Vrouwen slikken angstwekkend
veel kalmerende middelen
Dracaena: boom voor de huiskamer
Werkgroep
begint
onderzoek
naar achter
gronden en
oorzaken
v"
VERRIJD
BARE
AFVAL-
VAK BAK
PAGINA 22
EXTRA
MAANDAG 24 DECEMBER 1979
„Een jarenlange, doodlopende
weg". Zo beschrijft een
vrouw die zichzelf „ex-medi
cijngebruikster" noemt, haar
ervaringen met het gebruik
van kalmeringsmiddelen.
Van het moment af dat ze van
een zenuwarts het recept
kreeg voor haar eerste (op
zichzelf nogal onschuldige)
kalmeringsmiddel, liepen de
ze medicijnen volgens haar
eigen woorden „als een rode
draad door haar leven". Mo
menten van overspanning zo
als iedereen die wel eens kent,
leidden bij haar steeds op
nieuw naar de spreekkamer
van huisarts of zenuwarts.
„Maar de oplossing, het ant
woord, was steeeds verkeerd:
het antwoord was altijd een
kalmeringsmiddel. Er werd
niet gezocht naar reden en
oorzaken", zegt ze nu. Details
in haar levensverhaal zullen
herkend worden door andere
vrouwen met vergelijkbare
ervaringen: het zich steeds
ellendiger gaan voelen, het
bestrijden van die gevoelens
door steeds weer sterkere
medicijnen, het afbrokkelen
van zelfvertrouwen en gevoel
van eigen waarde, het toene
men van onverklaarbare
angstaanvallen, het uiteinde
lijk vastraken in een isole
ment. Haar verhaal is lang, de
afloop is kort samen te vatten:
na verscheidene jaren van
„intensief slikken" van steeds
meer en steeds sterkere pillen
zag ze (op advies van een spe
cialist) kans om de eerste stap
te nemen naar het voorgoed
laten staan van de medicij
nen. Een stap die in haar geval
wel samen ging met wat ze
beschrijft als „hevige ont
wenningsverschijnselen".
In de Verenigde Staten schijnt
sinds kort het boek ,,1'm dan
cing as fast as I can" een best
seller te zijn. Televisie-produ-
cente Barbara Gordon be
schrijft hierin hoe ze jaren
lang in de veronderstelling
leefde dat ze „alles" had:
„Geweldige vrienden, een
boeiend beroep, een man die
ik aanbad, en kleine gele pil
letjes om al mijn angsten en
onrust op veilige afstand te
houden". Tot de dag waarop
ze besloot, na tien jaar „slik
ken" de gele pilletjes voor
goed in de vuilnisbak te wer
pen. Haar boek wordt be
schreven als een schokkend
verslag van de op dit abrupte
besluit volende, nachtmerrie
achtige ontwenningsmaan
den.
In Nederland houdt de werk
groep Vrouwen en medicijn
gebruik zich sinds een klein
jaar bezig met de achtergron
den van wat zij noemt het
angstwekkend-hoge gebruik
van kalmerende medicijnen
door vrouwen. In neven
staand artikel meer over de
doelstellingen van deze (van
uit Eindhoven en omgeving
■opererende) vrouwenwerk-
groep.
„Het gebruik van kalmerende me
dicijnen door vrouwen is angst
wekkend hoog. Naar de oorzaken
van dit hoge medicijngebruik bij
vrouwen wil onze werkgroep een
verder onderzoek gaan instellen.
Wat ons daarbij vooral interes
seert zijn de achtergronden en
het waarom van dit probleem",
zegt Ineke Schram, lid van de
werkgroep Vrouwen en medi
cijngebruik.
Een klein jaar geleden is deze
Eindhovense vrouwenwerk-
groep ontstaan na een drukbe
zochte forumavond, georgani
seerd door Eindhovense vrou
wengroeperingen, in samenwer
king met de werkgroep gezond
heidszorg van de PSP, de Pacifis
tisch Socialistische Partij. Het
onderwerp was „vrouwen en
medicijngebruik", gekoppeld
aan de vraag: „kalmeringsmid
delen, oplossing of gevaar?"
Een onderwerp dat genoeg bleek
los te maken om er in eerste in
stantie een dikke brochure mee
te vullen. In die brochure, enkele
maanden geleden verschenen
onder de titel „Het slikken... niet
pikken", wordt ingegaan op het
verschijnsel dat de zogenaamde
„psychofarmica" tegenwoordig
zo gemakkelijk worden voorge
schreven en geslikt (psychofar
mica is de verzamelnaam voor
een groot aantal medicijnen die,
zeer kort gezegd, de gebruiker
„rustiger" kunnen maken). Dat
slikken gebeurt vooral door
vrouwen die, zowel in als buiten
Nederland, de grootste groep af
nemers van deze produkten blij
ken te vormen.
