De slimmeopmerkingen van VanAgt
Kamer in
Rijnzoutzaak
eensgezind
ENERGIEONDERZOEK VERKEERD
Eenheid van
CDA wint
het van
het geweten
Molotov-
in kerk
VRIJDAG 21 DECEMBER 1979
BINNENLAND
PAGINA 7
DEN HAAG (GPD) - De enige dui
delijkheid die het kernwapende
bat woensdagnacht heeft opgele
verd, is dat het kabinet vanaf nu
van de tien CDA-„dissidenten"
niets meer te vrezen heeft. Voor
het overige is over datgene waar
het eigenlijk om ging, een gigan
tische mist blijven hangen.
Een gewilde mist, die het antwoord
moest verhullen op de vraag hoe
verantwoordelijk de Nederland
se regering is voor de in Brussel
door de NAVO genomen beslui
ten? Die vraag is - in elk geval
publiek - onbeantwoord geble-
Na de debatten over de levering van
verrijkt uranium aan Brazilië, vo
rig jaar, leek méér onduidelijk
heid in een parlementair debat
nauwelijks nog mogelijk. Ook
daar goochelde Van Agt met
moeilijke juridische begrippen
en vage, de eigen mening van het
kabinet verdoezelende, formule
ringen in een poging het onver
zoenlijke (CDA en WD) te ver
zoenen.
Maar herhaling bleek mogelijk. Het
lukte het kabinet de aandacht af
te leiden van de werkelijke in
houd van de zaak; een oordeel
over het Nederlandse aandeel in
de kernbewapening.
Toveren
Van Agt is er een meester in om in
een debat plotseling, ogen
schijnlijk nieuwe elementen te
voorschijn te toveren, die op het
eerste gezicht het kabinet gelijk
geven en vervolgens de verwar
ring vergroten. Zo ook nu.
Eerst de brief van NAVO-chef
Luns, waarin deze aan Van Agt
zegt zich vorige week te hebben
vergist, toen hij zei dat Nederland
in Brussel had ingestemd met de
beslissing om de nieuwe raketten
te gaan maken.
DEN HAAG (ANP) - Uit het uit
zendbureau P.E.S. aan de Nieu
we Schoolstraat in Den Haag is
gistermiddag een bedrag van
170.000 gulden ontvreemd. De
dief heeft daarbij geprobeerd de
45-jarige bedrijfsleider, die alleen
in het kantoor was, te wurgen.
Dit is het vermoeden van de Haagse
politie na een eerste verhoor van
het slachtoffer.
De man werd door een werknemer
bewusteloos in het kantoor aan
getroffen en moest, gewond aan
gezicht en andere lichaamsdelen,
in een ziekenhuis worden opge
nomen.
Volgens de politie heeft de dader de
bedrijfsleider met een vuurwa
pen bewerkt en de man een
handboei om de linkerhand ge
legd. Een signalement is niet be
kend. Ook weet de politie niet
hoe de dader aan het geld is ge
komen.
Luns, een evenknie van Van Agt
waar het gaat om zorgvuldig for
muleren, „vergiste" zich. Tja.
Luns „vergiste" zich pas nadat Van
Agt hem, in een persoonlijk
briefje, had verteld dat de Ne
derlandse houding in Brussel een
andere betekenis had. De uitleg
kwam pas achteraf en niet tijdens
het beraad.
Nog aardiger was het verhaal dat de
„kat-in-nood" Van Agt opdiste
toen hij niet meer staande kon
houden dat Nederland geen me
deverantwoordelijkheid voor het
NAVO-besluit op zich heeft ge
nomen.
Nonsens
Nederland hoefde zich niet mede
verantwoordelijk te voelen, zei
hij, want de NAVO is een groep
van vijftien soevereine, onafhan
kelijke staten, die elk voor zich
kunnen beslissen aan welk wa
penprogramma ze wel of niet
willen meedoen. Als België ja
zegt, doet Belgiè dat helemaal
voor zichzelf alleen. Daar heeft
geen ander land wat mee te ma
ken.
„Volstrekte nonsens", zei een hoge
ambtenaar daar even later van.
Als dat zo is, wat is dan de positie
van landen als Portugal, of Grie
kenland, die helemaal met de
nieuwe raketten niets te maken
hebben? Maar wel vorige week
aan de discussies hebben meege
daan.
