jarenlang
gevecht
Oprukken
„boomgrens"
naar kust
Vinden van zand probleem voor
75 jaar bestaande steenfabriek
Kerstshow jeugdcircns op tv in ziekenhuis
STALEN SCHELPEN
OP SCHOOLPLEIN
DINSDAG 18 DECEMBER 1979
LEIDEN/REGIO
PAGINA 21
Bij het postkantoor aan de Baljuwstraat te Katwijk staan nu
ruim 50 proefiepenHun overlevingsvermogen in de zoute lucht is
nu wat groter dan enkele jaren terug.
KATWIJK - "Hoe meer de bomen naar de
kust oprukken, hoe liever het me is".
Deze hartekreet slaakt de 60-ja-
rige Karei Rombouts, chef
van de afdeling Plantsoenen
bij Openbare Werken in Kat
wijk. Al meer dan 25 jaar le
vert hij strijd tegen "moeder
natuur", die het centrum van
de badplaats bepaald niet rij
kelijk heeft bedeeld met
groen.
De eens zo lommerrijke Voor
straat in het kustdorp is door
een verslechterd milieu en de
altijd aanwezige nadelige in
vloed van de zoute zeelucht
veranderd in een straat waar
het lover goeddeels is ver
dwenen. Komt daar verande
ring in?
Rombouts: "In 1975 zijn we met
een proefproject gestart dat
tot doel heeft om de vroegere
toestand weer in ere te her
stellen, maar zoals het vroe
ger was zal het niet meer wor
den".
Het proefproject omvatte het
planten van jonge iepen bij
het postkantoor. "Het project
verloopt naar wens", aldus
Rombouts. In 1976 moesten
22 van de 58 iepen worden
vervangen. "Die uitval was
voor ons aanleiding de proef
voort te zetten". Het jaar
daarop gingen 15 tot 20 bo
men dood en het afgelopen
plantseizoen (november-
deze
De Voorstraat ter hoogte van groentehandel Haasnoot in het begin
gaven de straat toen een gezellige aanblik. Foto Genootschap Oud-Katwijk
ettelijke bomen
maart) waren dat er 12. Er
sterven dus steeds minder ie
pen af.
Toch is dat voor Rombouts die
samen met de heren J. Ouds
hoorn en W. de Jong de afde
ling runt nog geen aanleiding
om te spreken van een ge
slaagde proef. Er gaan nog ja
ren overheen, voordat de
proef is afgelopen.
Rombouts vertelde dat de iepen
die bij het postkantoor staan
vrij immuun (onvatbaar) zijn
voor harde wind, iepziekte en
het meniezwammetje. Dit
zwammetje veroorzaakt het
afsterven van "levend" hout.
Deze iepen worden maximaal
7 tot 8 m hoog.
De "postkantoor-iepen" komen
van een kwekerij uit Noord-
Brabant. Voor ze de grond in
gingen hebben ze eerst een
tijdje op de kwekerij aan de
Cantineweg gestaan zodat ze
alvast wat konden wennen"
aan het klimaat bij de kust.
"Joker"
De afdeling van Rombouts
heeft met tal van onzekere
factoren te maken, waarvan
het weer (klimaat) wel de be
langrijkste is.
"Je staat dikwijls voor joker. Wc
hebben een keer populieren
geplant tussen eiken aan de
Hoorneslaan. In Egmond aan
Zee deden de populieren het
wel. en hier groeiden ze niet",
merkt Rombouts op.
Tijdens een rondntjc door Kat
wijk aan Zee wust hij op en
kele miezerige kruinen van
bomen aan de Secr. Varkevis-
serstraat. Daar staan Zweedse
meel bessen.
Ze staan tot de kruising met de
Schoolstraat. Over "opruk
ken" gesproken: "Verder dan
de Schoolstraat komen we
niet", vertelt Rombouts. die
evenwel het "gevecht" met de
natuur niet uit de weg gaat.
Digros liever
in Lisse dan
in Sassenheim
LISSE/SASSENHEIM - Na de
Poelmarkt in Lisse heeft Jan vun
der Broek, eigenaar van onder
meer Digros in Sassenheim, zijn
oog laten vallen op enkele pan
den tussen de Haven en de Ka
naalstraat in dit bollendorp.
Van der Broek wilde de geruchten
niet ontkennen. Desgevraagd
onthoudt hij zich echter van ver
der commentaar. "Ik heb mij af
spraken en daar houd ik mij aan",
aldus Van der Broek, die wel
meedeelde dat eerst in januari
van het volgend jaar bekend
wordt of Digros aldaar definitief
een vestiging gaat openen.