De werkgroep Vrouwen en medi
cijngebruik wil vrouwen, maar
ook artsen en andere werkers in
de gezondheidszorg bewust ma
ken van deze situatie. Via haar
brochure wil ze een discussie op
gang brengen over het probleem,
en tevens de weg wijzen naar an
dere vormen van hulpverlening
dan de veelgeslikte kalmerings- 1
pil. Zoals de „zelfhulpgroepen"
waarin vrouwen op eigen krach
ten, door uitwissling van hun er
varingen, hun gemeenschapDe-
lijke problemen trachten op te
lossen. Zulke zelfhulpgroepen
kunnen een belangrijke steun
zijn voor vrouwen die (soms ja
renlang) „geslikt" hebben en zich
op zeker ogenblik gaan bedenken
dat ze keer op keer „terug naar af'
worden gestuurd met een nieuwe
voorraad pilletjes. Medicijnen
die, bij kortdurend gebruik, ie
mand misschien wel heel goed
over een dood punt heen kunnen
helpen, maar die op langere ter
mijn helemaal niets oplossen en
de oorzaken van de ellende alleen
maar verdoezelen.
„Vage" klachten
In de afgelopen jaren is enig cijfer
materiaal bekend geworden over
het medicijngebruik door vrou
wen, en in het bijzonder over het
gebruik van slaap- en kalme
ringsmiddelen. Zowel uit Euro
pese als uit Amerikaanse onder
zoeken naar het gebruik van
kalmerings- en slaapmiddelen, in
de afgelopen vijf jaar verricht,
komt hetzelfde beeld naar voren.
Vrouwen slikken meer medicij
nen dan mannen (een verschil
van 30 procent wordt gesigna
leerd), maar vrouwen krijgen bo
vendien tweemaal zoveel kalme
rings- en slaapmiddelen voorge
schreven als mannen. Bij vrou
wen neemt het gebruik van kal
meringsmiddelen met het stijgen
van de leeftijd toe. Volgens de re-
sulaten van drie verschillende
onderzoeken komt de leeftijd
groep tussen veertig en vijftig
jaar als grootste gebruiksters-
groep naar voren. Maar volgens
de werkgroep Vrouwen en medi
cijngebruik zou uit nog recenter
- <\f
\Nl'l kim
onderzoeken blijken, dat de laag
ste leeftijdsgrens zich van 40 naar
35 jaar verplaatst.
Vrouwen gaan ook veel vaker naar
de huisarts dan mannen. Een Ne
derlands onderzoek vermeldt
over dit punt dat vrouwen hier
met zestig procent in de meer
derheid zijn (niet meegerekend in
dit cijfer zijn de zogenaamde pil-
controles, en de bezoeken die
vrouwen samen met hun kinde
ren aan de huisarts brengen). Op
vallend daarbij is, dat vooral
huisvrouwen veel vaker met „va
ge" klachten bij een huisarts ko
men: slecht slapen, vermoeid
heid, hoofdpijn, onbestemde
maag-, buik- of rugklachten.
Klachten waar niet direct een li
chamelijke oorzaak voor te vin
den is en die tot nog niet zo lang
geleden werden afgedaan als
„typische vrouwenkwalen" die
uitsluitend zouden wortelen in de
biologische verschillen tussen
mannen en vrouwen. Tegen
woordig worden de oorzaken van
die onbestemde klachten steeds
vaker toegeschreven aan de posi
tie die veel huisvrouwen in de
huidige, sterk veranderde maat
schappij innemen: opgesloten in
een rolverdeling waar ze graag uit
zouden willen en maar zelden uit
kunnen komen.
Veel huisartsen weten (nog) geen
raad met deze klachten en zitten
bovendien tijdens hun drukke
spreekuren in chronische tijd
nood: al is de wil aanwezig, het
praten over achtergronden schiet
erbij in, de vrouw krijgt een me
disch etiketje opgeplakt dat niet
„past" op haar toestand.
Door Leens Macarc
uaai Komi, naar ue mening van de
werkgroep Vrouwen en medi
cijngebruik, nog bij dat artsen
vaak te weinig weten van de vor
men van hulp die anderen kun
nen geven. Vrouwen zouden veel
vaker kunnen worden doorver
wezen naar andere mogelijkhe
den tot hulpverlening. In plaats
daarvan worden ze terugge
stuurd naar huis, de plek waar de
problemen begonnen zijn. Met
medicijnen die in zulke gevallen
alleen maar lapmiddel zijn, niets
wezenlijks oplossen en de vrouw
alleen maar belemmeren in het
op eigen kracht zoeken naar mo
gelijkheden om weer uit de put te
komen.