Wat is dan nog de zin van zo'n NA-
VO-topconferentie? Dan kan je
net zo goed een briefje rond stu
ren met de vraag; „Doe je mee?
Zo ja, vul dan even dit formulier
tje in". Dat is goedkoper en een
voudiger. Dan had Nederland
ook geen, „voor alle landen gel
dend" (zoals Van Agt zich ver
sprak) wijzigingsvoorstel hoeven
in te dienen. Nee, de NAVO-bij-
eenkomsten zijn echt besluit
vormende vergaderingen, waar
moeizame compromissen wor
den bereikt.
De onzin die Van Agt verkondigde
- en ter plekke verzon, zo werd
ons verzekerd - deed de ambte
naren van buitenlandse zaken en
defensie de tenen krommen. Van
Agt probeerde alle middelen om
op die ene vraag maar geen ant
woord te hoeven geven; is Ne
derland medeverantwoorde
lijk?
Natuurlijk is Nederland dat. In het
NAVO-hoofdkwartier in Brussel
wordt dat ook ronduit toegege
ven. Alle „bemantelende" ver
klaringen, bedoeld om de zaak
„een rozig aanschijn te geven"
(kwalificaties van Van Agt voor
de NAVO-communiquës konden
niet verhelen dat de regering tot
DEN HAAG - Prinses Margriet h>
wereld, strekt" geopend. Op de foto
schilderij van Johan Maurits van A
De tentoonstelling is een verzamelij
Brazilië) waar Johan Maurits van
Agenten bijna
overreden
DEN HAAG (ANP) - De Haagse
politie heeft de 31-jarige ope
rator E. van der W. uit Rotter
dam aangehouden op ver
denking van doodslag op
twee agenten en het doorrij
den na het aanrijden van een
politieauto.
De man maakte met zijn auto
een te ruime bocht en reed
daarbij tegen een voor het
politiebureau in de Jan Hen
drikstraat in Den Haag ge
parkeerde politieauto aan.
Vervolgens weigerde hij, na
dat twee agenten hem daarom
hadden verzocht, uit zijn auto
te komen. Hij sloot zijn por
tier af en stelde zijn claxon in
werking.
De agenten sloegen daarop een
ruitje in van de auto om bij
hem te komen. Op dat mo
ment, gaf de man gas en reed
weg, waardoor de twee agen
ten voor de auto moesten
wegspringen. Een agent werd
daarbij licht geraakt. Een
derde agent loste nog een
schot op de banden van de au
to, maar miste doel.
het uiterste ging om het eigen lijf
te redden.
Steigers
Want uiteindelijk ging het daar na
tuurlijk om. Had Van Agt open
lijk uitgesproken dat Nederland
mede-verantwoordelijk was, dan
had hij het CDA - en misschien
wel méér dan de tien dissidenten
- tegen zich gekregen. Had hij de
verantwoordelijkheid ontkend,
dan was de WD gaan steige-
Daarom sprak hij het eerste niet uit
en ontkende het tweede niet. En
kon de WD over de afloop van
het debat het meest tevreden zijn.
Want de liberalen weten net zo
goed als Van Agt én Lubbers, dat
Nederland nu wél medeverant
woordelijk is, de verklaringen
van Van Agt ten spijt.
ft gisteren in het Mauritshuis in De
jkt de prinses met drs. Hoetink, di;
ssau, een verre neef van haar die a
van exotische en bizarre curiosa i
issau bemoeienis mee heeft gehad.
'S-HERTOGENBOSCH (GPD) -
Een tot nu toe onbekende actie
groep, waarschijnlijk bestaande
uit vijf a zes personen, heeft gis
teravond met twee molotov
cocktails en enkele traangasgra
naten een manifestatie tegen de
kernbewapening, die in de
rooms-katholieke San-Salvator-
kerk in 's-Hertogenbosch plaats
vond, verstoord.
Eerder op de avond om ongeveer
acht uur was een demonstratieve
optocht door de stad getrokken
van verschillende politieke par
tijen, het Interkerkelijk Vredes
beraad en Pax Christi. Deze fak
keloptocht, bedoeld om nog eens
onder de aandacht te brengen dat
deze groepen zich keren tegen de
modernisering van de kernwa
pens in West-Europa en de totale
kernbewapening van het Westen,
zou eindigen met een manifesta
tie in de San-Salvatorkerk.