Wel liet de groot-ondernemer we
ten dat hij zich graag in Lisse wil
gaan vestigen, aangezien de
ruimte in Sassenheim (aan de
Hoofdstraat) te beperkt is. "Zo
gauw ik in Lisse een geschikte
ruimte heb gevonden sluit ik de
zaak in Sassenheim", reageerde
Van der Broek.
Ook de plannen die Van der Broek
voor de Poelmarkt in de Poelpol
der in Lisse heeft lijken nog niet
van de baan. Die plannen houden
in dat de markt geheel wordt
overkapt erv dat alle winkeliers
onder het centraal beheer van
Digros zullen vallen. Een aantal
ondernemers uit de Poelmarkt
heeft te kennen gegeven niet zo
gelukkig te zijn met die ontwik
keling. "Het hangt van die men
sen en de gemeente af of ik mijn
plannen kan uitvoeren. Maar ook
hierover moeten nog vele ge
sprekken worden gevoerd", al
dus Van der Broek.
tl het Ashram College
ALPHEN AAN DEN
RIJN - "Schuilholen,
p raathoeken, klets-
schelpen. Je noemt ze
maar zoals je wilt. Het
is in elk geval de bedoe
ling. dat ze een eigen le
ven gaan lijden op deze
binnenplaats. Overi
gens is het zo nog niet af.
Ik ben weliswaar klaar,
maar nu moeten de
mensen van de school
aan de gang"
Evert Strobos (36) heeft het over
de door hem vervaardigde
drie in corten staal uitge
voerde schulpen, die staan
opgesteld op de binnenplaats
van het Ashram-college in Al
phen aan den Rijn. Een
kunstwerk, in opdracht ran
de school gemaakt (in het ka
der van de algemene regeling
dat eén procent van de bouw
som moet worderrbesteed aan
kunstzinnige verfraaiing van
het gebouw
"Oud roest"
Terwijl we samen met Strobos
staan te kijken laat de school
jeugd merken, dal ze zo haar
eigen gedachten heeft over de
drie kunstwerken. 'De oud
roest handelaar is langs ge
weest". laat een jongen horen.
Strobos: "Cortèn staal is
weervast. Er komt een roest-
laag op. die zorgt i oor de af
dekking Dat roest-proces is
nu al bezigover een jaar of
anderhalf zijn ze op hun
mooist". Dat op "zijn mooist"
zijn hangt trouwens ook af
van de school zelf.
Strobos: "Het is de bedoeling
dat aan de achterkant be
planting wordt aangebracht.
Als die beplanting een beetje
met zorg wordt gekozen en als
die beplanting niet ivordt
vernield komt alles pas goed
tot zijn recht".
De dr,e schuilholen".elk 15 me
ter lang.omsluiten nu nog een
niw graslandje. Dat pleintje
zal moeten worden opgeknapt
en een soort podium gemaakt,
zodat het geheel iets van een
open-lucht-theatertje gaat
krijgen.
Overigens had Strobos een hele
klus aan de realisering van
het kunstwerk. De wijdse bin
nenplaats is toegankelijk via
een betrekkelijk smalle poort.
Daar moesten de in totaal elf
ton wegende stalen construc
ties onder door en gezien de
afmetingen van de poort, be
tekende dit dat Strobos ter
plaatse de laatste laswerk-
zaamheden moest verrichten.
Ook een honderd kubieke me
ter zand moest ivorden aan
geroerd. Alles met elkaar
werkte Strobos een maand of
vier aan het Jeunstu>erk.
HILLEGOM - "De streek hier is er niet n
door geworden", zo reageert D. J. van Her
waarden. Het prachtige, golvende landschap
is geheel vlak gemaakt ten behoeve van de
bloembollencultuur. Een ontwikkeling
waaraan de klakzand steen fabriek Van Her
waarden aan de Leidsestraat in Hillegom
heeft meegewerkt. Het bedrijf bestaat dit jaar
op de kop af driekwart eeuw.
De vestiging van een kalkzandsteenfabriek in
1904 bleek een gouden greep. De bloembol
lencultuur was snel in opkomst en de zand
gronden achter de duinen leenden zich daar
uitstekend voor. De fabriek werd gevestigd
door Aernoud H. baron van Hardenbroek
van Ammerstol langs de Ringvaart van de
Haarlemmermeer onder de naam "Aer
noud".
Aernoud trokken er op uit om
de grote terreinen te egaliseren. Dat gebeur
de grondig. Daarbij werd onder meer gebruik
gemaakt van de zogenaamde "omzuig-me-
thode": van soms 5 a 6 meter diepte werd een
mengsel van water en zand opgepompt
waarop de bollen het prima bleken te doen.
De grond die moest worden afgevoerd werd
gebruikt als grondstof bij de fabricage van
kalkzandsteen.
