dan nog goed voor is, weet ik ook niet Fleur heeft haar boek zelfs van te keningen voorzien. In het genre 'met de voet geschilderd door een baviaan'. Haar verzen zijn in middels aardig voor een school krant. Zonnen die inoren Jluiste renbloemenzee en gras, de lezer kent het nog wel uit zijn puber tijdsjarenMaar ueet Fleur veel, ze fietst zelf langs de boekhandels en vraagt overal beleefd of ze er stapeltjes mag neerleggen. Een ander dichteresje is Loes Nobel. Bii uitgeverij 1 Beul liet i in gifgroen het bti ndelt e Zachter kijken onder de huid verschij nen. Dit boek gaat dus over hui- verhuiden,gewone huiden sadis ten en verder over alles behalve over poezie. Een boekje dut ik ge bruik als onderzettertje. Anna Vali. Zenuwarts te Amster dam. Tegenover elkaar uitgegc ven doorHollundia, Verzen uit de zachte sector, dut spreektHele smalle linten van woorden, waar in wordt verschoven, getrild en vergrauwd. Van oorsprong is Vah Hongaarse en duur zul het wel weer aan liggen: al dut duis tere, "i dat monkelende M tsjonge, tsjonge, wat doen de vrouwen hun vrijheidsstrijd toch weinig goed! Vrouwen en gedich ten sch rijvenhel lijkt wel of ze het niet kunnen! Philurs - het 2al wel een vrouw zijn komt 01 met De da gen nadien Bij De Beuk) Hier treffen wij 'gedachten die als een vlinder gaan', "geniale.' opmer kingen als '-Leven en dood- Het verschilibepaalt.de tijd'en nog zo wat. Als ik ooit nog eens een viendinnetje krijg heb ik er een tweede onderzettertje bij. Margol H .de Harlog let op de 'H'!) schiet de poëtische hemel in met haar Oor aan het hart i bij uitge verij Holland.de Windroosreeks/. De titel belooft weiniu goeds De inhoud geeft reel slechts. Hegels drukt het verleden' etcetera - het is allemaal zwaar. Achterop staat te lezen over ih- verschrik kelijke ervaringen van Margol de Hartog, als joods meisje in de oorlog Des te jammerder is het schrijft Misschien vuiler wel niet over te schrijven Het was beter geweest als IX' Hartog haar im mense verdriet voor een kleinere kring had gehouden dan die van de boekhandel Haar verdriet neem ik duizend keer serieuze don haar verzen Ecu volgende mooi gaan wij rerde. op onze speurtocht door het land van de pueZ'cprul Maar dan krijgen vooral de heien er goed van langs! PONDERDAG 27 DECEMBER 1979 De geregelde lezer van al het wonderbaarlijks dat onze moderne vertellers in onvergetelijke proza weten te ver woorden, moet het wel zijn opgevallen. In hele kolonnes marcheren de "vaders" door letterkunde en boekhandel in deze feestelijke wintermaanden. Helemaal nieuw is het papa-thema natuurlijk niet: Jan Wolkers wor stelt al jaren in diverse boeken met het vader-syndroom, en eer der dit jaar leverden de reisavon turen van Cremer Sr. zoon Jan, wiens roem en originaliteit tot niets gereduceerd zijn, toch nog enige bijval. Maarten 't Hart zette de paternale aanval pas goed in met "De Aan sprekers", en nu blijken ook Frans Kellendonk, Oek de Jong en - alweer! - Jan Wolkers plotsklaps geheel vervuld van herinneringen aan pa. Toeval? De "Verdwenen in het niets" door George E. Simpson en Neal R. Burger. Verschenen bij Tiebosch Uitgeversmaatschappij in Am sterdam (f24.50). Als we de uitgevers mogen geloven heeft Amerika zich gretig op dit vreemde verhaal geworpen. Een thriller over een nieuwe weten schappelijke ontwikkeling: "te- leportation". In het verhaal wor den mensen onzichtbaar ge maakt en op hetzelfde moment over enorme afstanden ver plaatst. Met zo'n gegeven kan men in een thriller natuurlijk alle kanten uit. Niet moeilijk dan om de zaken lekker huiverig te ma