„Lekker rustig
„Het slikken niet langer pikken".
Gemakkelijk gezegd, niet zo ge
makkelijk in de praktijk te bren
gen, mede doordat gebruiksters
van kalmerings- en slaapmidde
len bij hun receptjes vaak weinig
of geen voorlichting krijgen over
wat ze precies slikken, en wat de,
uitwerking op langere termijn
kan zijn. Hoogstens kent men een
paar populaire namen zoals va
lium en librium. In dit verband
wijst de werkgroep in haar bro
chure op het feit dat een groot ge
deelte van de totale consumptie
aan medicijnen tegenwoordig
bestaat uit de (eerder genoemdez
zogenaamde psychofarmaca.
Dat zijn een groot aantal medicij
nen die hun kalmerende werking
uitoefenen via het centrale ze
nuwstelsel: hersenen, rugge-
merg. Hun uitwerking komt, in
eenvoudige taal gezegd, hierop
neer dat mensen die deze medi
cijnen slikken, zich „lekker rus
tig" gaan voelen. Deze medicij
nen werken ook „emotie-rem
mend"; vrouwen voelen zich
hierdoor minder bewust van hun
situatie. Dat er aan zulke medi
cijnen nadelen zitten, is nog maar
weinig bekend. Een van de geva
ren is dat ze bij langdurig gebruik
verslavend kunnen werken met
als gevolg dat men er op zeker
ogenblik niet meer buiten kan,
wat weer kan leiden tot het nodig
hebben van steeds meer of steeds
sterkere pillen.
De werkgroep vindt het beangsti
gend dat vrouwen, ook al slikken
ze al jarenlang kalmeringsmid
delen, zich vaak totaal niet reali
seren dat hun lichaam op zeker
ogenblik volledig afhankeljk
wordt van deze hulpmiddelen.
Ineke Schram: „vrouwen die in
deze situatie zijn geraakt hoor je
met veel overtuiging zeggen dat
ze, als dat willen, morgen met
slikken kunnen stoppen. Ze be
schouwen zichzelf beslist niet als
verslaafd. Daarnaast zie je vaak
dat .vrouwen zich erg schamen
voor het feit dat ze kalmerings
middelen nodig hebben. Ze pro
beren dit dan tot iedere prijs voor
de buitenwereld en voor hun ei
gen gezin verborgen te houden,
soms jarenlang. Op diverse pun
ten zou je de gewenning aan kal
meringsmiddelen kunnen ver
gelijken met de verslaving aan al
cohol. Er kunnen bijvoorbeeld
ook heel onaangename ontwen
ningsverschijnselen ontstaan als
mensen na intensief en langdurig
gebruik met het slikken willen
stoppen".
Onderzoek
Binnenkort begint de werkgroep
Vrouwen en medicijngebruik
aan de voorbereidingen voor een
onderzoek naar een aantal ach
tergronden van het hoge gebruik
van slaap- en kalmeringsmidde
len onder vrouwen. Daarbij
wordt gebruik gemaakt van en
quêteformulieren die opgesteld
zijn door een groep vrouwelijke
kandidaats-studente n in de me
dicijnen in Rotterdam. Deze
groep heeft plannen om in de
Randstad een soortgelijk onder
zoek in te stellen, terwijl de
werkgroep Vrouwen en medi
cijngebruik haar enquêtefor
mulieren tot het zuidoosten
van Brabant zal beperken.
Het is wel de bedoeling om, als ook
het Rotterdamse onderzoek ver
wezenlijkt kan worden, nader
hand tot een vergelijking van re
sultaten en daarmee tot een beter
en algemener beeld van het
probleem te komen. Daarnaast is
de werkgroep erg geinteresseerd
in persoonlijke ervaringen die
vrouwen in Nederland met het
gebruik van kalmerende medi
cijnen hebben. Ze kunnen hier
over (ook anoniem) schrijven
naar het contactadres van de
werkgroep (Lijsterlaan 25, Eind
hoven).
Intussen is de brochure „Het slik
ken niet pikken" al aan een twee
de oplage toe. Onderwerpen die
in het boekje aan de orde komen:
gezondheidszorg in Nederland,
de positie van de vrouw als kern
punt bij het hoge gebruik van
medicijnen, arts en farmaceuti
sche industrie, instellingen voor
professiqnele hulperlening,
„zelfhulpgroepen" en voorbeel
den van de wijze van werken bin
nen deze vrouwengroepen. De
brochure kost, verzendkosten
inbegrepen f 4,20 en kan worden
besteld door het overmaken van
dit bedrag op gironummer
4092375 van Ineke Schram-Tho-
meer (rekening gezondheids
zorg), Lijsterlaan 25, 5613 AD
Eindhoven.