Een kwartier nadat de ongeveer 200
deelnemers aan de manifestatie
om negen uur de kerk binnen wa-
En de WD vond het prima dat het
CDA - omwille van de eenheid in
de eigen partij en fractie - de re
gering niet tot andere concessies
durfde te dwingen. En haar
daarmee de mogelijkheid liet
zich uiteindelijk binnen de NA
VO te gedragen zoals zij, de WD,
dat wil.
WD-leider Rietkerk analyseerde
het in zijn stemverklaring haar
scherp: de regering heeft zich
niet aan de besluitvorming in de
NAVO onttrokken. De vraag van
Den Uyl of de regering het daar
mee eens is, werd door Van Agt -
wederom - niet beantwoord.
En Van Agt toonde ook niet over
tuigend aan dat Nederland an
ders buitenspel zou zijn gezet.
Het was slechts een gevoel, zei
hij. Een opvatting die door Den
Uyl werd bestreden. Nederland is
binnen de NAVO al te belangrijk
om ons opeens te wippen. Een
andere positie misschien, maar
niet eruit.
Het was overigens aardig om te ho
ren hoe Den Uyl dat standpunt
verdedigde. „Nederland wenst
een kritisch, zelfstandig maar
loyaal bondgenoot te zijn. Ik wil
geen verzwakking van de NAVO,
maar een bijdrage aan de wapen
beheersing". Het is lang geleden
dat de PvdA-leider zo over de
NAVO sprak.
Vast
Van Agt draaide zich intussen
steeds meer vast. Uitgedaagd
door Den Uyl zei hij dat de 572
raketten toch geplaatst zullen
worden in Europa. Als Nederland
niet meedoet komen ze ergens
anders. Later zwakte hij dat weer
wat af.
Maar het feit ligt er Nederland
heeft zich op zijn minst niet uit-
Haag de tentoonstelling "Zo wijd de
cteur van het Mauritshuis. naar een
ie eeuwen geleden overleed,
t destijds onbekende gebieden zoals
ren gegaan, werden door de bui
tendeuren twee molotov-cock-
tails in de kerk gesmeten. Een
enorme steekvlam veroorzaakte
een begin van brand, die nader
hand met schuimblussers kon
worden bestreden. De traangas
granaten die gelijktijdig naar
binnen waren gegooid, hadden
een desastreuze uitwerking op de
aanwezigen, die zich ijlings naar
buiten moesten begeven. Pas na
dat de kerk meer dan een half uur
gelucht was, konden de deelne
mers aan de manifestatie weer
naar binnen om verder te luiste
ren naar de redevoeringen van
verscheidene voorgangers.
Van de mensen die in de kerk aan
wezig waren, is niemand gewond
geraakt door de rondvliegende
scherven van de molotov-cock-
tails of de traangasgranaten. Wel
is aan het kerkgebouw zelf vrij
ernstige schade aangericht door
de zware rookwolk die van de
brandende benzine afkwam.
gesproken tegen de plaatsing van
deze 572 raketten in Europa. Al
leen tegen de plaatsing in Ne
derland. Den Uyl kwam daarop
met de verklaring van de Ameri
kaanse minister Vance, dat de
Amerikanen pas produceren als
de Europese landen willen plaat
sen. Instemming met plaatsing in
Europa betekent dus indirect ook
instemming met produktie.
Ook Lubbers weet dat hij in feite
door het kabinet in de boot is ge
nomen. Van zijn zo gekoesterde
beperkte produktie was niets
meer over. Het SALT-voorbe-
houd lag onder tafel. En zijn her
haalde vraag of Nederland nu wel
of niet mede-verantwoordelijk
voor dat besluit is, werd even zo
vele keren niet beantwoord.
Van Agt opereerde slim. Hij ant-
woonide niet en zei tegen de Ka
mer oordeelt u zelf maar, toen al
wetend dat het CDA hem niet zou
laten vallen. De vertwijfelde po
gingen van Lubbers om de Zwar
te Piet naar het kabinet terug te
spelen hadden geen effect Van
Agt bleef zwijgen.