ken. Maar men vraagt zich on willekeurig af wat men er verder mee aan moet. Alleen fantasie? Dan is het heerlijk huiveren. Of ook een kern van waarheid? Dan is het pas echt huiveren. Maar om te lezen is het in elk geval boeiend. "Zending voor Moskou" door Ho ward Kaplan. Verschenen bij A. W. Sijthoffs Uitgeversmaat schappij in Alphen aan den Rijn f 14.50). De scherpe verhouding tussen Oost en West heeft al heel wat span ning in boekvorm opgeleverd. Kaplan heeft zijn verhaal geënt op de moeilijke positie van de jo den in Rusland. Niet zo vreemd, hij werd zelf eens in Moskou door de KGB opgepakt en onder vraagd toen hij manuscripten van joods-Russische auteurs naar het Westen smokkelde. Het erva ringsbeeld dat hij oproept is be paald niet vriendelijk. In dat spanningsveld worden vele on frisse methoden gebruikt. Men sen tellen niet of nauwelijks. Een bittere waarheid, weer heel sterk te proeven in Kaplans soms wat abrupt en schokkerig verteld verhaal. KOOS POST literaire themata's in Nederland blijken in elk geval weinig geva rieerd. Het aanstormend talent Frans Kellendonk, bewierookt met de Anton Wachterprijs om zijn de buut "Bouwval", vervolgt zijn weg over het pad van roem nu met het boekje "De Nietsnut" (uitg. Meulenhoff, Amsterdam 1979, f 17,50, hoewel ik ook er gens de somma van f22,50 geno teerd zag). Een wonderlijke ver telling. De dood van de vader - moord of zelfmoord? - is voor de ik-figuur aanleiding om herinne ringen en anekdotes op te halen aan deze "nietsnut", deze falerop maatschappelijk èn huiselijk ge bied. Emotieloos Twee aspecten vallen op: inhouden vormgeving. Wat het eerste be treft, geen moment slaagt de schrijver er in de vader-figuur ge stalte, diepgang, inhoud te geven. Lucas Goudvis, emotieloos her innerd, blijft ondanks zijn voor stelbare tragiek een - overigens met zorg getekend en ingekleurd - stripfiguurtje dat als kapstok dient om de kunstjes van de au teur te tonen. Niet om de inhoud gaat het de laatste maar om de vorm, evenwichtsoefeningen, conslructietrucjes, goochelarij met woorden, karikatuurtjes in plaats van schilderkunst. Hoe slim gevonden om de ik-figuur zich hier en daar letterlijk te doen vereenzelvigen met de vader, maar van welk een machteloze uiterlijkheid is een passage als deze: "Hij had iets waardoor hij mensen op den duur vaak tegen zich in nam, iets ongenaakbaars. De een vond hem verwaand, de ander verlegen. De man die iedereen kende werd elke morgen op nieuw voor de spiegel geschapen. Hij scheert zich met een mesje, want hij meent dat zijn huid niet tegen het raspen van een appa raat kan. Poetst langdurig zijn gebit, een wonder van tandheel kundig vernuft inmiddels. Sprenkelt haarwater over zijn zilvergrijze lokken, die hij zorg vuldig iets te lang houdt, zodat ze met een zweem van jeugdige nonchalance een beetje krullen in zijn nek en aan zijn slapen. Slaat wat aftershave tegen hals en wangen, voelt met welbehagen hoe zijn huid samenkrimpt, kamt zijn haar, nu definitief, losjes ach terover en kijkt dan die man in het gelaat over wie ze het altijd met hem hebben, een zekere Lu cas Goudvis, tweeënvijftig jaar oud, een keurig, beschaafd, charmant persoon, die echter nogal onberekenbaar is, want wanneer hij hem wat haartjes uit de neusgaten probeert te knip pen ontsnappen ze, verdraaid! steeds weer aan het tangetje. Vroeger heb ik eens tot mijn ver bazing gezien hoe hij. om dat ge zicht in de spiegel in de gewenste stand te krijgen, tegen zijn kin en kaken stond te duwen", (p.13-14). Beperkt Veel meer heeft zoonlief, ondanks zijn reconstructie-arbeid