De Dracaena is de laatste jaren uit
gegroeid tot een van de populair
ste kamerplanten in ons land. En
geen wonder... De Dracaena is
erg decoratief, erg sterk en kan
erg groot worden. Een simpele
bak met drie Dracaena's op en
kele meters van het raam af, kan
een compleet „groen eiland"
in de woonkamer vormen.
Een makk ijke plant, die als u hem
de ruin O; geeft jarenlang op de
zelfde fSuats kan blijven staan en
(afhanl-'lijk van de soort) uit
groeit iot een enorme plant die u
na jaren trouwe dienst beloont
met heerlijk geurende bloemen.
De bloeistengel verschijnt
meestal in het voorjaar vlak naast
de top van de plant.
Verschillende soorten
De bekendste soorten uit de familie
is wel de Dracaena fragrans, een
stamvormende soort waarvan de
brede bladen met een boog naar
oeneden hangen. Vooral het ras
„massangeana" met groene bla
deren met een gele middenstreep
zien we erg veel. Ook wordt deze
soort veel op een hoge, kale stam
te koop aangeboden.
Als de plant te groot voor uw kamer
wordt, haalt u gewoon de top er
uit en gebruikt deze weer als stek
voor een nieuwe plant. U zult zien
dat de plant zich dan ook vaak
gaat vertakken.
Dracaena deremensis is ook een
veel voorkomende soort waarvan
de groei bijna niet is te stuiten. De
plant heeft glimmend donker
groene bladeren, maar vooral de
„warneckii" met zijn witte stre
pen in de lengterichting van het
blad is erg geliefd. De starh van
deze plant wordt van onderen vrij
snel kaal, maar als u enkele plan
ten van verschillende hoogte bij
elkaar in een bak plaatst staat dat
juist erg leuk.
De Dracaena marginata groeit zelfs
in de donkerste hoekjes van uw
kamer nog en heeft smalle blade
ren met een roodbruine rand.
De Dracaena godseffiana lijkt qua
uiterlijk niet erg op de andere
soorten. Het is een sterk vertak
kende, struikvormige plant met
wit gevlekte bladeren.
In het voorjaar bloeit de plant met
heerlijk geurende geelwitte
bloempjes, later gevolgd door ro
de bessen.
Op stam
In de winkel zien we de dracaena
vaak aangeboden als een kale
stam waaruit een of meerdere
bladpruiken tevoorschijn ko
men. Om dit te bereiken, worden
de planten opgekweekt tot er vrij
forse stammen zijn ontstaan. De
ze worden omgehakt, van het
blad ontdaan en droog geëxpor
teerd. Bij de bloemist aangeko
men, worden de stammen in de
aarde of in water gezet en ont
wikkelen zich weer nieuwe wor
tels onderaan de stam. Zo groeit
uit de droge stam weer een flinke
plant.
Verzorging
Zoals al meermalen gezegd, het zijn
makkelijke planten. De bontbla- U
dige soorten staan graag op een
lichte plaats, maar niet direct in
de zon, de groene soorten nemen
met nog minder licht genoegen
en willen ook zeer zeker niet di
rect in de zon staan. De planten
willen graag zomer en winter in
de warme huiskamer staan en dat
is ook al een groot voordeel. Een
hoge luchtvochtigheid is vereist,
dus in een droge atmosfeer rijke
lijk water geven en regelmatig
sproeien.
Zorg er echter goed voor dat de
plant niet in het water bhjft staan,
dat verdraagt de Dracaena erg
slecht.
Vermeerdering gaat het best door
middel van stekken. Hiervoor
neemt u een kopstek of een stuk
kale stam met minstens drie
ogen. Deze laat u op een warm
plaatsje, liefst onder glas worte
len.
Het "gewone" afval in huis gaat de
vuilniszak, de pedaalemmer of de
prullenmand in, maar soms zijn
er ineens van die pieken in de af-
valproduktie. Dan biedt een ex
tra grote kartonnen doos wel eens
uitkomst, maar afgemaaid gras,
natte bladeren enz. maken van
zo n doos een vieze, weke boel.
Ook de doe-het-zelver heeft
dikwijls grote hoeveelheden
rommel die ergens heen moeten.
Voor dat doel heeft Curver een
bijzonder handige, verrijdbare
afvakbak ontworpen, waarin
it J
gemakkelijk even veel rommel
gaat als in drie of vier gewone
plastic huisvuilzakken. Zowel
binnens- als buitenshuis, of in de
werkplaats, is het een makkelijke
slokop. Dank zij de extra grote
wielen rijdt hij moeiteloos over
drempels heen.
De prijs is 57,95. Verkrijgbaar in
huishoudelijke zaken, warenhui
zen e.d.