In 1911 kwam de jonge Rotterdammer Van
Herwaarden de baron een handje helpen.
Maar hij verliet het bedrijf omdat hij een di-
rCcteurspost kon bekleden bij een steenfa
briek in Leiden. Vijf jaar later bouwde Van
Herwaarden zijn eigen kalkzandsteenfabriek
in Katwijk. Na de oorlog nam hij een pakket
aandelen over van de Aernoud-fabnek, en
sinds 1973 werkt de fabriek onder de naam
Van Herwaarden.
Van Herwaarden is inmiddels uitgegroeid tot
een groot concern. Het bedrijf heeft belang
bij meerderheidsaandelen in verschillende
zandwinningsmaatschappijen. Dit jaar werd
ook bouwmaterialenhandel Salomons over
genomen. De omzet bedraagt zo'n 25 miljoen
gulden. Er werken bij Van Herwaarden een
kleine 250 mensen.
De fabricage van kalkzandsteen is vooral sinds
de jaren zestig gemoderniseerd. Eenvoudig
gezegd wordt kalkzandsteen gemaakt van
een mengsel van zand en gebluste kalk.
Vroeger werd de uit Duitsland en België aan
gevoerde kluitkalk in de fabriek verbrand en
vervolgens geblust. In die tijd vertoonde het
aanwezige groen in de buurt van de fabriek
een vreemde witte aanslag. Maar dat is nu
verleden tijd. Er wordt thans gebruik ge
maakt van kant en klaar gemalen kalk, die
eerst in een silo van 600 ton (20 meter hoog)
wordt opgeslagen. Vervolgens wordt de kalk
met zand en water vermengd in zes reacto-
Vroeger waren er twee mannen nodig
miljoen stenen te maken. Die twee
nemen nu vier miljoen stenen voor hun reke
ning. Jaarlijks worden zo'n 240 miljoen kalk
zandstenen geproduceerd.
Het belangrijkste probleem van de fabriek is de
personeelsvoorziening. In de praktijk blijkt
het erg moeilijk te zijn om voldoende gekwa
lificeerde krachten aan te s496trekken die het
kwetsbare machinepark in goede conditie
kunnen houden. Omdat bij Van Herwaarden
in continudienst wordt gewerkt (drie ploe
gen dienst) is het een vereiste dat dergelijke
gekwalificeerde krachten aanwezig zijn.
Het winnen van zand voor de kalkzandsteen is
een probleem voor Van Herwaarden. In de
jaren vijftig is een einde gekomen aan de
aanleg van bollenvelden. Thans betrekt het
bedrijf een groot deel van het zand uit het
Oosterduinse megebonden en het is nog niet
duidelijk of de provinciale overheid toe
stemming zal geven voor een verdieping van
het meer. Er zullen nieuwe bronnen moeten
worden gevonden.
"Met dat probleem zitten trouwens ook de in
dustrieën die op andere oppervlaktestoffen
zijn aangewezen zoals grint, mergel en klei.
Lastig daarbij is dat het overheidsbeleid niet
voor elke provincie gelijkluidend is. terwijl
een landelijke visie ontbreekt", aldus Van
Herwaarden.
Het buitenland is steeds minder scheutig met
het exporteren van oppervlaktestoffen.
"Toch zal er ook in ons land gebouwd blijven
worden en daar is zand voor nodig. Een op
lossing is bijvoorbeeld te vinden door het ge
bruik van zeezand. Maar het zout maakt het
zand onbruikbaar. Er is nog geen bevredi
gende methode gevonden om het zout uit het
zand te verwijderen. Eruit wassen gaat niet.
Er is sprake van een chemische verbinding
die langs chemische weg moet worden afge
broken", zo zegt Van Herwaarden.
HAZERSWOU DE -Volop bloemen dat was zaterdag middag de beloning
het Hazerswoudse jeugdcircus Capriole
De 76 jeugdige artiesten hadden met acrobatiek,
ontmoetingscentrum Het Anker kostelijk weten te
Heuvelhoff. samen met wethouder A Berlemon et
bewoordingen ..tante José" Martmot huldigde
De kerstshow werd door een Leidse cameraploeg
tijdens de komende kerst de dagen moeten door
programma op tweede kerstdag via het gesloten
n flonkerende .Jcerstshow"van
>u\ dans en muziek het vierhonderd-koppige publiek in het
maken De bijval was dan ook gntot toen burgemeester J ten
■nthousiast toeschouwer, aan het slot met enkele welgekozen
l op video opgen
ie! Academisch
in het ziekenhuu
n. Patiënten en personeel die
enhuis in Leiden krijgen het
rgescholeld.
oudst* jeugdcircus, dat tweede kerstdag ook in het Academisch