Lubbers gooide het toen uit wan
hoop maar op het feit dat de rege
ring zo zijn best heeft gedaan,
maar in de NAVO op een muur
van onwil is gestuit. Dat kan je
het kabinet toch niet verwijten,
klonk het.
Wat bereikt is noemde hij „beperkt
gemeten aan onze opvattingen,
maar indrukwekkend ten op
zichte van wat de andere landen
wilden". Maar overtuigend klonk
het allerminst.
Het vorige debat werd beschouwd
als een nederlaag voor Lubbers,
die er niet in was geslaagd zijn
fractie bijeen te houden. Dat is
hem nu wel gelukt, maar voor een
overwinnaarskrans komt hij al
lerminst in aanmerking.
HANS DE BRUIJN
Duitse bladen
over NAVO
en Nederland
BONN (DPA) - Het conservatieve,
in Bonn verschijnende dagblad
"Die Welt" heeft aandacht be
steed aan het verloop van het de
bat in de Tweede Kamer over de
bewapeningsbesluiten van de
NAVO in Brussel. Volgens Die
Welt verkeren Nederlandse di
plomaten dezer dagen in verle
genheid, want zij moeten zich
verweren tegen de vriendelijk
heid van hun Sowjetrussische
collega's, die hen gelukwensen
met het lidmaatschap van een
nieuwe klasse NAVO-landen.
Volgens Die Welt is Nederland door
niet volledig met de bewape
ningsbesluiten te zijn meege
gaan, bevoorrecht gesprekspart
ner van de Russische diplomaten
geworden. "Met duidelijke
meerderheid heeft de moeilijke
Tweede Kamer de principiële
NAVO-getrouwe houding van
minister-president Van Agt, mi
nister van buitenlandse zaken
Van der Klaauw en minister van
defensie Scholten goedgekeurd
aldus het dagblad. Daar knoopt
Die Welt de conclusie aan vast dat
het vertrouwen van het parle
ment het vertrouwen van de Eu
ropese en Amerikaanse bondge
noten in de trouw van Nederland
aan het bondgenootschap heeft
versterkt.
De Berliner Morgenpost schrijft
over hetzelfde thema dat de part
ners van Nederland in de NAVO
verlicht kunnen adem halen.
In het met de NAVO verbonden
Nederland blijft een regering ze
telen wier vertegenwoordigers
onder druk van binnenlandse
politieke zaken schijnverzet zul
len bieden aan dit of dat plan van
het bondgenootschap, maar die
in hun hart van de noodzaak van
eenheid van de NAVO overtuigd
zijn.
Premier Van Agts overwinning bij
de stemming in de Tweede Ka
mer - na het aanwenden van vrij
wel alle middelen om de twijfe
laars in zijn eigen gelederen van
meedoen met de oppositie af te
houden - is met hangen en wur
gen tot stand gekomen, aldus de
Berliner Morgenpost. Maar het
was een overwinning. Ook voor
de NAVO".
DEN HAAG - De fusieperikelen
van het CDA zijn de redding
gebleken van het kabinet-Van
Agt. Niet het „onaanvaardbaar"
van de premier, noch inhoudelij
ke concessies van het kabinet
hebben de tien CDA-dissidenten
ten slotte over de streep getrok
ken, maar de dreigende scheu
ring van het CDA.
De reacties van de (ex-)dissidenten
na afloop van het debat waren
duidelijk. De eenheid in de frac
tie ging boven de toetsing van het
NAVO-besluit aan het zo veel
vuldig aangeroepen geweten. Dit
leidt wel tot de bizarre conclusie
dat het hele kernwapendebat in
feite niet meer is geweest dan een
schijnvertoning, een geslaagde
televisieshow, met als zekere
winnaars het duo Lubbers-Van
Agt en de ruzie Ploeg-Terlouw als
komisch tussendoortje.
Immers, het besluit om het kabinet
niet te wippen ter wille van de
CDA-eenheid was al voor het de
bat genomen, laten we zeggen de
dag na het CDA-congres in Dron-
ten. Het deed dus niets meer ter
zake, dat Van Agt zich op de
kernvraag; is Nederland mede
verantwoordelijk voor de pro
duktie en plaatsing in Europa van
572 nieuwe kernwapens, steeds
meer vast praatte. De dissidenten
luisterden geinteresseerd toe,
maar de kaarten waren al ge
schud.