en de gelijk maar beperkt recherche werk, niet van zijn vader begre pen, hoezeer hij het spoor ook tracht te volgen. Gevoelens, mo tieven, gedachten, het hele com plexe innerlijk van de gedoemde Goudvis blijft voor de lezer ver borgen. Logisch. Want het gaat de auteur niet om het uitdiepen van karakters, ook niet om de soms aardige anekdotes en evenmin om het schrijven van een spannend jongensboek. Het gaat hem om knappe zinnetjes, leuke bijvoeglijke naamwoor den, interessante verhaalwen- dingen, vingeroefeningen op een literair klavier waar hij nog niet helemaal bij kan. Hoopgevend is dat Kellendonk zelf wel beseft dat hij vooralsnog liever speelt met de taal. de vorm, getuige dit anecdotisch citaat (p.56): "Jan lachte hard en lang, met veel tandvlees. Toen hij was uitgela chen vroeg hij: "En hoe ging die mop verder?" "Welke mop?" "Die man vertelde een mop "Ik weet het nietHij wist het echt niet. "Ik kon er geen touw aan vastknopen. Alle vrees is als glas, dat was de clou. Alle vrees is als glas. Maar ik zal je nog wat vertellen. Het gaat over mijn zoon. Die Frits daar, dat is mijn zoon. Hij was net drie turven hoog. Er was een keer wat afgrij selijke muziek op de radio, dus ik zeg tegen hem: "Draai die knop eens om". "Ponk", zegt hij. "Wat ponk?" zeg ik. "Knop omge draaid", zegt hij. Hij denkt dat hij alles kan doen met woorden. Die radio bleef natuurlijk gewoon doorspelen". Intussen zal niemand bezwaar ma ken als Kellendonk nog even voortdoet met zijn scrabble- kunstjes, zolang hij nog idiote zinnen in mekaar flanst als: "Wit maanlicht, dun als melkwei, vloeide tussen mijn oogleden" (p.9). Met dergelijk plakkerig taalgebruik komt de auteur er niet, noch met het, aan huisdie renjargon ontleende: "Een mondhoek kwispelde" (p.90) Zulang de schrijver niet boven het ponk-stadium uitgroeit, blijft zijn radio hinderlijk geluid produce- ROB VOOREN ns Kellendonks "De n letsnut weede rij... De "vaders" in hele kolonnes door let- en boekhandel Spectrum Kruiden- en Spece rijenatlas". Auteurs Albert Coenders, Sarah Garland en Sandrijn Houtsma. Prijs 59.50. De "atlassen" die Spectrum uitgeeft zijn altijd een lust voor het oog. Het zijn boek werken waar je steeds naar te ruggrijpt. Ook de Kruiden- en Specerijen atlas, die onlangs de rij aan vulde ziet er heel goed uit. Ruim driehonderd in Noord west-Europa voorkomende kruiden worden uitvoerig behandeld. Elk kruid dat wordt besproken is voorzien van een goed getekende af beelding in kleur. Naast de bespreking van de kruiden gaat het boek ook in op de verwerking van krui den en specerijen in het ver leden, het aanleggen van een kruidentuin in de keuken. Wie eens met kruidige cosmeti ca wil experimenteren vindt dat in het boek daarvoor re cepten. Een heel aardig hoofdstukje is kruiden voor nuttig en creatief gebruik, b.v. om wol te verven en wie eens van al die chemische ge neesmiddeltjes af wil zal ze ker in het hoofdstuk genees krachtige kruiden ideetjes kunnen opdoen voor de huis apotheek. Hubrecht Duijker heeft op het gebied van wijn enige faam Hazepeper. verworven. Die faam is zeker niet op de laatste plaats te danken aan zijn open oog voor goede wijnen voor een redelijke prijs. Hij is geen wijnsnob die alleen waarde ring heeft voor het exclusieve en dure. Vandaar dat zijn boekje "Kijk op wijn'ïuitge- geven bij Zomer en Keuning 19,90) een gezellig en popu lair werkje is geworden. Ook de vrouw of man die nooit met wijn te maken heeft ge had zal als wijn schenken op eens een noodzaak wordt er haar/zijn voordeel mee kun nen doen. Het boekje is geïl