Urenlang is heen en weer gepraat
over de vraag van de Nederlandse
verantwoordelijkheid voor de
modernisering. Van Agt verde
digde knap en met veel bravour
de stelling dat Nederland daar
even veel mee te maken heeft als
Suriname met het ijsvrij houden
van de Waddenzee. Toen Van Agt
ten slotte de enige leek in het ka
mergebouw die aan die construc
tie nog geloof hechtte, steeg de
verwachting dat niets de tien dis
sidenten nog kon weerhouden
vóór de motie-Stemerdink te
stemmen.
Ze zagen er toch maar van af. Zelfs
AR-voorzitter Hans de Boer, die
altijd principieel stemt tegen al
les wat met kernwapens heeft te
maken, ging nu akkoord met de
572 nieuwe raketten.
.Eenheid is een groot goed, maar
niet tot elke prijs", sprak De Boer
ernstig op de AR-partijraad van 1
december, doelend op de ko
mende NAVO-beslissing. Na de
stemming van woensdagnacht is
duidelijk, hoe hoog de prijs is
voor de voormalige atoompaci
fist De Boer. De eenheid in het
CDA is hem de produktie en
plaatsing van 572 kernwapens
waard.
De verleiding is groot, uitvoerig te
citeren uit allerlei uitspraken van
de tien dissidenten van de laatste
weken. We laten het bij de twee
volgende. Van Houwelingen, ook
op de AR-partijraad; „Ik wil met
nadruk tegenspreken dat de
CDA-fractie toch wel door de
knieen gaat, wat er ook uit het
NAVO-beraad zal komen. Hier is
geen ruimte om tot iedere prijs
tot een politiek akkoord te ko
men". En opnieuw Hans de Boer
„De CDA-vertrekpunten gaan uit
van beperkte produktie, en dan
denk ik eerder aan een getal dich
ter bij nul dan bij 500". Het wer
den er 572 en de vertrekpunten
werden niet gehaald. Vertrek
punten die Van Houwelingen en
De Boer al veel te ver vonden
gaan, reden waarom ze twee we
ken geleden vóór de motie van de
oppositie stemden.
De dissidenten zijn dus nu weer
gewoon loyalisten geworden,
zelfs in dubbel opzicht, zowel
naar het kabinet als naar het
CDA. De vraag rijst of de groep
van tien, die hun geweten zonder
veel verzet ondergeschikt heb
ben gemaakt aan de fusie van het
CDA, de «anheM van het CDA
ook werkelijk een goede dienst
bewijzen. Het valt, helaas voor
hen, te betwijfelen.
Er zijn redenen om aan te nemen
dat de eenheid juist door hun be
sluit gevaar blijft lopen. Nu de af-
kal ving ter rechterzijde is bezwo
ren, gaat er ongetwijfeld links
wat gisten. De geestelijke vader
van het CDA-program. Goud
zwaard. moest nu toezien hoe de
passages uit z|jn program over
wapenbeheersing en terugdrin
ging van de rol van kernwapens
met voeten getreden worden. De
man die zich tot het laatst heeft
verzet tegen de fusie van het
CDA. kan de unanieme CDA-
goedkeunng van de kernwapens
best eens aangrijpen om met een
groep AR-spijtstemmers een
aparte lijst of een georganiseerde
vleugel in het CDA op te rich
ten.
FRANS KOK
„Franse politici
zijn zoutzakken
DEN HAAG (GPD) - De Tweede Kamer heeft zich gisteren
vierkant achter de regering opgesteld in het conflict met
Frankrijk over de lozing van enorme hoeveelheden zout
in de Rijn, waardoor de kwaliteit van het Nederlandse
drinkwater ernstig wordt geschaad. De bijzondere ka
mercommissie die zich met het vraagstuk bezig houdt,
heeft eensgezind een motie ingediend, iets wat maar zeer
zelden gebeurt. De motie werd met algemene stemmen
aangenomen.