lustreerd met foto's van fles sen wijn, de glazen waarin een bepaalde wyn wordt ge schonken en zo nu en dan gunt Hubrecht Duijker ons ook een blikje in de wijngaar den en op de mensen die van de wijnproduktie hun beroep hebben gemaakt. Paul Bocuse is in de culinaire wereld een klinkende naam. Zijn woord is nog voor velen wet "Het Wild- en Gevogelte Boek" dat uitgegeven is in de serie Luitingh Gourment 27.911) en dat hij samen met Louis Perrier schreef, heeft dan ook in de titel zijn naam. Het boek, dat door Parma van Loon in het Nederlands is vertaald, wijkt hier en daar wel wat af van de oorspron kelijke versie. Enkele gerech ten, bereid met wild dat in ons land is beschermd of niet ver krijgbaar zijn niet opgeno men. Voor de rest is er alles in te vinden over het bereiden van konijn, patrijs haas en fa zant. Henriette v. d. Hoeven PAGINA 25 "Nieuwe parapsychologische ontdek kingen achter het ijzeren gordijn". Henry Gris en William Dick, l'llg. Gottmer. Prijs f 39.50. "De woestijn kent geen genade". Niko lai von Michalewsky Uitg Veen. Prijs f 19.9#. Duitse journalist gaat met een groep rauwe huurlingen de Afrikaanse woestijn in om een Franse lerares, die al 18 maanden in gijzeling is. uit han den van rebellen te bevrijden De avonturen-roman is gebaseerd op de gijzeling van Fran^oise Claustre, die 18 maanden in Tsjaad gevangen zat "Het verhaal van Johannes". Karei Kykman en Bert Bounun. Uitg. Zo mer en Keuning. Prijs f 19,90. Dit lees-, kijk- en voorleesboek is geba seerd op de televisiebewerking (IKON'RKKi van De droom van Jo hannes". De illustraties - een prachtig samenspel tussen vroeger en nu - zijn van de hand van Bert Bouman. die m september kwam te overlijden. "Een nieuwe lente, een nieuw fornuis". Jos Houweling. Uitg. Thomas Rap. Prijs f 18,75. Een bijdrage in de strijd tegen verspil ling en smyt-gerust-maar-weg-hou- ding. "Mijn boosaardige zuster Elektra". Pe ter Joannes Burgstedde. Prijs f 16,50. "Slapeloosheid, xo kom je er van af'. Philip Goldberg en Daniel Kaufman. Uitg. Zomeren Keuning. Prijs f 19,90. PrakUsche zelfhulp voorde tienduizen den landgenoten die zonder pillen niet meer m slaap kunnen komen. "Het slot Loevestein". J.F. Oltmans. l'itg. Zomer en Keuning. Prijs 16.50. J.F. Oltmans beschrijft in "Het slot Loe vestein" een spannende fase uit het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Het boek van Oltmans 11S06-1834) werd bewerkt en van voetnoten voor zien door Marijke Stapert-Eggen. "Haken voor iedereen". E. Turkis en S.E. Dammann. Uitg. Zomer en Keu ning. Prijs f 19.50. Het haken, nostalgische handvaardig heid. mag zich verheugen in een groeiende populariteit In dit boekje het gehele "haak-alfabet", vanaf het opzetten van lossen tot aan het fanta sievolle gaatjespatroon "Het reëel bestaande en het noodzake lijke socialisme". Siep Steurman. Uiig. Van Gennep. Prijs f 19.50. "Je gaat te vaak naar Heidelberg" Heinrich Bóll. Uitg. Van Gennep. Prijs f 13.50. Deze bundel bevat 19 niet eerder in het Nederlands verschenen verhalen van Boll uit de jaren 1947-1979. "Schatten uit bijbelse bodem". Avra- ham Neger, l'itg. Zomer en Keuning. Prijs f27.50. "De Ondernemingsraad" F.C.B. van Wijnen. Uitg. Spectrum. Prijs f 10.-. De nieuwe wet op d<- ondernemings raad. zoals die in 1979 is gewijzigd tot een zelfstandig orgaan, wordt m dit boek voor het eerst integraal behan- d.-ld "Fabels van Aesopus". Opnieuw be rijmd door Johan Nieuwenhuizen. Uitg. Spectrum. Prijs f6.90. Phaedrus, slaaf aan het hof van Tibenus, zette rond 50 jaar na Christus deze fa bels op schrift. "Reiswijzer Duitsland" en "Deense spraakkunst voor ledereen". Uitg. Spectrum. Prijs: resp. f 4,90 en f 9,50. Twee Prisma-boekjes voor de komende zomervakantie. "Brood en banket bakken" en "Franse wijnen". Uitg. Spectrum. Prijs van beide boekjes f 10,25. "Robinson Crusoe". Daniel Defoe. Uitg. Spectrum. Prijs f 12,50. Klassiek verhaal, bewerkt door M. Zwiers op basis van dc vertaling van C. Buddingh. "Von Daniken weerlegd". Ronald Sto ry. Uitg. Spectrum. Prijs f 17,50. "Met hart en ziel gezond" Swami Rama. li tg. De Toorts. Prijs f IK, 50 Raina toont aan hoe een eenvoudig, re gelmatig aangehouden schema kan leiden tot bewust omgaan met de vier elementaire behoeften, slapen, eten, sex en zelfbehoud. "Maarten in de ban van Oedipus". Dr. Frans Hiddema. l'itg. Free Spirit. Prijs f 10.-. "Popstukken". Bert Jansen. Uitg. Bert Bakker. Prijs f29.50. "Grassen en schijngrassen" Skytte Christiansen/G. Den Hoed. Uitg. Moussault. Prijs f 32.50. In dit boekje zijn 147 soorten gras in kleur afgebeeld en aan de hand van schetsen nader toegelicht "Het Kurhaus van hadhuis tot levend monument". Mr. A. Adema Zijlstra. Uitg. Voorhoeve. Prijs f24,90. "De ontmaskering van bet gezicht". Paul Ekman/Wallace v. Friesen. Uitg Nclissrn Prijs f39.95. Handleiding tot het onderkennen van emoties in gelaatsuitdrukkingen. "De achterneef van J.P. ("oen. Simho- fer. Uitg. Zelen. Prijs f 16.90. Geen geromantiseerde vertelling, ook geen reisverslag, maar - zoals zoveel werk van deze schrijver - een zelf- reflektie, dit keer met Indonesië als decor. "ABC-lees boek" Marv Cartwright. Uitg. Free Spirit Prlj* f 14.90. De eerste schreden op het lees pad. Dc illustraties zijn byzonder fraai. "Aquariumplantrn in kleur". Niels Ja- cobsen. Uitg. Moussault. Prijs f 24,50. Een determinatiehandboek voor de aquariumhouder. In het boek worden 200 soorten waterplanten beschreven n in kleur ateobeold "De Zwendelaars". Geredigeerd door Colin Ross. Uitg. Tiebosch. Bizarre opbehterspraktijken van deze eeuw. Wie waren de grootste zwende- lui Hoi deden n hi t en ho# Hepen ze tegen de lamp? "Het aflossen van de wacht". Olivier Jacks. Uitg. De Kern. Prijs f 18,50. In deze in Londen gesitueerde thriller worden de voor het St. James's Palace op wacht staande Horse Guards met de regelmaat van de klok vermoord. IRA en Palestijnen eisen de verant woordelijkheid "p, maar Scotland Yard weet beter. Als Bregjrwv op Staatsbez. wk komt. dreigt een interna tionale ramp. "De meute van de dood". Robert Gal- der. l'itg. De Kern. Prijs f 18.50. Wetenschapsmensen proberen een oer- hond te fokken, waarin allo natuurlij ke driften en instincten weer "geres taureerd" zijn Ais de hond ontvlucht gaat hy een dodelijke bedreiging vormen voor de mensen "Vluchten in de tijd". Karl Alexander. l'itg. De Kern. Prijs f 24.90 Deze roman is gebaseerd op de beroem de tijdmachine van H G Wells Karl Alexander Iaat historische figuren de ze tijd bezoeken. Dat leverde zo'n boeiend en opmerkelijk verhaal op. dat Wamer Bros onmiddcllyk het boek verfilmde "Amsterdam in dc 20c eeuw". Dr. Rich ter Roegholt. (Deel 2. 1915/1970). Uitg. Het Spectrum. Prijs f35,-. "Zuster Belinda". Peter Andriesse. Uitg. l^oeb en v.d. Velde. Prijs f25,-. Heruitgave van deze pikante satire op dc doktersroman. "De fijne keuken". Henri-Paul Pella- prat. l'itg. Zomer en Keuning. Prijs f49.90. Recepten en tips van de beroemde Fran- kok Pcllaprat Het lijvige kookboek v erscheen eerder in 1967. maar is nu door Ina Hoffman herzien en aange past aan de eisen an dc hedendaagse huisvrouw.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 25