De Kamer heeft de regering ge
vraagd onmiddellijk maatregelen
te nemen waardoor de zoutlozin-
gen verminderd worden tot het
niveau dat in een verdrag met
Frankrijk is afgesloten. De Fran
se regering heeft dit verdrag ge
sloten maar het nog niet voorge
legd aan het parlement, waardoor
de uitvoering nog niet kan
plaatsvinden. De Franse regering
vreest dat het verdrag in het par
lement wordt verworpen.
Commissievoorzitter Hartmeijer
(PvdA) noemde de huidige situa
tie een schande en een aanflui
ting voor wat Europese samen
werking moet heten. CDA-
Diefstal en
poging
tot wurging
woordvoeder Cornelissen haalde
instemmend zijn buurman aan,
die de verantwoordelijke Franse
politici zoutzakken had ge
noemd. Cornelissen is er voor dat
de Nederlandse regering een
dreigement aan Frankrijk laat
horen. Daarvoor zouden de on
derhandelingen geschikt zijn die
nu gevoerd worden over de leve
ring van Nederlands aardgas aan
Frankrijk.
Staatssecretaris Van der Mei Euro
pese zaken zaken) zei dat de rege
ring de verontwaardiging en te
leurstelling van de Kamer deelt.
De regering heeft daartoe on
langs een belangrijke diploma
tieke maatregel genomen door de
Nederlandse ambassadeur in Pa
rijs tijdelijk terug te roepen naar
Den Haag.
De regering heeft een subsidie van
tienduizend gulden gegeven aan
de Stichting Reinwater, die ijvert
voor een schone Rijn, en daarbij
de hoop uitgesproken dat de
Stichting ook andere vormen van
vervuiling dan de verzilting wil
aanpakken.
Vereniging Milieu Defensie stelt regeringsbeleid aan de kaak
DEN HAAG (GPD) - Het Nederlands
energieonderzoek faalt. De duurzame
energiebronnen zijn het slachtoffer van
een totaal verkeerde belangenafweging
wat betreft de besteding van het energie
onderzoek-budget. Dat is de mening van
de Vereniging Milieu Defensie. In het de
cembernummervan haar maandblad stelt
zij het gehele onderzoeksbeleid van de re
gering danig aan de kaak en constateert,
dat dit beleid er op gericht is het invoeren
van zonnetechnieken te vertragen in
plaats van te versnellen.
Terwijl de kernenergie slechts een bijdrage
van 0,5 procent levert aan onze totale
energievoorziening, wordt voor het on
derzoek naar kernenergie 50 procent van
het totale budget opgeslokt. Slechts een
zeer gering gedeelte is uitgetrokken voor
onderzoek naar en het gebruik maken van
enkele vormen van duurzame ener
gie.
De mogelijkheden voor het toepassen van
passieve zonne-energie komt, volgens
Milieu Defensie, in het geheel niet voor in
de energienota, evenmin als het werkge
legenheidsaspect, en dat terwijl energie
besparing en invoering van zonne-energie
zeer arbeidsintensief zijn.
Een wrange nasmaak houdt Milieu Defensie
over na het bestuderen van het energie-
onderzoekbeleid: de overheid maakt wel
melding van de duurzame energiebron
nen, maar gelooft er kennelijk zelf niet of
nauwelijks in.
En intussen, zo zegt Milieu Defensie, blijft
de regering nog maar steeds uitgaan van
een groeiend aandeel van electriciteit in
de energievoorziening en het onderzoek
blijft gericht op grootschaligheid. De wil
om de besteding van het energieonder
zoek-budget te veranderen is in het geheel
niet aanwezig.
Opvallend is ook de grote nadruk die de re
gering legt op het veiligstellen van de ei
gen energievoorziening en die van West
Europa. Wanneer de regering in haar
energienota spreekt over de „mondiale
energiesituatie", dan heeft ze
melijk over de geïndustrialiseerde landen.
Ze zegt dat de onzekerheid met betrek
king tot de Derde-Wereldlanden groter zal
worden dan hier het geval is. Daarom is
het van belang om goed te overwegen in
hoeverre de ontwikkelingslanden de wes
terse stijl en technologie moeten c
„Toch is er in het hoofdstuk over energie
onderzoek niets meer terug te vinden van
die bezorgdheid. Rustig schieten de
grootschalige projecten als paddestoelen
uit de grond en wordt voorrang gegeven
aan samenwerking in internationaal ver
band aldus Milieu Defensie.
